Hollands Maandblad. Jaargang 2004 (674-685)

[p. 20]

Schaduwboekhouding - II
Ingmar Heytze

Er is een gedicht dat ik vergeet te maken. Steeds komt er iets tussen: zaken moeten rechtgezet, er komt opeens een bus van rechts, of iemand wil op stel en sprong een potje komen schaken (terwijl ik dat niet eens behoorlijk kan). Intussen zit het gedicht als een mooi meisje in een café te wachten, het zou vandaag toch zijn, waar blijft hij nou, wat is er misgegaan. De bloem in haar knoopsgat laat het kopje hangen, de meegenomen krant is al bijna van gisteren. En ik er maar op los leven en af en toe denken: er is een gedicht dat ik vergeet

*

We komen op krukken, al zie je dat niet; ze zijn vakkundig ingebouwd in ons geraamte, met soepele scharnieren bij de knieën en ellebogen. Men hangt ons instrumenten om. Het hout is bijna net zo oud als onze handen en verschoten als de vergeelde posters op de wondermuren van jongenskamers.

Wij morrelen haast een halve eeuw aan de spijlen van de tijd, maar die draaien mee zonder ooit los te komen. Wij vluchten naar voren door hoge hotelramen; een warme orkaan blaast ons terug naar kingsize bedden vol kirrende meisjes. We lopen met onze hoofden tegen de muren van de studio. Ze geven mee als veren kussens.

We hebben het er nooit over in het vliegtuig of de kleedkamer, maar we hebben allemaal dezelfde droom, elke nacht opnieuw: we zitten met zijn allen op een stoomwals, die op weg is naar een afgrond. De weg is kaarsrecht, de nacht van inkt en we horen oorverdovend gejuich en applaus aan weerszijden van het pad. Soms eindigt alles in een plotselinge zee van licht, maar meestal met de val.

*

Wetenschappers beweren dat een hond niet weet dat hij bestaat. Ik vind dat nogal wat om te zeggen. Eerst bedenk je geheel ongevraagd een naam voor een dier, en vervolgens ga je ook nog een beetje voor dat dier zitten invullen waarvan het zich al dan niet bewust is! En de wetenschap dan, hè, hoe weet iedereen zo zeker dat de wetenschap dan wel bestaat? En dan nog, al zou het zo zijn: voel jij je verheven boven een hond omdat je toevallig meent te weten dat je bestaat? Had jij, gegeven de keus tussen wel en niet weten dat je bestaat, voor het eerste gekozen, hand op je hart? Je bent gewoon jaloers, geef het maar toe, op zijn natte neus en zijn onverwoestbaar goede humeur en de aanmerkelijk betere keuzes die hij in zijn leven heeft gemaakt.

*

Op sommige wc's hebben ze een doosje aan de deur hangen. Daar komt dan een pufje citroen of bloemengeur uit zetten als iemand de deur opendoet. Potpourri. Het woord zegt het al. En in de pisbakken ligt dan vaak zo'n enorme knalroze niersteen waar je tegenaan mag zeiken. Daar word ik pas misselijk van. Niet van de geuren zelf,

[p. 21]

hoewel die smerig genoeg zijn, maar van alle dampen die eronder zitten, en die je nét niet meer ruikt. Dat vind ik veel erger. Want wat ruik je net niet meer? Je ruikt namelijk nog net wél dat het geen zuivere koffie is. Joost mag weten wat zich allemaal in je nietsvermoedende neusgaten nestelt, binnengedragen op een brancard van chemische bloemetjes.

*

Je ontwaakt met een exotisch, prachtig woord op de lippen: ‘exploot’. Zoek maar niet op in het woordenboek, dat kan alleen maar tegenvallen. 1. Explosie in een ver land. 2. Afgezette despoot. 3. Tentoonstelling van zetfouten. 4. Periode van 20 miljoen jaar na het Krijt, waarin de top van de voedselketen werd gevormd door vegetatie (m.n. mansgrote wandelende takken). 5. Plantaardig exportproduct, afgeleid van de zgn. plootaardappel (‘Het exploot staat er weer fris bij vandaag.’) Bijvoeglijk: ‘Het meisje had een lichtgroene, explotische jurk aan.’ Spreekwoordelijk: ‘Liever één exploot in de la dan twee Delftse kazen onder de linnenkast.’

[p. 22]

*

Professionele nageltang voor €13,95 bij Het Kruidvat. Ruim dertig (reken om en om alsof dát voortaan grip op je bestaan zal geven) oude guldens. Chirurgisch, compromisloos staal. Je tenen, wars van ingegroeid ivoor en niet in staat tot parels maken zoals oesters - door constante irritatie - beginnen geruisloos te juichen in je schoenen.

Net niet verstaanbare monologue interieur: ‘Wat ik mij op dit moment niet realiseer, is dat bijna ieder mens die over nagels én geld beschikt, eens in de paar jaar een nieuwe, professionele nageltang bij Het Kruidvat aanschaft, alleen maar om thuis te ontdekken dat daarmee geen kracht te zetten valt, zoals dat met zelfs het simpelste knippertje wel kan in verband met het hefboomprincipe. Ondanks zijn overigens misleidende naam - een gediplomeerd mani- of pedicure die een Kruidvat-nageltang als gereedschap gebruikt, is een charlatan van het zuiverste water - functioneert de professionele nageltang nauwelijks. Hij scheurt de nagel en striemt de machteloze kniphand om daarna voor altijd te verdwijnen in de la van een afgelegen dressoir (lichaamsverzorgingsproducten worden niet geruild of teruggenomen). De smadelijke herinnering hieraan vervaagt na enkele jaren tot een amorf gevoel van onbehagen bij het betreden van een drogisterij. Dit is een moment van zwakte. Laat ik er niet aan toegeven, of het zal me berouwen.’

Er wordt gemompeld in je hoofd. Er morrelt iets aan je geluk. Je hebt dit eerder geprobeerd. Er was iets mee. Maar je luistert niet naar het loefgierige drenzen van je innerlijke stem. Daar sta je dan, je kan niet anders, de multivitamineshampoo zit al in je mandje, je moet straks toch al langs de kassa - te zweten voor de wand vol kammetjes en borstels, haarklemmen en bloemenelastiek. De professionele nageltang prijst zichzelf in een onbewaakt ogenblik af tot een onweerstaanbare €12,95, of twee voor €25,-.

En weer klapt de val van het noodlot triomfantelijk dicht.

*

De beste manier om een feest te betreden: neem een woord als ‘onheilszwanger’ in gedachten. Tuit de lippen misprijzend. Moeilijk bij kijken. Oefen eerder op de avond voor de spiegel. Besef dat je je grimas ter plekke slechts kortstondig kunt laten zakken op het toilet. Kweek een blik: heb ik wat van je aan. Staar jij, staar ik. Die blik goed voeden en water geven. Bemesten met borrelnoten en bittergarnituur (neem ook dit laatste woord in gedachten: ‘bittergarnituur’). Begeef je uitsluitend gewapend met bokalen bier de balzaal door. Onthoud: op deurposten kun je bouwen. De rest is brandhout.

Leermomenten: deurpost, onheilszwanger, bittergarnituur.

*

Iemand die het nog niet wist vroeg aan M.: ‘Hoe gaat het met je moeder?’ ‘Goed,’ zei M., ‘Ze is schilder geworden. Ze doet tegenwoordig onze zonsondergangen.’