Hollands Maandblad. Jaargang 2006 (698-709)

[p. 24]

Een goeie jongen
door Anke Scheeren

‘Ik wil iets met mijn handen doen,’ had ik gezegd tegen het meisje van het uitzendbureau. Het meisje had me vanachter haar computer meewarig aangekeken. Het was mijn vaders idee geweest. Ik kon niet de hele dag thuis blijven rondhangen. Dat was niet goed voor me. Ik moest maar iets met mijn handen gaan doen. Als je met je handen werkte, stond je hoofd even stil. Zei mijn vader.

‘Ben je een zorgend type?’ had het meisje gevraagd. Een zorgend type? Ik had mijn schouders opgehaald. Wat een rare vraag aan een toekomstige fabrieksarbeider. Want dat was wat ik wilde: werken in een lawaaiige montagehal vol stugge mannen in blauwe overalls. Maar ik besefte dat die kans verkeken was toen het meisje van het uitzendbureau me vroeg of ik ‘iets’ had met oudere mensen.

maandag - Zodra mevrouw W. mijn witte poloshirt ziet met het blauwe logo van Zorg op Maat, gaan haar schriele wenkbrauwen omhoog. Haar teleurstelling is duidelijk merkbaar als ze zegt: ‘Je bent een jongen.’ Het huis van mevrouw W. staat vol met kneuterige porseleinen beeldjes van heiligen en dieren - vooral vogels lijkt ze leuk te vinden. Al die beeldjes moeten worden afgestoft. Ze geeft me een geel doekje. Als ik het eerste beeldje van de televisie pak, hoor ik mevrouw W. achter mijn rug mompelen: ‘Als ik geweten had dat je een jongen was...’ Het is een wit beeldje van twee duiven met twijgen in de bek en wijd uitgeslagen vleugels.

Het waaide hard toen. Het meisje hield twee plastic zakken vast die in de wind klapperden als hysterische dikke duiven. Maar het opvallendste was haar manier van lopen: ze liep alsof ze bij elke stap over een slootje probeerde te springen. Dat vond ik grappig. Toen ze dichterbij kwam, zag ik dat ze een mooi meisje was, met meisjesborsten, en blauwe meisjesogen, en een meisjesneusje. Dit meisje is als duizend meisjes tegelijk, zei ik tegen mezelf en ik stelde me voor hoe zij haar duizend gezichten dicht bij de mijne zou brengen en hoe, op het moment dat ze mij allen kusten, de plastic zakken uit haar handen schoten en naar onpeilbare, blauwe luchten verdwenen... Ik had dit allemaal nog maar nauwelijks gedacht of ze zei ‘hoi’ tegen me. Zomaar. In het voorbijgaan. Tegen de tijd dat ik ‘hoi’ terugschreeuwde, uitzinnig en wanhopig tegelijk, was zij alweer vijf slootjes verder.

Mevrouw W. zegt binnen een halfuur drie keer dat als ze geweten had dat ik een jongen was, dan... Drie keer maakt ze de zin niet af. Ik word er een beetje gek van. Ik ben blij als ze naar de keuken loopt om koffie te zetten.

Op een mahoniehouten bijzettafeltje staat Maria in een lichtblauw gewaad. ‘Heb ik jou al gehad?’ fluister ik. Ze is zo groot als een tube tandpasta. Ik leg mijn hand rond haar middel en pak haar op. Met de punt van mijn stofdoek raak ik haar neusje aan.

‘Geloven ze bij jou thuis in iets?’ had ze gevraagd terwijl ze het glanzend kale hoofd van een boeddha streelde. In de winkel klonk panfluitmuziek en de lucht was vol van wierook. Oranjebloesem of zoiets.

[p. 25]

‘Officieel zijn we katholiek,’ zei ik, ‘maar we doen er weinig aan. Met kerst gaan we naar de nachtmis.’

