Hollands Maandblad. Jaargang 2000 (626-637)

[p. 19]

Vossen
door Ger Thijs

‘Kijk,’ zegt de jager, ‘het grote publiek denkt dat wij maar zo'n beetje...’

Hij zoekt naar het goede woord, neerkijkend op het apparaat waarmee hij sigaretten rolt. Ernaast staat een pak shag zo groot als een pondspak koffie, en een glas jonge jenever. Aan de andere kant verzamelt hij de gerolde sigaretten in een doos.

‘... herumballern...’

Hij kiest ten slotte voor het Duitse woord, zo dicht bij zijn dialect. Hij veronderstelt dat ik, net als mijn vriend, geen streekgenoot ben. Dus zet hij het gesprek voort zoals hij het begonnen is, in moeizaam Hoognederlands.

‘... Maar dat is niet juist. Dat is allemaal aan strenge regels gebonden. Wij vervullen een taak. We schieten alleen oude en zieke dieren af, om de wildstand gezond te houden. En geloof me, dat is niet altijd een pretje. Om vier uur in de morgen op, in het donker de natuur in, staan koukleumen op zo'n wildpost. O nee.’

Zijn toon is bozig, alsof hij zich aangevallen voelt. Terwijl ik toch heel vriendelijk naar zijn hobby heb geïnformeerd. Misschien wordt dat jagen hem zo vaak verweten dat erover praten gelijk staat aan zich verdedigen.

We zitten bij de jager aan de keukentafel, mijn boerenvriend en ik. We drinken jenever en wachten. We kijken toe hoe hij de ene sigaret na de andere rolt.

De jager kijkt opzij en zegt:

‘Als hij me maar niet de stoel onderschijt.’

Naast hem, in een fauteuil, staat een lam. De poten van het dier zijn twee aan twee aan elkaar gebonden. Mijn vriend en ik hebben het hierheen gebracht. De vrouw van de jager speent wel vaker lammeren voor hem die door de moeder verstoten zijn.

‘Welnee’, zegt mijn vriend en lacht.

‘Wat zit je nou te lachen?’ vraagt de jager. ‘Raats, ik ken jou. Jij bent een verrekkeling.’

Hij lacht ook. Hij wendt zich tot mij.

‘Ken je die allang? Pas maar op, dat is een verrekkeling. Zeg Raats, waarom heb je hem de poten aan elkaar gebonden, hè? Kan zeker niet van zichzelf staan, hè? Brengt me zieke dieren in huis.’

‘Nee,’ zegt mijn vriend met een langgerekte e. Voor we daarnet van huis gingen, heeft hij een paar keer geprobeerd het lam op zijn poten te laten staan. Het gleed steeds in een hulpeloze spagaat terug op de vloer.

Het is stil. De jager vult onze glazen bij, gaat dan weer verder met sigaretten rollen. Hij giet de glazen tot de rand vol. We zijn gedwongen onze hoofden dicht bij de tafel te brengen en de eerste slokken te slurpen. Het zeil glinstert van kleine rondjes gemorste drank. Uit een andere kamer hoor ik een ruisend geluid, als van een niet afgestemd televisietoestel.

‘Hoe is het met de dochter?’ vraagt mijn vriend. Hij is geen echte boer, maar sinds hij buiten is gaan wonen, draagt hij laarzen, rijdt in een landrover en houdt schapen. De jager haalt zijn schouders op.

‘Zoals altijd.’

Ik kijk de keuken rond. Aan de muur hangt een kleurenfoto van de paus.

De jager biedt me een versgerolde sigaret aan. De plakstrook is nog nat van zijn spuug. Ik buig me met schuin gehouden hoofd over naar de aansteker die hij me voorhoudt. Hij ontsteekt zelf een sigaret, neemt een slok uit het jeneverglas en zegt:

[p. 20]

‘Neem bijvoorbeeld de hondsdolle vossen. Wie ruimt ze op? Wij, de jagers.’

‘Ik heb ervan gehoord,’ zeg ik.

‘Ze hebben er bij Kasters een afgeschoten. Hij zat in de schuur.’

