De Huisvriend. Jaargang 1890

Het buitenleven in Engeland.
(Naar Washington Irving.)

De vreemdeling die een waar en zuiver denkbeeld van het Engelsche karakter wil hebben, moet zijne opmerkingen niet uitsluitend tot de hoofdstad van Groot-Brittanje bepalen. Hij moet het land, de velden en de bosschen doorkruisen; in dorpen en gehuchten vertoeven. Hij behoort kasteelen, buitenverblijven, boerderijen en arbeiderswoningen te bezoeken; hij moet in parken en tuinen, langs heggen en hagen en met groen omzoomde voetpaden dolen. Het beschouwen der dorpskerken zal hem met een ongekunsteld godsdienstig gevoel bezielen; geen jaarmarkt, kermis, paarden- of veemarkt en meer dergelijke landelijke uitspanningen, zal hij mogen overslaan; met al de

[p. 346]

verschillende en zoozeer uiteenloopende standen, die men ook op het Engelsche platteland aantreft, is hij verplicht om te gaan.

In eenige landen zijn het de groote steden, die het rijkste en deftigste gedeelte der natie omvatten; zij alleen strekken tot gewoon verblijf der beschaafdste en hoogste klassen der bevolking, en het land wordt in het algemeen slechts door ‘onbeschaafde boeren’ bewoond. Het tegendeel heeft in Engeland plaats: de hoofdstad is slechts de algemeene verzamelplaats van al zulke beschaafde lieden, die er gedurende een klein gedeelte des jaars door het genot van luidruchtige uitspanningen eens vroolijk willen leven. Hebben zij gedurende zulk een kort tijdperk zich aan dit soort van Vastenavond overgegeven, dan haken en verlangen zij weder naar het buitenleven, dat onbetwistbaar met hun karakter en gewoonten meer overeenstemming heeft. Uit een en ander volgt, dat de verschillende rangen der maatschappij over de oppervlakte van het geheele Engelsche rijk zijn verdeeld, en dat de afgelegenste gehuchten dikwerf personen van de meest uiteenloopende standen tot bewoners hebben.

De Engelschen bezitten al de eigenschappen, die voor het buitenleven worden gevorderd. Hun begrip omvat spoedig de schoonheden, welke de natuur oplevert; zij weten deze kennis met de genoegens, de uitspanningen en de bezigheden van het buitenleven op de gelukkigste wijze te vereenigen. Deze eigenschap schijnt een gedeelte van hun bestaan uit te maken. Zelfs de inwoners der groote steden, die tusschen de steenen muren en straten vol drukte en rumoer het levenslicht zagen en er opgroeiden, schikken zich gemakkelijk naar de gewoonten van het landelijk leven en behooren niet tot de achterblijvers als het er op aankomt, de bezigheden die veld en tuin eischen, te volbrengen. De koopman heeft zijn aangenaam buitentje in den omtrek der hoofdstad; niet zeldzaam is het, dat deze steunpilaar der Beurs even trotsch op het aankweeken van bloemen en vruchten is, als op den uitslag eener diep doordachte handelsonderneming. Stervelingen die veel minder met de gaven van vrouw Fortuna werden begunstigd, en daardoor zijn veroordeeld om hun leven te midden van pakhuizen, stoomschoorsteenen, koopvaardijschepen, balen, vaten, kisten, kranjangs en ceroenen te slijten, bezitten toch nog altijd iets, dat hun de lieve groene natuur herinnert. In het donkerste gedeelte der stad, te midden van het geruisch en geklepper der reusachtige fabriekwerktuigen, zult gij het venster van een woonvertrek geheel door bloemen gemaskeerd vinden; iedere duim gronds, die de koopmans-nijverheid vrij liet, en waar het denkbaar is dat er groei kan bestaan, heeft zijn plantsoen, doorsneden met voetpaden, wier kanten met bloempotten prijken. Het is een park in miniatuur, waardoor misschien de spottende vergelijking werd geboren van: ‘het is een Engelsche tuin op een theeblaadje.’

