De Huisvriend. Jaargang 1891

‘Het nieuwe Amsteldam.’
Een bladzijde uit New-York's verleden.
Met zeven illustratiën.
(Vervolg en slot van bladz. 409.)

VI.

De oude Van Witt had Brammetje spoedig ingehaald. ‘De Engelschen zullen mij plunderen en ruïneeren!’ kermde hij.

‘Natuurlijk zullen zij dat doen! En wat zij nog niet weten, zal hij hun wel zeggen.’

‘Hij?... Welke hij?’ snikte Van Witt.

‘De Engelsche spion.’

‘Heerejeetje! wat... wat bedoelt ge?’

‘Dien langbeenigen Engelschman, kapitein Cawardine; wien anders?’

‘Wat?... hij?... Hoe... hoe weet gij dat?’

‘Wat komt hij hier anders doen dan spionneeren? 't Is wel aardig, dat die groote schepen juist nú in de haven moeten komen, niet waar? Van u en uwe dukaten weet hij nu af; en met die zes groote oorlogschepen daar achter zich, heeft hij nu niets anders meer te doen dan te zeggen: Voor den dag met de geeltjes, Cornelis van Witt! of ik zal...’

‘Wat, Brammetje, wat?’

‘Ja, hoe weet ik dat? Ik weet alleen maar, dat het niet heel pleizierig zal zijn!’

‘Och lieve Heer! wat moet ik beginnen?’

‘Maak hem onschadelijk! Keer de bordjes om!’

‘Maar hoe, mijn beste, mijn voortreffelijke vriend?’

‘Als hij komt’, - Brammetje sprak op een toon van huiveringwekkende geheimzinnigheid - ‘zie hem dan met een zoet lijntje naar de vliering te krijgen, dat is het veiligst; sluit hem dan op, en onderhandel met hem door het sleutelgat. Als hij zich niet wil onderwerpen, zal ik hem wel tot reden weten te brengen met mijn donderbus, - door de deur heen, natuurlijk.’

‘Zoo, jongmensch, gij zoudt mij 's nachts willen bespieden, niet waar?’ peinsde Brammetje, met een opwelling van ongeveinsden haat. ‘Wel, van dat spelletje kunnen er twee pleizier hebben! Het zal mij benieuwen, of ik nu nog verder uwe lange beenen 's nachts in den omtrek van het kerkhof zie zwerven. Gij zoudt een armen man niet eens een klein gelukje gunnen, hé?’

Laat op den middag verscheen kapitein Cawardine; hij zag er onrustig, gejaagd, bijna misdadig uit. ‘Ik zou u gaarne even willen spreken, mijnheer Van Witt!’

De oude man klemde zich aan de armen van zijn leuningstoel vast. Was die Engelsche spion voornemens, hem te vermoorden of hem gevangen te nemen?

‘Mijnheer, ik wenschte u te waarschuwen tegen een man, dien ik hier in den omtrek zie zwerven, zekeren Brammetje Baas. Ik heb hem in Boston gezien; het is een ontsnapte gevangene.’

Van Witt's overspannen zenuwen ontspanden zich weder; hij hoorde deze mededeeling met bewonderenswaardige kalmte aan.

‘Ik heb geen bewijzen, mijnheer, alleen wantrouwen; maar ik voor mij geloof zeker, dat hij plannen tot inbraak beraamt.’

‘Wezenlijk, kapitein? En waar dan wel?’

[p. 450]

‘In de oude kerk, daar aan den overkant van den weg.’

‘Welnu, jonkman, waarom belet gij hem dat dan niet?’ snauwde Van Witt in ziedende woede.

‘Dat kan ik en zal ik, als gij mij van nacht in uw huis wilt laten blijven.’

De oude Van Witt geleidde nu zelf zijn gast naar zijn eigen slaapvertrek, wel is waar een vlieringkamer, maar voor een tevreden gemoed voldoende geriefelijk ingericht; het vertrek was somber, maar zindelijk, en verheugde zich in het bezit van een reusachtig ledikant met groene gordijnen.

Van Witt werd gekweld door de rusteloosheid van een kwaad geweten. ‘Houd maar goeden moed, jonkman, en God zij met u!’ zeide hij; maar toen kapitein Cawardine, nadat hij een paar uur geslapen had, de deur wilde open doen, bespeurde hij dat men hem opgesloten had, - waarom? over die vraag gunde hij zich den tijd en de moeite niet om na te denken. Gegeven een vlieringvenster, juffrouw Van Twist's zelfgesponnen lakens, het dak van een breede veranda beneden, - dan was de rest een kleinigheid voor Jack Cawardine. Hij kwam zoo zacht als een kat naar beneden, nog altijd een van juffrouw Van Twist's lakens in zijne hand houdende.

