De Huisvriend. Jaargang 1891

Gedachtenlezen.

Toen omstreeks een jaar of tien geleden de Engelschman Stuart Cumberland bij ons te lande optrad met zijn nog nooit vertoonde proeven van gedachten raden, waren de meeningen over zijn kunst zeer verdeeld, en wist men eerst niet wat daarvan te denken.

Cumberland gaf zich den schijn van iemand, die met een buitengewone, geheimzinnige gave bedeeld was, en de meesten der toeschouwers waren er van overtuigd, dat dit werkelijk het geval moest zijn; slechts het kleinste sceptische gedeelte van het publiek wantrouwde de zienersgave van Cumberland en meende dat zijn proeven eenvoudig op goochelkunst berustten.

Na dien tijd zijn er vele andere gedachtenlezers van professie opgedoken, die even sterke, zoo niet nog sterkere, kunsten dan die van Cumberland ten uitvoer brachten, en deze, oprechter dan de Engelschman, verklaarden zelf het eerst, dat hier geen sprake was van een bijzonder aan sommige bevoorrechte personen geschonken talent, maar eenvoudig van een buitengewone oefening der voelzenuwen, waardoor men in staat gesteld werd uiterst fijne onbewuste bewegingen der spieren waar te nemen.

Sedert men door deze ontdekking, Cumberland en diens kunstgenooten beroofd had van den geheimzinnigen sluier, waarin zij zich zoo gaarne hulden, werd het gedachtenlezen hoe langer hoe algemeener; men maakte er zelfs een soort van gezelschapsspel van, dat vooral in de lange winteravonden een

1. gedachtenlezen.

aangename afwisseling bracht. Natuurlijk bleef het dan niet bij de eenvoudige proeven van speldenzoeken,

2. het raden van een kaart.

opschrijven van gedachten, getallen enz., waarmede de eerste gedachtenlezers hun programma's meestal vulden, maar men verzon vele nieuwe, aardige kunststukjes, waarvan wij er eenigen zullen vermelden.

Om te beginnen hield men op een rechtstreeksche lichamelijke aanraking tusschen gedachtenlezer en medium als eerste voorwaarde tot het gelukken der proef te stellen, maar beproefde beide personen door het aan weerskanten vasthouden van een stok, liniaal, doek of zelfs een koord, met elkander in verbinding te brengen. Op onze afbeelding No. 1 heeft de gedachtenlezeres de punt van een zakdoek om haar hand gewikkeld terwijl de andere door het medium vastgehouden wordt; zij moet nu de bloem, waaraan hij denkt, uit een mandje nemen, hetgeen dan ook steeds gelukt.

Een in den laatsten tijd nieuw uitgekomen kunststuk van het gedachtenlezen, dat zeer veel indruk maakt, bestaat in het raden en trekken van een door het medium bepaalde kaart, en wordt op de volgende wijze uitgevoerd.

Gedachtenlezer en medium zetten zich tegenover elkander op twee stoelen en de laatste neemt een spel kaarten in de eene hand, terwijl de eerste, zooals men begrijpt, geblinddoekt moet zijn; de kaarten worden nu waaierachtig uitgespreid en de vrije hand omsluit de pols van de gedachtenlezeres, zooals op onze tweede afbeelding staat. Nu kiest het medium, met medeweten van het publiek, een kaart en concentreert zijn gedachten daarop; zoodra nu het sein wordt gegeven tot raden, trekt de gedachtenlezer de eerste de beste kaart, die hem onder de vingers komt. Meest altijd is de getrokken kaart juist die welke men moest raden.

Een ander amusant kunststukje is de ‘geheimzinnige ring,’ afb. No. 3. Dit bestaat hierin dat de gedachtenlezer aan een draad een ring in een glas houdt en dat deze door slagen tegen de wanden van het glas de getallen, welke men raden moet, aangeeft.