‘Mijn ouders geloven in helemaal niets,’ zei ze misprijzend, waarna ze het beeldje achteloos in haar tas stak. ‘Dat is ook niet leuk.’ Ik knikte, maar mijn gedachten waren bij het Chinese winkelmeisje. Had ze iets gemerkt? Ik durfde niet haar richting uit te kijken.

‘Zo'n hostie schijnt te smaken als een oud toastje. Is dat echt zo?’ vroeg ze. Ze haalde een balletje uit een houten kistje en rolde ermee in haar handpalm.

‘Het gaat wel,’ zei ik. Ze legde het balletje terug. Op dat moment keek ik naar het Chinese meisje, dat rustig zat te bladeren in een tijdschrift. Kennelijk wekten wij niet de indruk winkeldieven te zijn.

‘Misschien was ik wel non geworden. Als mijn ouders tenminste in iets hadden geloofd. Denk je niet dat ik een goede non zou zijn geweest?’ Ze keek me aan met zulke vragende en hoopvolle ogen dat ik onmogelijk nog ‘nee’ kon zeggen. Ze lachte. Ze lachte als duizend meisjes tegelijk.

Toen we terug waren bij onze fietsen, drukte ze de boeddha in mijn hand.

‘Nu moet jij iets voor mij stelen.’

dinsdag - Mevrouw S. vertelt me dat ze maar voor vijf procent kan zien. Ze kijkt me door haar brillenglazen recht aan en zegt geamuseerd: ‘Ik zie jou niet hoor! Ik zie jou niet.’ Ik glimlach terug, al is dat schijnbaar niet nodig. Ik volg mevrouw S. naar de keuken. Ze gebaart naar de tegelmuur bij het fornuis en zegt: ‘Kijk, zie je die spetters?’ Ik kijk naar de witte tegels, maar ik kan geen spetter ontdekken.

‘Het valt wel mee,’ probeer ik nog, maar mevrouw S. schudt al haar hoofd en lacht: ‘Nee, ik ben een knoeier hoor!’ Het wordt me duidelijk dat ik in de seniorenwoning van mevrouw S. spetters, stofhopen en vlekken moet verwijderen die voor vijfennegentig procent zijn ingebeeld.

Op de keukentafel heeft mevrouw S. een groot glas sinas voor me neergezet en twee boterkoekjes op een schoteltje. Of ik wil oppassen met kruimels, vraagt ze voordat ze terug naar de woonkamer schuifelt en mij alleen laat. Even hoor ik flarden van orkestmuziek, dan gaat de deur dicht. De keukenklok tikt. Ik breek een van de koekjes in tweeën, een grote kruimel springt langs het schoteltje op tafel. Meteen voel ik de heldere ogen van mevrouw S. weer op mij rusten. ‘Ik zie jou niet hoor! Ik zie jou niet!’ Ik neem de kruimel tussen duim en wijsvinger en houd 'm op ooghoogte tegen het zonlicht alsof het een diamant is. Op het raam bewegen rode vleugeltjes. Als ik opkijk, zijn ze verdwenen. Weggevlogen? Ik denk er niet verder over na. Verder nadenken is net zo nutteloos als harder proberen te ademen. Ik leg de kruimel op het schoteltje. Ik drink sinas. De keukenklok tikt. Het leven is best simpel.

Ik had er zesentwintig geteld. Zij dertig. Vanaf mijn bed keken we naar de lieveheersbeestjes die over de buitenzijde van het raam kropen. Het was een ware plaag dit voorjaar.

‘Ik ben een keer verliefd geweest op een jongen die eieren tegen mijn raam gooide,’ zei ze.

Grootmoedig slikte ik mijn teleurstelling in (er was een andere jongen geweest) en ik zei: ‘Leuke jongen.’

‘Ik wist toen nog niet dat hij een jongen was die eieren tegen mijn raam zou gooien.’

[p. 26]

‘Waarom deed hij dat?’

Ze haalde haar schouders op.

