Hollands Maandblad. Jaargang 2005 (686-697)

[p. 37]

De autodidact
door Frans Stüger

Omdat René van mening was dat er anders iets aan zijn opvoeding schortte, besloot hij naar de hoeren te gaan. Sinds enige maanden had het idee zich in zijn hoofd vastgezet dat hij koste wat kost niet als knaap het huwelijk in zou gaan. Hij zag de genante situatie al voor zich, waarin hij, tijdens de eerste huwelijksnacht met zijn kersverse bruid in de echtelijke sponde, zou moeten opbiechten dat hij de liefde nog nooit eerder had bedreven.

Nee, hoe langer René erover nadacht, des te duidelijker werd het hem dat er niets anders opzat: hij moest naar de hoeren, of hij wilde of niet. Om de zaak niet op de lange baan te schuiven, prikte hij een datum en noteerde in zijn agenda: zondag, naar de hoeren.

Natuurlijk was René zich er terdege van bewust dat een bezoek aan een vrouw van lichte zeden niet iets was dat je zomaar deed tijdens een verloren halfuurtje op een achternamiddag. Hij was niet voor niets student communicatiewetenschappen en hij besefte dat zoiets een gedegen voorbereiding vereiste. Het ging niet aan zo'n vrouw op de bonnefooi te bezoeken en dan maar er het beste van te hopen. Behalve dat je dan jezelf te kort deed, getuigde het ook van een neerbuigende houding tegenover de dame in kwestie. Daarbij kwam dat het René zijn eer te na was om onbeslagen ten ijs te komen. Het was niet minder dan geestelijke luiheid, vond hij, als je naar een prostituee ging, en je had je niet in de materie willen verdiepen. René besloot daarom om zich eerst terdege in te lezen in de materie.

Al bij zijn eerste bezoek aan de Centrale Bibliotheek, afdeling geschiedenis, vond hij wat hij zocht: het lijvige boekwerk Hoeren door de eeuwen heen. Op de omslag was een schilderij afgebeeld van een naakte vrouw. Een kort moment had hij getwijfeld om eveneens het werk Hoeren anno nu mee te nemen, maar om onverklaarbare redenen ging zijn voorkeur uit naar Hoeren door de eeuwen heen.

Toen René zich aan de balie vervoegde, vroeg het meisje: ‘Alleen dit boek?’

René kreeg een kleur. Hij mompelde dat het voor zijn studie was en durfde niet om een tasje te vragen.

Eenmaal op zijn kamer haalde hij opgelucht adem. Hij draaide de deur van zijn kamer op slot, zette een kop thee en opende de balkondeuren tot op een kier - het was zacht voorjaarsweer - en installeerde zich aan zijn bureau met zijn boek. Hij sloeg de eerste bladzijde op en begon aan het voorwoord. Dat beloofde niet alleen een diepgaand onderzoek naar het onderwerp zelf, maar beslist ook naar de medisch-sociale, religieuze en geschiedkundige aspecten ervan.

Toen René na een paar uur zijn boek dichtsloeg - hij was niet verder gekomen dan het eerste hoofdstuk -, besefte hij dat het onderwerp complexer was dan hij had gedacht. Wilde hij volgende week zondag met succes een hoer bezoeken, dan zou hij flink door moeten lezen!

In de dagen die volgden, besteedde René ieder vrij moment aan zijn studie: 's morgens onder het ontbijt, 's avonds als zijn pannetje met eten opstond en na het eten tot zijn ogen van vermoeidheid dichtvielen en hij in bed als een blok in slaap viel.

Ik sta met hoeren op en ik ga ermee naar bed, dacht hij op een ochtend toen hij zichzelf onder het tandenpoetsen aankeek in de spiegel. Niemand kan mij straks verwijten dat ik mij niet voorbereid heb.

