Hollands Maandblad. Jaargang 2010 (746-757)

[p. 33]

Dus
door Enne Koens

Het was een groot huis. Gehuurd om de ruimte. Hier zouden ze niet te dicht op elkaar zitten, zei haar moeder. Iedereen kon zich terugtrekken.

‘Fijn toch?’

‘Ja,’ zei ze.

Het huis was van hout. Rood geverfd. Buiten lag het meer aan haar voeten, rimpelloos en zwart. Het zou heel gezellig moeten worden.

Er waren momenten dat ze haar moeder recht in de ogen durfde te kijken. Er waren ook weken, maanden soms, dat ze haar blik ontweek, nauwelijks antwoord gaf op haar vragen. Dat was al heel lang zo en ze had er geen controle over. Het was afwachten; pas op het moment dat ze tegenover haar moeder stond, wist ze wat voor een weer het was. Zij en haar moeder schikten zich naar de omstandigheden, zonder noemenswaardig verzet.

Ze liep terug naar het huis en beklom de trap naar de veranda die was afgezet met muggengaas. Haar moeder had de kinderen aan tafel gezet. Elk met een glas limonade. Haar kinderen waren altijd blij haar moeder te zien. Ze vlogen haar iedere week om de hals alsof ze haar verschrikkelijk gemist hadden. Misschien was dat ook zo.

‘Is Willem niet meegekomen?’

‘Dat zie je toch,’ dacht ze. Ze keek naar de kinderen en zei: ‘Nee, hij moet werken. Misschien komt hij morgen, als hij vandaag een beetje opschiet.’

‘Wat jammer!’

Dat klonk te luid. Ze moest de neiging bedwingen haar oren dicht te drukken met haar wijsvingers, zoals ze vroeger deed als haar moeder iets zei dat ze niet wilde horen. ‘Lalala!’ brulde ze dan boven haar moeder uit.

‘Ik moet even bellen,’ zei ze en ze verdween naar binnen, de trap op, naar boven, naar de kamer met dakkapel waardoor je de sterrenhemel zou kunnen bekijken als het nacht was en je er in de stemming voor was.

Ze ging op het bed zitten. En hield haar telefoon vast. Woog hem in haar hand. Met haar vingers streek ze over zijn voorkant. De rubberen toetsen glipten onder haar vingers weg, een voor een.

Het was lang geleden dat ze hem niet had durven bellen, dat ze niet binnen een paar seconden over hem kon beschikken, over zijn gedachten, zijn stem, zijn mening. Minstens vijftien jaar geleden. Toen had ze wikkend en wegend eerst al haar vriendinnen opgebeld om te vragen wat zij dachten dat het beste zou zijn. Hem bellen of niet.

Ze zette haar telefoon uit en ging naar beneden.

‘Taart?’ vroeg haar moeder.

‘Ik heb geen honger.’

‘Ik ben jarig.’

‘Een klein stukje.’

De kinderen waren aan het mens-erger-je-nieten.

Ze ging erbij zitten. Haar kinderen keken niet op van het bord.

‘Zes!’

[p. 34]

Haar zoon bewoog zijn pion vooruit. Hij had rode wangen.

‘Ik kan je bijna slaan, Oma.’

‘Ze moeten niet te laat naar bed.’

‘Laat mij maar. Doe jij nou maar even helemaal niets.’

Ze keek rond, zocht naar iets om zich aan vast te houden. Niets was te weinig.

Beneden trok een rimpeling over het meer. Alsof een reusachtig wezen wakker werd en rilde.

‘Ik ga zwemmen.’

Ze rende op het water af alsof ze ernaartoe viel. Heel even was alle controle verdwenen.

‘Mama, wacht even! Ik wil ook!’

Ze viel en viel omlaag, stortte zich voorover. In een flits zag ze haar eigen reflectie in het meer vlak voor ze het oppervlakte brak en verdween in de wereld daarachter. Ze liet zich zinken. Ze maakte twee halfhartige slagen onder water en liet haar tranen de vrije loop.

‘Mama! Wacht op mij!’

Niemand zou het zien. Ze kwam boven en dook weer onder, hield haar adem in en zwom onder water weg van het strand.

Toen ze bovenkwam, schreeuwde Jelle luidkeels van de waterkant.

‘ma-ma!’

Geïrriteerd draaide ze zich om. Nu niet. Ze had helemaal geen zin terug te gaan. Ze dook opnieuw onder. Onder water klonk zijn stem ver weg. Toen ze bovenkwam, zag ze hoe haar moeder Jelle bij de hand nam en terug naar huis leidde.

Ze zwom naar de stijger aan de overkant en hees zich op. Zat bibberend op de houten planken. Keek naar het water. De keien in de diepte. Zilveren visjes zwommen om haar kuiten. Ze herinnerde zich haar kuiten toen ze tien was. Smal en pezig. Fijne kuiten. Alles was fijn aan haar, toen. Ze viel volledig samen met haar lichaam.

Toen ze nog nadruppelend de trap naar de veranda op klom, zat haar moeder op haar te wachten.

Ze ging naast haar zitten.

