Hollands Maandblad. Jaargang 2000 (626-637)

[p. 42]

Liefde, allemaal liefde
door Thomas Verbogt

And what did you want?
To call myself beloved, to feel myself
beloved on the earth.
raymond carver

De boekhandelaar is me komen afhalen van het station in een kleine stad in het noorden van het land. Dadelijk moet ik voorlezen uit eigen werk in een zaaltje naast de boekhandel.

Gisteren belde ik de boekhandelaar op om te informeren of het moeilijk te vinden was.

Hij antwoordde: ‘Ik kom u wel ophalen.’

‘Doet u geen moeite,’ zei ik.

Ik vind zo'n aanbod een aardig gebaar, maar het hoeft niet per se voor mij. Graag loop ik in mijn eentje door een mij onbekende stad.

‘We doen het anders met liefde,’ zegt de boekhandelaar.

‘Wat?’

‘U ophalen van het station.’

Nu zit ik naast de boekhandelaar in een kleine auto, zo klein dat mijn knieën tegen het dashboard zitten aangedrukt. Ik heb een beetje moeite met ademhalen.

De boekhandelaar zegt niets. Ik ook niet, hoewel ik dat best zou willen, ik weet alleen niet wat.

De boekhandelaar heeft een fascinerende pet op, een Schotse roodgeruite pet, met een vrolijke pompon die parmantig met het hoofd van de boekhandelaar mee beweegt. Onlangs was ik in Schotland, in Edinburgh. Misschien kan ik het daarover met de boekhandelaar hebben, om de tijd te doden. Dat is iets wat ik met liefde doe: tijd doden.

‘Ik was laatst in Edinburgh,’ zeg ik.

De boekhandelaar mindert vaart en kijkt me verbijsterd aan.

Ineens vraag ik mij af of hij wel wéét dat hij een Schotse pet op heeft. Misschien denkt hij wel dat het gewoon een pet is, een hoofddeksel als ieder ander, en snapt hij niet waarom ik over Schotland begin. Van de andere kant: hij zal wel vaker een schrijver van het station ophalen en moet dus iets gewend zijn.

Ik kan niet meer terug en vertel hem over een bar die ik op een namiddag bezocht, een bar in Georgestreet.

Ik bestel een glas Guinness en blader wat door de boeken van schrijvers die in Edinburgh zijn geboren of daar hebben gewoond, zoals Robert Louis Stevenson en de befaamde dichter Robert Burns.

Als ik opkijk uit mijn boeken, zie ik bij de bar een man staan die er zojuist nog niet stond. Hij heeft alleen een broek aan. De rest van de kleding ligt op de grond. Hij ziet er verder waardig uit, een beetje gebogen, aristocratisch gezicht. Hij blikt ernstig voor zich uit, nee niet ernstig, eerder als iemand die te veel gedachten heeft en niet meer weet welke van die gedachten nog van belang is.

Merkwaardig is dat alleen een jongetje en ik naar de man kijken. Het is duidelijk dat de andere barbezoekers hem ook gezien hebben, maar ze blijven gewoon in ge-

[p. 43]

sprek of verdiept in hun krant of glas. Ik kan me echter niet voorstellen dat het een vertrouwd tafereel is: een oude man met alleen een broek aan.

Aan zijn handen is te zien dat hij nu ook zijn broek uit wil trekken, een vooruitzicht dat me bezorgd stemt. Misschien moet er iemand ingrijpen, maar ik vind dat ik niet degene moet zijn die dat doet.

De man opent zijn gulp en dit gebaar mobiliseert de barkeeper. Hij komt achter de bar vandaan, knikt de oude man vriendelijk toe en trekt diens gulp weer dicht.

Dan komt een vrouw de bar binnen. Een mooie jonge vrouw. Ze hoort bij de lente. De hele wereld is verliefd op haar. Daarom glanzen haar ogen. Daarom lacht ze gul en geheimzinnig. Ze heeft een grote bos sleutels in haar hand. Als ze voor de oude man staat, houdt ze de sleutels voor zijn gezicht, alsof ze hem door zo te doen iets belooft.

De oude man glimlacht.

Dan fluistert ze hem iets in het oor. Het is stil in de bar. We horen haar fluisterende stem, maar niet wat ze zegt. Ze kust hem, zacht, naast zijn dunne, prevelende mond.

Ze gaat hem voor, hij loopt achter haar aan, gevolgd door de barman die de kleren inmiddels opgeraapt heeft.

Ze verlaten de bar. Een kleine stoet die van de middag een andere middag maakt. Een middag die zich aan de tijd onttrekt.

Niemand heeft opgekeken, behalve het jongetje en ik. Het jongetje buigt zich nu weer over het stripverhaal.

Buiten zie ik de oude man en de jonge vrouw en de barkeeper op de stoep staan. Ze wachten ergens op. De oude man is bijna aangekleed. De jonge vrouw leunt met haar hoofd teder tegen zijn schouder. Weer voel ik ontroering. Ik denk aan de snelheid waarmee mijn leven zich voltrekt. Die snelheid is veel te hoog. Daarom ga ik zo slordig om met de mensen die me lief zijn. De jonge vrouw en de oude man laten me dat zien. Het is een meedogenloos tafereel.

