Hollands Maandblad. Jaargang 2002 (650-661)

[p. 26]

Blanke man
door Marc den Elzen

Het voorval voltrok zich begin maart te R. De heer Van Vliet verliet zijn werk en liep naar de metro. Hij was goedgemutst en floot zachtjes voor zich uit toen hij de roltrap nam. De lichten van het perron flitsten op en de metro kwam aanrijden. De deuren klapten open en de heer Van Vliet stapte naar binnen. Hij ging naast de deur zitten en overzag de coupé.

Er zaten twee Surinaamse meisjes in, drie meisjes met een hoofddoekje en drie Turkse jongens. Ook was er een blanke man die net als hij omstreeks de veertig moest zijn. Hij keek hem even aan, maar de man wendde zijn blik af en verdiepte zich in het dagblad dat gratis werd verstrekt. De metrodeuren klapten dicht en de metro reed verder. De heer Van Vliet opende zijn koffer en pakte de nog onaangeroerde ochtendkrant. Hij begon te lezen. In zijn stad had een populist met rechtse sympathieën de verkiezingen gewonnen. De heer Van Vliet had op hem gestemd. Er was te veel zwart en te weinig blauw op straat, vond hij, en dat moest nu maar eens veranderen.

Opeens bleef de metro stilstaan. Het was midden in de tunnel. De heer Van Vliet keek uit het raampje en dacht: Verdomme - verdomme, laat dit niet te lang duren. Hij probeerde verder te lezen, maar dat lukte hem niet. Hij keek naar de andere blanke man die rustig verdiept bleef in zijn krant. Uiterlijke schijn, dacht Van Vliet. Hij moet net als ik gewoon bang zijn. Van Vliet ritste zijn jas open en knoopte zijn stropdas los.

‘Verdomme, tering metro,’ zei een van de Turkse jongens, ‘waarom kan die fucking metro niet verder rijden?’

‘Je bent toch niet bang?’ zei de ander.

‘Tuurlijk niet. Maar ik heb fucking haast.’

Wat een taal, dacht Van Vliet, die kinderen kunnen niet meer gewoon praten. Hij staarde weer naar de andere man, maar die bleef onverstoorbaar in zijn krant kijken. Van Vliet dacht aan zijn vrouw. Ze was vast het eten al aan het koken en straks waren de aardappelen natuurlijk veel te gaar. Wat voor vlees zou ze hebben gekocht? Biefstuk? Varkenshaas? Of een lekker runderlapje?

‘Shit,’ zei een van de Surinaamse meisjes, ‘wat duurt dit lang. Straks moet ik plassen.’

Haar vriendin kauwde op een kauwgompje. Haar mond ging open en dicht.

Van Vliet voelde zijn nek warm worden: ja, straks moest hij plassen en wat moest hij dan doen? Als kind al had hij daar last van. Op de kleuterschool zongen ze een liedje: het ging over Katootje die naar de botermarkt ging - die bestond toen al niet meer, maar ze zongen er wel over. En vol overgave. Alle kinderen stonden op een rij en hij was als achttiende aan de beurt voor zijn bijdrage aan het versje. Als de vijftiende aan de beurt was, gebeurde het. Spontaan, want hij was totaal verlamd. De juf haalde dan een schoon broekje voor hem en vertelde dat dan 's middags triomfantelijk aan zijn moeder. Wat schaamde hij zich en wat was hij blij dat ze het niet aan zijn vader vertelde.

‘Dames en heren,’ zei de metrospeaker, ‘Zoals u ziet staan we vast. Dit komt door...’

De stem viel weg en de lichten vielen uit.

‘Godverdomme,’ zei een van de Turkse jongens, ‘wat is dit toch een fucking kutland.’

[p. 27]

Van Vliet haalde diep adem. Zou hij wat zeggen? Zou hij zeggen dat ze wat hem betreft naar hun eigen land konden terugkeren? Maar ze waren met zo velen. Maar zouden ze wel weten dat hij het had gezegd? Nu was het donker. De noodverlichting sprong echter aan. Heel zwak werd de coupé verlicht. De andere man borg zijn krant op en keek hem even aan.

‘Het is wat,’ zei Van Vliet om zijn eigen stem te horen.