‘Opgestookt door vriendjes van hem. Ze hadden mij uitgekozen, omdat ze wisten dat ik hem leuk vond.’ Ik trippelde met mijn vingers over het blote reepje huid tussen haar spijkerbroek en topje. Ze zei: ‘Kinderen zijn wreed.’ Dat beaamde ik. Ik liet mijn hand onder haar topje langzaam naar boven kruipen.

‘Ik heb jou uitgekozen,’ zei ze toen, waarbij ze ‘ik’ en ‘jou’ beklemtoonde.

‘En ik heb jou uitgekozen,’ zei ik. Ik was nu bijna bij haar borsten...

‘Nee,’ zei ze als een boze kleuterjuf, ‘ik heb jou uitgekozen.’ Ook goed, dacht ik. Als ik maar naast je mag liggen. Ik voelde de rand van haar beha. Ze duwde mijn hand weg. Zachtjes, maar beslist. Als een verslagen leger droop ik af en ging op mijn rug liggen.

‘Wat doe je?,’ vroeg ze.

‘Ik dacht dat...’

‘Gekkie.’

woensdag - De ramen van mevrouw B. zijn ook aan de binnenkant vies. Mevrouw B. rookt de hele dag door van die kleine sigaartjes. Terwijl ik de ramen lap, druipt de rook als een gelig bruine substantie naar beneden.

In de pauze drinken we koffie met veel suiker. Mevrouw B. vertelt over alle ziektes die ze in haar leven overwonnen heeft. Eén keer valt het woord ‘borstamputatie’, waarop ik haar heel strak blijf aankijken. Vooral niet omlaag.

‘En waar denk je dat mijn man aan gestorven is?’ vraagt ze dan ineens opgewonden. ‘Een insectenbeet! Dat geloof je toch niet?!’ Ik schud mijn hoofd alsof ik het inderdaad niet geloof.

‘Eén beet en de arme schat zat helemaal onder de bulten. Hij was net een krentenbol! Echt waar! Ik hem elke avond van top tot teen insmeren met zo'n speciale zalf. Geloof me, jeuk is erger dan pijn...’

Mevrouw B. trekt haar gezicht in een grimas. Ik vermoed dat ze haar arme man, de krentenbol, weer voor zich ziet.

‘Nou ja,’ zegt ze - ze stelt haar blik opnieuw scherp op mij - ‘dat heb ik dus twee weken lang gedaan, die zalf, maar hij werd er niks beter van. Toen is hij met een ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Twee dagen later was hij dood.’ Ik knik. Doodgaan aan een insectenbeet, knap lullig.

‘Je verwacht het gewoon niet, hè?,’ zegt mevrouw B. met een verslagen glimlach. Nee, je verwacht het niet. Een insectenbeet. Een vrachtwagen. Zwijgend kijken we door de schone ramen naar buiten.

Ik telde er vandaag vijftien. Zij zeventien. We hadden haar spijkerbroek uitgetrokken en mijn T-shirt. ‘Verder gaan we niet,’ had ze gezegd. Ze drukte haar oor tegen mijn borst en ik probeerde mijn hart zo beheerst mogelijk te laten bonzen. Waarschijnlijk hoorde ze nu iets dat in de wereldliteratuur steevast wordt beschreven als ‘boemboem’, maar dat in werkelijkheid nog het meeste klonk als ‘kedoengeloengkedoengeloeng’, maar dat ziet er natuurlijk niet uit als je het opschrijft.

‘Heb ik je al eens verteld dat er een vermoeden van rampspoed om mij heen hangt?’

Ze hief haar hoofd op en keek me met lieftallig opgetrokken wenkbrauwen aan. ‘Volgens mij valt dat wel mee hoor,’ antwoordde ze droogjes.

