De Huisvriend. Jaargang 1891

[p. 14]

De verwantschap der vorstenhuizen.

Toen Napoleon I op het toppunt zijner macht de gekroonde hoofden van Europa tot een algemeen congres uitnoodigde, zond hij negen en dertig brieven rond, die allen het opschrift droegen: ‘Monsieur mon frère’ of ‘Madame ma soeur!’ Even zoovele antwoorden kwamen terug, die natuurlijk allen met dezelfde toespraak begonnen ‘Monsieur mon frère.’

De toenmalige Franschen, die tijdgenooten der revolutie geweest en in het ongeloof aan het koningschap en zijn etiquette opgegroeid waren, spotten wel over dezen hartelijken vorm. Doch slechts met half recht, want afgezien van den Corsikaan zelf en zijn broeder in Constantinopel, waren inderdaad de overige 37 gekroonde hoofden in zulk een nauwen graad aan elkander verwant, dat zij, hoewel nu juist geen broeders en zusters, dan toch minstens neven en nichten, ooms en tantes, schoonbroeders en zusters, schoonouders en kinderen van elkander waren, kortom, in den grond der zaak slechts een enkele, veelvertakte, uitgebreide familie, vormden, die alle tronen van Europa in bezit hadden en dikwijls genoeg moeite deden om ze ook in andere werelddeelen te bestijgen.

Zoo was het in 't begin der eeuw en zoo is het nu nog; de verwantschap tusschen de Europeesche vorstenhoven is in dien tijd nog eerder toe- dan afgenomen en merkwaardig is het ongetwijfeld, dat allen - de Paus, de Sultan en de vorsten van Servië en Montenegro uitgezonderd - allen of geheel van Duitschen bloede zijn, of wel zulk een sterk mengsel van dat bloed in de aderen hebben, dat zij er gemakkelijk voor kunnen doorgaan. Men zou haast zeggen, dat het ‘vorst zijn’ een bij uitstek duitsche bediening is, want waar men ook zijn oogen slaat, op alle tronen van Europa zetelen geheele of halve Duitschers en als de Mexicanen niet zoo wreed met hun keizer Max gehandeld hadden, dan zou ook een echt germaansche heerscher zijn troon opgeslagen hebben, daar waar eens Cortez, dien van Montezuma ineen deed storten. Spanje, Portugal, Engeland, ons eigen land worden door Duitschers geregeerd.

Wil men echter van de dynastiën een geschikt overzicht verkrijgen, dan doet men goed ze in twee hoofdgroepen te verdeelen, een katholieke en een protestantsche helft; hoewel de grenslijn tusschen deze familiegroepen een enkelen keer overschreden wordt, blijven zij toch over het algemeen vrij wel gescheiden.

Boven aan de spits der katholieke vorstenhuizen staan natuurlijk de Habsburgers, die in zekeren zin, als de stichters van het nu heerschende stelsel van verzwagering tusschen de vorstelijke geslachten kunnen beschouwd worden. Men kent het latijnsche vers, dat eenigermate het devies werd van dit huis:

‘Bella gerant alii, tu felix Austria, nube!
Nam quae Mars aliis, dat tibi regna Venus.

De eerste groote voordeelen door huwelijksverbintenissen danken de Habsburgers voornamelijk aan de lichamelijke voorrechten van hun stam. Maria van Bourgondië, de erfgenaam van de groote monarchie van Karel den Stoute, nam van honderd aanzoeken dat van Maximiliaan van Oostenrijk aan, alleen omdat hij zoo mannelijk schoon was. Dezelfde schoonheid bezorgde aan hun zoon, Aartshertog Philips, de hand van Johanna - die later waanzinnig werd - de erfgenaam van Castilië en Arragon en daardoor van de geheele Nieuwe Wereld. In dezen Philips den Schoone, bereikte ook de mannelijke schoonheid der Habsburgers haar hoogtepunt. Zijn uiterlijk was zoo schoon, zijn gestalte zoo edel, zijn gelaat zoo innemend, dat bij zijn intocht in een stad de vrouwen vol bewondering voor hem nederknielden, tot groote ergernis van Johanna, wier ijverzucht door de kleinste oplettendheid van haar man tegenover andere vrouwen aangewakkerd werd. Zijn vroege dood op 28-jarigen leeftijd dreef haar tot waanzin; men weet hoe zij zijn lijk niet wilde doen begraven en het jaren lang met zich voerde op haar tochten door het rijk.