‘Nu zullen wij eens een grapje hebben!’ dacht hij met een geheimzinnig knipoogje; en na het laken om zijne schouders geslagen te hebben, sprong hij van den goot der veranda af en kwam hij midden in Van Witt's beroemde dahlia's neer, van welke bloem de heer des huizes altijd met lof getuigde, dat zij er zoo ordelijk en zoo netjes uitzag.

De klok der St. Bartholomeuskerk sloeg het middagnachtsuur. De denneboomen wierpen hunne zware schaduwen over het oude kerkhof, en de verweerde grafzerken lagen stil in het onbeweeglijke gras. Er was moed toe noodig, zelfs voor een spook, om zulk eene diepe, plechtige stilte te verstoren. Maar toch was de nagalm der laatste klokslagen van twaalf uur ternauwernood weggestorven, toen er iets wits, iets groots en iets schaduwachtigs opdoemde uit de donkere omgeving der oude kerk en voorwaarts sloop met fladderende kleederen, het gelaat zooveel mogelijk verborgen houdend, maar met beide handen een zwaren last torsend; zoo kroop de witte gedaante langzaam over het hooge gras voort. Plotseling weerklonk er door de middernachtelijke stilte van het kerkhof een snerpende kreet, - een kreet van afschuw en doodsangst. Het oogenblik was éénig in de onderaardsche geschiedenis: het spooksel zelf werd bespookt; want vlak voor de gedaante, onder de schaduw van een denneboom, stond nog eene andere, die haar zoo sprekend geleek als de eene druppel water op de andere.

‘Ik heb op u gewacht!’ sprak een holle grafstem; en bij die woorden liet het eerste spook zijn vrachtje vallen, waarna het op zijne knieën ging liggen en begon te gillen.

‘Hoe durft gij het nog wagen, mij te bespotten, ellendeling?’ vroeg het andere, terwijl het naar de fladderende omhulsels van de knielende gedaante wees.

‘Vergeef het mij! - vergeef het mij!’ kreunde de ongelukkige.

‘Brammetje Baas’, ging de onmeedoogende stem voort, ‘wat hadt gij daar te verbergen?’

‘Mijn - mijn pannetje met eten, dat van avond overgeschoten was!’ stamelde hij.

‘Gij liegt! Gij hebt de kerk bestolen! Het Avondmaalstel zit in dien doek!’

‘O-o-o-o!’ En Brammetje boog zijn schurkachtig hoofd in doodsangst naar den grond en deed een ontdekking: het spooksel droeg sporen, - en wie ter wereld heeft ooit gehoord van een krankzinnigen doodgraver met sporen aan de voeten?

‘De duivel!’ brulde hij; en hij zou dadelijk weer opgesprongen zijn, indien zijn hoofd niet in pijnlijke aanraking ware gekomen met den loop van een pistool.

‘Als gij wegloopt, jaag ik u een kogel door het hoofd!’ zeide kapitein Cawardine, terwijl hij Brammetje stevig in zijn kraag pakte. ‘Laat uw buit maar liggen, ik zal er wel naar laten zien; en kom nu mede.’

Waarna hij Brammetje medesleepte naar de muffe sacristie, hem er in duwde, de zware deur afsloot met Brammetje's eigen valschen sleutel, en het heldhaftige heerschap daar achterliet in gezelschap van dominee's toga en van zijne mislukte plannen.

Wie beschrijft de ontroering van den ouden Van Witt bij het ontdekken van des kapiteins vlucht?... Het spoor van zijn aftocht werd aangewezen door de brokstukken der lakens en der dahlia's. Wimpje's vader begreep, dat hij nu aan de genade van een onverzoenlijken vijand was overgeleverd. Om de maat van angst vol te meten, werd thans door de loopende geruchten verspreid, dat Nieuw-Amsterdam gebombardeerd zou worden, indien de Gouverneur en Cornelis van Witt niet tot de overgave besloten. Er werden bedreigingen geuit omtrent hetgeen Cornelis van Witt wel eens zou kunnen overkomen, indien hij bij zijne heldhaftige houding bleef volharden. Tot driemaal toe werd hij dien dag opgeroepen om de Raadsvergadering bij te wonen, doch daar bedankte hij wel feestelijk voor: zich bloot te stellen aan het vuur van de Britsche kanonnen en van kapitein Cawardine, - dat nooit!