De man knikte, maar zweeg. Waarom moest hij dat doen, dacht Van Vliet. Hij kon toch wel wat zeggen. Ze waren met z'n tweeën - samen.

‘Die fucking kutmetro,’ zei een van de Turkse jongens, ‘wat een kutzooi.’

Moest hij wat zeggen? Dit was toch geen beschaafd Nederlands. Misschien kon zijn man in de gemeenteraad hier ook wat aan doen. Meer blauw en het verbieden van vloeken. En misschien ook kauwgom eten - dat was ook ordinair. Die kinderen reden natuurlijk ook zwart - zo waren ze. Je hoefde er maar één blik op te slaan en je wist genoeg. Ze profiteerden van onze voorzieningen. Misschien kon zijn man daar ook wat aan doen. Meer controle. Maar wie moesten er controleren? Alle blanken hadden werk, er waren vacatures genoeg - alleen die zwarten niet. En als die zouden controleren dan zouden ze natuurlijk alleen hem nemen - en die man die schuin tegenover hem zat. Zo waren ze wel.

De lichten in de metro gingen weer aan.

‘Dames en heren,’ klonk het. ‘Wegens een technisch mankement kan...’

Opnieuw viel de speaker dood. Het licht maakte weer plaats voor de noodverlichting.

‘Tering kutding,’ zei een van de Turkse jongens. ‘Wat hebben we hier aan. Wat is dit voor een klote gedoe.’

Van Vliet schudde afkeurend zijn hoofd. Wat een taal, dacht hij, wat een taal.

‘Hij schudde zijn hoofd,’ zei een van de Surinaamse meisjes, ‘hij schudde zijn hoofd.’

Van Vliet liep rood aan en staarde vlug naar buiten. Als ze maar niets tegen hem zeiden - waar was verdomme de man op wie hij had gestemd? Die moest zorgen dat alles goed liep. Dat hij rustig over straat kon lopen en rustig in de metro kon stappen.

‘Zo,’ zei een van de drie Turkse jongens en hij kwam voor Van Vliet staan. ‘Jij schudde je hoofd.’

‘U,’ mompelde Van Vliet. ‘U.’

‘Moet ik je met u aanspreken?’

‘Laat hem toch,’ zei een van de meisjes met hoofddoek. ‘Hij mag toch wel zijn hoofd schudden.’

‘Je bent een racist,’ zei de Turkse jongen, ‘ja, je bent een racist. Wij Turken moeten weg.’

‘Helemaal niet,’ mompelde Van Vliet. ‘Jullie hoeven helemaal niet weg.’

‘Hij is een klote racist,’ riep de Turkse jongen naar z'n vriendjes. ‘Hij mag ons niet.’

‘Dat is niet waar,’ zei Van Vliet, al enigszins piepend. ‘Ik mag jullie net als ieder ander.’

‘Je hebt hem gestemd. Jij bent een van die drie.’

‘Nietus,’ zei Van Vliet. ‘Ik heb niet op hem gestemd. Dat zou ik nooit doen.’

‘Laat hem toch,’ zei een van de meisjes met hoofddoek. ‘Hij vindt dit ook vervelend. Misschien moet hij wel heel nodig plassen.’

‘Moet je nodig plassen?’ zei de Turkse jongen.

Van Vliet schudde zijn hoofd. Hij kneep zijn benen samen. Als hij maar niet nu ging plassen, niet op zijn stoel. Hij keek angstig naar buiten. Waarom reed dat stomme ding niet? Waarom ging hij ook niet fietsen? Dat was goed voor zijn buikje, want

[p. 28]

dat hij een buikje begon te krijgen, viel niet meer te verbergen. Hij had altijd om die mannen gelachen, maar nu moest hij er zelf aan geloven. Zijn vrouw had hem in het begin gepest, maar die begon zelf ook langzaam uit te dijen. Ze vreeën nog wel af en toe - dat ging vanzelf. Maar in zijn attachékoffer had hij de PlayBoy. Die bekeek hij als hij op de wc zat en soms trok hij zich erbij af - maar soms lukte zelfs dat niet.

‘Dit kan nog wel eens heel lang duren,’ zei een van de Surinaamse meisjes.

‘Ja tering,’ zei de ander. ‘Ik wou dat ze een wc in deze dingen hadden. Ik moet best nodig.’

