Hollands Maandblad. Jaargang 2007 (710-721)

[p. 35]

Iets zeggen
door Cathelijn Schilder

De vrouw kijkt haar aan. ‘Jij kinderen?’ vraagt ze dan.

‘Ja,’ zegt Marijn. ‘Ehh, nee, geen kinderen.’

‘Geen?’

‘Nee.’ Voorzichtig pakt Marijn het glas met thee. Het is te warm om aan te raken.

De vrouw kijkt haar nog steeds aan. Het lijkt alsof ze heel veel wil zeggen, maar de woorden niet weet.

‘Moeilijk?’ vraagt ze dan.

Marijn knikt. Moeilijk denkt ze. Dat is inderdaad het beste woord. De vrouw glimlacht. Zij kent moeilijk. Ze begrijpen elkaar.

Anne is net vier geworden. Op advies van iedereen die ze kent, is ze niet op bezoek geweest. Slechte beslissing, denkt ze nu ineens. Alsof er iets in die thee zit waardoor ze weer logisch kan denken. Veel suiker waarschijnlijk.

Ze zitten in de keuken. Naast hen zijn vier kinderen geruisloos aangeschoven om spiesjes vlees te eten. De kinderen zeggen niets. Ze eten rustig, geconcentreerd. Alsof ze aan het werk zijn. Ze kauwen, kauwen nog langer, en slikken dan pas door. Onder de tafel bungelen hun slippers aan hun tenen. Marijn zit op het puntje van haar stoel, twee gaten in haar sokken. Het glas met thee is te warm om lang vast te houden. Als kersverse inburgeringsjuf moet ze hier het traject implementeren. Dat is haar taak.

‘Ga je donderdag mee naar het Anne Frank huis?’ vraagt ze. Te hard, natuurlijk. Alsof de vrouw haar dan wel kan verstaan. Ze haalt het boek uit haar tas en wijst naar het plaatje van het lachende meisje achter haar lessenaar. ‘Anne Frank,’ zegt ze. ‘Donderdag.’

‘Donderdag?’ herhaalt de vrouw, ‘Donderdag?’

‘Ja,’ zegt Marijn. ‘We gaan donderdag, met z'n allen. Onder schooltijd. Je hoeft geen oppas te regelen.’

Hier verstaat ze niets van, denkt Marijn. Met z'n allen, onder schooltijd, regelen, allemaal rare woorden als je erover nadenkt.

‘Kan niet,’ zegt de vrouw, terwijl ze over haar buik wrijft en met puffende geluiden en handgebaren repeterende bewegingen maakt. Alsof baarmoeder en darm, of allebei er ieder moment uit kan vallen. En misschien is dat ook wel zo. Het is stil. Het is net of de kinderen er niet zijn. Ze wiebelen op hun stoelen en malen met hun kaken en knipperen met hun ogen, maar ze kijken ook langs haar alsof ze er niet is. Marijn zit alleen met de vrouw aan tafel.

‘Er zijn veel wc's in het Anne Frank museum,’ zegt ze. Weer zo'n belachelijke zin. Iedereen van de groep moet donderdag naar het Anne Frank huis, en wie niet komt, wordt gekort op z'n uitkering. Die zin zegt Marijn niet.

De vrouw kijkt vragend naar een van de kinderen. Het meisje van zeven, met leeg spiesje in haar handen vertaalt voor haar moeder. Ze heeft dezelfde verwachtingsvolle blik als Marijn. Niet alleen de woorden worden vertaald, ook het gewicht van die woorden. ‘Er zijn veel wc's in het Anne Frank museum.’

[p. 36]

‘Inshallah,’ zegt de vrouw.

Plotseling stuiven de kinderen de deur uit, terug naar school. Zonder nog iets te zeggen. Marijn wil helpen met afruimen en afwassen maar moet blijven zitten. Er komt meer thee. En koekjes. Aan de muur hangt de klok die ook een lamp is, met een foto van Mekka op de achtergrond. Daar had de vrouw laatst over verteld.

Iedereen in de groep vertelde over spullen in hun huis.

‘Klok,’ vertelde de vrouw toen. Marijn schreef het woord klok op.

‘Lamp,’ zei de vrouw.

‘Lamp?’ vroeg Marijn. ‘Geen klok?’

‘Klok,’ zei ze. ‘Mekka.’

Marijn schreef de woorden lamp, Mekka en klok op. Ze begreep er niets van.

Ze kijkt naar de klok, die ook een lamp is, met een foto van Mekka op de achtergrond. Niet te veel nadenken, denkt Marijn. Een lamp is een lamp, is een klok is Mekka. Zo makkelijk is het. En ik moet naar Anne, denkt ze, en ik moet ook vijf kinderen krijgen.

‘Kom kom,’ zegt de vrouw terwijl ze met haar hand wuift. ‘Kom.’

Marijn loopt achter haar aan de keuken uit. Ze trekt aan haar mouw en leidt haar mee de trap op naar boven. Het huis is minstens drie keer groter dan het huis van Marijn. Overal staan bedden.