Daar er niets anders overbleef, ging eene deputatie uit het waardige stadsbestuur hare opwachting bij Cornelis Van Witt maken, om hem zijne dwaze strijdzucht onder 't oog te brengen. Hij kwam uit de houtloods te voorschijn, op meesterlijke wijze zijn heldenmoed verbergend.

‘Wat baat het, zoo heldhaftig te zijn, Cornelis van Witt?’ vroegen zij. De oude man stond te beven op zijne beenen. Hij heldhaftig, en zelfs Brammetje niet bij de hand om hem te helpen! De heeren verklaarden, dat, als zij Van Witt maar tot andere gedachten konden brengen, zij hunne zaak gewonnen hadden, want het sprak wel van zelf, dat Gouverneur Stuyvesant niet in zijn eentje oorlog kon voeren tegen de Britsche natie. Een eerlijke overgave, die hun in het bezit van hunne aardsche goederen liet, was toch wel aangenaam, betoogden zij. Met veel beleid en zeggingskracht toonden zij aan, dat het volstrekt geen verschil maakt of men onder een Hollandsche of onder een Engelsche vlag leeft, als men slechts vijf keer daags een stevig maal op tafel krijgt.

Den afloop der zaak kent iedere jongen, die in onze dagen op de New-Yorksche scholen ezelsooren maakt in zijn geschiedenisboek. Het gezond verstand van Nieuw-Amsterdam behaalde de overwinning;

[p. 451]

Gouverneur Stuyvesant gaf met verbeten woede zijne toestemming, en de Britsche troepen onder kolonel Bordon namen bezit van de stad. Het eenige zichtbare resultaat van deze onbloedige overwinning was, dat ter eere van Zr. Ms. broeder, den Hertog van York, Nieuw-Amsterdam den thans beroemden naam van New-York ontving.

VII.

In den avond na Brammetje's verdwijning bracht de doodgraver der St. Bartholomeuskerk den koperen klopper der huisdeur van den heer Cornelis van Witt in beweging.

Hij had zoo pas de klok van zessen geluid en beefde nog over al zijne leden.

‘Och, mijnheer Van Witt! er is een groot ongeluk gebeurd!’

‘Al weer?’ stamelde de oude man met wezenlooze gelatenheid.

‘Uw Avondmaalstel, waarop wij zoo trotsch waren, is... is...’

‘Nu, jandorie! wat is er meê?’

‘Gestolen!’

‘Gestolen?! Wel God in den hemel!’

‘Ja, mijnheer. Ik had de klok van zes uur geluid en ging naar de sacristie, zooals ik altijd doe; maar zoodra had ik niet den sleutel in het slot omgedraaid, of de deur vloog open; iemand sloeg mij met geweld op den grond, - voel maar eens wat een bult op mijn hoofd, mijnheer! - maar ik herkende den schurk: het was Brammetje, mijnheers eigen Brammetje! Ik vloog naar de hoekkast, waarin het Nachtmaalservies altijd bewaard wordt; het deurtje was opengebroken, en het kistje met zilver was verdwenen!’

Vader Van Witt werd met zijne overpeinzingen alleen gelaten, en zij waren niet zeer troostvol. Hij was het slachtoffer geworden van een schelm, op wiens raad hij een onschuldig man op zijn zolder had opgesloten, waar hem geene andere kans werd gelaten dan uit een dakvenster te springen, met gevaar van zijn nek te breken. Diezelfde mishandelde onschuldige was een Engelsch officier, die het hem onaangenaam genoeg kon maken in deze dagen van Britsche invasie. Het Avondmaalservies, dat hem een burgermansfortuin gekost had, was verdwenen. Juffrouw Van Twist was beroofd van een bruidegom, die tot op dit oogenblik nog niet voor goed vervangen was. Wimpje smolt weg in tranen, en juffrouw Pamplona kruidde zijne meest geliefkoosde schotels met gal en wormkruid... neen, Cornelis van Witt! het was uw eigen kwaad geweten, dat dit culinaire verschijnsel teweegbracht!

De oude man was overtuigd, dat er iets vreeselijks stond te gebeuren, in de wanhopige hoop dat het verwachte nooit gebeurt. Maar het gebeurt toch dikwijls wèl, vooral wanneer het iets onaangenaams is, en ditmaal sloeg het den weg in naar Bovenkerk: een musketier op een gespierd ros, met een bevel van kolonel Bordon, dat Cornelis van Witt op staanden voet voor hem moest verschijnen op het Stadhuis te New-York.