‘Hij moet ook,’ zei het Surinaamse meisje en ze wees naar Van Vliet. ‘Jij moet ook.’

‘U,’ mompelde Van Vliet, ‘alsjeblieft, u.’

‘Hij wil dat we hem met u aanspreken. Tjonge, alsof hij God is. Ja, dat denkt hij natuurlijk. Hij is God. Maar God moet plassen.’

‘Nou ja zeg,’ zei Van Vliet. ‘Houd daar nu eens over op. Willen jullie misschien een pepermuntje?’

Uit zijn jas pakte hij een rol pepermunt. Hij hield hem voor zich.

‘Hij heeft hem gestemd,’ zei een van de Turkse jongens weer, ‘ja, hij heeft dat gedaan, maar hij durft het niet te zeggen. Nee, dat durft hij niet.’

‘Ik heb niet gestemd,’ mompelde Van Vliet en hij stopte de rol weer in zijn jaszak. ‘Ik heb echt niet gestemd.’

Hij keek naar de andere blanke man, maar die had zich achter zijn krant verschanst. Nooit zou hij meer met de metro gaan, hij zou gaan fietsen. Dat was gezond, dan bewoog hij tenminste weer. Hij dacht weer aan zijn vrouw. De aardappels waren te gaar, die vielen nu uiteen - net als zij. Nee, dat moest hij niet denken. Ze was lief - heel lief. Hij kneep zijn benen weer samen. Kon hij niet even naar een van die plaatjes kijken, dat ontspande en dan vergat hij haar. Misschien zou hij nog wel meer dan dertig jaar met haar voort moeten leven. Waarom waren er niet meer jonge, blanke meisjes op straat? Meisjes met lange blonde haren. Hij staarde naar de twee Surinaamse meisjes, daarna naar die met een hoofddoek - wat deden die hier in Godsnaam? Die hoorden hier niet. Dit was zijn metro. Dit kloteding was met zijn belastinggeld betaald.

Het licht ging weer aan.

‘Dames en heren,’ zei de speaker, ‘wegens een technisch mankement kan deze metro op dit moment niet verder rijden. Wij vragen onze excuses voor het ongemak en berichten u spoedig verder.’

‘Tering,’ mompelde een van de Turkse jongens, ‘wat duurt dit godverdommens lang.’

‘Niet vloeken,’ sprak de andere blanke man nu rustig. ‘Jullie moeten niet vloeken, dat lost niets op.’

‘Tering man,’ zei de Turkse jongen, ‘als ik godverdomme wil vloeken dan vloek ik.’

‘Niet doen,’ zei de man zacht, ‘je schiet er niets mee op.’

‘Hij heeft hem ook gestemd,’ zei een van de Surinaamse meisjes, ‘hij ook.’

‘Nee,’ sprak de man rustig, ‘ik niet. Ik lieg niet.’

Van Vliet bewoog even op zijn stoel heen en weer. Wanneer ging dat ding verdomme rijden. Hij moest nu echt nodig plassen. Hij deed zijn benen over elkaar en drukte zijn bovenbeen hard tegen zijn kruis aan. Hij dacht aan zijn secretaresse op zijn werk. Een meid van in de twintig met een prachtige kont. Daar zou hij wel eens zijn handen op willen leggen. Die zou hij wel eens naakt willen zien. Misschien moest hij dat eens vragen: of ze hem kon pijpen. Nee, dacht hij, nee, dat kon niet.

‘Moet ú nodig plassen?’ zei een van de Surinaamse meisjes.

‘Nee,’ zei hij, ‘ik hoef niet.’

[p. 29]

‘U zit wel ongelukkig,’ zei ze.

Hij zette zijn voeten weer naast elkaar en probeerde te glimlachen.

‘Wat doe je voor werk?’ zei hij vriendelijk. ‘Of zit je nog op school?’

‘Hij wil wat van je,’ zei het andere meisje, ‘hij wil je versieren.’

‘Ik werk in de prostitutie,’ zei het meisje. ‘Voor twintig euro zuig ik je eens lekker af. Zou je dat fijn vinden?’