De vrouw loopt de gang door naar de achterkant van het huis. Daar schuift ze de vitrage weg en opent de balkondeuren. Overal hangt was. Ze lopen tussen de natte washandjes en blouses door en leunen tegen de reling van het balkon. Aan de overkant hangen enorme witte onderbroeken aan een waslijn te drogen. Marijn kijkt ernaar zonder iets te denken. Ze is te langzaam om overal meteen wat van te denken.

‘Buurvrouw,’ zegt de vrouw zachtjes en knikt naar de overkant. ‘Dik dik,’ fluistert ze. ‘Buurvrouw. Geen,’ en ze wijst naar haar broek. ‘Geen,’ en ze wijst naar haar vest. ‘Mijn man boos.’

Marijn knikt en lacht, maar begrijpt haar niet. De vrouw wordt drukker, praat harder. Als een meisje dat iets stiekems doet. Als iemand die het voor het eerst in tijden naar haar zin heeft.

Dan gaat de deur aan de overkant open. Een enorme spierwitte vrouw in een strak T-shirt en een trainingsbroek komt het balkon op. De vrouw en Marijn leunen met hun ellebogen op het balkonhekje. Ze staren naar de overkant. Alsof er een optreden gaat beginnen. De vrouw wilde dat Marijn dit zou zien. Ze wil hier iets mee zeggen.

Marijn herkent de vrouw op het balkon. Het is de vrouw die op dinsdag ochtend ook altijd in het zwembad is. Ze trekt haar baantjes zo langzaam dat het een wonder is dat ze niet zinkt. Alsof het water stroop is. Maar ze houdt het uren vol. Een locomotief die door de stroop ploegt.

Vorige week kwam ze naar Marijn toe bij de douches. De vrouw vroeg iets over haar slippers, herinnert ze zich. En daarna liep ze leeg, in plat Amsterdams. Over berovingen, hartklachten, faillissementen, een rattenplaag, naar onvruchtbaar en man weg en brand. Ze klonk als iemand die altijd pech heeft. Marijn herkende zichzelf een beetje. Al was zij zelf nog geen vijftig. En was het natuurlijk niet alleen pech. Dat wist Marijn onderhand wel, maar de vrouw nog niet. En Marijn dacht nog: moet ik haar dat vertellen? Maar dat

[p. 37]

deed ze niet. Ze stonden met z'n tweeën in badpak te praten. Het was lang geleden dat Marijn zo lang met een vreemde gesproken had, en al helemaal met een vreemde in badpak. In haar achterhoofd speelde de gedachte dat je alleen in een zwembad in een badpak met elkaar kunt praten. En niet in de supermarkt, of op de hoek van de straat. En ook dat het badpak waarin je praat echt maar een heel dun iets is, dat het eigenlijk niet eens uitmaakt of je het aanhebt of niet.

Misschien had ik het kunnen zeggen, denkt ze nu, leunend tegen de reling. Misschien was dat ineens de juiste zin op het juiste moment geweest. Dat het natuurlijk niet alleen maar pech is.

De vrouw haalt de onderbroeken, de witte, door de zon gestijfde onderbroeken van de waslijn. Ze moet op haar tenen staan om bij de wasknijpers te kunnen. Haar T-shirt kruipt omhoog, daaronder verschijnt haar badpak met de fel groene en paarse strepen. En daar staat ze. Rotsvast. Met haar hoofd achter een onderbroek.

Misschien moet iemand het eens tegen mij zeggen, denkt Marijn ineens. Dat het niet alleen maar pech is.

Tegen jezelf zeggen telt eigenlijk niet. Iemand anders moet het zeggen, en zelfs het liefst iemand die je niet kent. In de V&D of bij het stoplicht of in een wachtkamer.

De Marokkaanse vrouw naast haar staart nu naar beneden, naar haar tuintje. Het is een grote tuin voor stadse begrippen. De aarde is droog en uitgeput en er staat niets in.

Maar toch kun je zien dat ze er goed voor zorgt. De stoep is geveegd, de aarde geploegd er is geen vuiltje te zien.

Moet ik nou iets zeggen? denkt Marijn. Leert ze sneller Nederlands als ik heel veel tegen haar praat? Moet ik nu praten over trainingsbroeken, en waslijnen en badpakken en tuinplanten en theedoeken? Daarover stond niets in het implementatietrajectinstructieboek. Moet ik doorgaan tot ze zelf ook in badpak de was opvouwt? Of moet ik in godsnaam maar mijn mond houden?

Zwijgend kijken ze vanaf het balkon naar de kale tuin beneden.

Waarschijnlijk moet ik haar leren zwemmen, besluit Marijn, die zelf nog nooit in het Anne Frank-huis is geweest. Zwemmen is goed. Dat zou in één keer heel veel oplossen.

We gaan allemaal zwemmen. En kinderen baren. Daar zijn we goed in. En dan leert zij Nederlands en ik stapelbedden bouwen.

Ze zeggen niets terwijl ze de was opvouwen, maar na elke handdoek die in perfecte vierkant op de groeiende stapel in de wasmand wordt gelegd, glimlachen ze naar elkaar. Het is heet zo in de volle zon. De hitte maakt alle gedachten loom en eenvoudig. Anne halen, zwemmen, stapelbedden bouwen, Nederlands leren. Een lamp, is een klok is Mekka.

[p. 38]