In datzelfde Stadhuis, op Gouverneur Stuyvesant's eigen stoel, zat kolonel Bordon een brief te schrijven en duchtig te vloeken, want kolonel Bordon kon met een ganzenveder lang zoo goed niet terecht als met een flink, deugdelijk zwaard.

‘O, die hanepooten en menschenbeenen! laat ze naar de maan loopen! Waar is Jack? Jack doet zoo iets in een ommezientje. Kom hier, Cawardine!’

Maar er verscheen geen kapitein Jack. Nu trok de kolonel een horloge, ter grootte van een koekepan ongeveer, uit een zijner broekzakken naar boven.

‘Het is zoo wat de tijd, dat Jack met den ouden man zou komen. Hij heeft mij gevraagd, of ik den ouden druiloor een beetje in benauwdheid wilde brengen, om hem dan later zoo kneedbaar als was te hebben. Nu, dat wil ik wel eens doen voor een keer.’

Op hetzelfde oogenblik hoorde men een vreeselijk gestamp en geschuifel buiten de deur; zij ging open, en er vloog iets zwaarlijvigs naar binnen, gevolgd door een musketier, die zich dadelijk weer oprichtte, het militair saluut maakte en op een toon van zakelijke kalmte mededeelde:

‘Ik heb hem medegebracht, Uwe Excellentie! Dit is Cornelis van Witt.’

Er volgde eene pijnlijke stilte; eindelijk nam kolonel Bordon het woord.

‘Dus zijt gij de man, die de Britsche natie tartte, en die weigerde deze koloniën over te geven aan mijn genadigen heer en meester, Karel de Tweede, koning van Engeland?’

De aldus ondervraagde bleef den kolonel in sprakelooze verslagenheid aanstaren. Waarom was hij verplicht, den geheelen heldenmoed van Nieuw-Amsterdam op zijne schouders te nemen?

‘De Britsche natie’ - hier fronste de kolonel op majestueuse wijze zijne wenkbrauwen - ‘is niet gewoon, den spot met zich te laten drijven!’

De beleediger der Britsche natie begon zóó geweldig te beven, dat hij zich aan den naastbijzijnden stoel moest vastgrijpen om staande te blijven; het was de eigen stoel, waarop hij eens in slaap was gevallen en tegen wil en dank als een held ontwaakt was.

‘Ongelukkige! uwe houding is van dien aard geweest, dat gij de... de... verdenking en den toorn van het Engelsche gouvernement hebt gaande gemaakt!’

‘Och, Uwe Excellentie, als u alles eens wist! Ik... ik kon het wezenlijk niet helpen!’

‘Ik heb reden om te gelooven, dat gij een gevaarlijk persoon zijt, sir, die zijn waren aard onder een schijn van bedeesdheid weet te vermommen!’

Nu wrong de oude Cornelis in doodsangst zijne vette handen. ‘Ik ben maar een vreedzaam burger, Uwe Excellentie, en... ik... ik... ja, ik houd heel veel van de Britsche natie en heb heel veel eerbied voor de Engelschen!’

‘En waarom,’ vroeg kolonel Bordon met vlijmende scherpte, ‘waarom hebt gij dan zoo'n beminden en geëerbiedigden Engelschman op uw vliering opgesloten?’ (‘Ik wou dat de vent naar de maan was!’ bromde de kolonel ter zijde. ‘Waarom komt Jack nu niet? Ik raak uitgepraat!’) ‘Bij Jupiter! een mooie manier om een gast te behandelen!’ liet hij streng en dreigend er op volgen.

Nu viel de ontmaskerde held op zijne knieën; alles was bekend en hij was verloren.

‘Genade, genade, Uwe Excellentie! Ik dacht... ik... ik dacht, dat die jonge man een Engelsche spion was!’

[p. 452-453]

opzet of ongeluk? Naar H. Oehmichen. (Zie blz. 449).

[p. 454]

Ziezoo, nu was het hooge woord er uit!

‘Een Engelsche spion!’ schreeuwde de kolonel. ‘Jack Cawardine, de zoon van mijn ouden vriend, de generaal Cawardine, een Engelsche spion! Zeg, Jack, kom eens dadelijk hier; hoort ge dat?’ En daar trad werkelijk Jack de kamer binnen, zonder eenig zichtbaar letsel van zijne tuimeling in Van Witt's dahlia's.