‘Dat duurde lang.’

‘Ja.’

‘Ik heb ze in bed gelegd.’

‘Goed zo.’

Haar moeder schonk wijn in. Ze zag de frons boven haar ogen. Zo meteen zou er iets komen.

‘Het is een mooi huis.’ Ze stond op en hing haar handdoek over een stoel. ‘Veel ruimte inderdaad.’

Ze trok haar trui aan.

‘Kon je niet even op hem wachten?’

Ze keek op. Heel even keek ze haar moeder recht in de ogen aan. Die was boos, zag ze.

‘Hij was helemaal overstuur.’

Ze aarzelde.

‘Sorry,’ zei ze, ‘ik ga nog wel even naar hem kijken.’

[p. 35]

Jelle sliep. Ze aaide zijn blonde haren van zijn voorhoofd. Een wasem van opwinding lag over zijn slapen en op zijn bovenlip. Hij ademde af en toe nog hortend in en uit.

‘Sorry,’ fluisterde ze, maar ze dacht: dit was niks vergeleken bij alles wat nog komt.

‘Ik ga naar bed.’

Haar moeder draaide zich naar haar om.

‘Dit was niet wat ik me erbij had voorgesteld.’

‘Waarbij?’

[p. 36]

‘Mijn verjaardag vieren.’

‘O,’ zei ze, ‘kan ik daar iets aan doen?’

‘Willem is er niet. Jij gaat om half tien naar bed.’

‘Ik ben gewoon moe.’

‘Dat kan me niet schelen. Ik ben jarig dus jij drinkt deze fles met me leeg.’

Haar moeder schonk in. Ferm. Ze morste. Een stroompje wijn liep langs haar pols haar mouw in.

‘Hier.’

Ze ging zitten en wachtte gelaten op wat ze had zien aankomen.

‘Hoe is het met je?’

Ze zei niets. Haar moeder moest niet denken dat het zo makkelijk was. Ze staarde naar het water.

Haar moeder wachtte, deed niets om de stilte te vullen.

‘Heel goed,’ zei ze, met de nadruk op ‘heel’.

Haar moeder snoof.

Ze haalde haar schouders op.

Ze dacht aan lang geleden.

‘De meester is verliefd op jou,’ had Annet gezegd.

‘Nee,’ zei ze, ‘niet waar.’

‘Wel,’ Annet knikte heftig, ‘wel waar.’

Ze wist wat Annet bedoelde. De meester zei altijd dat ze zo bijzonder was. Hij zei: ‘Jij bent mijn rots in de branding.’

Hij bedoelde: zelfs als er niemand luistert, dan luistert er in elk geval nog een en dat was zij.

Hij glimlachte vaak, dus hij bedoelde het goed. Ze voelde dat iedereen naar haar keek. Haar handen begonnen te plakken. Ze rolde het potlood ertussen op en neer.

Thuis moest ze huilen.

‘Wat is er?’ vroeg haar moeder.

‘Niks,’ zei ze.

Ze wist niet precies wat er was. Ze had pijn in haar buik.

‘Er is wel iets,’ zei haar moeder.

‘Nee,’ zei ze.

Ze wilde niets vertellen. Wilde niet zielig zijn. Haar moeder mocht niet verdrietig worden. Ze wilde ook niet zoiets heel ingewikkelds dat niemand anders had, iets dat met moeilijke woorden gezegd moest worden.

Haar moeder stopte haar in bed.

‘Je kunt het toch gewoon zeggen?’

‘Nee.’

Het moest de bijzonderheid zijn. Al die bijzonderheid benauwde haar, het was moeilijk om bijzonder te zijn.

Haar moeder ging naar beneden, maar nu kon ze niet slapen. Ze keek naar het plafond, naar de gordijnen. Morgen zou ze weer naar school moeten en dan zou hij weer tegen haar glimlachen en de andere kinderen zouden weer om haar lachen. Ze stond op. Bovenaan de trap wachtte ze lang, maar er was geen andere oplossing. Beneden pakte ze de deurklink in haar hand maar aarzelde opnieuw. Toen drukte ze hem naar beneden en stapte de kamer in. Haar moeder keek op.

‘De meester is verliefd op mij,’ fluisterde ze. Ze liet haar hoofd hangen en haar tranen lopen. Gaf zich over aan haar moeders armen.

[p. 37]

‘Nou, heel goed, dus,’ herhaalde haar moeder sarcastisch.

‘Ja,’ zei ze. Haar stem schoot omhoog. Ze zag aan haar moeder dat die het niet geloofde.

De padden bij het meer kwaakten. Ze moest nu opstaan en in bed gaan liggen. Ze zou haar wijn in één slok achterover gooien, ze zou heel vriendelijk ‘welterusten’ zeggen en ‘sorry hoor, maar het was zo'n drukke week’ en ‘tot morgen’, ze zou in bed gaan liggen en door de kapel naar de sterren kijken en dat indringende gekwaak horen, maar ze zou niet slapen.

Ze keek haar moeder aan en haalde diep adem.

‘Willem is weg,’ zei ze. ‘Hij wil niet meer.’