Na Karel V sterft die beroemde schoonheid der Habsburgers uit; het huwelijk van Ferdinand I met Anna van Hongarije bracht wel is waar de kronen van dit land, van Bohemen, Moravië en Silezië in het huis der Habsburgers, maar ook de zware onderlip der Jagellonen.

Het verdwijnen der schoonheid uit het Habsburger stamhuis moet Metternich ernstige zorgen van staatkundigen aard hebben veroorzaakt. Men zegt, dat het aan hem te danken is, zoo keizer Frans Jozef het pad om de macht van zijn huis te vermeerderen, verliet en slechts de stem van zijn hart volgde. Hertogin Elisabeth in Beieren, thans keizerin van Oostenrijk, was een der schoonste vrouwen van haar tijd, doch haar kinderen gelijken volstrekt niet op haar en kunnen volstrekt niet op schoonheid bogen; wel schijnt een ander noodlottig erfdeel der Beiersche vorstenfamilie op haar zoon te zijn overgegaan; wij behoeven niet te herinneren aan het treurige lot van den Oostenrijkschen kroonprins, die in waanzin - hoe anders zulk een daad te verklaren? - de hand aan zich zelf sloeg.

Naast de Habsburgers en door vele banden van huwelijk aan hen verbonden, staan in de katholieke dynastie-groep de Wittelbachs bovenaan. In het jaar 1797 huwde Maximiliaan II, de schoone Caroline van Baden die hem vijf dochters schonk, waaronder twee paar tweelingen. De oudste daarvan huwde den lateren koning Friedrich Wilhelm I van Pruisen, den broeder van keizer Wilhelm I; haar tweelingzuster Emilie reikte haar hand aan den koning van Saksen; de derde dochter Sophie aan Aartshertog Frans Karel van Oostenrijk, vader van den tegenwoordigen keizer en haar tweelingzuster huwde ook in Saksen. De vijfde dochter eindelijk bleef in Beieren en huwde een vorst uit een beiersche zijlinie. Hij was niet rijk, maar goed, ontwikkeld en beschaafd; de kinderen uit dat huwelijk onderscheidden zich door voorrechten, welke de opmerkzaamheid van alle hoven op hen deden vestigen. Wij vermeldden reeds keizerin Elisabeth van Oostenrijk; haar zuster was de koningin van Napels, Maria Sophia, de heldin van Gaéta, die zoo heldhaftig haar troon verdedigde tegen Garribaldi's Roodhemden, door wie zij ten slotte verjaagd werd; de jongste dochter, thans hertogin van Alençon, stond eenmaal op het punt koningin van Beieren te worden; men ziet het hoeveel voordeelen en gunstige kansen een dynastie wachten als deze op schoone mannen of vrouwen roemen kan.

[p. 15]

Zonderling dat in hetzelfde geslacht, hetwelk zijne vrouwen op verschillende tronen van Europa zag stijgen, verscheidene mannen tot burgerlijke vrouwen afdaalden, om met haar zoogenaamde morganatische huwelijken te sluiten. Zoo huwde een half broeder van de vijf schoone beiersche zusters, de dochter van zijn franschen meester Maria Anna Boley; dit huwelijk kwam niet tot stand dan na vele stormachtige tooneelen tusschen den koninklijken vader en zijn zoon, maar de zoon zette zijn plan door; later verhief de schoonpapa de vrouw zijns zoons tot den adelstand en schonk haar verscheidene domeinen. Deze hoogst gelukkige echtverbintenis duurde dertig jaar; zijn burgervrouw scheen prins Karel goed bevallen te zijn, want na haar dood huwde hij een andere vrouw van denzelfden stand, die later onder den naam van Henriëtte van Frankenburg eveneens geadeld werd.

Ook de broeder van keizerin Elisabeth van Oostenrijk verbond zich in 1857 met de dochter van een kleinen koopman, voor wie hij later den titel van gravin van Wallersee wist te verkrijgen; hij kon echter dit huwelijk eerst sluiten, nadat hij grootendeels afstand gedaan had van de voorrechten zijner geboorte; een dochter van gravin van Wallersee verwierf zich een treurige vermaardheid bij gelegenheid van het droevige drama van Meyerling en werd dientengevolge uit Oostenrijk en Beieren verbannen.

De morganatische huwelijken worden trouwens hoe langer hoe veelvuldiger aan de europeesche hoven; de democratische geest der eeuw heerscht ook in de paleizen der vorsten. Deze dalen af uit de ongenaakbaarheid, waartoe de etiquette hen veroordeelde en vergeten het liefst dat zij vorsten zijn, om geheel te kunnen doen zooals gewone menschen.