‘Zeg eens, Jack, die oude Hollander dacht dat gij een Engelsche spion waart!’

Jack was grootmoedig genoeg om zijnen beschuldiger te helpen opstaan en stofte hem liefdevol af. ‘Hoe kwaamt gij er toe, mij te verdenken, mijnheer? Wie heeft u zoo iets gezegd?’

De oude man deed er eerst het zwijgen toe; maar eindelijk stamelde hij: ‘Brammetje Baas!’

‘Tegen wien ik u nog al waarschuwde! Waarom hebt gij meer geloof geslagen aan de woorden van een schurk, dan aan die van een onberispelijk krijgsman?’

‘Jonge vriend! waarom springt een krijgsman in het holst van den nacht uit een vlieringvenster?’

‘Mijnheer Van Witt, sedert wanneer sluit de gastheer zijn gast in zijn slaapkamer op? Maar vergeef mij, - ik ben u een opheldering schuldig, en verklaar mij bereid u die te geven. Ik hoop dat zij u afdoende zal voorkomen!’

Bij die woorden haalde kapitein Cawardine iets zwaars van onder de tafel te voorschijn; het was een groote doos, met een gebroken hangslot. Hij sloeg het met ijzer beslagen deksel open, en... daar blonk in al zijn glorie het Avondmaalservies van de St. Bartholomeuskerk.

‘Dit’, sprak de kapitein met groote bescheidenheid, ‘is mijne verklaring. Als ik niet uit het raam was gesprongen, had ik den schat der St. Bartholomeuskerk niet aan den edelmoedigen schenker terug kunnen geven!’ En kapitein Carwadine maakte een zeer diepe buiging voor den heer Cornelis van Witt.

De goede man straalde van blijdschap, en hij greep Jack's beide handen in de zijne.

‘Ik heb een groot onrecht jegens u gepleegd, kapitein Cawardine! Kunt gij het mij vergeven?’

Jack schonk hem, bij wijze van vergiffenis, een glimlachje, en vroeg toen: ‘Vertel mij eens ronduit, waarde heer, waarom hebt gij zoo'n hekel aan mij?’

Van Witt kreeg een hoogroode kleur, kuchte eens een paar maal, en kwam eindelijk met de wedervraag voor den dag: ‘Waarom kwaamt gij juffrouw Van Twist het hof maken, mijnheer?’

Hier gaf kolonel Bordon eensklaps een schreeuw van verrassing. ‘Op mijn eerewoord, Jack! zelfs in deze wildernissen zit er een vrouw achter de schermen!’

Van Witt lette er niet eens op. ‘Wat hebt gij, een jonge en knappe man, te maken met eene vrouw, die oud genoeg is om uwe moeder te zijn?’ vroeg hij weer. ‘De zaak is, dat ik het plan had gevormd om zelf dezer dagen met die dame in den echt te treden.’

‘Dat is wat anders, Jack! Als deze heer er bijzonder op gesteld is, zoudt gij er misschien wel ooren naar hebben om de oude schoonheid voor eene jongere te laten loopen, niet waar, mijn jongen?’ Kolonel Bordon leunde achterover in zijn grooten stoel en sloeg zijne beenen over elkander, en Jack kreeg een kleur als bloed.

‘Laat mij dat zaakje maar eens opknappen’, ging de kolonel op jovialen toon voort. ‘Ga zitten, goede heer, en neem er uw gemak eens van! Zr. Ms. regeering zal het altijd aangenaam vinden, om mijnheer Van Witt op zijn gewone plaats in de Raadszaal van New-York te zien... Dus het schijnt, dat de dame een beetje te rijp is voor dit jongemensch, hé? Maar wanneer gij zelf haar neemt en onzen jongen vriend hier met een bloedend hart laat zitten, is het natuurlijk uw plicht, hem iemand in hare plaats te geven.’

Van Witt zette groote oogen op.

Kolonel Bordon vervolgde met eenige verheffing van stem:

‘Het zou in 't belang van Cornelis van Witt wezen, op goeden voet met het nieuwe Gouvernement te staan. In uwe hoedanigheid van welgesteld man, die op goeden voet met de Regeering staat, kunt gij op grooten invloed rekenen. Als Hollander, die hardnekkig weigerde zich over te geven, zijt gij misschien erg heldhaftig, goede heer, maar zult gij zeker ook zeer.... impopulair wezen!’

Wimpje's vader werd beurtelings bleek en rood en verwenschte zijne heldhaftigheid.