Zij die met den Engelschman alleen in de stad kennis maakten, zullen geen gunstig oordeel over zijn gezellig karakter vellen. Hij is verdiept in zijne zaken, of wordt door duizende vragen en antwoorden heen en weder gesleurd, die heel zijn denkvermogen hebben overmeesterd. Daardoor heeft hij meestal haast en is hij kortaf in woorden en daden. Waar hij ook is, hij staat op het punt om weg te gaan; op hetzelfde oogenblik dat hij met u over eene zaak spreekt, denkt hij reeds aan eene andere; en terwijl hij u van zijne vriendschap, altijd in de kortst mogelijke termen, verzekert, rekent zijn geest al uit, hoeveel tijd hem dit wel heeft gekost. Eene ontzaggelijke hoofdstad als Londen moet de menschen wel tot egoïsten en eenzelvige wezens maken. De Engelschen laten in zulke korte en toevallige ontmoetingen slechts het koude omhulsel van hun karakter zien, - de rijke hoedanigheden, die den grondslag hunner natuur uitmaken, hebben den tijd niet, zich te ontwikkelen en te doen bewonderen.

Het is op het land, dat de Engelschman den teugel viert aan zijn natuurlijk gevoel. Hij acht zich gelukkig, daar te kunnen breken met de koude plichtplegingen en de nietige beleefdheden, der stad eigen; hij ontdoet er zich van zijne terughoudende voorzichtigheid en wordt een vrij en opgeruimd mensch. Hij is er op uit, zich door al de gemakken des levens te omringen en zonder dwang te mogen genieten. Zijn buitenverblijf levert alles op, wat noodzakelijk is voor kalme rust, maar ook voor goed eten en drinken en voor landelijke uitspanningen. Boeken, schilderijen, muziek, paarden, honden, alles wat tot jagen en visschen behoort, vindt gij bij hem voorhanden. Men doet bij hem wat men wil; de gastheer en de gasten zijn, volgens de echte wetten der gastvrijheid, vrij en zonder dwang; hij biedt u verscheidenheid van genot aan, - het staat aan u, eene keuze naar uwen smaak te doen.

Wat betreft het bebouwen van den grond, in de manier om er partij van te trekken, heeft de Engelschman zijns gelijke niet. De Britten hebben de natuur aandachtig bestudeerd en leveren het doorslaand bewijs, dat zij de schoonheid der vormen weten te waardeeren. De bekoorlijkheden, die men in andere landen alleen in eenzame streken vindt, omgeven hier den zetel van het huiselijk leven. Het schijnt dat de Brit het geheim wist meester te worden, om de spreuk: ‘het eenvoudige is het kenmerk van het ware en het schoone’, op het landelijk leven toe te passen.

Niets is indrukwekkender dan het heerlijk aanzien van een Engelsch park. Het zijn uitgestrekte grasperken, hier en daar met reusachtige boomen beplant, - kleine bosschen, met open plekken, waar men herten en reeën bij gansche troepen ziet, of een haas die door het krepelhout springt, en een faisant die bij uwe nadering schuchter opvliegt, - een beek die men een aantal kronkelingen liet maken, om zich eindelijk in een meer te ontlasten, - een eenzame vijver, waarover zich de breede takken van zwaar geboomte uitspreiden en waarin visschen van allerlei soort hun vreedzaam verblijf houden, terwijl uw oog tusschen het geboomte het standbeeld eener heidensche godheid ontwaart, dat door den tijd en de vochtigheid eene groenachtige tint aannam; of het aanschouwt de bemoste hut van een kluizenaar, versierd met het kruis, waardoor uw hart in een verheven, dichterlijke stemming wordt gebracht.

Ziedaar in korte trekken wat een Engelsch park oplevert; doch wat vooral bewondering wekt, is het scheppend vernuft dat de Engelsche burgerklasse bezit, om hare niet zeer aanzienlijke buitenverblijven

[p. 347]

op te sieren. In de handen van een Engelschman van smaak wordt de onhebbelijkste woning, de kaalste, onaangenaamste plek, een klein paradijs. In eens weet zijn vlug bevattingsvermogen, wat er van te maken, wat er van te genieten is. Wat het zal worden, heeft hij reeds voor den geest. Hij zal niet alles omhakken, afbreken, of vernietigen; neen, hij trekt op eene bewonderenswaardige wijze partij van al wat hij heeft, en weet met hetgeen hij vindt een ander, even schoon als smaakvol geheel tot stand te brengen.

Het buitenleven van vermogende lieden, van personen uit den beschaafden stand, heeft op alle klassen een hoogst gunstigen invloed gehad. De arbeider, wiens woning met een rieten dak is bedekt, stelt alles in het werk om de weinige ruimte, die voor of achter zijn verblijf ligt, op te sieren. Het haagje is gelijkmatig gesnoeid, het bleekveld ziet er helder en frisch uit, behoorlijk is het gras afgestoken, het klimop is met smaak langs de woning geleid, en de kamperfoelie laat hare bloemen weelderig langs het latwerk hangen; alles verkondigt den invloed van den smaak, afkomstig uit hoogere standen. Als het waar is, wat de dichters zoo dikwijs hebben gezongen, dat de liefde zich het gelukkigst in eene hut gevoelt, dan kan men er zich verzekerd van houden, dat zij aan de woning van een Engelschen boer de voorkeur geeft.