Het schijnt, dat nu hun macht en alleenheerschappij door de constitutiën gefnuikt zijn en men hun de handen gebonden heeft, de aardigheid er af is en de voorrechten van hun afgezonderde stelling, welke hun zoovele plichten opleggen, hen te zwaar drukken.

In Oostenrijk huwde aartshertog Johan, de dochter van een Tyroolschen postmeester, een andere aartshertog prins Hendrik nam een actrice, Leopoldine Hofman, tot gemalin en hoe een andere aartshertog Johan onlangs afstand deed van alle voorrechten zijner geboorte om - zooals later bleek - vrij te zijn een danseres te huwen, ligt nog in ons aller herinnering.

Leopold van Saksen Coburg, later eerste koning der Belgen, was met een tooneelspeelster, Caroline Bauer, gehuwd; het huwelijk werd echter ontbonden toen hij den Belgischen troon besteeg. De vader van keizer Wilhelm I van Duitschland trachtte aan de zijde eener freule von Harrach, later vorstin van Liegnitz, de smart te vergeten over den dood zijner eerste gade, de beroemde koningin Louise. Ook koning Willem I huwde een Belgische dame, de gravin d'Oultremont, in morganatischen echt.

Zelfs de vrouwen huwden dikwijls mannen, die niet van vorstelijk bloed waren; men denke slechts aan keizerin Marie Louise, Napoleon's weduwe, die tot tweemaal hertrouwde, eerst met graaf Neipperg, later met een graaf de Bombelles; aan koningin Maria Christina van Spanje, die met een zekeren hertog van Rianzarès hertrouwde en moeder werd van twaalf kinderen; aan de hertogin van Berry, later gravin Luchesi Palli; aan prinses Frederika van Hannover met baron van Pawel Ramingen enz. Een der eigenaardigste van dergelijke huwelijken is dat van een Sleeswijk-Holsteinsche prinses, tante der tegenwoordige Duitsche keizerin met den beroemden professor Esmarch, een zeer bekend geneeskundige, die in 't huis der Hohenzollerns groote achting geniet.

Over het algemeen bestaat er nog altijd een hooge scheidingsmuur tusschen de geslachten die hun ontstaan danken aan dergelijke morganatische huwelijken en de regeerende dynastiën; slechts zelden wordt het aan genen vergund hun plaats in te nemen onder de regeerende vorstenfamiliën van hun land.

In den laatsten tijd echter is het, behalve aan de Bonapartes ook aan de leden van het huis Battenberg gelukt over dien muur te klimmen en zich een plaats te veroveren tot naast, zoo niet op de europeesche tronen; hun geval is te interessant om het niet mede te deelen.

Voor ongeveer zestig jaar hield de pruisische minister, Graaf Brühl, er een klerk op na, die de administratie van zijn landgoederen voerde, brieven copieerde en andere werktuigelijke bezigheden van ondergeschikten aard voor hem bezorgde. Deze man, wiens naam was Hauck, werd door een bloedverwant naar Warschau gelokt, waar hij, hoewel het hem eigenlijk aan degelijke kennis ontbrak, een soort van courant oprichtte; door een toeval verkreeg hij in deze betrekking de gunst van den stadhouder, Grootvorst Constantijn, die zijn zoon met zich mede nam in het leger, waar hij snel opklom tot overste en graaf.

De eerste vijanden, die deze held te zien kreeg, waren de poolsche opstandelingen, die hem doodschoten, toen hij uit zijn huis even op straat kwam. Om hem voor zijn zelfopoffering te beloonen werd zijn dochter in een Petersburger damesstift op staatskosten opgevoed. Het schoone, begaafde meisje maakte hier kennis met prins Alexander van Hessen, den broeder der toenmalige russische keizerin, die haar huwde en tengevolge daarvan zijn militaire loopbaan in Rusland verlaten moest. Hij keerde naar Darmstadt terug en verkreeg daar voor zijn vrouw den titel van Vorstin van Battenberg. Dit nu is de oorsprong der Battenbergers, die zooveel van zich deden spreken; op zijn minst zijn er vier broeders uit dit huwelijk gesproten, waarvan een met een Hessische prinses, kleindochter van koningin Victoria, een andere met prinses Beatrice, de eigen dochter van de Engelsche vorstin trouwde, terwijl de derde Alexander, de bekende held en ex-vorst van Bulgarije is, aan wien het gelegen had zwager van den Duitschen Keizer te worden, maar hij scheen genoeg te hebben aan tronen en prinsessen en huwde doodeenvoudig met een alles behalve schoone operazangeres. De tooneelprinsessen schijnen al zeer bijzondere bekoorlijkheden voor echte prinsen te bezitten, want de meeste morganatische huwelijken geschieden ten gunste van tooneelspeelsters, zangeressen of danseressen.