[p. 210]

Men gaat met deze proef op de volgende wijze te werk: De gedachtenlezer laat zich een zijden draad

3. de geheimzinnige slinger.

en een drinkglas geven en vraagt aan eene dame uit het gezelschap een ring, liefst een trouwring.

Nadat hij zich met de dame in verbinding gesteld heeft door het vasthouden der polsen, van de punten van een zakdoek of iets dergelijks, wikkelt hij het uiteinde van den draad, waaraan de ring hangt, om zijn uitgestrekten wijsvinger, gaat naar het tafeltje, waarop het drinkglas staat, en houdt zijn den hangenden ring dragende hand zoodanig boven het glas dat de ring voorloopig in het midden schommelt. Zoodra deze toebereidselen geëindigd zijn, verzoekt hij de dame om verontschuldiging, daar hij voor het welslagen zijner proef volstrekt noodig heeft, haar juisten ouderdom te weten. De dame geeft een leeftijd aan - gewoonlijk niet den ware.

De gedachtenlezer waarschuwt haar dat zij het juiste getal moet zeggen, maar zij blijft natuurlijk bij haar bewering.

‘Goed,’ roept de toovenaar uit, ‘ik ben in mijn hoedanigheid van gedachtenlezer alwetend en in staat dezen ring de kracht te schenken om de geheimste dingen te onthullen. Wees zoo goed uitsluitend te denken aan het getal dat uw leeftijd aangeeft.’

Een plechtige stilte heerscht overal; allen zijn in verwachting van de dingen die komen moeten en alle blikken richten zich op den ring. Daar begint de gouden slinger zich te bewegen, steeds krachtiger, eindelijk klinkt hij tegen het glas en men telt: een, twee, drie, vier, tien, twintig, vijf en twintig, dertig, drie en dertig slagen heeft de tooverring doen hooren.

De dame had 28 jaar als haar leeftijd opgegeven, en de geheimzinnige slinger raadt 33 haar juisten ouderdom; hoe komt dit? Doodeenvoudig door dat zij in angst verkeerde dat de booze ring haar leugentje zou aan den dag brengen, en haar hersens waren zoodanig met dat cijfer vervuld, dat zij toen schokken mededeelden aan de spieren, waarvan de gedachtenlezer onbewust de bewegingen waarnam en deze weer op de hand, die den ring droeg, overbracht. Wij zeggen ‘onbewust’, en dit is inderdaad het geval, daar de gedachtenlezer nooit tot het bewustzijn geraakt van wat hij doet; hij voelt zich eenigermate slechts als een werktuig in de hand van het denkende medium.

Behalve dit zoogenaamde ‘gedachtenlezen’ waarbij gedachtenlezer en medium nog altijd meer of minder rechtstreeks aan elkander verbonden zijn, bestaat er nog een andere soort van ‘gedachtenlezen’ of liever ‘gedachtenoverbrengen’, de zoogenaamde telepathie, waarbij de twee in gedachtenverbinding gestelde personen dikwijls mijlen ver van elkander verwijderd zijn.

Het zou ons te ver voeren indien wij alles wat de ondervinding en de wetenschap van deze proeven gezegd hebben, zoo kort mogelijk zouden willen samenvatten. Zeker is het, dat zoo ooit, het woord van Hamlet aan Horatio hier op zijn plaats is:

‘Er zijn meer dingen tusschen hemel en aarde, Horatio, dan waarvan uw schoolsche wijsheid ooit droomde.’ Verrassend en ten hoogste merkwaardig zijn de proeven, welke men met deze nog betrekkelijk jeugdige kunst neemt. Zij zouden ongelooflijk klinken, indien men ze niet zelf had bijgewoond; onwillekeurig betreedt men hier het terrein van spiritisme, hypnotisme, magnetisme en hoe de andere ismen heeten mogen, zoo flauw is de grens die hier het bovenzinnelijke van het door onze zinnen waarneembare scheidt. Liever willen wij nog een paar uitkomsten mededeelen door telepathie verkregen.

