Hollands Maandblad. Jaargang 2004 (674-685)

[p. 46]

Op weg naar de hemel
door Yusef el Halal

Wie wil er niet af en toe dood? Wie wil er altijd blijven leven? Wie staat er niet op een nacht, of op een ochtend voor het raam en denkt: ik ben gereed om te sterven?

Het was in mijn geval op een middag. Bij mij komen dingen altijd te laat of te vroeg. Het was zomer, eind juli. Snikheet. Al wekenlang liepen vrouwen halfnaakt over straat in nauwelijks bestaande rokjes en topjes. Al wekenlang stond ik achter het raam en bestudeerde borsten, benen en billen, en richtte ik mijn verrekijker op tepels, dijen en strings. Het zweet stroomde langs mijn wangen. Het was zomer en het werd steeds heter.

Alles was zinloos. Het was tijd om te verdwijnen, ik voelde dat ik er klaar voor was. Al het gestaar, al dat geile gekijk, al dat zoeken naar geluk: het was vergeefs. Ik wilde meer. Ik wilde oplossen in lippen, verdwijnen in een vrouw. Ik wilde seks. Maar geen gemiddelde seks, zoals iedereen die anderhalf keer per week heeft. Ik wilde seks waarbij ik mijn hoofd zou verliezen. Neuken als een bidsprinkhaan, zonder denken! Seks die me zou omhelzen, die me zou verzwelgen.

Ik dacht aan Najoua. Ze was weg, al een hele tijd. En ze had een puinhoop achtergelaten. Mijn leven was weinig meer waard. Ik was een man zonder vrouw. Ik was een mens zonder hart. Ik was een Marokkaan zonder aanzien. De liefde had me ontmanteld. Ik was niemand meer, een lijk in leven.

Wat heb ik te verliezen? dacht ik. Wat maakt het uit? Wat weerhoudt me ervan om er een eind aan te maken? De hoop op Najoua misschien. Maar juist die hoop was funest. Hoop was in mijn leven verworden wat voor terminale zieken het uitzicht op de dood is.

Die middag, in juli, zocht ik weer met mijn verrekijker. Ik keek overal. Maar de straten waren leeg. Het was alsof alle vrouwen waren verdampt. Ik zag niemand. Geen meisjes die zich over het voorwiel van hun fiets bogen om hun slot los te maken. Geen vrouwen op de balkons van de flat aan de overkant van de straat die zich onbespied waanden. Geen giechelende vriendinnen die uitdagend ijsjes in hun mond staken. Iedereen was weg. Naar het strand of het zwembad. Verjaagd door de zon. Behalve ik.

Even keek ik naar de hemel, maar de zonnestralen deden pijn aan mijn ogen. Een oranje cirkel gloeide na op mijn netvlies. En toen drong het tot me door. De zon! Dit was het licht aan het einde van de tunnel.

Ik was al dood. Ik moest alleen nog het hiernamaals zien te bereiken.

Toen ik zes was, ging mijn opa dood. Mijn moeder vertelde dat hij voortaan op een wolk zat, en af en toe over de rand naar beneden keek. Ik heb een tijdlang geloofd dat alle dode opa's en oma's dat deden. Pas later vroeg ik aan mijn moeder hoe het dan zat op onbewolkte dagen.

‘Dan, Yusef,’ zei ze. ‘Dan... zijn ze met vakantie in Marokko.’

In de moskee hoorde ik op mijn tiende voor het eerst over het hiernamaals, en dat sommige mannen zevenenzeventig maagden krijgen wanneer ze sterven voor de heilige zaak. De imam had het over volmaakt geluk. Zijn wangen werden er rood van.

Waarom wachten? dacht ik. Ik ken mensen die hun hele leven op geluk hebben gewacht en uiteindelijk van ellende zijn gestorven. Misschien zitten zij nu op hun

[p. 47]

porto

wolk in de hemel gelukkig te zijn. Maar misschien kijken ze naar beneden en denken: had ik maar niet gewacht. Dingen die echt de moeite waard zijn, die komen niet vanzelf. Daar moet je werk van maken, en dat moet je niet uitstellen tot morgen of het hiernamaals. Daar moet je vandaag nog achteraan.

Hanan heette de eerste. Die daarna Dehlila. En zo kwamen er nog meer. Ik was achter vrouwen aan gegaan alsof de dood me op de hielen zat. Maar in wezen zat ik de dood op zijn hielen. Ik weet niet meer op hoeveel vrouwen ik zat toen ik Najoua tegenkwam. Nagenoeg zevenenzeventig denk ik, praktisch zevenenzeventig. Ik had Nederlandse meisjes gehad, Surinaamse meisjes, Marokkaanse meisjes. Studentes, verpleegsters, caissières. Zelfs schrijfsters. Meisjes die jonger waren dan ik, meisjes

[p. 48]

die ouder waren, of even oud. Ik had ze allemaal gehad, maar gelukkig was ik er niet van geworden. Dat zeker niet.

