De Huisvriend. Jaargang 1892

Vier dagen op zee.
Door N.T. Haverschmidt J.H. z n.

Zij, die zich de weelde kunnen veroorloven 's zomers naar het buitenland te gaan, strekken hunne reizen hoe langer hoe verder uit.

Ging men vroeger naar Kleef, naar het Ahrthal of het Brohlthal, misschien met een uitstapje naar Ems of Wiesbaden, en waren er zelfs enkelen die Heidelberg gezien hadden of Baden-Baden, thans hoort men plannen maken voor de Dolomiten, voor Spanje met de Pyreneën of Constantinopel en heel lang zal het niet duren, of ook de reis naar de Noordkaap zal velen onzer niet meer vreemd zijn.

Wie zich op een der lange winteravonden in een gezellige huiskamer, bij het knappende haardvuur, nog eens verdiept in de zaligheden van een genoten reisje en al weer plannen gaat maken voor een volgend jaar, en waar dan sprake mocht zijn van Parijs en de Pyreneën, hem zou ik in gemoede raden er een zeereisje aan te verbinden, zoo hij van de zee iets meer wenscht te zien dan Stavoren - Enkhuizen kan aanbieden.

Zoowel van Amsterdam als Rotterdam varen, ook voor passagiers ingerichte, stoombooten naar Bordeaux; mijn reis ging, reeds eenige jaren geleden van Rotterdam.

Wat zoo'n reisje u te zien geeft? Ik hoop het u te vertellen.

Ik was passagier van de ‘Gironde’. Het schip is later gestrand of vergaan, ten minste het bestaat niet meer. In een tijd van spoorwegongelukken als thans mag dit mijne lezers niet afschrikken; trouwens het gebeurde in den winter, wanneer er geen pleizier-reizigers meegaan, en de bemanning werd zeker gered, anders zou de joviale kapitein, van Emmerik, tegenwoordig het bevel niet over de ‘Hollander’ kunnen voeren.

We staken dan om half een van wal en bereikten langs den Nieuwen Waterweg om drie uur den Hoek van Holland.

We komen in zee; er is weinig wind, maar de sterke deining doet het schip geweldig slingeren. De Wyberton, eene Rotterdamsche mailboot, komt juist van hare Indische reis t'huis; de passagiers staan op het dek en wuiven ons toe.

Van eene andere mailboot, de ‘Groningen’, die zoo dicht bij huis verongelukte, gaan we het wrak op korten afstand voorbij.

De torens van Den Haag, van de Westlandsche dorpen en de vuurtoren van Scheveningen zijn met het bloote oog waarneembaar, terwijl de groote zeekijker ook de hôtels en de witte badkoetsjes aan het Scheveningsche strand laat onderscheiden.

Maar we worden door den hofmeester aan tafel geroepen.

De kajuit is recht gezellig ingericht, maar door het slingeren is het er alles behalve aangenaam; al lacht de kapitein ons ook hartelijk uit, we maken na elk gerecht een toertje over het dek om van de zeeziekte vrij te blijven.

De wind is intusschen vlak West geworden, waardoor we eenige mijlen in snelheid verliezen; volgens waarnemingen met de log loopen we nog acht geographische mijlen in de vier uur.

Weldra gaat de zon onder. Omgeven door wolkjes met vergulde randen, de vuurroode schijf als middelpunt, waaruit een bundel gouden stralen tot aan den gezichteinder over het watervlak schiet, is het alsof de westelijke horizont in vlam staat.

De zon daalt achter de kim en nauwelijks is de fraaie terugkaatsing op de wolkjes verdwenen of de opkomst der maan overdekt alles met een zilveren glans.

Achter het schip, in den maalstroom door de bewegingen der schroef veroorzaakt, is de zee met duizenden vuurbolletjes bezaaid; dit is het lichten der zee, dat op het donkere watervlak een prachtig effect maakt. Tal van bruinvisschen schieten als zilverwitte pijlen over de golven, om nu eens onder het schip door te duiken en dan weer een voet hoog uit het water op te springen.

