Hollands Maandblad. Jaargang 1997 (590-601)

[p. 50]

De zilveren tuinman
door J.J. Peereboom

Dat kun jij je zeker niet voorstellen, dat iemand in de war raakt wanneer een vriendin haar laat vallen als een baksteen, zei Annemiek: jij bent zo'n routinier in de omgang.

Ik kon het mij best voorstellen maar meende te weten dat ik mijzelf vlug weer uit de war zou halen. Het hangt ervan af of je emotioneel betrokken bent, en ik nam aan dat de omgang van Annemiek met Ingrid Bonnaar kennissenverkeer was gebleven, van opbellen en afspraakjes zonder inzet. Zo'n relatie houdt soms op. De mensen voelen zich minder verwant dan zij gedacht hadden en laten elkaar vallen. Of de een houdt ermee op terwijl de ander nog door had willen gaan. Dan is het iets pijnlijker. Toch niet heel erg. Je hoeft geen routinier te zijn om ertegen te kunnen.

Jij die iedereen kent, zei Annemiek, kun jij te weten komen of Ingrid een grief tegen mij heeft waar iets aan gedaan zou kunnen worden?

Ik gaf haar geen hoop. Mensen geven hun verzwegen grieven niet prijs aan degenen tegen wie zij ze hebben, zeker niet in Den Haag. Stel je voor, dan uitpraten en goedmaken, en vriendschappelijk doen net als vroeger. Het wordt toch nooit meer ongedwongen. Je blijft de barst zien in het gebroken glas. En ze hebben trouwens geen bepaalde grieven. Ze kwamen er niet meer toe om op te bellen, daar zijn geen argumenten voor nodig.

Eigenlijk ben jij een slachtoffer van de migratie naar Den Haag, zei ik tegen Annemiek. Ik bedoelde: naar de gezelligheidswereld van gemurmel op het terras in plaats van gesnater op de derde verdieping zoals in Amsterdam. Ik overdrijf, maar ik denk bij Den Haag aan rookgordijnen en sluiers waarachter ambtenaren en Shellmensen en diplomaten nooit uitspreken wat er in hen omgaat. In Amsterdam zeggen wij de dingen ook zelden in elkaars gezicht maar tenminste achter eikaars ruggen, zodat je op den duur te weten komt hoe het zit.

Annemiek is nadat haar eerste man verongelukt was in Den Haag gaan wonen met de tweede, die haar een jaar geleden verlaten heeft voor een vriendin. Sinds kort heeft zij een derde in opleiding. In de tussentijd ben ik enkele malen met haar uitgegaan als ik in Den Haag moest zijn. Zij oogt goed in restaurants en op ontvangsten, maar zij weet van geen sluiers en rookgordijnen en is vaak onthutst. In theorie is dat in Holland hoe je moet zijn, spontaan zonder blad voor de mond; in de praktijk valt het verkeerd, vooral wanneer je het over je eigen ongenoegens hebt.

Ik wil het voor je proberen, zei ik tegen Annemiek, en had er meteen spijt van. Als ik vrij was van de ambitie om uit te pluizen wat er tussen mensen woelt, zou ik een hoop tijd overhouden voor belangrijker dingen; maar ik vrees dat die dingen mij te machtig zouden zijn.

Bovendien is de wereld zo geregeld - door wie? dat weet ik niet, ik constateer alleen het resultaat - dat ik altijd bekenden tegenkom uit de kring waarvan ik iets zou willen horen. Drie dagen later: ‘Hallo Ferdinand’ op de afscheidsborrel voor een man van de bank; daar stond Arie Bonnaar, de man van Ingrid, en hij had zin om in Amsterdam te blijven eten, Ingrid was in La Baule.

Is zij er in d'r eentje heen? vroeg ik toen wij aan tafel zaten bij Roberto in het Hilton Hotel. Nee, ze had een paar vriendinnen mee. Annemiek en zo? Arie dacht van niet; Annemiek had hij de laatste tijd weinig gezien. Heeft die het verbruid? Moet je mij niet vragen, zei Arie.

Arie leidt zijn eigen leven, commercieel en seksueel. Wat zijn vriendinnen van

[p. 51]

hem vinden is mij onbekend; dat hij geld verdient bewijzen zijn twee huizen, het burgerkasteel in Wassenaar en het paviljoen met uitzicht op de Atlantische Oceaan in La Baule. Ingrid beheert die huizen en heeft de vier zoons opgevoed van wie er drie ook alweer aan voorspoedige carrières begonnen zijn (toen ik het laatst zo tegen iemand zei vroeg die: Vierde aan de drugs? Nee, bij het toneel).