Heeft het huis Battenberg zich hoog verheven, nog hooger stegen de Coburgers; het landje Saksen-Saalfeld-Coburg was in de vorige eeuw op de kaart van

[p. 16]

Duitschland haast niet te vinden, thans bestaat er haast geen vorstenhuis dat niet met de Coburgers verwant is. Het scheelde weinig, of het was geheel en al uit de rij der europeesche staten verdwenen gedurende het Weenercongres, en dat het niet gebeurde, was te danken aan prins Leopold, broeder der vorstin. Toen door zijn protesten, de onafhankelijkheid van zijn staatje gevestigd was, ging hij er op uit om machtige verbintenissen aan te knoopen. Zijn zuster huwde hij uit aan den Russischen grootvorsttroonopvolger Constantijn, en hij zelf trouwde prinses Charlotte, erfgenaam van den engelschen troon; deze beide huwelijken werkten echter niet veel uit. Charlotte stierf in het kraambed en de woeste Constantijn verstiet zijn vrouw. Leopold gaf echter de hoop niet op; hij zocht een troon, zooals anderen een betrekking zoeken; eerst dacht hij in Griekenland klaar te komen, maar toen hij merkte dat die kroon van binnen te veel doornen bevatte, zette hij haar niet op en vond een veel betere plaats in België, waar de troon ook leeg stond, tengevolge van den opstand der Belgen tegen den koning van Holland. Hij huwde de dochter van Louis Philippe en regeerde lang, gelukkig en vreedzaam, door heel Europa geacht om zijn staatsmans-wijsheid.

Toen eenige jaren later over de hand van koningin Maria van Portugal moest beschikt worden, zond hij er zijn neef Ferdinand van Coburg op af. De koningin had weinig zin in de partij. Zij hield niet van Duitschers en daarbij vond zij er bezwaar in een protestant te trouwen; nauwelijks echter had zij de schoone, ridderlijke figuur gezien, of haar bezwaren verdwenen, te meer daar hij tot het katholicisme overging. Dit huwelijk werd buitengewoon gelukkig en ook de Portugeezen waren onder hun duitschen vorst zeer gelukkig. Een derde Coburger op vreemden troon was de Prins van Engeland, de echtgenoot van koningin Victoria, thans nog diep door haar betreurd en door haar volk hoog geacht. Ook dat huwelijk heeft de koning van België doen sluiten.

Engeland noemde eeuwen geleden, den graaf Warwick, Koningmaker; met even veel recht kon men koning Leopold dezen titel geven en men moet bekennen, dat tot nu toe geen Coburger schande gebracht heeft over den troon, waarop hij zetelde. In den allerjongsten tijd heeft een andere Coburger, prins Ferdinand, mede een kleinzoon van Louis Philippe, den wankelenden troon van Bulgarije beklommen en hij weet zich met bewonderenswaardige vastheid op dezen grond, die zelfs een Alexander van Battenberg te glibberig voorkwam, staande te houden.

Op dezelfde wijze, maar nog sneller heeft zich het huis Denemarken geluk verworven. Het eigenlijke hoofd daarvan, hertog Karel van Sleeswijk-Holstein-Sonderburg-Glucksburg, leefde stil en eenzaam in Kiel en onderscheidde zich even als zijn geheele familie door zijn duitsche sympathiën; zijn broeder Christiaan alleen toonde zich op alle manieren de vriend van de Denen. Toen koning Friedrich VII van Denemarken kinderloos stierf, was eigenlijk de hertog van Sleeswijk-Holstein, vader der tegenwoordige keizerin van Duitschland, het eerst aan de beurt om zijn troon te bestijgen; maar de Denen wilden noch van hem, noch van zijn drie andere broeders, die officieren in Pruisischen en Oostenrijkschen dienst waren, iets weten, om hun voorkeur ten opzichte van Duitschland, en kozen prins Christiaan, die met zijn groote familie in zeer bescheiden omstandigheden ergens in Hessen woonde en door teekenlessen in zijn onderhoud voorzag, tot hun koning.

