De Huisvriend. Jaargang 1892

Het nieuwe spoorwegnet in Sumatra.
(Met 2 afbeeldingen).

Een der grootste meesterstukken op het gebied van spoorwegaanleg is ongetwijfeld dat, hetwelk op het eiland Sumatra onlangs uitgevoerd werd en dat ook in het buitenland de algemeene aandacht en bewondering getrokken heeft.

Het spoorwegnet, waarvan wij spreken, is nog niet geheel voltooid en zal een lengte van 177 kilometer bedragen; het is voor de binnenlanden van het groote eiland, die tot nu toe bijna onbereikbaar waren, van het grootste belang, want deze spoorweg dient tot vervoer van allerlei koopwaren, van inlandsche producten, als koffie en rijst en vooral steenkolen, afkomstig uit de kolenlagen in de nabijheid van het meer Singkara; ook zal het aan den invoer van europeesche artikelen in het binnenland belangrijke diensten kunnen bewijzen. Wat dezen spoorweg vooral zoo belangwekkend maakt in de oogen der vakmannen, is dat hier voor het eerst de tandraderbanen op zulk een groote uitgestrektheid zijn aangebracht.

De spoorlijn gaat uit van Lounto, een nauwe vallei ten oosten van het meer Singkara gelegen. In de nabijheid van Lounto liggen de steenkolenlagen, bekend als de zoogenaamde Ombiliënvelden.

Van hier begint de lijn op een hoogte van omstreeks 250 meter en klimt dan met een stijging van 17 millimeter per meter als maximum en krommingen van 150 M. straalminimum tot aan een tunnel van 826 M. lengte. Zij treedt vervolgens de vallei der Lossirivier in en stijgt dan met hellingen van 20 millimeters tot aan Solok, waar zij een hoogte van 416 M. bereikt.

De spoorlijn volgt nu de oevers van het meer en stijgt dan weder aanmerkelijk vanaf Batoe Toebal tot Padang Pandjang; hier bracht men een tandrad-

[p. 156]

baan aan op een helling van 50 millimeters van Padang-Pandjang, dat 773 M. hoog ligt, en scheidt zich een zijtak af naar Fort de Kock. Dit is de voornaamste garnizoensplaats van de hollandsche troepen; om daar te komen,

spoorwegrails en tandradbaan.

moet de spoorlijn de hoogte van 1154 M. boven het peil der zee bereiken, ten einde den bergrug, die de Merapi, de grootste vulkaan van Sumatra, van den Singalang scheidt, te overschrijden. Van daar dan daalt zij naar Fort de Kock af, dat 920 M. hoog ligt. Dit gedeelte heeft hellingen van 80 millimeters per meter en is bijna geheel een tandradbaan.

Tot Padang-Pandjang blijft de lijn op de gezonde en rijk bevolkte hoog-vlakte Menang-Kabio, het sanatorium der officieren en gouvernements-ambtenaren.

Het land is hier zeer rijk en de bevolking even talrijk als in de meest bevolkte landen van Europa; Padang-Pandjang, de hoofdplaats der residentiën Ampat-Kotta, is op de grens der hoogvlakte gelegen.

Na deze stad verlaten te hebben daalt de ijzeren weg met een steile helling af naar Kajoe-taman en richt zich dan naar de havenstad Padang, de hoofdplaats van Sumatra's westkust. Van Padang-Pandjang tot Kajoe-tanam is de lijn weer geheel met tandraderen voorzien die een helling van 70 millimeter per meter hebben; op den gewonen spoorweg is de helling slechts van 23 millimeter.

Voorbij Kajoe-tanam gaat de spoorlijn zonder andere

viaduct op sumatra.

hinderpalen voort tot Padang; een zijtak gaat naar Padoe-Ajer, een andere naar Port-Emma, het eindstation; maar deze twee punten zijn beide in het eigenlijke Padang gelegen, dat, behalve de middenstad, er evenals Batavia uitziet: als een groot park, met villa's, door tuinen omringd, over een aanzienlijke vlakte verspreid.

Het is ondoenlijk alle technische bezwaren, waarmede men te kampen had, hier op te sommen. Onder de bruggen is de viaduct over de rivier Aneï tusschen Padang-Pandjang en Kajoe-tanam een der merkwaardigste.

Zooals men op onze afbeelding zien kan, is zij in een schilderachtige streek gelegen en maakt daar een fraai effect. Haar helling is van 68 millimeters en draagt een tandradbaan. De brug is geheel van metaal; zelfs de dwarsbalken mochten niet van hout zijn, daar het hout in de heete landen al te spoedig aan bederf onderhevig is.

Onze afbeelding geeft twee modellen van de gebruikte dwarsbalken; die van den gewonen weg No. 1 zijn in het midden gedeukt, die aan de tandradbaan daarentegen geheel recht en hebben in het midden twee openingen, die moeten dienen om het tandrad te bevestigen. De dwarsbalken van de eerste soort wegen 30 kilogram, van de tweede 103 kilogram per meter.

De locomotieven hebben drie soorten van ramtoestellen en worden altijd achter den trein gespan-

[p. 157]

de rust van den musketier. Naar E. Richter. (Zie blz. 155).

[p. 158]

nen; zij duwen hem vooruit bij het stijgen en houden hem tegen bij het dalen. De wagens zijn van het amerikaansche soort en hebben twee klassen voor de reizigers; de goederenwagens kunnen 20 ton steenkolen bevatten.

De werkzaamheden van den aanleg der lijn zijn grootendeels verricht door chineesche werklieden en ook door veroordeelden, de zoogenaamde kettinggangers. Dank der werkzaamheid, den tact en den moed der ingenieurs en opzichters, heeft men van deze straffelingen een geregelden, voldoenden arbeid verkregen.

De afdeeling Padoe-Ajer tot Padang-Padjang is reeds sedert 1 Juli '91 in exploitatie, en nu zal de lijn zeker wel Fort de Kock bereikt hebben. De resultaten der exploitatie zijn voor dit korte tijdsverloop zeer gunstig; de inboorlingen hebben zelfs volstrekt geen angst of vrees getoond om zich door de karretta api (vuurwagens) te laten vervoeren.

Een fraai gepolychromeerd bord geeft in het hollandsch, maleisch, javaansch en chineesch de uren van aankomst en vertrek aan, de hoogte en de temperatuur der voornaamste herstellingsoorden langs de lijn, en vertoont fraaie afbeeldingen van de landschappen, die men voorbijstoomt, voortbrengselen van het land en de kunstwerken van de spoorweglijn.