De Huisvriend. Jaargang 1892

In het huis van Suddhoo.
Naar het Engelsch van Rudyard Kipling.

Het huis van Suddhoo bij de Taksalipoort heeft drie verdiepingen, vier ramen met oude, bruin houten, gebeeldhouwde kozijnen en een plat dak. Het is gemakkelijk te herkennen aan de vijf roode figuren tusschen de twee bovenramen, die op hun witgepleisterden achtergrond den indruk maken van een reusachtige ruitenvijf. Bhagwan Dass de bunnie en een man, die zegt dat hij in zijn onderhoud voorziet met zegels snijden, bewonen de benedenverdieping. De twee bovenkamers werden vroeger bewoond door Janoo en Azizun en een kleinen, zwarten terrier, die van een Engelschman gestolen en door een soldaat aan Janoo gegeven was. Tegenwoordig woont Janoo er alleen.

Suddhoo slaapt gewoonlijk op het dak, behalve wanneer hij op straat slaapt. Vroeger ging hij, als het ten minste niet te warm was, dikwijls naar Peshawar, waar hij een zoon heeft die handel in rariteiten drijft. Suddhoo en ik zijn beste maatjes, want de zoon van zijn neef heeft, door mijn voorspraak, de betrekking van eerste bode aan een groot kantoor gekregen. Suddhoo beweert dat God mij eens luitenant-gouverneur zal maken. Ik twijfel niet, of zijn voorspelling zal bewaarheid worden. Hij is al stokoud, zijn haar is spierwit, hij heeft haast geen tanden meer in den mond en zijn geest is niet helder meer. Behalve zijn liefde voor zijn zoon te Peshawar is er niets aan hem wat niet door den ouderdom is verzwakt. Janoo en Azizun zijn twee ‘dames’ uit Kaschmir, waarvan de laatste voor eenigen tijd een medisch student gehuwd heeft, en zich nu metterwoon te Bareilly gevestigd heeft. Bhagwan Dass is een woekeraar en een afzetter. Hij is zeer rijk. De man, die zegt dat hij in zijn onderhoud voorziet met zegels snijden, gaat door voor zeer arm. Hiermee heb ik u genoegzaam in kennis gesteld met de vier voornaamste bewoners van het huis van Suddhoo.

Suddhoo was niet erg bij de pinken. De man die zegt dat hij in zijn onderhoud voorziet met zegels snijden, is de slimste van allen, behalve Janoo. Mooi was zij ook, maar dat heeft niets met het verhaal te maken.

Suddhoo kreeg de tijding dat zijn zoon te Peshawar door pleuris was aangetast en dit bracht hem in doodelijke ongerustheid. Toen de zegelsnijder vernam hoe het met Suddhoo gesteld was wist hij er zijn voordeel uit te trekken. Hij had een vriend te Peshawar, die hem door telegrammen voortdurend op de hoogte zou houden van den toestand van den zieke. En hier begint nu eigenlijk de geschiedenis.

Op een avond kwam de zoon van Suddhoo's neef mij zeggen dat Suddhoo mij wilde spreken, dat hij te oud en te zwak was om zelf te komen, en mij dus liet vragen of ik zijn huis de groote onderscheiding wilde aandoen van het met mijn bezoek te vereeren. Ik ging; maar daar Suddhoo toen in vrij goeden doen was vond ik dat hij wel iets beters dan een hotsende ekka had kunnen zenden, om een toekomstigen luitenant-gouverneur op een mistigen April-

[p. 248]

avond naar de stad te brengen. De ekka ging niet vlug. Het was reeds geheel donker toen ik eindelijk bij het graf van Ranjit Singhy, tegenover de groote poort van het fort, uitstapte. Hier vond ik Suddhoo, die mij vertelde, dat ik, daar ik zoo goed was geweest van te komen, stellig luitenant-gouverneur zou worden vóór mijn haren grijs waren. Toen bleven we een kwartiertje buiten en spraken over het weer, over mijn gezondheid en over den tarweoogst.