‘In het hiernamaals,’ zo had de imam vroeger gezegd, ‘in het hiernamaals is iedereen gelukkig.’

‘Hoe kom je in het hiernamaals?’ vroeg ik de avond na de middag van mijn doodservaring aan Mehmed. We zaten op het balkon van zijn flat. Het was nog even heet als overdag.

‘Waar heb je het over?’ Hij zuchtte en keek me aan. ‘Geef me een biertje, ik ga dood.’

Ik pakte geschrokken Mehmeds hand vast. ‘We moeten in de hemel komen! Vlug!’ Hij sloeg mijn handen weg, griste een biertje uit de plantenbak en klikte het blikje open.

‘Yusef,’ zei hij. ‘De hemel is de Baja Beach club, en daar komen we nooit binnen. Zet het een keer uit je hoofd.’ Hij schudde zijn hoofd.

Ik stond op en klom op de reling van het balkon. ‘Mehmed...’ begon ik ernstig.

Mehmed liet een keiharde boer.

‘Mehmed, het is tijd om te verdwijnen, om ons te verenigen met de dood, het is tijd om op te lossen in lippen.’

‘Ja, ja, ja,’ zei Mehmed. ‘Doe maar weer alsof je schrijver bent. Je wilt toch zo graag lijken op die vent die met een bijl op z'n kop werd geslagen? Of hoe heet die andere? Die flikker die aan kleine jongetjes hun ding friemelt.’

Mehmed had gelijk. Hier op het balkon voelde ik me als Gerard Reve. Een man op de grens tussen leven en dood. De wereld was niet meer mijn wereld. De reling van het balkon was geen reling, maar een klein obstakel op weg naar het einde.

‘Reve,’ zei ik.

‘Whatever. Reve, Hermans. Allemaal hetzelfde. Daarom ben je zo somber, omdat je te veel leest. Van boeken word je echt niet gelukkig. Shit, man, we zijn veel te jong om ongelukkig te zijn. Je moet proberen die rotzooi te vergeten.’

Ik pakte ook een blikje bier.

‘Heel goed,’ zei Mehmed.

Misschien moet ik echt alles vergeten, dacht ik, toen ik later die avond naar huis fietste. Zonder geheugen ben je waarschijnlijk heel gelukkig. Het schijnt dat goudvissen een geheugen van drie seconden hebben. Elk rondje dat ze in de vissenkom zwemmen, is weer een nieuw avontuur. Dan hebben ze dus ook iedere keer een nieuwe partner, bedacht ik.

Zelf had ik ook steeds een nieuwe partner. Ik was een goudvis. Misschien zat ik nu al op duizend vrouwen. Meestal waren het meisjes die een beetje op Najoua leken. Die ook zwart haar hadden. Of cup C. Maar vaak werd het me na drie seconden al te veel. Eén keer ben ik weggelopen uit bed.

‘Waar ren jij naartoe?!’ riep Chantal.

‘Naar huis.’

De laatste tijd raak ik geen vrouw meer aan. Ik ga niet meer naar de disco. Ik probeer niet meer om de Baja in te komen. Als ik ergens naartoe wil, dan is het de hemel. Maar hoe kwam ik in godsnaam in de hemel? Ik had geen idee. Lag het in mijn natuur dat ik altijd maar weer het onbereikbare najoeg? Eerst de liefde, nu de hemel. Wat zou het daarna worden? Zou ik proberen om de eerste Marokkaanse staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen te worden? Of directeur van De Nederlandsche Bank? Mijn familie zou het geweldig vinden, zeker mijn oom die laatst in Opsporing Verzocht was. Ik moest toch wat met mijn studie economie.

Uiteindelijk was het mijn onderbuurman die me op weg hielp.

Mijn onderbuurman is een soort goeroe. Tenminste, zo denkt hij er zelf over. Op

[p. 49]

porto

zijn naambordje naast de brievenbus staat ‘F. de Groot’, maar tijdens kantooruren heet hij ‘Mr. Shimandji’. Af en toe krijgt de hele buurt een briefje van hem in de bus. ‘Mr. Shimandji heeft een antwoord op al uw problemen.’

‘Yusef,’ zei hij, zittend op een hoop gebroken glas. ‘Je moet bergen beklimmen.’