Langen tijd werd deze koning Christiaan onder zijn vorstelijke broeders als een parvenu beschouwd; niemand beschouwde hem als zijn gelijke. Zijn dochters werden grooter en hij moest toch naar een passende partij voor haar uitzien. Gelukkig waren de drie meisjes beeldschoon, en koning Leopold van België, die altijd zoo vriendelijk en hulpvaardig was, en even graag koningen als koninginnen maakte, besloot den bezorgden vader een handje te helpen. Hij verzocht de oudste Alexandra op zijn kasteel van Laeken te logeeren; 't meisje viel in ieders smaak, zij was schitterend schoon, geestig en daarbij tengevolge van haar echt huiselijke opvoeding zeer eenvoudig en goedig. Koning Leopold wist haar aan zijn neef den prins van Wales te verbinden en ieder weet met hoeveel koninklijke gratie de eeuwig jonge prinses van Wales haar plaats naast den Engelschen troon weet in te nemen.

Na dit huwelijk viel de scheidsmuur tusschen het hof van Denemarken en de andere Europeesche hoven; de kinderen maakten hoe langer hoe meer carrière. George werd koning van Griekenland en kon nu zijn eigen vader als ‘monsieur mon frère’ betitelen. De onuitsprekelijk bevallige Dagmar, tweede dochter des huizes, werd verloofd met den Czarewitch en toen deze vroeg stierf, met diens broeder en is nu keizerin van alle Russen, de derde zuster Thyra is hertogin van Cumberland, eigenlijk koningin van Hannover; de kroonprins is met een Zweedsche prinses getrouwd en nog een andere zoon Waldemar heeft zich met een dochter uit het huis van Orléans verbonden. Men ziet, het huis Glücksburg heeft wel geluk gehad en men kan niet zeggen, dat de Sonderburgers zonder burg gebleven zijn.

Een andere familie, die door de huwelijken harer dochters tot aanzien is gekomen zijn de vorsten van Waldeck Pyrmont; ware de dood er niet tusschen beide gekomen, dan zou de oudste dochter eenmaal koningin van Wurtemberg geworden zijn, terwijl een andere, thans hertogin-weduwe van Albany, schoondochter van koningin Victoria is, en het niet noodig zal zijn hier aan te stippen, hoe een derde als onze koningin-regentes Emma, in naam van haar minderjarige dochter, over Nederland en zijn koloniën regeert.

Onder de Katholieke vorsten en vorstinnen, die echter op het oogenblik geen troon bekleeden, nemen de verschillende takken der Bourbons, Orléansen en Braganza's een groote plaats in; deze huwen echter meest onder elkander. Een enkelen keer verbinden zij zich met Oostenrijksche of Beiersche prinsen of prinsessen. De Orléansen echter, die vooral om hun grooten rijkdom zeer gezocht zijn, worden meer en meer in de regeerende dynastiën opgenomen; zoo is de koningin van Portugal, Amélie, een prinses van Orléans en wij maakten zooeven reeds melding van haar nicht, de vrouw van den Deenschen prins Waldemar, die door dit huwelijk schoonzuster is geworden van den Czaar, den Prins van Wales, den Koning van Griekenland, enz.

[p. 17]

valsche munters. Naar O. Bluhm. (Zie blz. 18.)

[p. 18]

Nog meer van de anderen afgesloten, is de familie Bonaparte, die vroeger met verschillende der grootste hoven aangetrouwd was; de Italiaansche koningsfamilie is de eenige, met wie zij nog in verwantschap staan. Door haar slechte verhouding tot den Paus bevindt zich het huis van Savoye in den ban hij de Europeesche katholieke vorstenfamiliën, een protestantsche echtverbintenis zou het volk te veel ontstemmen en daardoor zijn de trouwlustige vorsten uit dit geslacht gedwongen, hun toevlucht te nemen tot hun eigen nichtjes, voor zoover de voorraad strekt en moest zelfs de onlangs overleden hertog van Aosta er toe komen, een stuitend huwelijk te sluiten met de dochter zijner eigene zuster prinses Laetitia Bonaparte.