‘Nee, het is echt waar,’ zei ik. ‘Een oude buurvrouw heeft het een keer tegen

[p. 27]

me gezegd. Madame La Porte. Eigenlijk heette ze gewoon mevrouw Poort, maar zo mochten we haar niet noemen. Madame La Porte deed aan handlezen en tarotkaarten. Ze stond 's middags een keer in haar achtertuin een sigaret te roken toen ze mij zag. Ik kwam net terug van school. Toen zei ze dat er een vermoeden van rampspoed om mij heen hing. Ze zei het op zo'n achteloos toontje alsof ze vertelde dat het morgen ging regenen.’

‘Shit man, wat heb je toen gedaan?’

‘Ik zei tegen haar: “Ach madame La Porte, zolang het bij een vermoeden blijft...”’

‘Je liegt,’ grijnsde ze en ze legde haar harde, warme hoofd terug bovenop mijn hart. Kedoengeloengkedoengeloeng. Natuurlijk had ze gelijk.

donderdag - Iedereen raakt wel eens wat kwijt - zeker oudere, vergeetachtige mensen. De ellebogen van mevrouw G. rusten op het bureau, de handen in een halfslachtige bidstand. Als de beschuldiging klopt, zegt ze, dan ben ik nog niet jarig. Ik ben driehonderdvierenzestig dagen in het jaar niet jarig, denk ik, dus die kans is inderdaad aanzienlijk. Ik noem het een ongelukkig toeval; zij niet.

‘Het gaat hier om de goede naam van onze zorgverlening die nu mogelijk onherstelbaar beschadigd is’. Ik knik. Mogelijk onherstelbaar beschadigd, ik kon

[p. 28]

het niet beter zeggen. Mevrouw G. kijkt naar me alsof ze iets vies ruikt. Volgens mij wil ze doordringend kijken.

‘Ik neem dit zeer serieus,’ zegt ze. ‘Diefstal wordt niet getolereerd.’

‘Dat begrijp ik,’ zeg ik kalm.

Als ik het administratiekantoor van Zorg op Maat verlaat, voel ik mij licht. Zo. Ontzettend. Licht. Ik beweeg mij onder een glazen stolp waar lieveheersbeestjes aan de buitenkant overheen kruipen. Het zijn er te veel om te tellen. Hun rusteloze roodzwarte lijfjes krioelen in een bel om mij heen en omhullen mij met stilte. Blind loop ik over straat. Of misschien zie ik nog voor vijf procent. Net genoeg in elk geval om mijn weg terug naar huis te vinden. Terug naar Maria.

Ze zei: ‘Nu moet jij iets voor mij stelen.’ Ze lachte. Ze lachte als duizend meisjes tegelijk. Ik hoefde alleen maar te antwoorden: ‘Natuurlijk steel ik iets voor jou. Zeg maar wat je wilt.’ Ik hoefde alleen maar haar hand vast te pakken en nooit meer los te laten. Maar ik hield haar niet vast. Ik sputterde dat ik betrapt zou worden. Ik had nog nooit iets gestolen. Haar blauwe ogen hadden mij aangekeken met een vernietigende spot. ‘Wat ben je toch een goeie jongen,’ was het laatste dat ze zei. Daarna fietste ze weg.

Als ik thuiskom, loop ik direct door naar mijn kamer en ga op bed liggen. Voorzichtig pak ik Maria bij haar enkels vast, breng haar als een microfoon naar mijn mond en fluister: ‘Geloven ze bij jou thuis in iets?’ Maria kijkt me onaangedaan aan. Ik plaats haar porseleinen voetjes op mijn borst - ze weegt haast niks - en probeer haar buik aan te raken. Daar: tussen broekrand en topje. In opperste concentratie beweeg ik mijn hand omhoog. Ik wil dat ze mijn hand dadelijk wegduwt. Ik ben al bijna bij haar borsten, maar er is totaal geen verzet. Ik laat mijn hand slap terug naar beneden vallen. Maria valt om. Ik sla mijn armen om haar heen en druk haar hoofdje hard tegen mijn borst. Hier, hoor je dat? Hoor je ‘kedoengeloengkedoengeloeng’? Hoor je mijn hart, Maria? Hoor je het? Maria...?

Ik krijg geen antwoord.