‘Indien gij u daarentegen kunt verbinden met eene gegoede Engelsche familie van onverdachte loyauteit, zal dat een waarborg zijn voor uw toekomstig patriotisme! Begrijpt gij dat, mijnheer Van Witt?’

Maar het begon Van Witt groen en geel voor de oogen te worden.

‘Luister eens goed,’ vervolgde de kolonel. ‘Hier is een knaap, dien ik zoo liefheb alsof het mijn eigen zoon was’, en bij die woorden legde hij zijne hand op Cawardine's arm. ‘Zijne familieleden behooren tot de keur van het goede Engelsche volk; zij zijn welgesteld en achtenswaardig, en dat alles heeft hij geërfd. Gij, mijnheer Van Witt, zijt rijk; gij hebt eene dochter....’

‘Ja, Wilhelmine; een meisje met blond haar en bruine oogen,’ stamelde Van Witt, die nog altijd niet recht wist, hoe hij het had.

‘Welnu, ruil dan!’ schreeuwde de kolonel, met een dreunenden vuistslag op de tafel. ‘Wat zegt gij daarvan, Jack? Een goed idée en een nieuw óók; wat, oude jongen?’

Kapitein Cawardine sloeg den ouden man in ademlooze spanning gade. In zijne verslagenheid zag Van Witt er beklagenswaardig uit; hij hield zijn hoofd met beide handen vast, en zijne kleine grijze oogappeltjes rolden woest heen en weder. ‘Dit alles overvalt mij zoo plotseling.... zoo.... onverwacht!’ stotterde hij.

‘Sir,’ liet de kolonel zich nu hooren, ‘vergeet vooral mijne waarschuwing niet! Ik behandel u niet als krijgsgevangene, gelijk ik zou kunnen doen, maar als vriend.’

‘Ik.... ik.... dank Uwe Excellentie,.... ik ben u wel ten hoogste verplicht, - maar, ziet ge, heeren! ik moet toch eerst met Wimpje spreken, - met mijne dochter Wimpje! De beslissing zal dan van Wimpje afhangen.’

‘Zeg haar, dat zij zich om uwentwil moet opofferen, mijn vriend, verstaat ge? En, wat ik zeggen wil, neem kapitein Jack met u mede naar huis. Ik vertrouw u niet, - gij hebt een wanhopig karakter. Gij zijt in

[p. 455]

deze dagen de held van New-York, mijnheer Van Witt. God zij met u, heeren!’

VIII.

Het is aangenaam, op goeden voet met de Regeering te staan, wanneer men gunsten heeft te vragen.

Van Witt reed naast den kapitein en dacht over deze dingen na, en ieder oogenblik voelde hij zich meer en meer aangetrokken tot het plan van den kolonel. Dat het nu eenmaal eene Engelsche Regeering was, - louter vooroordeel! Wat had de Hollandsche Regeering ooit voor hem gedaan?

De oude man verbrak het eerst de stilte. ‘Het hangt alles van Wimpje af, en of haar hart u genegen is. Men kan tegenwoordig op die jonge meisjes volstrekt niets meer aan. Zij is sedert een paar dagen desperaat verdrietig, en zulke dingen als vrijen en trouwen zouden haar misschien zeer te onpas komen. O, dat was een gehuil en een hangen om mijn hals toen ik wegging.... Maar voor den drommel! daar komen zij mij waarachtig allebei tegemoet!... Nu, Wimpje, mijn kind, en juffrouw Van Twist, hier ben ik frisch en gezond weer thuis!’ - en hij stak ieder een zijner vette handen toe, terwijl Pauwtje stil stond en een mondjevol gras nam. ‘Blijde dat gij uwen ouden vader weer terug ziet, Wimpje? Kijk, dat zou ik bijna vergeten hebben, - de kapitein is medegekomen! Vooruit, Pauwtje!’

Kapitein Cawardine sprong uit den zadel, en met de teugels van zijn paard over zijn arm, wandelde hij naast het lieve Wimpje mede voort.

‘Juffrouw Van Witt’, vroeg de kapitein ter sluiks, ‘hebt ge mij gemist?’

Er volgde geen antwoord, alleen een heel klein, zacht snikje. ‘Wel, Wimpje, mijn lieveling! was het zóó erg?’ riep hij, waarna hij op het kleine handje, dat hij in de zijne hield, telkens en telkens weder een kus drukte.

‘Mij twee dagen lang te verlaten, kapitein Cawardine, zonder een woord te spreken, en op die wijze uw leven te wagen!’