Hij wendt zich meteen van me af als ik iets terugzeg en kijkt Raats aan of hij degene is die gesproken heeft.

‘Zo dicht komen ze bij de mensen.’

Mijn vriend knikt en kijkt op zijn horloge.

‘Waar is Mia?’

‘Bij het zangkoor. Ze komt zo.’

Mijn vriend, die tot dan toe met de armen over elkaar op de keukenstoel heeft gezeten, schuift zijn stoel naar achteren. De poten schrapen luid over de granieten vloer. Hij loopt naar de zijkamer waar het televisiegeluid vandaan komt. De jager kijkt hem na met een kritische blik, gaat dan verder met sigaretten rollen.

‘Verrekkeling.’

Mijn vriend praat luid in de andere kamer, alsof hij zich verstaanbaar moet maken tegenover een dove of een oud mens.

‘Rietje is dol op hem, op Raats. Mijn dochter. Ze is niet helemaal...’

De jager kijkt naar de muur achter me, met samengetrokken lippen en glanzende ogen.

‘Ja...’ zegt hij en likt het zoveelste vloeitje, alvorens het in het apparaat te stoppen.

‘Hoelang doet u met zo'n voorraad?’ vraag ik om iets te vragen. Hij kijkt schattend naar de berg sigaretten.

‘Dag of drie. De vrouw rookt ook.’

De stem die Raats antwoord geeft in de andere kamer is schel, opgewonden. Het geluid van mijn vriend klinkt donker tussen de scherpe kreten door.

Er ritselt iets naast me. Het lam probeert uit de stoel te komen. Ik buig me over en maak sussende geluiden. Dat helpt niet. Ik pak het beest vast, duw het terug in de stoel. Maar het stribbelt tegen. Ik kijk hulpbehoevend naar de jager.

‘Hé,’ roept hij, ‘hé, Raats. Let eens op dat beest van jou!’

Mijn vriend hoort het niet, zo luid praat Rietje met haar stellige, schelle stem. Ik streel het lam in een poging het tot rust te brengen. De vacht voelt stug aan onder mijn handen. De jager kijkt sceptisch naar mijn handelingen.

‘Dat schijt me de stoel nog onder. Wat een flauwekul, voeden met de fles. Dat wordt nooit wat. Nooit. Hé Raats!’ Hij brult, al wat aangeschoten door de jenever. ‘Hé Raats, de stierenvechter! Heeft hij je dat verteld? Nee zeker.’

Hij lacht schouderschokkend en vertelt dan hoe mijn vriend wel eens een jonge stier plat zou leggen zoals ze het in het wilde westen doen. Maar die stier legde hem neer. Wanneer was dat? vraag ik. Drie jaar geleden, zegt hij. Toen kwam ik hier nog niet, antwoord ik.

‘Ik vertel hem net van het stierenvechten,’ zegt de jager als mijn vriend weer binnenkomt. ‘O,’ zegt hij. Hij lijkt het niet prettig te vinden dat de jager het verhaal heeft verteld. ‘Dat is al zo lang geleden.’

Dan fluistert hij: ‘Ze wil het lam zien.’

Hij neemt het dier voorzichtig op uit de stoel en verdwijnt ermee.

‘Gek met dieren,’ zegt de jager. ‘Net haar moeder.’

Uit de andere kamer klinken kreten van verrassing. Ik zie voor me hoe Raats het lam met spartelende poten in de armen van die Rietje legt.

De jager vult mijn glas bij, zonder de fles eerst vragend naar me op te houden. De jenever stroomt over de rand.

Raats komt terug, zet het lam weer in de stoel.

‘Vond ze het mooi?’

‘Ze vond het mooi.’ Dan keert hij zich naar mij: ‘Anders moesten wij maar gaan.’

[p. 21]

‘Wacht nog even. Die hebben altijd nog van alles te kletsen na het koor.’

De jager giet het glas van Raats vol.

‘Nee.’

‘Kom op.’

Raats schudt zijn hoofd. Hij gaat weer zitten en slaat de armen over elkaar.