Een ander geslacht, dat ook pas onlangs in de groote vorstenfamilie werd opgenomen is dat van de Bernadottes, die over Zweden en Noorwegen regeeren; het hoofd van dezen stam, de generaal Bernadotte, was even als zijn wapenmakker Murat, van zeer lage afkomst; toen hij tot troonopvolger van den kinderloozen Zweedschen koning benoemd werd, was hij met een vrouw van burgerlijke afkomst gehuwd. Een heusche prinses zou hem bezwaarlijk de hand hebben gereikt; zijn zoon Oskar I kon niets meer krijgen dan een prinsesje van Leuchtenberg, eerst de derde Bernadotte vermocht een echt vorstenkind, prinses Louise, dochter van onzen prins Frederik, naast zich op den troon verheffen; nu echter kunnen de prinsen kiezen waar zij willen. De kroonprinses is Victoria van Baden, kleindochter van keizer Wilhelm I van Duitschland.

De Russische Czarenfamilie, is wel grieksch-orthodox van geloof, maar kan toch tot de groote protestantsche groep gerekend worden. Peter de Groote was de eerste, die voor zijn zoon Alexis naar een buitenlandsche vrouw omzag. Hij slaagde er zoo goed in, dat het hem gelukte elf meer of minder schoone prinsessen ‘op staal’ naar St. Petersburg gezonden te krijgen; van daar moesten de dames haar hoogst vermoeiende reis naar Moskou voortzetten, en het mooiste van alles was, dat, toen zij daar aangekomen waren, de aanstaande bruidegom uit den ruimen voorraad geen keus wilde doen en zijn alles behalve gemakkelijke papa voor hem besliste, en den weerbarstigen zoon dwong, de lieftallige prinses Charlotte van Brunswijk-Wolfenbuttel te trouwen; hoe diep ongelukkig het arme schepsel werd met den opgedrongen bruidegom, die haar ten slotte, naar men zegt, doodsloeg, is algemeen bekend. Zijn eigen dochter uit tweeden echt, gaf Peter aan den Duitschen prins van Holstein-Goltorp ten huwelijk en na dien tijd stroomt het Duitsche bloed rijkelijk door de aderen der Romanoffs. Nooit echter hebben zij zich met katholieke vorstinnen in den echt verbonden, behalve grootvorst Constantijn, die afstand deed van zijn rechten op den Czarentroon, om met de katholieke Poolsche gravin Gruszewska te trouwen.

Zooals men ziet, zijn alle dynastiën van Europa nauw aan elkander verbonden; een uitzondering maken nog alleen de vorsten van Servië en Montenegro, maar het zal niet lang duren, of ook zij zullen zich aan het groote dynastie-concert aansluiten. De vorst van Montenegro heeft immers zoovele schoone dochters.

Het hoofd der protestantsche vorstengeslachten is ontegenzeggelijk het huis Hohenzollern, dat thans met de dubbele kroon van Pruisen en Duitschland gesierd is. De Pruisische roofarend, men weet het, is nooit verzadigd; geen wonder dat het, na zoovele landen op geweldige wijze te hebben bemachtigd, nu ook tracht langs den vreedzamen weg van het huwelijk zich in alle familiën van Europa binnen te dringen. Na de vorsten van hun land beroofd te hebben, tracht hij het gedane onrecht weer goed te maken, door aan de kinderen van het volgende geslacht, de eer te gunnen in de keizersfamilie te worden opgenomen.

In hoeverre dit trouwen in enkele familiën bevorderlijk is aan de geestelijke en lichamelijke ontwikkeling der nakomelingen mogen de geleerden onderzoeken. Eigenaardig mag het zeker genoemd worden, dat in de geschiedenis van nagenoeg elke dynastie een oogenblik voorkomt, waarop alle mannelijke afstammelingen ontbreken en het regeerende geslacht in de vrouwelijke linie moet vervolgd worden. Op deze wijze zijn om maar enkelen te noemen de Habsburgers weer tot nieuwen bloei gekomen door Maria Theresia; in Engeland heeft koningin Victoria aan een groote nakomelingschap het leven geschonken, in Spanje ging de oudere tak ook weer, hoewel zeer zwak aan het bloeien, door koningin Isabella en haar kleinzoon het koninkje Alphonse XIIII. Rusland's vorstenhuis stamt ook door de vrouwen alleen van Peter den Groote af; de oudere linie van de Bourbons die met den graaf van Chambord uitstierf, bloeit nog welig in den vrouwelijken tak, want zijn zuster, de hertogin van Parma, bezit vele kleinkinderen, en dat nu dit oogenblik ook voor ons land gekomen is, weet ieder maar al te goed.

Geheel Nederland heeft zijn hoop op het teere oranjebloempje gevestigd; moge ook door haar eens de oude Oranjestam zijn vroegeren luister herwinnen!