Hollands Maandblad. Jaargang 2000 (626-637)

[p. 27]

Levenszee
door Thomas Verbogt

Het is een zomerse dag in Maastricht. Zonlicht spat in de ruiten van de kleine trouwzaal, die meer mensen herbergt dan gezond is. Een internationaal gezelschap: gasten uit Brazilië, Mexico, de Verenigde Staten, Duitsland. We kunnen geen vin verroeren.

Bij de trouwtafel wacht de ambtenaar. Hij straalt bomvrije zekerheid uit. Zijn ogen spuwen vuur. Hij heeft er zin in.

Als het bruidspaar arriveert, begint hij onmiddellijk te praten. Ze hebben nog niets eens de gelegenheid gehad plaats te nemen. Zijn stem zingt hard, Limburgs en schaamteloos.

Hij heeft zich uitstekend voorbereid: in verschillende talen spreekt hij een welkomstwoord uit. Met name zijn Portugees hakt er stevig in. Als hij van taal wisselt, klinkt er telkens applaus. Ik moet aan het Eurovisiesongfestival denken. De ambtenaar geniet. Dat is aan zijn mondhoeken te merken. Die trillen en krullen rusteloos. Hij is bezeten van zijn vak. Ik vraag me af hoe hij thuis is. Waarschijnlijk heel moeilijk te handhaven. Groot katholiek gezin, beetje beschadigde kinderen, vrouw met vuurrode wangen die hem ‘pappie’ noemt. Ongetwijfeld jaagt hij in de herfst. Ook zal hij in een koor zingen.

De welkomstceremonie duurt lang.

Hier en daar wapperen mensen met waaiers. Mijn overhemd kleeft aan mijn rug. Ik doe mijn best me niet te bewegen en probeer aan prettige dingen te denken, een terras, koude wijn, een zachte stem, zomerwind.

Na een korte stilte spreekt de ambtenaar enige algemeenheden uit over het huwelijk. Hij benadrukt dat hij dit dagelijks een keer of tien herhaalt, maar hij vraagt of niemand hem dit kwalijk wil nemen, want wat hij zegt, is wáár. Niemand neemt hem dit kwalijk. Dat is goed aan iedereen te zien.

Dan sluit hij het huwelijk. Dit doet hij zakelijk.

Denkend aan zijn welkomstwoorden vind ik de gang van zaken té zakelijk. Alsof er nog iets in de lucht hangt.

Ik kijk naar buiten. De terrassen zijn vol. De hemel is nog zwaar van de zomer, maar het zal ieder moment afgelopen zijn.

‘Zo,’ zegt de ambtenaar. ‘Nu mag ik nog een persoonlijk woord tot jullie beiden richten.’

En ineens heeft hij een pak papier in zijn handen. Het lijkt wel of hij dat tevoorschijn heeft gegoocheld. Hij bestudeert het eerste vel uitermate ernstig.

Mij bevangt de angst dat hij uitvoerig de geboorte van bruid en bruidegom gaat behandelen, misschien zelfs de conceptie belicht.

Ik zit er niet ver naast.

Hij begint met de eerste ontmoeting. Die vond lang geleden plaats.

Ik besef dat er nog veel tijd te overbruggen valt. Weer probeer ik aan iets anders te denken. Ik sla de zomer over en loop door de herfst, door het Amsterdamse Bos. Bijna alle bomen zijn kaal. De hemel is bleek. Het is eind november. Nog vier weken en het jaar is voorbij.

Na een minuut of tien worden mijn gedachten onderbroken. Ik weet niet hoe dat komt. Ja toch: de ambtenaar praat ineens sneller. En met die snelheid neemt ook het volume toe.

[p. 28]

Hij buldert: ‘Jullie hobby's zijn skiën en diepzeeduiken!’

Het bruidspaar knikt bedremmeld.

Skiën en diepzeeduiken.

Het zijn twee bezigheden waarnaar ik op dit moment hevig verlang.

De ambtenaar wil het skiën graag met het huwelijk vergelijken: ‘Je moet eerst klimmen, dat kost soms moeite en geduld, maar je weet waarvoor je het doet: dadelijk mag je je helemaal laten gaan.’

Ik luister met ingehouden adem. Ja, dat is uitstekend: je helemaal laten gaan. Natúúrlijk moet je daarvoor eerst moeite doen! Hij heeft gelijk. Misschien is hij wel een man die altijd gelijk heeft. Zulke mensen bestaan. Soms komen ze elkaar op straat tegen. Er is dan een klein triomfantelijk knikje te zien. Uiteraard komen ze nooit bij elkaar op bezoek, want dan heb je de poppen aan het dansen.

Hij kijkt op zijn horloge. De tijd jaagt hem op.

Even versta ik hem niet, maar dan gelukkig weer wel: ‘Skiën doe je op sneeuw. Sneeuw is bevroren water. Dat brengt me op het diepzeeduiken. Ook het diepzeeduiken lijkt op het huwelijk. Soms is het goed de diepte op te zoeken. Daar is van alles te ontdekken. Maar je kunt niet altijd in de diepte blijven. Je moet er uiteindelijk voor zorgen dat je je hoofd boven water houdt.’

Hier valt niets tegenin te brengen. Er zit een vreemd en dwingend ritme in zijn tekstbehandeling. Alsof wat hij zegt eerst een lied was dat vroeger in Zuid-Limburg tijdens wandelmarsen door de heuvels werd gezongen, een lied waarvan hij zich de melodie niet meer herinnert, alleen de woorden.

Hij is nog niet klaar: ‘En wie water zegt, komt automatisch terecht bij een ander beeld dat vaak in verband met het huwelijk wordt gebruikt.’

Ik denk: hij zegt het niet, maar hij zegt het wel, hij zegt: levenszee. Ik denk: hij zegt het niet, maar hij zegt het wel, hij zegt: het huwelijk is een boot. Ik denk: hij zegt het niet, maar hij zegt het wel, hij zegt: de golven op de levenszee zijn vaak hoog en gevaarlijk.

Natuurlijk, denk ik, dat is zo, mensen brengen het niet voor niets zo dikwijls te berde en meestal in dezelfde versleten woorden.

Ontroering prikt achter mijn ogen. Boot. Levenszee. Golven.

De ambtenaar heeft het nu ook warm, als laatste van alle aanwezigen. Even verbergt hij zijn gezicht in een grote witte zakdoek.

Daarna gaat hij weer voort, maar ik versta hem niet meer. Ik zwem onder water. De golven zijn hoog boven mij, doortrokken van fel zonlicht. Ik sluit mijn ogen.

Na nog een kwartier mogen we eindelijk naar buiten. Daar staan vriendelijke meisjes in klederdracht klaar met bladen vol glazen fonkelende champagne.

De bruidegom fluistert uitgeput tegen me dat hij de ambtenaar had gevraagd het vooral kort te houden.

Ja, zeg ik, dan krijg je dit. En tegelijkertijd weet ik dat wat we nu verzuchten, heel vaak wordt vastgesteld na een trouwplechtigheid. Er verandert zo weinig.

Met het glas in mijn handen loop ik de trap af, het plein op. Ik ga op een muurtje zitten. Lang geleden ben ik ook getrouwd. Ik was nog erg jong. Dat huwelijk heeft ongeveer anderhalf jaar geduurd. Ik herinner er me heel weinig van. Van de plechtigheid ook niet, nee, niets.