[p. 38]

Naarmate zijn studie die week vorderde, werd hij steeds vaker bezocht door twijfels. Dan vroeg hij zich af of zijn voorgenomen project aanstaande zondag niet te vroeg was gepland. Zou hij wel over voldoende kennis beschikken voor een hoerenbezoek? Had hij niet beter het boekje, Hoeren anno nu, kunnen meenemen uit de bibliotheek? Dat was een klein handzaam boekje, makkelijk mee te nemen op reis en het stond boordevol tips. Toen had hij het op de plank teruggezet, als ondermaats, oppervlakkig. Maar nu twijfelde René. Kijk, dacht hij, ik weet nu wel veel van het onderwerp af, de functie van de hoer in een samenleving en zo, maar iets zegt mij dat dit niet voldoende is.

Wat René vreesde, gebeurde: het lukte hem niet op tijd zijn studie af te ronden. Weliswaar had hij het boek nu grondig bestudeerd, maar de samenvatting van het laatste hoofdstuk had hij nog niet kunnen schrijven. Hoewel hij op die bewuste zondag extra vroeg was opgestaan - hij had zich 's middags nauwelijks tijd gegund voor een boterham -, was het hem niet gelukt vóór het avondeten zijn samenvatting af te ronden. In arren moede besloot hij later op de avond zijn bezoek aan de hoeren te brengen. Maar het was al diep in de nacht toen René eindelijk zijn pen met een diepe zucht van voldoening kon neerleggen.

Hij schrok toen hij zag dat zijn Postbankwekker tien over een aangaf. Zo laat kon je niet meer bij een hoer aankloppen! Er zat niets anders op dan zijn bezoek tot maandagavond uit te stellen. Teleurgesteld kroop hij onder de dekens. Maar vlak voor het inslapen, raakte hij ervan overtuigd dat het niet uitmaakte of hij op zondag of op maandag naar de hoeren ging. Met een glimlach dommelde hij weg.

De volgende ochtend werd hij vroeger wakker dan gebruikelijk. Hij voelde zich opgewekt, maar toen hem het voorgenomen hoerenbezoek te binnen schoot, verscheen er een zorgelijke trek op zijn gezicht. Die maakte echter al snel plaats voor een vastberaden blik. Hij ging vandaag zijn opvoeding afronden! Hij zou als jongen van huis gaan en als man weer thuiskomen. Geen makkelijke taak, maar wel eervol. Met geheven hoofd verliet hij zijn kamer en begroette halverwege de trap zijn hospita luider dan anders.

Toen René aan het einde van zijn werkdag naar huis liep, bekroop hem evenwel een vage angst. Op zijn kamer liet hij zich op zijn bed vallen en dacht na. Hij had het idee dat er iets faliekant mis kon gaan, maar wat? Hij was toch goed voorbereid? Hij had in de lunchpauze vijftig euro opgenomen, hij zou zich voordat hij de deur uitging eerst wassen en met eau de toilette besprenkelen. Dus wat kon er fout gaan?

Ineens stond René scherp voor ogen wat er mis kon gaan. Hij had geleerd dat moderne hoeren sommige mannen wél en andere mannen niet wenkten. Dus dat zij zelf bepaalden met wie zij zich afzonderden. Veronderstel, dacht René, dat ik daar straks de hele nacht rondzwerf zonder gewenkt te worden? ‘Dames en heren,’ zei hij, terwijl hij op de rand van zijn bed zat, ‘hier ziet u een jongen die nooit werd gewenkt.’ Hij huiverde.

Zo manhaftig hij zich vanmorgen voelde, zo laf voelde hij zich nu. Toen het tegen negenen liep, was het alsof er een blok beton op zijn borst rustte. Misschien wil ik geen man worden, dacht hij. Is het niet beter om gewoon een jongen te blijven? Maar René doorzag de redeneertruc en hij sprak zichzelf vermanend toe. ‘Als je nu niet als de wiedeweerga naar de hoeren gaat, dan ben je wat mij betreft een mislukkeling, iemand zonder ruggengraat, iemand die leest om niet te hoeven leven. En tegenover de buitenwacht kun je de schijn dan wel ophouden, maar tegenover mij niet. Dus wat doen we?’