Van Vliet schudde zijn hoofd en keek weer naar buiten. Hij voelde dat hij bloosde. Zou ze dat echt doen voor twintig euro? Dat was wel goedkoop. Misschien moest hij dat toch eens doen, naar de hoeren gaan. Hij had wel eens door dat gedeelte van de stad gelopen, maar hij had de stap nooit durven zetten. Wat als zijn vrouw er achter kwam? Of zou ze hem begrijpen? Maar moest hij daar dan blij mee zijn? Hij dacht aan een meisje van wie hij via een dating-site een brief had gehad. Voor 120 euro wilde ze hem een uur verwennen en hij zou waar krijgen voor zijn geld. Dat moest hij gaan doen. Ja, hij moest een hotelkamer huren en haar dan laten komen. Volgens haar briefje had ze cup-C en wilde ze alles doen - behalve Grieks. Maar wat dat was, wist hij toch niet.

‘Weet je het al?’ zei het meisje, ‘Of moet het voor minder.’

Ze ging naast hem zitten.

[p. 30]

‘Ga je die blanke flikker trekken?’ zei een van de Turkse jongens. ‘Hij is een racist.’

‘Dan is hij dat niet,’ zei het Surinaamse meisje. ‘Dan is hij niet meer racistisch. Toch?’

Ze sloeg een arm om Van Vliet heen en die maakte met zijn rug een afwerend gebaar.

‘Rustig maar,’ zei het meisje. ‘Je hoeft niet bang te zijn. Je hebt nog niet betaald, dus ik doe niets.’

‘Doe niet zo gek,’ zei het andere meisje. ‘Je bent geen hoer.’

‘Nu wel,’ zei ze. ‘Deze man wil wel.’

Ze legde haar hand op zijn bovenbeen en keek hem aan. Hij stond op en liep naar een andere plaats. Morgen zou hij gaan fietsen. Of hij zou de taxi nemen. Wat was dit voor een stad?! Misschien was zijn vrouw al ongerust. Misschien dacht ze dat hij ergens heen was gegaan. Met iemand van de dating-site. Zouden ze het echt voor twintig euro doen? Ze konden het vast beter dan zijn vrouw. Die begon altijd wild te trekken en het was dat hij zijn plaatjes voor de geest kon halen anders zou het hem nooit lukken. Hij deed zijn benen weer over elkaar. Het moest echt snel afgelopen zijn.

‘Zal de blanke man gaan plassen,’ zei het Surinaamse meisje. ‘Zal hij dat gaan doen?’

‘Hij moet denk ik al,’ riep de Turkse jongen. ‘Pssssss... Pssssss... Zie dat eens voor je, een wc met een grote witte pot. En een zwarte bril en dan kun je: psssss... Psssssss....’

‘Pest hem toch niet zo,’ zei een van de meisjes met een hoofddoek.

‘Wat stemde je?’ zei de Turkse jongen en hij kwam voor Van Vliet staan. ‘Zeg het maar. Hem hè. Je wilt een grote blanke leider die je beschermt.’

‘Nee,’ zei Van Vliet, ‘nee.’

‘Je wilt een land zonder ons,’ zei de Turkse jongen. ‘Maar wie doet dan de kutklusjes? En wie zal je aftrekken. Dan zal je het zelf moeten doen. Want het wordt te duur.’

Het Surinaamse meisje ging weer naast hem zitten.

‘Ik wil het wel een keer voor niets doen,’ zei ze en ze legde haar hand op zijn bovenbeen, ‘Zal ik het nu even doen? Leg je koffer maar op je broek.’

‘Houd op,’ mompelde hij. ‘Houd op.’

‘Vind je dat ik mooie lippen heb? Dat vinden jullie toch altijd. Mooie lippen en een mooie kont. Heb ik dat?’

‘Nee,’ mompelde hij.

‘Nee,’ zei ze kwaad. ‘Heb ik dat niet?’

‘Jawel,’ zei Van Vliet snel, ‘jawel. Heel mooi.’

‘Dames en heren,’ zei de speaker. ‘Het technisch mankement is bijna verholpen. Wij vragen u nog even geduld. Onze excuses voor het ongemak.’

‘Die kutmetro,’ zei een van de Turkse jongens, ‘die verrekte kutmetro. Ze kunnen niets in dit land.’

‘Niet vloeken,’ zei de andere blanke man. ‘Dat helpt niet.’

‘Ik vloek godverdomme wanneer ik wil.’

‘Niet doen. Doe dat niet.’

