Hollands Maandblad. Jaargang 1997 (590-601)

[p. 36]

Iets gelukkigs zingen in het oneindige
door Frans Pointl

Hij kreeg de overweldigende behoefte een langdurige wandeling te maken. In maanden had hij zich niet zó ontspannen gevoeld. De temperatuur bedroeg 15 graden onder nul; 's nachts zouden daar nog enkele graden afgaan.

Voor mij is het vandaag een zachte lentedag, dacht hij.

Al wandelend ademde hij de vrijheid met diepe teugen in. Even voor de arcade in de Raadhuisstraat passeerde hij een geheel uit goud bestaand wezen dat onbeweeglijk op een kistje stond.

Hij vroeg zich af hoe het wezen het uithield zo volkomen stil te staan in die ijzige wind.

‘No leaves on the trees, no sun to remember.’ De gouden ogen keken hem aan. Een gouden hand omklemde een gouden bekertje waarin één gulden lag. Zelfs de lippen en ogen hadden een goudachtige glans. De uit de hemel neergedaalde engel had een stem die klonk als het luiden van een bronzen klok.

Tien jaar geleden had Fred een één jaar oude cyperse kater uit het asyl gehaald.

De eerste weken was zelfs Ada ermee verguld geweest - er waren tenslotte geen kinderen uit hun vreugdeloze omarmingen voortgekomen.

Toen bleek dat de kat het meest naar hem trok, had ze het dier volkomen links laten liggen, ze gaf het zelfs geen voedsel.

‘Kat’ zoals Fred hem had gedoopt, was niet vet maar wel buitenproportioneel. Vanaf zijn kop tot aan het uiteinde van zijn staart mat hij negentig centimeter. Als hij zich uitstrekte was hij wel een meter lang.

Kat was Freds grote troost. Vaak kuste hij de grote kop met de brede neusrug. Kats ogen keken hem dan zacht en begrijpend aan.

Als hij in bed stapte, volgde Kat hem en sprong op zijn hoofdkussen. Meestal lag Fred nog even te lezen. Hij en Ada hadden sinds het tweede jaar van hun huwelijk aparte slaapkamers.

Even nadat hij het leeslampje had uitgeknipt, duwde Kat met kracht zijn warme vacht tegen Freds hoofd. Tegelijkertijd begon Kat zo nadrukkelijk te spinnen dat het in Freds hoofd resoneerde. Het duurde altijd even voordat Kat zijn draai had gevonden; hij ging staan en besnuffelde uitgebreid het gezicht en de oren van zijn baas. Het gekriebel van de stevige snorharen en de aanraking van Kats koude neus ervoer Fred als een bijna erotische sensatie. Af en toe likte Kat uitgebreid met zijn rasperige tong over Freds dunner wordende haar. Als hij dan eindelijk zijn draai had gevonden, ging hij slapen, zijn rechterflank stevig tegen Freds achterhoofd gedrukt.

Eens had hij gedroomd dat Kat enorm was en hij zelf zo klein dat Kats voorpoot hem voorkwam als een zuil.

Ada kwam de kamer binnen, ook zij was klein geworden.

‘Pak ze Kat!’ riep Fred. Kat stak onmiddellijk zijn enorme poot uit en haalde Ada met zijn witte, naaldscherpe klauwen naar zich toe. Overal waar zijn nagels in haar drongen, verscheen bloed. Fred genoot van haar gegil, vooral toen Kat haar verwrongen gezicht besnuffelde. Natuurlijk haatte Kat haar, hoe vaak liep hij niet hongerig door het huis als Fred naar zijn werk was?

[p. 37]

Uiteindelijk at Kat haar luid smakkend op, met huid en haar, met jurk, schoenen, bh en step-in.

Langzamerhand was hij zijn leven als problematisch gaan beschouwen. Hoe lang al niet droomde hij van een ander, harmonieus bestaan. De eerste stap die hij op weg daartoe moest zetten, was zich losmaken van Ada.

Tijdens hun verloving had ze zich lief, schuchter en preuts voorgedaan. Er was zelfs sprake van enig vuur geweest, maar kort na de voltrekking van het huwelijk resteerde er slechts as.

Omdat hij zich met haar niet gelukkig voelde, had hij nooit enige moeite gedaan promotie op zijn werk te krijgen. Daar hij niet met zijn intelligentie showde, werd hij door collega's en superieuren onderschat.