‘Ja, ja, ik ga al,’ antwoordde René zichzelf. Met tegenzin stond hij op, trok zijn jas aan en verliet zijn kamer.

Op de Dam was het rustig. Er was geen uitgaanspubliek en slechts hier en daar liep een groepje vaak oudere mensen. René overwoog om de Damstraat in te lopen,

[p. 39]

maar bedacht zich dat hij nog tijd genoeg had. Het was immers pas half elf? Een mooie gelegenheid om de etalages van de Bijenkorf te bekijken.

René slenterde in de richting van het Damrak en bekeek aandachtig de voorjaarsmode voor mannen en vrouwen. Bij de beurs van Berlage ging hij op een bankje zitten en keek op zijn horloge. Het was tien voor elf. Toen er een man met een hondje naast hem kwam zitten, stond René op en liep verder.

Tijdens zijn wandeling schoot het hem te binnen dat hij nog nooit het Centraal Station goed had bekeken. Hoe vaak was hij daar niet langsgekomen, zonder de gevel goed te bestuderen? Dit was het ideale moment, meende hij. Hij had toch geen bepaalde tijd met een hoer afgesproken? Hij was toch vrij man?

Nadat René de gevel van het Centraal Station nauwkeurig had geobserveerd, liep hij naar het Victoriahotel en vervolgens naar de St. Nicolaaskerk om de bouwstijl te bewonderen. Zo bezocht René talloze hoofdstedelijke gebouwen, tot een stem in hem zei: ‘Als je nu niet gaat, dan hoeft het niet meer.’ René wist dat er niets anders op zat en sjokte de hoerenbuurt in. Eenmaal daar aangekomen stelde hij opgelucht vast dat de meeste hoeren naar bed waren. Hij liep de Lange Niezel uit, sloeg rechtsaf en liep de Oude Zijds Voorburgwal op. Nergens zag René een verlicht raam. Nou ja, ik heb het serieus geprobeerd, dacht hij opgetogen.

Hij wilde juist zijn pas versnellen om maar eens op huis aan te gaan, toen hij getik hoorde. Hij stond voor de Oude Kerk en draaide zich om. Zijn hart bonsde. In de verte zweefde een bikini in het nachtelijk duister, omlijst door een raamkozijn. Gebiologeerd staarde René naar de zwevende bikini, totdat hij een hand schuin boven de fluorescerende bh zag schemeren die naar hem wenkte. Met een schok besefte René dat het gebaar voor hem was bedoeld. Hij spiedde om zich heen maar op de spaarzaam verlichte gracht was geen levende ziel te bekennen. Hij haalde diep adem en liep naar het verlichte venster.

Hij was er nog maar een paar passen van verwijderd of de deur ging open. Nu zag hij dat er wel degelijk iemand in de bikini aanwezig was. De vrouw, iets groter dan René, had diepzwart, blauwglanzend haar. Ze glimlachte. Haar huid was licht getint en haar witte tanden schitterden in de nacht.

‘Kom je even gezellig langs?’ vroeg ze. Ze wachtte René's antwoord niet af, maar trok hem aan zijn hand naar binnen en sloot de deur achter hem. Terwijl zij het gordijn dichtschoof, keek René om zich heen. De uit gipsplaten opgetrokken kamer was iets langer dan het eenpersoonsbed dat er stond en niet veel breder. Op het bed met spiraalveren lag een dun matras met een handdoek eroverheen. Bij het voeteneinde van het bed stond een skailederen, crèmekleurige fauteuil. En op het nachtkastje ernaast stond een schemerlampje waarover een rode zakdoek was gedrapeerd.

‘Hoe heet je?’ hoorde René vaag uit de verte, ‘Noem mij maar Jenny.’

Hij draaide zich om en schrok. Jenny had zich uitgekleed. René wist niet goed waar hij moest kijken. Het was voor het eerst dat hij een geheel naakte vrouw zag.

‘Heb je je tong verloren,’ vroeg Jenny.

René schudde zijn hoofd en mompelde: ‘Ik heet René.’

