Hollands Maandblad. Jaargang 2000 (626-637)

[p. 31]

Bernard en Louise
door Jeroen Hermkens

Na een dag in het lithografisch atelier zit ik met Bernard in de metro. We hebben vandaag de derde kleur van mijn litho van Praag gedrukt. Het hele weekend heb ik hier alleen gewerkt om de stenen te tekenen en de proefdrukken te maken. Gisteren zijn de drukkers begonnen met het vervaardigen van de oplage. Bernard werkt sinds een paar weken in het atelier. Jacques Devilière, die twintig jaar geleden zijn steendrukkerij begon, heeft zich over hem ontfermd. Hij zal van hem in korte tijd een drukker maken, dat is Jacques wel toevertrouwd.

Ik vraag Bernard waar hij woont en hij vertelt dat hij drie maanden geleden getrouwd is met een Russisch meisje. Ze wonen in de ‘banlieu’ en zij volgt een cursus Frans. Zijn moeder, ook Russisch, heeft haar naar Parijs gehaald waar ze kon blijven als ze met hem zou trouwen. Hij had haar nooit eerder gezien. We passeren station Stalingrad. Ik ben verbaasd. Hij is een vreemde eend in het atelier, een gevoelige stille jongen die precies doet wat hem wordt opgedragen. Niet een van die jonge Fransen, die altijd meer met zichzelf bezig zijn dan met het werk waarvoor ze zijn aangenomen. Verlegen wuift hij mijn bedankjes voor het vele werk dat hij doet weg met ‘mais non, c'est mon boulot’. Tussen twee metrostations hoor ik meer dan in alle weken daarvoor.

Bij Gare de l'Est stap ik uit en loop ik verder naar Rue Faubourg St. Denis, mijn logeeradres in het appartement van Claire en haar vriend. Op de trap naar de vierde verdieping hoor ik al het opgewonden gekakel van Claire met haar hartsvriendin Louise. Ik twijfel of ik door zal lopen en bruut in zal breken in hun samenzweerderige bijeenkomst of dat ik zal omdraaien. Maar ja, waarheen, geen café in de buurt, te moe om over de boulevard te lopen naar Rex of naar République. Ik stink, kies voor de douche.

De stemmen verstommen, maar niet voor lang, want van deze buitenlander hebben ze niet veel te vrezen. Ze werken beiden als psycholoog op een adviesbureau. In een paar dagen verdienen ze genoeg om de rest van de maand de gevaarlijke dame uit te hangen. Louise, 45 jaar misschien, sinds kort zelfs oma maar dat gelooft niemand. Een knappe vrouw, onrustig, altijd op zoek naar de volgende man. Ook Claire heeft de draad weer opgepakt sinds haar vriend een paar weken geleden vertrokken is voor zijn jaarlijkse zes maanden op een Grieks eiland. Uit hun woorden begrijp ik dat het gaat om de ober van het restaurant van gisteren, die vannacht luidruchtig aanwezig was in de kamer hiernaast. Hij gaat over tafel als een schaap dat gekeurd wordt, afgekeurd begrijp ik. Na de douche besluit ik toch maar mijn heil elders te zoeken. Het lijkt of ze me uitlachen als ik de trap afloop.

Toen de vriend van Claire bij zijn afscheid een feest gaf, was ze droevig. Een vreemde avond met oesters en kreeft. Het hele atelier was aanwezig behalve Bernard. Jacques was er natuurlijk, de baas, en de drukkers met hun grote liefdes, de Corsicaanse tweeling, twee keer zo oud als zij. Louise was die avond gekomen om het er niet mee eens te zijn. Alle mannen had ze ongekend fel tegengesproken. Het middelpunt was ze geweest met haar priemende bruine ogen, opgetrokken neus en roodgestifte mond. Toen om één uur de muziek werd opgezet, dook ze in zichzelf en begon loom te dansen in de hoek van de kamer. Haar armen waren om haar lichaam gekneld en met haar handen wreef ze over haar buik en heupen. Toen ik even later omkeek, had

[p. 32]

ze haar shirt omhoog getrokken over haar borsten. Halfnaakt draaide ze door de kamer. Zo ging ze op de bank liggen, met haar handen tussen haar benen wrijvend.