De zaak waar hij werkte ging failliet. Hij werd te oud bevonden voor een nieuwe betrekking. Uiteindelijk belandde hij in de bijstand.

Nu verweet Ada hem bijna dagelijks dat het zijn schuld was dat ze het materieel zo minnetjes hadden.

Zij las Privé, Weekend en Story. De opgeklopte verhalen over de zogenaamde jet-set die in weelde leefde, maakten haar nóg chagrijniger. Hij las Elsschot, Kafka, Hemingway, Steinbeck, Dreiser. Contemporaine literatuur sprak hem niet aan.

Ooit was hij cum laude geslaagd voor het diploma 5-jarige hbs. Hij had zelfs een klas overgeslagen. Graag had hij een mo-akte Frans willen halen. Het was zijn favoriete taal en hij blonk erin uit. Graag herlas hij La vie des abeilles en La vie des fourmis van Maurice Maeterlinck.

De man die zijn vrouw al twaalf jaar haatte, liep gearmd met haar door de drukke Kalverstraat. Hoe kon dat mens zo langdurig kwebbelen zonder ook maar iets relevants te melden? Soms fantaseerde hij dat hij haar de tong uitsneed.

[p. 38]

Voor menige etalage bleef ze staan. Met haar enigszins puilende ogen en een trek van woede bekeek ze de artikelen die buiten haar financieel bereik lagen.

Hij, die volgens haar daaraan schuld had, stond naast haar. Hij verafschuwde de materialistische, computergestuurde maatschappij die steeds doordringender de geur van ontsmettingsmiddelen uitwasemde.

In een afvalbak graaide een zwerver naar iets eetbaars. Fred benijdde hem omdat deze mens volkomen vrij was in zijn doen en laten.

Ada trok Fred een winkel binnen. Terwijl zij keurend en voelend langs de diverse kledingrekken liep, bleef hij bij de ingang staan en observeerde de stroom passanten.

Was ik maar niet zo laf, dan zou ik haar op slinkse wijze uit de weg ruimen, dacht hij.

‘Zou je niet even meekijken?’ Haar stem met de altijd aanwezige ruzieachtige ondertoon deed hem opschrikken.

Buiten gekomen wilde de rits van zijn jack niet dicht.

‘Heb jij iets scherps bij je behalve je tong?’ vroeg hij.

Bij het Rokin stapten mensen in een rondvaartboot. Hij zag zichzelf daar met een vrolijke vrouw - natuurlijk een slanke blondine met golvend haar. En natuurlijk had ze lange, fraai gevormde benen. Verrek, dacht hij, dat is mijn videomeisje. Hij zat met haar in de rondvaartboot. Nu leken de grachtenhuizen groter, ze hadden zelfs iets hautains gekregen.

Beschermend sloeg hij zijn arm om haar schouders. Ze vleide een smalle hand met bloedrode nagels op zijn knie en krabbelde daar wat; een gebaar dat een belofte inhield.

Hij keek opzij en zag een verzuurd smoelwerk.

‘Het moet nu maar eens uit zijn met dat zorgen voor die smerige zwerfkat,’ zei ze na het avondeten.

Hij zweeg, zette zich schrap voor de ruzie die wel weer zou volgen.

‘Heb je weleens uitgerekend wat ons dat per maand kost? Of jij belt de gemeente óf ik doe het. Ze houden een grote opruiming onder de zwerfkatten, dat fokt maar aan.’

In de grote rommeltuin van het pakhuis waartegenover ze woonden, verzorgde hij al zes maanden een kleine kat. Hij of zij - het dier liet zich niet aaien - had een muisgrijze vacht en een grappige witte neuspartij.

Elke ochtend vroeg bracht hij het dier warme melk en kattenbrokjes, elke avond een schoteltje met sheba.

‘Kat en die zwerfkat zijn belangrijker voor je dan ik, hè?’

Ze was hysterisch gaan gillen en gaf met haar vlakke hand zo'n harde pets tegen de kamermuur dat Freds schouders in een reflex van schrik naar voren schoten. Hij vroeg zich af of ze misschien in de overgang zat omdat de meeste vrouwen dan nog hysterischer worden. Eens had ze hem een stomp in het gezicht gegeven.

Op dat moment was hij volkomen gereed geweest haar met één donderende mokervuist naar de andere wereld te helpen.