Het licht van Schouwen, dat we reeds lang in zicht hadden, wordt gevolgd door het vuurschip op

[p. 265]

den Noord-Hinder, een roodgeverfde schuit met een sterk licht in den mast, welk schip met zijne équipage van vier man, op de zandbank van dien naam voor anker ligt; we passeeren het tegen elf uur op korten afstand, en groeten de bemanning.

Den volgenden morgen, na een uitstekende nacht, fluks de kajuitpoortjes geopend om de heerlijke zeelucht in te ademen.

Het is helder weer en de Engelsche kust schittert in de zonnestralen. In den vroegen morgen zijn we den vuurtoren met electrisch licht van Foreland gepasseerd en thans zijn we op een klein uur afstand van Dungeness. De kapitein hijscht - behalve de Nederlandsche vlag - nog vier seinvlaggen, die den naam van het schip vormen; worden deze door den vuurtorenwachter opgemerkt, dan komen we denzelfden avond in de Shipping Gazette en een paar dagen later onder de rubriek: ‘Dungeness

de arabier en zijn zwaard. (Zie blz. 267.)

gepasseerd’ in de Hollandsche couranten.

De zee is kalm en effen, en de zeilen, die 's morgens zijn bijgezet, hangen geheel slap. Engelsche pleizierjachten en Belgische loodskotters kruisen voortdurend heen en weer, en een zwaargeladen driemaster, onder Hollandsche vlag, ligt voor anker.

Een stoomboot van groote afmetingen, de ‘Vaderland’, die van Antwerpen met landverhuizers naar Philadelphia stoomt, kruist onzen weg.

We blijven op korten afstand van de Engelsche kust. Men wijst ons Hastings, een kleine badplaats, en half verscholen achter de klippen zien we het stadje van dien naam. Dan volgt Beachy-head, een steile krijtrots, hel verlicht door de schitterende zonnestralen, en in den namiddag ontwaren we in de verte het eiland Wight.

De Gironde steekt nu over naar de Fransche kust, en tot laat in den avond genieten we, in een luien stoel op het dek gezeten, van het verrukkelijke weer, terwijl 't scheepsvolk zich vermaakt met eene harmonica, die door den tweeden stuurman niet onverdienstelijk wordt bespeeld en naar welke muziek de man aan 't roer met zooveel aandacht luistert, dat hij, onder het spelen van een walsje, twee en een halve streek van zijn koers blijkt te zijn afgedwaald.

Door de groote warmte hangt er den volgenden morgen wat nevel over de watervlakte, doch spoedig trekt die weg en we zien ons te midden van een groot aantal zeil- en stoomschepen; het schip is omringd door eene menigte albicoren, een visch, die veel overeenkomst heeft met het Borromeïsch varken, zooals het scheepsvolk den bruinvisch betitelt.

Gewapend met den grooten zeekijker onderzoeken we in de richting van de Fransche kust of we nog geen land kunnen bespeuren.

Op het midden van den dag meenen we de vage omtrekken van de kust te onderscheiden. Een zwarte stip, die steeds duidelijker wordt, blijkt de vuurtoren te zijn van Isle de Vierge, midden in de zee op een rotsachtig eiland gebouwd.

De Fransche kust doet zich aan ons voor als eene aaneenschakeling van hooge, grillig gevormde klippen, waarachter het land zacht glooiend te voorschijn treedt; de zwarte rotsblokken door de sterke branding met zilverwit schuim bedekt, maken in het zonlicht een heerlijk effect.

Schilderachtig gelegen dorpjes, kerken en fabrieken op den achtergrond, die van tijd tot tijd tusschen de rotsgevaarten te voorschijn treden, vormen een indrukwekkend landschap, waaraan de talrijke visschersschuiten onder de kust veel levendigheid bijzetten.

Zwermen van meer dan duizend watervogels vliegen in een cirkel om het schip heen, om dan eensklaps, als hadden ze het zoo afgesproken, naar een of andere klip koers te zetten.

Op een rots in zee verheft zich de vuurtoren du Four, aan den ingang van de passage van dien naam, een uiterst gevaarlijke doorgang tusschen de kust en de rotsen, die alleen bij prachtig weer en groote bekendheid met het vaarwater waargenomen wordt.