Eindelijk zei Suddhoo waar het hem eigenlijk om te doen was. Hij vertelde dat hij van Janoo vernomen had, dat de Sirkar een verbod tegen tooverij had uitgevaardigd, omdat men bang was dat tooverij een middel zou kunnen zijn om de Keizerin van Indië te dooden. Ik wist niets van die wet af maar begreep dat er iets gewichtigs ophanden was. Ik zeide hem, dat, voor zoover mij bekend was, het gouvernement de zwarte kunst niet tegenwerkte, ja, zelfs bevorderde. Onder de personen, die hooge staatsbetrekkingen bekleedden, waren er zelfs die haar beoefenden. (Als er door de beheerders der schatkist niet getooverd wordt, weet ik het niet). Om hem nog meer moed in te spreken, zeide ik, dat als er misschien een jadoo ophanden was, ik er wel gaarne bij tegenwoordig zou zijn, als het ten minste reine jadoo - onschuldige tooverij - was, waar geen menschenlevens mee gemoeid waren. Met een grooten omhaal van woorden verklaarde Suddhoo dat dit juist was wat hij gehoopt had. In vrij onsamenhangende bewoordingen vertelde hij mij toen, dat de man, die altijd gezegd had dat zegels snijden zijn beroep was, een toovenaar was, dat hij hem voortdurend op de hoogte hield van den toestand van zijn zieken zoon te Peshawar, dat de berichten, die hij kreeg, nog sneller gingen dan de bliksem, en dat zij later altijd door de brieven bevestigd werden. Verder dat hij Suddhoo verteld had dat een groot gevaar diens zoon dreigde, en dat dit slechts door tooverij en natuurlijk ook door veel geld, afgewend zou kunnen worden. Ik begon langzamerhand te begrijpen hoe de vork in den steel zat en zeide dat ik een weinig Westersche jadoo kende, en dat ik mee naar zijn huis zou gaan om te zien of alles wel naar behooren toeging. Wij begaven ons gezamenlijk op weg en onderwijl vertelde Suddhoo mij dat hij den zegelsnijder reeds tusschen de honderd en tweehonderd roepijen betaald had, en dat de jadoo van dien avond nog dubbel zooveel zou kosten. Hij had gezegd dat het zeer goedkoop was, als men in aanmerking nam hoe groot het gevaar was, waaraan de zoon was blootgesteld. Ik vertrouwde de zaak maar half.

Er brandde geen enkele lamp in het huis toen wij aankwamen. Uit de vertrekken van den zegelsnijder drongen allerakeligste, kermende geluiden tot ons door. Tastend gingen wij de trap op, Suddhoo beefde over het geheele lichaam en zeide op gedempten toon tot mij dat de jadoo reeds aan den gang was. Boven ontmoetten wij Janoo en Azizun, die ons vertelden, dat er dien avond over hare kamers beschikt kon worden, omdat er daar meer ruimte was. Janoo, die zeer gevat is, fluisterde mij toe dat de geheele geschiedenis niets anders ten doel had dan om Suddhoo geld af te troggelen, en dat de zegelsnijder na zijn dood ergens zou komen waar het zeer warm is. De oude Suddhoo was niet in staat zijn tranen te bedwingen, en liep huilend door het vertrek op en neer, onophoudelijk den naam van zijn zoon bij zichzelven mompelende, en af en toe aan Azizun vragende of de zegelsnijder voor zijn eigen huisheer eigenlijk niet wat billijker behoorde te zijn. Janoo duwde mij in een der vensternissen. De luiken waren gesloten en de kamers werden slechts verlicht door een klein olielampje. Het was onmogelijk dat ik gezien kon worden als ik mij maar stil hield.