‘Ik ging jagen, mijn schat!’

‘Uit het vlieringvenster?’

‘Later zult gij alles weten, lieveling!’

Zij hief haar gelaat tot hem op, terwijl hare fraai gevormde lippen beefden. ‘Ik moet alles aan vader zeggen. Ik kan het zoo niet langer uithouden! Als ik bedenk dat gij een Engelschman zijt, en dat hij van alle menschen op de wereld juist de Engelschen het meest haat!... Ik ben bang dat hij ons dit bedrog nooit zal willen vergeven.’

‘Lieveling, alles zal goed afloopen, geloof mij! Misschien was het een dwaas plan; maar hoe zou ik anders mijn schat gekregen hebben? In den oorlog en in de liefde is alles geoorloofd, en het was wel vriendelijk van juffrouw Pampy, dat zij mij haar het hof liet komen maken om het genot van u te zien. 't Was zoo het beste, lieve Wimpje! Kapitein Cawardine was een onwelkom pretendent naar de hand van juffrouw Van Witt.... wat zou men er aan doen?’

‘O, als mijn vader het mij maar wil vergeven dat ik u liefheb! Als hij het niet doet.... nu, dan zal ik u volgen tot aan de einden der aarde, want zonder ú kan ik niet leven! O Jack, ik zal zoo ver met u medegaan als gij maar wilt, - zelfs naar Boston, Jack!’

IX.

Een vreedzame achtermiddag-stilte heerschte in de huiskamer, en de beeltenis van den heiligen man smolt weg in het wazige schemerlicht. De waterketel stond zijn deuntje te zingen op de theestoof, en een paar groote blokken hout vlamden op den haard, waarbij de poes met een fluweelig pootje haar voorhoofd zat te wasschen.

Twee zuchten verbraken de stilte.

‘Wel, Wimpje?’

‘Wel, vader?’

‘Ik moet u eens spreken, Wimpje!’

‘Ik zou u gaarne eens iets zeggen, vader.’

Wimpje schoof haren stoel wat dichter bij de zitplaats van haren vader, en vlijde hare malsche wangen tegen zijne handen.

‘Hoe oud zijt gij, Wimpje?’

‘Achttien jaar, vader.’

‘Nu, Wimpje, hebt gij.... hebt gij er ooit aan gedacht, dat jonge meisjes wel eens trouwen?’

Wimpje zuchtte.

‘Bemint gij Jan Wissenkerke, Wimpje-lief?’

Het antwoord was zwak, maar afdoende. Er kwam plotseling eene gedachte bij den ouden Van Witt op. ‘In beginsel hebt gij niets tegen het huwelijk, wel, Wimpje? Jonge meisjes hebben soms zulke dwaze begrippen!’

Het antwoord was nog minder duidelijk verstaanbaar, maar toch óók afdoende. Waarop haar vader voortging:

‘Welnu, Wimpje, kindlief! vertel het nu uwen vader eens, - is uw hart geheel vrij?’

Hier legde Wimpje, tot vaders onuitsprekelijke verbazing, haar gezicht op zijn schouder en barstte zij in tranen uit.

‘Heerejeetje! wat moet dàt nu beteekenen? En juist nu ik zoo'n aardig plannetje had! O Wimpje!’

‘Een plan?’ stamelde zijne mooie dochter snikkend.

‘Ja, kind, dat zal ik u eens zeggen. Ik begin met Pamplona, - gij hebt altijd veel gehouden van Pamplona, en ik was voornemens om den een of anderen dag met haar te trouwen. Maar er was geen haast bij, en alles zou goed gegaan zijn, als daar niet juist die kapitein Cawardine mijne Pamplona het hof was komen maken.’

Hier schemerde een glimlachje tusschen Wimpjes tranen door.

‘Niet dat ik mij daarover verwonder, - hij had wel wat ergers kunnen doen. Pamplona bezit buitengewoon aantrekkelijke hoedanigheden. Zij nam hem dus maar alleen, omdat ik... ik niet had gesproken.’

Van Witt was vervaarlijk spraakzaam. ‘De zaak is, kindlief, - om niets voor u te verbergen - dat de beslissende houding, die ik aannam in de zaak der belegering van Nieuw-Amsterdam (er zijn er die het heldhaftigheid noemen) verkeerd is uitgelegd. De Engelsche Regeering twijfelt aan mijne vaderlandsliefde; de Engelsche Regeering eischt een waarborg voor mijne - hm! - loyauteit.’

