[739-740]
Deze maand
Deze maand stonden wij oog in oog met de vraag op of het nu opbeurend dan wel ontmoedigend is dat Nederland niet eens in staat blijkt te zijn een slecht idee zonder brokken ten uitvoer te brengen. Men moet er niet aan denken hoe het dan zit met goede ideeën, maar gelukkig zijn die dermate schaars dat we ze doorgaans al vergeten voordat we ze begrijpen. Belangrijker is dat verprutste slechte ideeën soms een begin van inzicht bieden in het menselijk tekort.
Nu, inzicht was er genoeg te halen bij het gestoethaspel inzake het Nationaal Historisch Museum, dat begon als een heilloos plan en eindigde als een povere klucht. Misschien zelfs nog wel meer dan in de media werd bericht. Zo werd nergens gemeld dat minister-president Balkenende persoonlijk de geplaagde minister Plasterk hielp het pad uit te stippelen hoe de nederlaag in de tweede Kamer te aanvaarden zonder z'n hoed af te hoeven nemen. Tevens bleef onvermeld dat Atzo Nicolaï, het vvd-Kamerlid dat door PvdA-minister Plasterk werd benoemd tot voorzitter van de Raad van Toezicht van het museum in huilen uitbarstte toen de Kamer zich keerde tegen de nieuwe locatie die zijn Raad, de museumdirectie en de minister hadden gekozen (hoewel hij als Kamerlid in 2007 de oorspronkelijke plannen van Plasterk nog had bekritiseerd als ‘onzorgvuldig’ en ‘helemaal te dol’).
Evenmin konden wij ergens lezen dat afgelopen februari door redacteuren van NRC Handelsblad een besloten bijeenkomst was georganiseerd (‘met lekker eten en drinken erbij’) waar de beoogde museumdirecteuren tezamen met de leden van de hoofdredactie van de krant en andere genodigden (onder wie Prinses Laurentien) opvattingen bespraken als ‘Een Nationaal Historisch Museum is per definitie een politiek instrument, daar valt niet aan te ontkomen’. Dit maakt nieuwsgierig naar de achtergrond van het zeer positieve hoofdredactioneel over de plannen van de museumdirectie in deze krant. Nu ja, de Volkskrant koos een veel negatievere toon, en dat had wellicht iets te maken met de open lijn die de redactie onderhield met het van meet af aan kritische Historisch Nieuwsblad.
In elk geval staren we nu met lange tanden naar de troosteloze brokken van een in duigen gevallen slecht idee. De onlangs overleden socioloog Ralf Dahrendorf betoogde terecht dat politiek gestumper onvermijdelijk onderdeel is van een democratische staatsinrichting. Maar hij zei ook dat het gevaar van Westerse samenlevingen vooral is dat zij stikken in een bureaucratie die gevoed wordt door een ideologie van goede intenties in plaats van bestuurlijke doelen. Want zo'n bureaucratie baart een bureaucratische klasse wier bestaan afhangt van niets dan haar eigen ideologie.
Naar Nederlandse verhoudingen vertaald, dringt eens te meer het beeld op van een maatschappij die aan de onderkant is ontzuild, maar aan de bovenkant niet. Zo werd ook het Nationaal Historisch Museum geboren en gesmoord in de armen van een elite die zichzelf nog steeds in een traditionele wurggreep heeft van verkavelde macht, uitgeruilde privileges en pontificale zelfrechtvaardiging.
Een ontzuild electoraat en een niet-ontzuilde elite is geen fijne combinatie. Maar het verklaart waarom latere generaties hard over ons zullen oordelen. - bb
Auteursrechtelijk beschermd