Eindelijk hield het gekerm beneden op en wij hoorden voetstappen op de trap. Het was de zegelsnijder. Toen hij den terrier hoorde blaffen bleef hij voor de deur stilstaan, en riep Suddhoo toe om de lamp uit te blazen. Het vertrek was dus in een ondoordringbare duisternis gehuld en de roode gloed van de twee hugas - pijpen - van Janoo en Azizun was het eenige wat gezien werd. De zegelsnijder trad binnen en ik hoorde dat Suddhoo zich kreunend op den grond wierp. Azizun hield haar adem in en Janoo liep huiverend naar een der rustbedden. Ik hoorde een gekletter als van metaal en zag even boven den grond een blauwgroenen lichtstraal. Het was juist voldoende om Azizun, die geheel in elkander gedoken met den terrier op haar schoot in een hoek van het vertrek zat, Janoo met gevouwen handen voorover op het bed zittend, Suddhoo, sidderend met het aangezicht naar den grond gekeerd en den zegelsnijder te onderscheiden.

Ik hoop dat ik nooit meer een gezicht zal zien zooals dat van den zegelsnijder. Hij was tot het middel toe naakt, had een breeden krans van witte jasmijnen om zijn slapen en een zalmkleurigen gordel om de lenden. Maar in dit alles lag niets angstverwekkends. Het was zijn gezicht dat mij het bloed in de aderen deed stollen. Er lag een blauwgroene tint over verspreid. Daarbij had hij de oogen zoo ver opgeslagen dat slechts het wit ervan te zien was; en verder geleek het op het gezicht van een demon - een duivel - op alles wat ge maar wilt, maar niet op den geslepen ouden booswicht, dien wij over dag altijd op zijn draaibank konden zien zitten. Hij lag op zijn buik met de armen kruiselings op zijn rug, oppervlakkig onbeweeglijk als ware hij aan den grond genageld. Zijn hoofd en hals waren het eenige dat den grond niet raakte. Zij vormden bijna een rechten hoek met het lichaam, evenals de opgeheven kop van een cobra. Het was werkelijk ijzingwekkend. Midden op den vloer stond een groote, diepe, geel koperen kom, waarin een lichtje dreef dat een bleek, blauwgroen schijnsel van zich wierp. Tot driemaal toe kroop de man, die op den grond lag om die kom heen. Hoe hij het deed weet ik niet. Ik kon de spieren langs zijn ruggegraat op en neer zien gaan, maar dit was de eenige beweging die bij hem was waar te nemen. Behalve die golvende rugspieren, die geen oogenblik in rust waren, scheen het hoofd het eenige waar leven in was. Janoo, die nog steeds op het bed zat, durfde zich niet verroeren; Azizun hield de hand voor de oogen en de oude Suddhoo woelde zenuwachtig met zijn vingers door zijn grijzen baard en huilde in stilte. Het akeligste van alles was dat de geheimzinnige gedaante

[p. 249]

op den grond zich rondom de kom bewoog zonder het geringste gedruisch te maken. Dit duurde zoo tien minuten, zegge ruim tien minuten voort onder het gejank van den terrier, het geril van Azizun, het gehijg van Janoo en het gesnik van Suddhoo.

Mijn haren rezen te berge en mijn hart klopte hoorbaar. Gelukkig verried de zegelsnijder zich door zijn voornaamsten kunstgreep, zoodat ik weer tot kalmte kwam. Nadat hij tot driemaal toe om de kom gekropen was, wierp hij zijn hoofd zoo ver hij kon naar achteren en twee felle lichtstralen schoten uit zijn neusgaten. Nu weet ik precies hoe dit kunstje gedaan wordt - ik kan het zelf ook - ik was dus gerustgesteld. De man was een bedrieger. Als hij alleen maar rond was blijven kruipen en niet beproefd had het effect te verhoogen, wie weet wat ik er dan van gedacht zou hebben. De meisjes gilden op het zien der lichtstralen en het hoofd viel met een smak op den grond. Toen was er een pauze van ruim vijf minuten, de blauwgroene vlam zwijmde weg en ging eindelijk geheel uit. Janoo boog om een der ringen om hare enkels vaster te sluiten terwijl Azizun hare armen nam. Suddhoo strekte werktuigelijk zijn hand naar Janoo's huga uit en zij schoof dien met haar voet naar hem toe. Vlak boven de plaats waar de gedaante op den grond lag, hingen twee helder gekleurde portretten van de koningin en de prins van Wales. Zij zagen op ons neer en in mijn oog verhoogden zij het groteske van het geheele schouwspel.