Wimpje keek haren heldhaftigen vader met angstige blikken aan.

[p. 456]

‘Wimpje, vertel mij eens, - wat denkt gij van kapitein Cawardine?’

Wimpje bedwong eene plotselinge flikkering in hare bruine oogen en liet zedigjes haar hoofdje hangen. ‘Hij schijnt een achtenswaardig jongmensch te zijn.’

‘Hij is méér dan dat!’ Haar vader sprak met een plotselinge opwelling van ongeduld. ‘Hij is een jonkman van smaak en bescheidenheid, anders zou hij juffrouw Van Twist het hof niet gemaakt hebben. Die wonde zal genezen. Hij is bovendien van voortreffelijke en welgestelde familie, en kolonel Bordon beschouwt hem als 't ware als zijn zoon. Daar hij zoo goed staat aangeschreven bij de Regeering, jong en sterk en iemand van een innemend voorkomen is, dacht ik.... ja, dacht ik....’

‘Nu, vader?’

‘Dacht ik, Wimpje, dat gij niet veel beter, maar wel heel veel erger kunt doen.’

‘Maar hij is een Engelschman, vader!’

‘Louter een vooroordeel, kind! Door bemiddeling van kapitein Cawardine zou uw oude vader menig goed handelsprivilege kunnen verkrijgen. Kom, luister naar mij, Wimpje, - offer nu niet uwen vader aan een dwaze inbeelding op!’

‘Dus - het zou u aangenaam zijn, als ik kapitein Cawardine mijne hand schonk?’ vroeg Wimpje vriendelijk.

‘Het zou zeer verstandig zijn, kind!’

‘Nu goed dan, om uwentwil, lieve vader....’ En eer hij er op verdacht was, waren Wimpje's armen om zijn hals geslagen.

‘Ik ben zoo gelukkig, zoo óvergelukkig, mijn lieve, oude vader!’

‘Waarom?’ vroeg haar vader nieuwsgierig.

‘Nu zult gij vergiffenis moeten schenken. Wacht, ik zal Jack roepen.’

En Jack kwam, vroolijk en wel.

‘O Jack, ik heb beloofd dat ik uwe vrouw zou worden!’ riep Wimpje; en nog eer haar vader een woord kon spreken, lag zij reeds in Jack's armen.

‘Dat is zeer buitengewoon, kapitein! Kunt gij mij dit alles verklaren, Wilhelmina? Ik dacht, beste meid, u te hebben hooren zeggen dat uw hart niet vrij was.’

‘Dat is het ook niet, want het behoort aan... Jack!’

‘Maar hoe zit het dan met juffrouw Van Twist? Wel hanekater en vuursteen! wie kwaamt gij dan eigenlijk het hof maken, kapitein Cawardine?’

Maar Wimpje stond reeds naast hem en streelde zijne dikke wangen. ‘Hij kwam mij het hof maken, en het ging alles volgens een plannetje van Pamplona, - dus zult gij het haar in de eerste plaats moeten vergeven!... Zeg maar, dat gij het ons allen vergeeft, lieve vader!’

Natuurlijk vergaf de dankbare Cornelis het hun; en eer de winter aanbrak, waren er twee prachtige trouwpartijen te Bovenkerk.

In verloop van tijd bewees Cornelis Van Witt's toenemende rijkdom, op welk een uitnemenden voet hij met de Regeering stond; terwijl de wijsheid en de vaderlandsliefde van Gouverneur Cawardine van New-York door de geschiedenis geboekstaafd zijn.

Wat de schim van den krankzinnigen doodgraver betrof, deze verdween tegelijk met Brammetje Baas.

Wie de waarheid van dit verhaal mocht betwijfelen, die ga den verhoogden weg in de groote stad New-York op en zoeke naar de oude St. Bartholomeuskerk, niet ver van de Bowery. Daar zal hij een oud kerkhof vinden, omringd door half vermolmde en verweerde pakhuizen. Hij zal bemerken, dat de afgebrokkelde grafzerken nog altijd in rechte rijen naast elkaar staan, zooals ze door den krankzinnigen doodgraver zijn geplaatst. Indien hij zeer zorgvuldig zoekt, zal hij op een der verweerde steenen, onder een eenzamen wilgenboom, dien de jaren gespaard hebben, deze nog slechts half leesbare inscriptie ontdekken:

Cornelis van Witt,
overleden in den hoogen ouderdom
van 90 jaren,
in de stad New-York.
1695.
Requiescat in pace.