De Huisvriend. Jaargang 1893

De archimedische spiegel.

In het jaar 1812 vóór onze tijdrekening vielen de Romeinen, onder bevel van Marcellus, in Sicilië en belegerden Syracuse. De slecht versterkte stad zou het zeker niet lang tegen de belegeraars hebben uitgehouden, wanneer zij niet een man binnen hare muren had gehad, wiens genie alleen tegen millioenen bij millioenen vijanden opgewassen was. Deze man nu was Archimedes, gelijk algemeen bekend is. Onder de uitvindingen, welke hem de krachtige aanvallen der Romeinen deden weerstaan, roemen Titus-Livius, Politus en Pluturchus als om strijd zijne brandspiegels. Hiermede deed hij, gelijk zij zich uitdrukken, het zonnevuur op de vijandelijke vloot nederdalen en verbrandde daardoor het gros der schepen bij het naderen der wallen van Syracuse.

Deze geschiedenis werd in de 15e en 16e eeuw in twijfel getrokken en later zelfs als fabel betiteld, omdat het geheim verloren was gegaan om dergelijke uitkomsten te verkrijgen. De brandspiegels leverden echter niets meer wonderbaarlijks op dan andere eveneens verloren gegane uitvindingen der oudheid. Denken wij slechts aan de werktuigen, welke noodig zijn geweest om den ontzaglijken steen op den top van de groote pyramide in Egypte te plaatsen. Wij willen den lezer de resultaten van eenige proeven, door Buffon genomen, mededeelen. Op een namiddag stak hij met 128 glazen op een afstand van 42 M. eene plank van pijnboomenhout, welke 16 cM. dik was, in brand.

Dezelfde uitkomst verkreeg hij met vermeerdering van het getal spiegels op een afstand van 60 M., terwijl hij verklaarde hetzelfde resultaat te kunnen verkrijgen op een afstand van 112 M.

Deze spiegels gaven zulk eene felle hitte, dat men er metaal mede kon doen smelten; zilveren borden toch smolten in 8 minuten tijds op een afstand van 12.5 M. De spiegel, hiervoor benoodigd, was van 224 glazen sterkte. De verbranding der Romeinsche vloot kon na dusdanige uitkomsten niet meer in twijfel getrokken worden, daar de Romeinsche schepen tot op een pijlschot^*) de wallen van Syracuse naderden.

Archimedes gebruikte eenen zeshoekigen spiegel, benevens eenige kleinere, welke hij op bepaalden afstand van elkaar deed plaatsen en door scharnieren in beweging bracht. De spiegels waren dusdanig geplaatst, dat door de stralen der zon, welke op den spiegel weerkaatsten en daar het brandpunt vormden, de Romeinsche schepen in brand gestoken en tot asch verteerd werden.

Bij de proeven, door Buffon genomen, was het hoogst moeilijk, om het brandpunt van den spiegel te vinden; meer dan een half uur had men hiertoe bij elke nieuwe verplaatsing noodig, en in dit opzicht was het mechaniek-problema nog niet geheel opgelost.

*) Een pijl draagt hoogstens 42 M. ver.