‘Ik rook,’ zei ik. ‘Is de Utrechtse Heuvelrug goed genoeg?’

‘De bergen zijn een metafoor,’ zei hij bars. Mijn buurman had zijn ogen dicht. Dacht hij aan borsten? Waren zijn bergen een metafoor voor gigantische tieten? Ik kreeg plots zin in de beklimming. Ik sloot ook mijn ogen, ik moest mijn speeksel doorslikken. Najoua verscheen voor me, haar borsten.

‘De bergen zijn groot. Zo groot dat hun toppen tot de wolken reiken. Ik zie veel sneeuw.’

‘Dat klinkt goed. Ik houd van groot en stevig.’ Ik dacht aan de sneeuw. Hij bedoelde natuurlijk sperma.

‘Je moet naar Tibet.’ Mijn buurman opende plotseling zijn ogen. ‘Dat is dan driehonderd euro,’ zei hij.

Mehmed begreep er niets van. Ik kwam hem het grote nieuws brengen dat we naar Tibet op vakantie gingen, maar hij wilde niet mee.

‘Yusef,’ zei hij, ‘Marokkanen gaan niet naar Tibet. Marokkanen gaan naar Marokko.’

‘Wat doen we dan in Nederland?’

Mehmed keek me aan. Zijn wenkbrauwen schoten omhoog. ‘Bij Allah,’ mopperde hij. ‘Hou eens op met dat moeilijke gedoe. We gaan niet naar Tibet, en daarmee uit!’

Pas na lang zeuren begreep ik waarom Mehmed niet mee wilde. Hij had nog nooit gevlogen. Ook niet naar Marokko. Hij ging altijd met zijn broers en zussen en neef-

[p. 50]

jes en nichtjes en tantes en ooms in een bestelbusje. Dat paste precies. Zijn ouders reden met de Opel vooruit. Die zagen ze pas weer in Gibraltar.

‘Vliegen is minder eng dan de achtbaan in de Efteling,’ zei ik.

Maar Mehmed was ook nog nooit in de Efteling geweest.

Uiteindelijk kon ik Mehmed overtuigen. Na de trip mocht hij mijn witte bmw 4-serie hebben - ik zou toch smelten met de sneeuw, verdwijnen tussen borsten - en alle verblijfskosten zouden voor mij zijn. Dat leek me geen probleem, want van het bedrag dat je in Nederland voor een verhaal in een literair tijdschrift krijgt, kun je in Tibet een week lang een half dorp inschakelen om je bagage te dragen, je eten te koken en je kleren te wassen. Wat ze in Marokko aan vrouwen verkopen als islam, heet in Tibet gewoon armoede.

Misschien kom ik wel nooit in de hemel. Het is een gedachte die me dagelijks benauwd. Ik verdien misschien wel de hel. Vraag het aan Hasna, aan Fatima. Aan de vrouwen die ik heb laten zitten. Vraag het aan iedereen die ik bedrogen heb. Ik ben een leugenaar; ik ben oneerlijk; ik ben onbetrouwbaar. Misschien ging ik helemaal niet naar de hemel, maar naar de hel.

Het is geen mooie gedachte.

Ik slaap slecht. Ik vermager. Mijn moeder krijgt tranen in haar ogen als ze me ziet. ‘Yusef,’ fluistert ze geschrokken als ik haar bezoek. ‘Yusef, ben jij dat?’

Ik weet het niet meer. Ik weet niet meer wie ik ben. Een pornoster. Een klootzak. Een schrijver. Een man in een triest sprookje dat nooit ophoudt. Lang en ongelukkig, Najoua-loos verdoe ik mijn leven. Kan niemand mij wakker maken of uit bed laten vallen? En schreeuwen, heel hard schreeuwen, dat het allemaal niet waar is.

Waarom kan ik dat zelf niet? Omdat verdriet niet uit te wissen valt, niet achter te laten is, hoe hard je er ook van wegvlucht, hoe goed je ook liegt en bedriegt, hoe hardnekkig je ook in de huid kruipt van een man zonder hart. Verdriet blijft altijd terugkomen.

‘Ik ben het, Yusef,’ fluister ik vaak. ‘De gedaante van een verlaten man.’

De hemel zou mooi zijn, maar misschien is de hel ook nog niet zo'n slechte plek.

Vlak voor we op Gonggar Airport landden, vlogen we door de wolken heen. Ik kon het niet laten om even uit het raam te kijken of mijn opa daar zat. Maar ik zag alleen mistflarden.