Deze zucht voor het buitenleven, die zoo sterk onder de hoogste standen der Engelsche natie heerscht, heeft eene krachtige en heilzame uitwerking op het nationaal karakter gehad. Men zou gerust kunnen vaststellen, dat er geen schooner menschenras bestaat, dan dat der Engelsche edellieden. In plaats van de verwijfde zachtheid, die in vele andere landen het kenmerk van den adel is, onderscheiden zij zich door een krachtig voorkomen, een frissche kleur en gemakkelijke manieren, hetgeen men moet toeschrijven aan de gewoonte om in de open lucht te leven en lust in die uitspanningen te hebben, welke alleen in de vrije natuur kunnen genoten worden.

Deze manier van uitspanning oefent ook haar invloed op het verstand en het humeur uit. Op het land schijnen de verschillende standen der maatschappij gemakkelijker met elkander in aanraking te komen, meer geneigd te zijn met elkander om te gaan en elkander wederkeerig diensten te bewijzen. Daar bestaan niet die onoverkomelijke slagboomen, die in de steden tusschen de uiteenloopende standen der bevolking worden aangetroffen. Buiten heerscht er een soort van onafhankelijkheid, die haar oorsprong heeft in de verschillende wijzen waarop de eigendom is verdeeld.

De arbeid is buiten niet vernederend; men kan een millioen bezitten en - den grond omspitten. Al is men eenvoudig, zelfs plomp, toch behoeft men niet gemeen te zijn. Daarom is de welopgevoede man buiten er niet afkeerig van, met zijne minderen om te gaan: hij stuit hier niet op de onhebbelijkheden, die hij in de stad zou ondervinden. Hij werpt het gevoel van meerderheid en terughouding van zich af; hij voelt zich gelukkig, nu hij de deftigheid, aan zijnen rang verbonden, eens ter zijde kan stellen en op zijn gemak, ongekunsteld, de uitspanningen van het dagelijksch leven mag genieten. De vermaken van het buitenleven brengen de menschen meer bij en nader tot elkander.

De groote aantrekkingskracht, die het Engelsche landleven heeft, moet men toeschrijven aan het zedelijk gevoel, waarvan het is doordrongen. Hier vereenigen zich rust, orde, eenvoudige grondstellingen en eerbied voor oude gewoonten en gebruiken. De oude kerk, die gij daar ginds ziet en wier bouworde zich in den nacht der tijden verliest, zal altijd blijven bestaan met zijn Gothischen toren en zijne getraliede, keurig beschilderde vensterruitjes. Niemand zal zijne vernietigende hand slaan aan de trotsche monumenten, waaronder een ridder uit de middeneeuwen ligt begraven, wiens nakomelingen, in plaats van het zwaard der verwoesting te zwaaien, thans voornamelijk het ijzer en staal gebruiken om van den bodem voordeel te trekken. Het oude kasteel, dat op gindsche hoogte ligt, ziet nog wel altijd even trotsch op den omtrek neder, doch de bewoners zijn veranderd: men beeft niet meer voor zijn goed en bloed, als men hen ziet aankomen. Al deze trekken, die aan het buitenleven der Engelschen verbonden zijn, geven het iets beminnelijks en eerbiedwaardigs.

Treffend is het schouwspel, wanneer de Zondagmorgen is aangebroken, het eenvoudig geklep van de kerkklok zich over veld en weide verspreidt en de geloovigen naar het bedehuis roept. Langs bijwegen en paden ziet gij de boeren, getooid met hun Zondagsch gewaad, zich naar de kerk spoeden; hun gelaat kenmerkt zich door tevredenheid en levenslust. Nog belangwekkender is het, den landman gade te slaan, wanneer hij tegen het vallen van den avond op den drempel zijner woning of aan het hek zijner boerderij verschijnt; dan ziet gij hem in zijne grootheid, want met de meeste zelfvoldoening laat hij zijne oogen weiden over zijn eigendom, over de verbeteringen en verfraaiingen, die hij er aanbracht, en over de vruchten van zijn arbeid, in het zweet zijns aanschijns verkregen.