Hij was groot, breed en gespierd, zich nauwelijks bewust van zijn verholen fysieke kracht.

‘Als ik voor de keus werd gesteld, zou ik jou laten opruimen,’ zei hij. Waar haalde hij ineens de moed vandaan?

Ik kan niet buiten Kat, dacht hij en: Ze zouden niet willen geloven dat alleen maar een man alleen maar een kat, dat een mens een kat zo liefheeft als ik jou. Kat.

Eens per twee maanden bezocht Ada haar drie jaar oudere zus in Venlo. Ze bleef daar dan slapen.

[p. 39]

Zodra ze de buitendeur achter zich had dicht getrokken, ontspande Freds lichaam zich. In de woning kwam een stilte die hem weldadig omhulde. Als hij en Ada in hetzelfde vertrek waren, voelde hij altijd een negatieve spanning, of, zoals hij het voor zichzelf had benoemd: ‘zware' lucht’. Zij zat veilig in de trein naar Venlo en hij, Fred, zou dadelijk die overspelige videoband uit zijn bureaulade halen. Het sleuteltje van de lade verstopte hij altijd onder een losliggend stukje zeil in zijn slaapkamer.

Zijn hart begon onregelmatig te bonken; zoveel saliva vloog zijn mond binnen dat hij herhaalde malen moest slikken.

Met bevende handen plaatste hij de cassette in de recorder. Vervolgens installeerde hij zich in Ada's onlangs aangeschafte ‘relaxfauteuil’. Ze moest eens weten hoe geweldig hij af en toe in haar kostbare bezit relaxte! Wat had ze verbeten voor die stomme stoel gespaard, letterlijk uit d'r bek.

Hij duwde de leuning iets omlaag en de voetsteun iets omhoog. Hij lag lekker onderuit toen op het beeldscherm een slanke blondine van een jaar of dertig verscheen. Een close-up toonde haar gestifte lippen die zich tuitten. Haar lange, opgeplakte wimpers knipperden alsof ze tegen fel zonlicht inkeek.

‘Hallo, ik ben Debbie, hoe heet jij?’ Haar stem was laag en enigszins hees.

‘Hallo, ik ben Fred Molenaar,’ antwoordde hij nerveus, en opende de bovenste knoop van zijn broek.

‘Hartstikke leuk je te ontmoeten,’ zei ze. Ze maakte het steeds weer nieuw door voor te wenden hem nooit eerder te hebben ontmoet.

‘Ik vind jou echt een stuk Fred, hoe vind je mij?’

Hij was ervan overtuigd dat ze zijn naam had genoemd.

Ze ging op het bed zitten, strekte een been en bekeek het met goedkeurende blik.

‘Jij bbbent ook een ss...ss... stuk Debbie, je bb... je bent...’

[p. 40]

Hij vroeg zich af waarom ze haar achternaam zo hardnekkig bleef verzwijgen; ze kenden elkaar toch al enige tijd?

Toen hij die avond in bed stapte, zei hij tegen zichzelf: ‘Ik voel me overbodig.’ Kat sprong op zijn bed en keek hem verwonderd aan, voor zover dat bij katten mogelijk is. Zijn koude, natte neus besnuffelde Freds wang die hij met zijn rasperige tong begon te likken, hij hield wel van iets zoutigs. Voor de laatste keer zou Kats vertrouwde spinnen in Freds hoofd resoneren.

Even voor hij in slaap viel, hoorde hij een stem: ‘A travers l'ombre immense et sous le ciel béni, quelque chose d'heureux chanter dans l'infini. In een flits verscheen het gouden gezicht.

Dan is hij vijf jaar en ligt in zijn kinderledikant. Duidelijk ziet hij de bloemenafbeeldingen op de hoge wanden ervan.

De balkondeuren van de kinderkamer staan wijd open, in de tuin kwinkeleren de vogels nog wat na.

Moeder komt de kamer binnen. Ze ziet dat hij zich heeft blootgewoeld.

‘Heb je het niet koud?’ vraagt ze bezorgd.

Hij mompelt iets.

‘Hier, een extra dekentje,’ zegt ze. Onmiddellijk doortrekt een heerlijke warmte hem.

En terwijl in zijn kinderhoofd de beeltenis nagloeit van een gouden mens, voelt hij haar voorzichtige kus op zijn half geopende kindermond.