‘Zijn we er al?’ vroeg Mehmed. Hij had zijn hoofd nog altijd tussen zijn knieën, In die houding was hij gaan zitten nadat hij het instructiefilmpje had gezien. ‘Allah sta me bij!’ had hij gezegd. ‘Ik ga dood.’ Onmiddellijk was hij in de pseudo-gebedshouding gedoken, en had beloofd om nooit meer tijdens de ramadan shoarma te eten, om nooit meer bier te drinken, om nooit meer voor eigen gebruik iemands pillen te jatten in de disco, en om imam te worden als hij deze vlucht zou overleven.

‘We zijn veilig geland,’ zei ik.

‘Zijn we dood?’ vroeg Mehmed. ‘Zijn we in de hemel?’

‘We zijn er bijna.’

Om de jetlag kwijt te raken bleven we eerst twee dagen in een hotel niet ver van Lhasa. Vanaf daar zouden we verder de bergen in trekken. Mehmed vond het de twee allersaaiste dagen uit zijn leven. ‘Hoe hou je het hier uit? Zonder vrouwen, zonder televisie. Ik zou hier nooit kunnen integreren.’

Ik liet het boek zien waarin ik aan het lezen was. Nooit meer slapen. De kaft was versleten, pagina's zaten los, het boek stonk zelfs een beetje. Maar wat een zinnen! Wat een thema's! Zou ik ooit een boek zo goed als Nooit meer slapen schrijven?

Zou ik ooit nog een boek schrijven?

‘Fuck Hermans,’ zei Mehmed, en ging woest op zijn bed liggen.

[p. 51]

Later die nacht dacht ik aan de hemel. Mehmed snurkte, ik sliep niet. Nooit meer Najoua, dacht ik.

Het is verbazend hoe klein de Tibetanen zijn. Misschien komt het door het zuurstofgebrek in de bergen. Mehmed had ook last van zuurstofgebrek. Hij stond na elke honderd meter klimmen uit te hijgen, ook al werd zijn bagage gedragen door een sherpa.

‘Shit man, kan ik morgen niet op zijn rug zitten?’ zuchtte Mehmed. ‘Die sherpa's kunnen toch tot twee keer hun eigen gewicht dragen?’

‘Hou toch eens op met klagen,’ zei ik. ‘En kijk liever waar we heen gaan.’ Ik wees naar boven. ‘Morgen moeten we nog een paar uur klimmen, en dan staan we daar boven.’

‘Nog meer klimmen?’ kreunde Mehmed. Hij keek omhoog. ‘Ik zie alleen wolken.’

Tegen de avond kwamen we bij een hutje aan, waar onze sherpa's een kamp opsloegen en eten klaarmaakten. Ik ademde de frisse berglucht diep in. Morgen sta ik op een bergtop in Tibet, dacht ik. Het dak van de wereld. Dat is mijn doel, mijn missie. Dan kan ik mijn armen uitstrekken naar de hemel om mijzelf aan de hand van Allah naar boven te trekken.

Maar Memhed lag de volgende ochtend te bibberen in zijn slaapzak.

‘Hoogteziekte,’ zei een van de sherpa's. ‘We moeten terug.’

Terug? dacht ik. Terug? Ik wilde niet terug. Ik kon niet terug. Ik moest naar boven.

Ik treuzelde met het inpakken van mijn rugtas, en verliet als laatste de berghut. De sherpa's waren al aan het dalen. Een van hen had Mehmed op zijn rug genomen.

Ik twijfelde een moment, dacht aan opgeven. Maar voor mij zou het geen opgeven zijn als ik naar beneden ging. Ik zou verder gaan, verder met leven, verder met verdriet hebben. Opgeven is stoppen, definitief ophouden. Ik sloeg het rotspad in dat omhoog ging. Op weg naar de hemel. Zweet droop langs mijn slapen. Ik rilde van de kou, maar zette door. De bergen waren niet echt, ze waren een metafoor. Deze hele tocht was een metafoor.

Al snel bereikte ik de sneeuwgrens. Het was niet duidelijk hoe het pad verder ging. Mijn voeten zakten diep weg in de sneeuw en om nog vooruit te kunnen komen moest ik mijn benen hoog optrekken. Maar ik had de bergtop al in zicht, en dat gaf een euforisch gevoel. Ik moest doorzetten nu. Elke drie seconden zette ik een stap naar boven. Toen kon ik niet verder. Beneden mij waren wolken te zien! Ik was er. De lucht sneed in mijn longen, maar pijn deed het niet. Er was niets meer dat mij pijn kon doen.

Dit was volmaakt geluk.

Mijn wangen waren rood.

Ik was gereed om te sterven.