‘Wat een aparte naam,’ zei Jenny, ‘die hoor je niet zo vaak.’

René knikte. ‘Wat kost het,’ vroeg hij.

‘Vijftig euro,’ zei ze. ‘Alleen recht op en neer. Je kunt ook pinnen.’

René trok zijn portemonnee uit de binnenzak van zijn jack, betaalde en kleedde zich uit. Terwijl hij zijn kleren op de fauteuil legde, hoorde hij het bedspiraal achter zich knarsen. Hij aarzelde even toen hij zijn onderbroek uittrok, maar haalde diep adem en stapte uit de pijpen.

Toen hij zich omdraaide, lag Jenny op bed. Ze stak haar armen naar hem uit en zei: ‘Kom maar, schatje.’

Schoorvoetend liep René op het bed toe tot Jenny hem op zich trok. Zijn geslacht

[p. 40]

verhief zich en in een opwelling van genegenheid wilde hij Jenny kussen. Ze greep René's hoofd vast, keek hem streng aan en zei: ‘Zoenen is er niet bij.’

‘Neem me niet kwalijk,’ fluisterde René. Het was alsof hij tezamen met zijn geslacht ineenkromp van schaamte.

Toen het vuur weer volop brandde, zag René zichzelf voor het loket staan van een achtbaan om een kaartje te kopen. Liever had hij iets anders gezien, maar hij stapte in het wagentje. Het knarsen en piepen van het bedspiraal leek op het ratelen van de ketting die het karretje van de achtbaan langzaam omhoogtrok. René zwoegde naar het hoogtepunt toe. In zijn geestdrift greep hij Jenny's borsten vast.

‘Je vindt mijn borsten mooi, hè,’ vroeg Jenny. ‘Waarom leg je er niet een tientje bij? Dan maken we het echt gezellig.’

‘Zoveel heb ik niet bij mij,’ antwoordde René en hij zag voor zich hoe het karretje van de achtbaan alle vaart verloor. Maar gelukkig zorgde Jenny ervoor dat het karretje weer langzaam in beweging kwam. Toen het karretje dichter bij het hoogste punt kwam, werden René's bewegingen ongecontroleerd. Het kon nu niet meer lang duren of het karretje zou met donderend geraas omlaag storten.

Blijkbaar vond Jenny het wat lang duren en ze fluisterde in zijn oor: ‘Toe maar, schatje.’ En toen dat niet meteen resultaat opleverde, riep ze: ‘Toe maar. Oh ja, oh jaa.’

René zag hoe zijn karretje aarzelend tot stilstand kwam.

‘Toe dan, oh jaaah,’ probeerde Jenny nog.

Langzaam reed het karretje nu achteruit. En hoe René ook zijn best deed, het lukte hem niet om de neergang van het karretje te stoppen. In stilte bad hij: houd toch je mond, zeg niets.

‘Ja, jaaaah,’ klonk Jenny's stem ongeduldig. ‘Toe maar, grote kerel.’

Het karretje stond nu weer voor het loket waar René zojuist zijn kaartje voor de achtbaan had gekocht.

‘Jongetje toch,’ zei Jenny, ‘je bent ook veel te gespannen.’ Met een geroutineerde beweging werkte zij René's geslacht naar buiten en zei toen: ‘Het wil niet zo, hè?’

René schudde zwijgend zijn hoofd en stapte uit het karretje. Hij schaamde zich toen hij zich aankleedde, maar misschien kwam dat ook omdat Jenny steeds door het gordijn naar buiten gluurde. Ineens zei zij tegen hem: ‘Schiet eens op.’

Even later stond René weer buiten in de voorjaarsnacht, op dezelfde plaats voor de Oude Kerk. Hij keek langs de koepel van de kerk naar de vrijwel onbewolkte hemel, naar de wassende maan en de sterren. Zo stond hij daar een korte tijd. Toen draaide hij zich om en liep terug naar zijn kamer. En onderweg vroeg hij zich af: wat heb ik nu geleerd, wat weet ik nu?