‘Ik heb vroege dienst. Verdomme.’

Zo hebben ze elkaar leren kennen. Raats had vroegdienst gehad en in de ochtendschemer de jager bijna overreden.

Hij kijkt me aan, trekt een grimas.

‘Ga jij anders maar even naar haar toe.’

‘Ja, ga even naar haar toe. Dat vindt ze leuk.’

Rietje is een volwassen vrouw. Ze ligt in een lichtroze nylon nachthemd op haar zij in bed. Ze heeft de dekens van zich afgeschopt. Ik kan de blauwe aders in haar knieholten zien. Op het bed staat een draagbaar televisietoestel, halfweggezakt in de matras. Ze ligt met nietsziende ogen vlak bij het sneeuwende scherm. Het apparaat ruist luid. Ze praat in zichzelf. Ze heeft me niet horen binnenkomen.

‘Ben jij televisie aan het kijken?’ vraag ik.

Er hangt een dichte slaapgeur in de kamer.

Ze heeft me niet gehoord.

Ik herhaal mijn vraag.

Ze draait zich spastisch naar me om. Ze gaat overeind zitten in de kussens.

[p. 22]

Ik stel me voor. Ze begint te praten, snel en schel. Ik knik, hoewel ik er geen woord van versta. Ik ga op de bedrand zitten. Ik onderdruk de neiging haar nachthemd naar beneden te trekken dat is opgekropen. Hoor ik het woord ‘schaap’? Ik zeg dat het een mooi lam is, maar dat de moeder het heeft verstoten, omdat ze al twee lammeren met haar melk moest voeden. Ze heeft het zwakste dier er meteen tussen-uitgehaald. En geprobeerd het dood te trappen. Zo hard gaat het eraan toe in de natuur, zeg ik.

Ze geeft onverstaanbaar antwoord en ik knik weer. Ik voel me machteloos. Het is moeilijk om in haar ogen te kijken, de pupillen schieten alle kanten op. Opeens gilt ze naar de keuken:

‘Mama!’

‘Ja, Rietje.’

De stem van de moeder klinkt zo schel als die van de dochter. Ze komt niet binnen. Ik neem afscheid van Rietje en ga terug naar de keuken. De vrouw lijkt op haar dochter. Ze staat met het lam in haar armen. Ze heeft een speenfles met melk in de hand, het dier zuigt er gulzig aan. Waar heeft ze die zo snel vandaan gehaald? Ik schud onhandig de hand die het lam vasthoudt en noem mijn naam maar ze luistert niet. Ze is druk in gesprek met vriend Raats, die haar vertelt over het lam.

‘Dat is toch een verloren zaak,’ zegt de jager, zonder naar hen op te kijken. Hij is dronken.

De vrouw praat honderduit met Raats, schel, goedlachs en luidruchtig. Ze flirt een beetje met hem. Hij reageert adequaat, dat is hem wel toevertrouwd.

‘Mama!’

‘Ja, Rietje. Ik kom. Mama heeft een verrassing voor je.’

‘Ze heeft het al gezien,’ zegt de jager bozig.

‘O, heeft ze het al gezien,’ zegt de vrouw. ‘Nou ja.’

Ze staat vast op de achterste rij in dat koor. De wanhoop van de dirigent, met die stem die steeds op het punt staat over te slaan.

‘Dan gaan wij maar. Ik kom gauw kijken,’ zegt Raats. En voegt eraan toe: ‘En als die brombeer van je niet thuis is, dan maken we een wandelingetje.’

De vrouw lacht.

‘Ja, ga jij maar gauw,’ zegt de jager, ‘brengt ons zieke dieren in huis en gaat er dan gauw vandoor. Verrekkeling.’

‘Is toch leuk,’ zegt de vrouw, het lam nog steeds in de armen.

Raats kust haar op de wang.

Ik schud de jager de hand.

Ik weet dat Raats me op weg naar huis zal vertellen over zijn gevecht met de stier. Zeker zal blijken dat alles heel anders is gegaan dan de jager heeft verteld.