De volkomen stilte die heerschte werd bijna onhoudbaar toen het lichaam plotseling omkantelde, van het midden der kamer naar den muur rolde en daar op den rug bleef liggen. Toen hoorde ik een zacht geklots in de kom - hetzelfde geluid dat men hoort als een visch naar het aas hapt - en het groene licht werd weer zichtbaar.

Ik keek naar de kom en zag het uitgedroogde, verschrompelde, zwarte hoofd van een inlandsch kind met open oogen, open mond en een kaalgeschoren kruin in het water dobberen. Onverwacht als het was, maakte het een nog akeliger indruk dan het gekruip van zooeven. Voor wij den tijd hadden iets te zeggen begon het hoofd te spreken.

Breng u het akeligste stemgeluid te binnen dat ge ooit hebt gehoord en dan is het nog niet half zoo ontzettend als de stem van dit hoofd.

Er was een pauze van twee à drie seconden tusschen ieder woord en een soort van weergalm in den klank dier stem als in het gegalm van een klok. Het koude zweet brak mij uit en het duurde verscheidene minuten eer ik eenigszins bekomen was. Plotseling ging mij een licht op. Ik keek naar het lichaam dat bij de deur lag en zag juist in de keelholte een spier heen en weer gaan die niets te doen had met de regelmatige beweging der ademhaling. De geheele zaak was niets dan een zorgvuldige navolging van een dergelijk Egyptisch kunstje en de stem, die wij hoorden, bewees slechts dat de zoogenaamde toovenaar een handig en bekwaam buikspreker was. En al dien tijd ‘lip-lip-lapte’ het hoofd tegen den kant van de kom en sprak maar voort. Het vertelde den huilenden Suddhoo het geheele verloop van zijn zoons ziekte tot dien avond toe. Ik zal het altijd in den zegelsnijder bewonderen, dat hij zich zoo stipt aan de telegrammen uit Peshawar hield. Verder zeide het dat bekwame doctoren den zieke dag en nacht behandelden, en dat hij ongetwijfeld herstellen zou als de som gelds, bestemd voor den machtigen toovenaar, wiens onderdanige dienaar het hoofd in de kom was, nog verdubbeld zou worden.

Hierin lag nu eigenlijk de fout die aan een kennersoog onmogelijk kon ontgaan. Te verlangen, dat de eens bedongen prijs nog verdubbeld zal worden, en dit op een toon, die goed bij Lazarus gepast zou hebben, toen hij pas uit den doode verrees, is ongerijmd. Janoo, een vrouw, die werkelijk een mannelijk verstand heeft, zag dit even spoedig in als ik. Ik hoorde haar op smadelijken toon mompelen dat alles bedrog was; op hetzelfde oogenblik ging het licht in de kom weer uit, het hoofd zweeg en wij hoorden de deur kraken op hare hengsels. Janoo stak de lamp aan en wij zagen dat hoofd, kom en zegelsnijder verdwenen waren. Suddhoo wrong de handen en zeide tot ieder, die er naar hooren wilde, dat hij onmogelijk meer tweehonderd roepijen bij elkaar zou kunnen krijgen al was zijn zaligheid er mee gemoeid. Azizun was aan een zenuwachtige lachbui ten prooi en Janoo ging kalm op een der bedden zitten en beproefde aan te toonen dat het bedriegerij was, meer niet.

Ik legde alles uit wat ik van de jadoo van den zegelsnijder begrepen had, maar haar argument was veel eenvoudiger.