Het verblindend vuur van dien toren heeft reeds duizenden trekvogels het leven gekost; aangetrokken door het felle licht vliegen ze zich tegen de dikke glazen te pletter en worden ze bij hoopen aan den voet van den vuurtoren opgeraapt.

Ook wij volgen de passage du Four en wel op zoo korten afstand van de kust, dat we militairen op den wal van een fort zien exerceeren.

Achter de vervaarlijke rots, waarop de vuurtoren van Kermovan gebouwd is, bevinden we ons eensklaps in een kalme baai, in welks bocht het badplaatsje Kermovan allerliefst gelegen is.

Het is de kust van Bretagne, die we geruimen tijd kunnen bewonderen.

Bij den vuurtoren Mathieu zeggen we de Fransche

[p. 266]

kust een oogenblik vaarwel; we gaan langs Isle de Sein, begroeten de oorlogshaven Brest uit de verte en zetten koers naar den vuurtoren van Stevenec.

Intusschen begint de avond te vallen en worden, tegelijk met de talrijke vuurtorens, ook onze lichten ontstoken, een rood aan bakboord, een groen aan stuurboord en een wit licht, het onderscheidingsteeken van elke stoomboot, aan den voormast.

Langs de steile Pointe du Raz met twee groote vuurtorens, vervolgen we onzen gevaarlijken weg, te midden van overal verspreide en verborgen klippen, die door belboeien en vuurschepen worden aangewezen.

Bruinvisschen van zes tot acht voet schieten ook hier als bliksemstralen door het water en in de verte vernemen we het krijschen der zeevogels, die de hoogste klippen tot rustplaats hebben uitgekozen.

Een paar duchtige slagen van den stuurman op onze kajuitsdeur brengen ons den volgenden morgen reeds voor zonsopgang op het dek.

Het is koud en vochtig daarboven; er hangt een weinig nevel en het schemerlicht geeft alles een somber aanzien.

In het Oosten wordt het helder; langzamerhand wordt de lucht rood gekleurd en worden de wolkjes als met goud omzoomd.

Daar verschijnt de zon boven den horizont; alle nevel en duisternis is met een tooverslag weggevaagd, en de verwarmende stralen schieten wijd en zijd over het watervlak.

Met een negen en een half mijlsvaart zijn we Belle Isle en Isle Yeu gepasseerd en de golf van Biscaje ingeloopen.

We worden door een loodskotter gepraaid en krijgen weldra een ouden Franschen loods aan boord.

Het water, dat in het Kanaal donkergroen was, heeft hier de donkerblauwe kleur van het Oceaanwater aangenomen.

Zeer ongewenscht komt zoo'n fraaie golf van tijd tot tijd over het dek heenrollen en het schip, dat tot nog toe zoo vast gelegen heeft, begint kuren te krijgen en als een bezetene heen en weer te slingeren.

Het is een vermakelijk gezicht als de hofmeester, om met een groot stuk vleesch in balans te blijven, onder een hoek van 45 graden de kajuit komt binnenzeilen, maar we zijn weinig gestemd tot lachen, want het slikken in de kajuit wordt door de sterke deining vrij wat bemoeilijkt en we moeten oppassen niet met onzen zetel achterover te slaan.

's Namiddags zijn we bij de Pointe de la Courbe en hijschen onze seinvlaggen; een witte vlag van den torenwachter is het teeken, dat hij de Gironde herkend heeft en onze aankomst naar de beurs te Bordeaux zal telegrafeeren.

Te midden van talrijke bakens en belboeien, vuurtorens en vuurschepen met draaiende, vaste en flikkerende lichten van alle kleuren, op eenige meters afstand van een groot vuurschip, waarop met witte letters ‘Phare du grand banc’ staat geschilderd, zetten we onzen tocht voort, tot we aan den mond van de rivier de Gironde het anker laten vallen.

Het is een prachtige stille zomeravond en het maanlicht beschijnt den effen waterspiegel.

Een paar uur geleden nog door het slingerende schip nu hier- dan daarheen geworpen, komt de indrukwekkende stilte ons vreemd voor en is het alsof het lichaam nog voortdurend in beweging verkeert.