Ik kijk naar de boekhandelaar die de hele tijd niets gezegd heeft. Ik weet niet eens

[p. 44]

of hij naar me geluisterd heeft. Misschien denkt hij wel na over wat ik heb verteld.

‘Loopt het een beetje, uw literaire middagen?’ vraag ik maar.

De boekhandelaar knikt en de pompon op zijn pet knikt mee: ‘Vorige maand hadden we Adriaan van Dis. Zat tot de nok toe vol.’

‘Adriaan?’ vraag ik.

‘Nee, onze zaal. Mensen stonden buiten te wachten.’

Ik kijk naar buiten, naar het kleine stadje waar ik zo graag doorheen was geslenterd. Nergens zie ik mensen wachten.

Ik moet het niet vragen, maar doe het toch: ‘Verwacht u vanmiddag wat mensen?’

‘Zestien kaarten in de voorverkoop.’

‘Nou, het trekt op de dag zelf altijd wat aan,’ zeg ik. Ik hoor een professioneel toontje in mijn stem en huiver.

Nu ben ik uitgepraat. Daarom vond ik vroeger liften altijd zo'n karwei. Het was niet de wachttijd, niet de regen, niet de wind die altijd fel waaide, het was het gesprek dat ik met de vriendelijke automobilist moest voeren.

Er zijn ongeveer dertig mensen gekomen.

Terwijl ik uit eigen werk lees, kijk ik naar de rivier die de stad in tweeën deelt en haastig naar het westen stroomt. Het water heeft een donkergrijze kleur, de kleur van de voorbije winter die geen winter was, of een lente die nooit een lente zal worden. Ik denk aan de oude man en de jonge vrouw uit Edinburgh. Waren ze er wel? Ben ik de enige die ze heeft gezien? Ja, het jongetje. Maar misschien was ik dat jongetje wel. De barkeeper was er natuurlijk ook, maar een beetje barkeeper staat boven alles en hoort bij de hemel.

[p. 45]

Na afloop brengt de vrouw van de boekhandelaar me naar het station. Haar man heeft oude jenever met me staan drinken en mag van haar niet meer rijden. Hij zei dat alles hem voor honderd procent was meegevallen.

‘Wat?’ vroeg ik.

‘Wat u voorlas.’

De vrouw van de boekhandelaar heeft ook een Schotse pet op, een andere dan haar man, maar wel degelijk een Schotse pet. Ik houd echter mijn mond over Schotland, ook omdat ik bang ben dat ik ga praten over alles waarvan ik spijt heb in mijn leven, en daar heeft de vrouw niets mee te maken.

‘Het was leuk,’ zegt ze.

‘Dank u.’

‘Vorige maand hadden we hier Adriaan van Dis.’

Ik knik.

Ze zegt: ‘Is zo'n schat, Adriaan van Dis.’

Weer knik ik en ik vraag me af wat hij hier precies gedaan heeft.

‘En de maand daarvoor was Maarten 't Hart hier.’

‘Maarten 't Hart,’ herhaal ik.

‘Ook zo'n schat, Maarten 't Hart.’

‘Ja,’ zeg ik. Ik weet het allemaal niet. Ik heb geen verstand van dit soort dingen. Hoe lang deden we er op de heenweg ook alweer over? Toch zeker een minuut of tien!

‘En wie hadden we daarvoor ook alweer?’ vraagt de vrouw van de boekhandelaar zich hardop af.

Ik kan haar niet helpen. Vast ook een schat.

‘O ja,’ zegt ze. ‘Bernlef.’

Ik kijk haar aan.

Ze zegt even niets.

Er was vast iets met Bernlef.

‘Hij ging erg lang door,’ zegt ze.

Ik kreun verwijtend, maar corrigeer mezelf onmiddellijk: ‘Hij is ook heel aardig, hoor. Wie heeft u volgende maand?’

‘Manon Uphoff,’ antwoordt ze.

‘Ook heel aardig,’ verklaar ik met grote stelligheid.

Ik stel mij voor dat ze na afloop Manon Uphoff naar het station brengt en dan zegt dat ik vorige maand heb voorgelezen en eraan toevoegt dat ik een schat ben.

Allemaal schatten.

Als we zijn uitgestapt, geeft de vrouw me een hand. Ik buig mijn hoofd en bedank haar.

‘Nee, u bedankt,’ zegt ze.

Ik schud mijn hoofd.

Op het station moet ik nog een minuut of twintig wachten. De middag is bijna voorbij. De lucht is helder. Ik ben moe, graag zou ik slapen. Ik loop naar het perron en kijk om me heen. Het is druk, erg druk voor een klein station. Iedereen wil op reis, iedereen is rusteloos, aan iedereen is te zien dat het een lange reis wordt, niet aan de bagage, maar aan de verwachtingsvolle blik in de ogen, aan een manier van bewegen die op gretigheid en optimisme wijst.

Bij de frisdrankenautomaat staan de oude man en de jonge vrouw uit Edinburgh. Ik stel opgelucht vast dat zij het zijn. Ik zie hun tedere gebaren, ik stel me daar hun gefluisterde woorden bij voor, ik zie de glans van geluk. Ik moet naar hen toe en zeggen dat ik mijn best ga doen.