‘Tooverij die altijd door op winst bedacht is, is de ware niet,’ zeide zij. ‘Mijne moeder zeide altijd dat tooverij die zich niet laat betalen alleen echt is. De zegelsnijder is een leugenaar, een bedrieger. Ik kan er niets tegen doen, ik ben heelemaal aan banden gelegd, want ik ben Bhahwan Dass, den bunnie het geld van twee gouden ringen en een zwaren cirkelband schuldig. De zegelsnijder is een vriend van Bhagwan Dass en als ik hem tegenwerkte zou het eind er van zijn dat deze mij vergiftigde. Het is nu al sedert ruim tien dagen dat die dwaze jadoo voortduurt en iederen avond heeft het Suddhoo veel geld gekost. Voor dien tijd heeft de zegelsnijder telkens zwarte kippen en limoenen gebruikt. Zoo iets als van avond heeft hij nog nooit vertoond, Azizun is een dwaas. Suddhoo is zwak en versuft. Zie nu toch eens aan! Ik had gehoopt tijdens zijn leven veel geld van Suddhoo te krijgen en na zijn dood nog veel meer; en nu geeft hij alles aan dien ellendigen schurk van een zegelsnijder!’

Hier viel ik haar in de rede. - ‘Maar waarom heeft Suddhoo mij er toch bij gehaald? Ik wil natuurlijk wel met den zegelsnijder spreken en dan zal hij het geld wel teruggeven. Het is alles onzin, kinderspel.’

‘Suddhoo is ook een oud kind,’ zeide Janoo. ‘Hij heeft nu zeventig jaar lang hier op het dak gewoond en hij is zoo dom als een gans. Hij heeft u hier gehaald om zich te overtuigen dat hij de wetten van den Sirkar niet overtrad. Hij is heelemaal onder den invloed van den zegelsnijder en deze verbiedt hem zijn zoon te gaan zien. Wat weet Suddhoo van de wet en van de telegraaf af? Ik moet nu lijdelijk

[p. 250]

toelaten dat al zijn geld in den zak van dien leugenachtigen schelm verdwijnt.’

Janoo stampvoette en schreide haast van kwaadheid, terwijl Suddhoo in den hoek onder een deken lag te jammeren en Azizun beproefde de pijp aan zijn dwazen, ouden mond te brengen.

De zaak komt hierop neer: Door mijn onnadenkendheid heb ik den zegelsnijder in de gelegenheid gesteld om op een oneerlijke manier aan geld te komen, wat verboden is bij artikel 420 van het Indische wetboek van strafrecht. Niemand staat mij terzijde. Ik kan er de politie niet van op de hoogte brengen! Janoo weigert boudweg en Azizun is een gesluierde vrouw in den omtrek van Bareilly - in ons groot Indië geheel door mij uit het oog verloren. Ik durf geen wetten meer te verkondigen of met den zegelsnijder te gaan spreken, daar deze stap de vergiftiging van Janoo ten gevolge zou kunnen hebben, die door haar schuld aan den bunnie geheel onder zijn plak is. Suddhoo is een oude suffer; en als hij mij tegenkomt mompelt hij grinnekend dat de Sirkar de zwarte kunst eigenlijk bevordert. Zijn zoon is weer beter; maar Suddhoo wordt geheel beheerscht door den zegelsnijder, wien hij voor alles om raad vraagt. Janoo ziet al het geld, dat zij van Suddhoo had willen aftroggelen, langzamerhand naar den zegelsnijder gaan, en zij wordt bij den dag verdrietiger en wreveliger.

Zij zal er wel niet over spreken, omdat zij dat niet durft; maar als er niets tusschenbeide komt, vrees ik dat de zegelsnijder over eenigen tijd aan cholera - door witte arsenicum veroorzaakt - zal sterven. Ik zal dus buiten mijn schuld eenigszins medeplichtig zijn aan een moord in het huis van Suddhoo.

J.v.R.