Onze ankerplaats is uitnemend gekozen.

In de verte verheft zich de vuurtoren van Cordouan, een der fraaiste ter wereld en een wonder van bouwkunst, welks licht op een afstand van 38 kilometer kan worden waargenomen.

's Winters is het viertal wachters geheel van de luitenwereld afgesloten en moet er voor zes maanden proviand worden opgeslagen.

De kracht van den golfslag, te midden van deze rotsmassa's en zandbanken, moet fabelachtig zijn; men leest, dat een golfslag in 1777 een blok steen van 2400 kilogram opnam, het over een afstand van 20 meter meevoerde, en nog de kracht had het gevaarte op eene hoogte van 2 meter tegen den muur te slingeren.

In gewone tijden bereikt hier de golfsslag nog eene hoogte van 12 meter.

Een schip, dat dezen vuurtoren te na komt is onherroepelijk verloren.

Aan onze linkerhand ligt de badplaats Royan, een klein, op rotsen gebouwd, havenstadje; het groot aantal lichten op het terras doen aan eene illuminatie denken.

Te middernacht wordt de plechtige stilte eensklaps gestoord door de Congo, een der groote pakketbooten van 400 voet lengte, die van Bordeaux naar Brazilië varen.

De laatste der passagiers zoekt eerst nu zijne hut op, in zijn hart jaloersch op den matroos, die de hondenwacht heeft en wiens zware stappen in ie nachtelijke stilte tot alle hutten doordringen.

In den vroegen morgen wordt het anker gelicht in de rivier opgestoomd.

Beide oevers zijn aanvankelijk vlak en de linkeroever, de Médoc, blijft zoo tot Bordeaux, maar aan ie andere zijde, en vooral waar de rivier zich in Garonne en Dordogne verdeelt, ontwaart ge uitgestrekte zandsteengroeven, van welke steensoort de meeste huizen in Bordeaux zijn gebouwd, en hooge met wijnstokken bezette bergruggen, waartusschen vele villa's verscholen liggen.

Bij de oude vesting Blaye stoomen we langs de citadel Saint-Simon, midden in de rivier, op last van Lodewijk XIV, door Vauban opgericht.

Dan zien we het stadje Bourg en aan den linkeroever, zoover ons oog reikt met wijnstokken bedekt, het nette stadje Pauillac en de kasteelen Lafite en Latour.

We krijgen hier douanen aan boord en een rivierloods en stoomen verder langs het eilandje Patiras, eertijds de verblijfplaats van den beruchten zeeroover Monstri en later een toevluchtsoord voor melaatschen en vervolgde Joden.

Het is Zondag en tal van pleizierbootjes op weg naar Pauillac of Royan gaan ons voorbij.

Eindelijk krijgen we de heuvels van Lormont in het gezicht, de uitspanningsplaats voor de burgermenschen, en weldra zien we de bruggen, kaden en torens van Bordeaux, het doel onzer reis.

Na eene zeereis van 72 uren zetten we op de ‘Quai Louis XVIII’ voet aan wal.

[p. 267]

Met 24 uren achtereen sporen waart ge er ook geweest, maar langs een weg die weinig afwisseling aanbiedt, en met een ‘goddank!’ zoudt ge wellicht zijn uitgestapt.

Gij behoeft niet dadelijk verder te gaan.

Bordeaux is een merkwaardige stad; ge hebt er veel amusementen, prachtige gebouwen, musea, pleinen en kaden; de ‘jardin public’ is een bezoek overwaard en in de stad is een vertier, alsof ge in Parijs waart.

Valt uw reis samen met den wijnoogst, dan gaat ge een dag naar buiten en ge zult zien welk een bedrijvigheid daar heerscht.

En vooral - vergeet Arcachon niet, het zomerverblijf der patriciërs, een lustoord voor gezonden en zieken, waar ge uitgestrekte dennenbosschen hebt onmiddellijk aan het strand, zooals ge dat nergens aantreft.

Maar het is waar - ge zoudt naar de Pyreneën, en mijn geleide strekte slechts over de zee tot Bordeaux.