‘Fantaseer je daar wel eens over,’ zei het Surinaamse meisje. ‘Dat je lekker wordt afgezogen door een donker meisje.’

‘Nee,’ zei Van Vliet. ‘Nooit.’

‘Je fantaseert niet meer? Dat kan ik me niet voorstellen.’

‘Jawel,’ zei Van Vliet zwakjes. ‘Soms.’

‘En over meisjes als ik. Jonge donkere meisjes. Met mooie, geile lippen.’

Ze kwam met haar mond vlak bij zijn oor. Haar tong gleed langs zijn oorschelp.

[p. 31]

‘Houd op!’ riep hij, ‘Houd verdomme op.’

‘Niet vloeken,’ zei de andere blanke man. ‘Niet vloeken.’

‘Moet je nog plassen?’ zei ze nu vlak bij zijn oor, ‘Moet de blanke man nog plassen. Plas maar. Psssss... Pssssss...’

‘Houd op,’ zei hij en hij stond weer op. ‘Houden jullie verdomme nu eens op.’

‘Ssttt,’ zei de andere man. ‘Niet doen.’

‘Hij is bang,’ zei de Turkse jongen. ‘Hij is bang. De blanke man is bang. Waarom? Dat hij gaat plassen? Maar dat doen we allemaal. Plas maar. Toe maar.’

Hij ging weer op een bank zitten en deed zijn benen over elkaar. Wanneer was deze ellende voorbij? Morgen zou hij naar de hoeren gaan. Ja, hij zou zo'n zwart vrouwtje eens goed gaan naaien, dat had hij wel verdiend na dit. Die kutbuitenlanders, ze moesten allemaal weg. Allemaal.

‘Zeg ouwe,’ zei het Surinaamse meisje en ze kwam weer naast hem zitten. ‘Kan je nog een stijve krijgen? Zal ik jou hier eens lekker verwennen.’

‘Nee,’ mompelde hij. ‘Nee.’

Ze trok zijn rits naar beneden en stak haar hand in zijn broek.

‘Niet doen,’ zei hij bijna huilend en probeerde haar weg te duwen. ‘Niet doen.’

‘Oh wat een mooie grote blanke lui,’ zei ze, ‘en zo lekker hard. Zal ik hem eens verwennen.’

‘Nee,’ zei hij huilend. ‘Houd op.’

‘Kom maar bij de zwarte mevrouw,’ zei ze. ‘Kom maar...’

Hij stond op en ritste zijn broek dicht. Hij ging weer op een andere plek zitten. Een van de Turkse jongens kwam weer naar hem toe.

‘Vind je eigenlijk dat wij mogen stemmen?’

‘Nee,’ mompelde hij. ‘Ik bedoel, ja, natuurlijk. Jullie moeten ook stemmen. Graag zelfs.’

‘Psssss..,’ zei hij, ‘zie je hem voor je. Een witte pot waar je lekker in kan zeiken. Pis maar, pis maar, bange, blanke man.’

‘Wat hebben jullie tegen me,’ huilde hij, ‘wat hebben jullie in godsnaam tegen me. Ik mag toch stemmen wat ik wil? Dat mag ik toch?’

Zijn gezicht vertrok. Nee, dacht hij, nee... De metro zette zich opeens weer in beweging.

‘Dames en heren,’ zei de speaker, ‘we rijden weer. Nogmaals onze excuses voor het ongemak. De volgende halte is Centraal Station. Iedereen dient hier uit of over te stappen.’

De metro naderde het perron en remde af.

‘Zal ik mijn telefoonnummer geven?’ zei het Surinaamse meisje. ‘Twintig euro.’

‘Ja,’ zei hij. ‘Alsjeblieft.’

Hij gaf haar een pen en een papiertje. Zij begon te schrijven. Hij pakte het aan en las: blanke lul.

‘Moet je niet uitstappen?’ zei de Turkse jongen.

‘Nee,’ mompelde Van Vliet, ‘Ik ben iets op mijn werk vergeten.’

De Turkse jongen begon hard te lachen en rende de metro uit naar zijn vrienden. Hij riep nog iets maar Van Vliet wilde het niet meer horen. Toen iedereen weg was, stapte hij uit. Hij trok zijn jas naar beneden en liep in een snelle tred naar de uitgang. Blanke lul, bonsde het in zijn hoofd.