Zo moet het ongeveer in het atelier gegaan zijn, een half jaar later. Vrijdagvond na een week hard werken zijn de drie jongens, die de hele dag achter de grote lithopers staan, in het atelier blijven hangen. De een weet waar je de six-packs 1664 op de pof kunt krijgen. De ander draait nog een pétard. Zelfs Bernard is voor de eerste keer sinds hij in het atelier werkt gebleven. Zij vrouw is voor twee weken naar Rusland; hij is vrij. Om acht uur komt Louise binnen op zoek naar Jacques. Ze zijn verbaasd, want ze is er nog nooit alleen op bezoek geweest. Jacques is er niet. Ze drinkt mee; ze bestellen pizza. Nina Simone en Charlie Parker vullen de stilte. Er wordt wat kaas gegeten en na al het bier wordt de wijnvoorraad van Jacques aangebroken. Ze zetten een cd van Chet Baker op en Louise gaat loom dansen. Ze beweegt tussen de handpersen om de tafel heen waarop de grote stenen liggen. Ze wrijft haar handen over haar lichaam. Als ze terugkomt bij de tafel leunt ze naar Bernard en met haar grote ogen en rode mond lacht ze naar hem en zegt: ‘Dans, dans’. Hij staat schuchter op en laat zich meetrekken tussen de persen door rond de tafel. Ze dansen en dansen. Ze praat tegen hem en plots gooit ze haar jas om haar schouder en zegt tegen hem: ‘We gaan’. Ze verlaten het atelier. De anderen blijven verbaasd achter.

- Bernard wordt de rechtszaal ingeleid met zijn blik naar de grond. Met grote moeite vertelt hij het verhaal van de voorstad, zijn Russische moeder en zijn agressieve vader. De vernederingen die hij en zijn moeder moesten ondergaan. Hij heeft zijn vader niet meer gezien sinds zijn dertiende. Het huwelijk met de handschoen. Zijn vrouw die niet met hem wilde slapen, hem uitlachte, zeven maanden getrouwd haar nooit aangeraakt.

Als ze het atelier verlaten, neemt Louise Bernard mee naar haar auto die in Rue de Nantes geparkeerd staat. Ze is uitgelaten. ‘We gaan weg, weg van hier,’ roept ze. ‘Ver weg van Parijs. van iedereen.’ Bernard weet niet wat hem overkomt. Zo'n vrouw die met hem weg wil. Hij ziet haar voor het eerst. Zijn hart bonst. Hij laat zich meesleuren. Ze rijdt met grote vaart Rue Barbanegre in, richting Porte de la Vilette. ‘Naar de zee, ik wil naar de zee,’ roept ze.

Ze danst in een hotelkamer in St. Malo. Langzaam trekt ze haar shirt over haar borsten. ‘Ik wil dood,’ zegt ze, ‘help me.’ Ze gaat naast hem zitten op de bank. Hij wil haar borsten aanraken, ze duwt hem weg. ‘Nee, straks. Je mag me hebben als je me doodt.’ ‘Nee,’ zegt hij. Ze trekt haar shirt naar beneden en neemt de lift naar de receptie. Zonder schoenen, de haren in de war, maar nog altijd met felle bruine ogen haalt ze in de bar nog een fles. Ze danst door de kamer, naakt. Ze huilt. Bernard staat op en wil haar vastpakken. Ze duwt hem weg; hij gaat weer zitten. ‘Goed,’ zegt ze, en gaat op het bed liggen. Ze laat zich door hem strelen. Plots draait ze zich op haar buik en krijst: ‘Blijf van me af!’ Bernard trekt zich geschrokken terug. Ze blijven een uur liggen.

Dan staat Louise op, grijpt haar nylons van de grond en slaat ze om haar hals. Ze beveelt Bernard bij haar te komen; achterover op de bank geeft ze hem de uiteinden van de kousen. Als hij boven op haar ligt roept ze dat hij hard aan de kousen moet trekken. Hij trekt; ze vindt het niet genoeg. Ze gilt: ‘Harder.’ Hij zweet. Hij trekt harder; hij schreeuwt. Hij valt op het bed. Hij huilt en trekt de lakens over zich heen. Als hij na een half uur overeind komt, ziet hij het keukenmes dat Louise van beneden heeft meegenomen, op de grond liggen. Van boven naar beneden snijden, heeft ze gezegd. Houd je pols onder de kraan. In de badkamer zet hij de kraan aan. Van

[p. 33]

boven naar beneden, van boven naar beneden, dreunt het door zijn hoofd. In de spiegel ziet hij de angst in zijn ogen. Hij loopt terug naar de bank en slaat een laken over haar heen. Met het mes in zijn hand loopt hij terug naar de badkamer. Hij staart naar het stromende water. Hij zet de kraan uit, loopt naar beneden met het mes in zijn hand en haalt de nachtportier.

- In de rechtszaal wordt Claire als getuige opgeroepen. Ze is samen met Jacques van Parijs naar St. Malo gereden. Ze is overstuur en boos. In de auto konden ze niet praten over de zaak, hun meningen liggen te ver uit elkaar. Jacques is kwaad op Louise. De rechter is verbolgen. Een moeder, een oma, vermoorden uit lust. Bernard krijgt tien jaar.