De eenvoudigste vorm daarvan is het in Engeland en Amerika algemeene ‘Willing game’ (wilspel). Dit gaat aldus toe:

In een gezelschap wordt een jong persoon, meest een kind van tusschen de zes of tien jaar, de kamer uitgezonden met de opdracht om zoodra het weer binnen geroepen wordt, er op te letten welke gedachten in hem opkomen en deze dan dadelijk uit te voeren.

Zoodra dit medium het vertrek verlaten heeft, be-

4. telepathie van een kind.

[p. 211]

palen de overigen een eenvoudige daad, welke het kind verrichten moet; bijv. het aanraken van zeker voorwerp; wanneer men nu het kind binnen roept zal het zonder moeite het verlangde doen. Nog gemakkelijker kan men dit resultaat bereiken door een der aanwezige personen, zoodra het kind in de kamer komt, een der handen boven zijn schouder te houden zonder ze echter aan te raken, maar intusschen zijn eigen gedachten sterk op de uit te voeren daad te vestigen. Afbeelding 4 geeft hiervan een voorstelling.

Buitengewoon sterke toeren worden in dit opzicht vertoond door onze landgenooten, den heer Kreps en zijn dochter, die op verschillende plaatsen van ons land voorstellingen geven van het gedachtenlezen en gedachtenraden.

De jonge juffrouw Kreps is een aardig meisje van omstreeks veertien jaar, die op de eenvoudigste wijze de meest verrassende proeven van haar kunst geeft.

Wij zagen haar voor een zeer groot publiek, natuurlijk geblinddoekt, verschijnen; een der toeschouwers gaf haar vader een op een stuk papier geschreven getal, zij plaatste zich vóór een bord en schreef door het medium licht aan den elleboog gesteund, daarop het opgegeven cijfer. Men fluisterde den heer Kreps in de zaal namen van beroemde personen in het oor. Zij teekende dadelijk, op het tooneel staande, in enkele krachtige trekken met houtskool hun portret op groote vellen papier.

Haar vader ging bij het publiek rond en nam allerlei voorwerpen in de hand; zij zat geblinddoekt op het tooneel en antwoordde op zijn vragen, telkens zonder eenige fout; zij wist alles te noemen de namen met hun jaartal en beeldenaar; van horloges, welk uur zij aanwezen al stonden zij ook sinds lang stil, van portretten kon zij zeggen, wie en hoe de personen er op stonden. Een blaadje van een scheurkalender, dat in een doosje gesloten was, las zij of het vlak voor haar lag, van een quitantie vermeldde zij nauwkeurig de som, en toen men meende dat de vragen van den ouden heer er op ingericht waren invloed uit te oefenen op haar antwoorden, trok hij over haar hoofd een ondoorzichtigen zak, terwijl zij bovendien geblinddoekt bleef, en legde nu de dingen in een houten doosje, dat hij zwijgend vertoonde, en zonder missen noemde zij het daarin geborgen voorwerp.

Nog sterker was de volgende toer: terwijl zij in haar zak gewikkeld was, verzocht haar vader aan vijf toeschouwers getallen van vier cijfers op een lei onder elkander te schrijven en daarna op te tellen; het meisje kreeg ook lei en griffel in de hand; nog voor dat men in de zaal met het optellen gereed was keerde zij haar lei om, waarop zij blindelings de getallen reeds geschreven en opgeteld had.

Beide leien werden naast elkander vertoond en waren volmaakt gelijk.

Men ziet het, een onafzienbaar veld, dat nauwelijks ontgonnen is, opent zich met dit nieuwe vak; wie weet hoever de kunst van het gedachtenlezen zich nog uitstrekken zal en of er niet nog eens een tijd zal komen dat onze geheimste gedachten voor de buitenwereld niet meer veilig zullen zijn.

Wat zal dat gemakkelijk wezen en - helaas! wie weet of het laatste greintje sympathie, dat wij nog voor onze medemenschen koesteren, door het gedachtenlezen niet verloren zal gaan.