Ik denk dat het huis in La Baule een overheersende rol speelt in Annemieks verdriet. Zij was zo trots dat zij daar vorige zomer uitgenodigd werd; dat was de tijd toen ik haar geregeld sprak, en het werd telkens opnieuw genoemd. Nu zal zij La Baule nooit terugzien, tenzij zij bereid is om als dagjesmens over de boulevard te sjokken.

Alles goed met Ingrid? Natuurlijk, hoe zou het anders dan goed met Ingrid kunnen gaan - zij is onwrikbaar, zei Arie. Dat geloof ik niet. Niemand is onwrikbaar. Toegegeven moet worden dat zij zich voordoet als een geweldenaar, een vorstin die haar paleizen beheert en haar gunsten uitdeelt en intrekt. Probeer je een Ingrid voor te stellen die teleurgesteld is dat iemand haar niet meer uitnodigt: onvoorstelbaar.

Het vervelende is dat wij te stellen hebben met diefstallen de laatste tijd, zei Arie. Witte naakten uit de tuin gehaald; nieuwe Jaguar die Ingrid voor mij had uitgekozen verdwenen in Rotterdam; briefjes van honderd weggepikt in de gang, waarschijnlijk door mensen die achter op het terras hoorden te blijven werken; en de zilveren tuinman is weg die in de zitkamer op een kastje stond, onuitstaanbare vent met een onnozele grijns op zijn gezicht, vijf centimeter hoog en toch lachen, Ingrid had hem als kind van haar vader gekregen; allemaal bedreigende ervaringen begrijp je, dat kan zij slecht hebben, zij werkt juist hard om te zorgen dat onze eigendommen onwrikbaar blijven net als zijzelf.

Ik hoop haar weer eens te zien, zei ik, misschien een keer op de terugweg uit Den Haag. Je komt maar langs, zei Arie.

Twee weken later zag ik ze sámen, niet in Wassenaar. Er was een voorstelling van een Frans gezelschap in de Koninklijke Schouwburg; daar moesten de Bonnaars natuurlijk heen, en ook Annemiek was er, die vergezeld van de nieuwe vriend Roelof Werstein in de pauze in gesprek stond met een paar dat ik niet kende. Ik was er heengelokt door mijn andere Haagse vriendin Martie Finke, in ruime kring bekend als gezelligheidsmens en intellectueel. Toen wij bij de ingang van de bovenfoyer rondkeken en ik mij afvroeg of wij ons bij dat viertal zouden voegen zag ik Ingrid erop afstevenen, gevolgd door Arie, en was getuige van het volgende tafereel: Ingrid sprak de onbekende vrouw aan en ook een beetje de bijbehorende man, en hield ze minstens een minuut aan de praat zonder een blik of woord te wisselen met Annemiek.

Na er Marties aandacht op gevestigd te hebben bleef ik uit een ooghoek opletten. Begrijp je dat! zei ik ten slotte tegen haar: de inhoud van wat zich afspeelde! Wat bedoel je, vroeg zij. Zij wist niet van de breuk, en ik kon haar niet meteen inlichten want de Bonnaars kwamen naar ons toe.

Ingrid schrijdt dan genadiglijk op je af, alsof zij je een gunst bewijst met je op te merken; Arie loopt er slordig naast, geamuseerd en vergenoegd over haar allure.

Burgermanszoentjes zouden misstaan. Ik glimlachte met mijn handen aaneen achter mijn rug en neigde het hoofd. Als het werkelijk Frankrijk geweest was had Ingrid mij haar hand toegereikt om te kussen. In Den Haag liet zij het bij ‘Dag Ferdinand, hoe gaat het; dag Martie, wat leuk.’

Waarom stelde ik niet de vraag die kant en klaar in mij opkwam, namelijk: Wat deed je lelijk tegen Annemiek, waar is dat voor nodig? Dat zou niet denkbaar zijn tegenover Ingrid, natuurlijk. Ik vroeg naar La Baule en naar haar oordeel over de opvoering; toen moest zij verder naar andere bekenden, maar ‘Kunnen jullie donderdag over een week bij ons komen voor Aries verjaardag; er is een eregast bij, een Fransman van het ministerie van Financiën, en waarschijnlijk ook de Franse ambassadeur.’

[p. 52]

Dat zou Annemiek geweldig gevonden hebben, begon ik toen het echtpaar buiten het gehoor was; helaas is zij uit de gratie.

Meer kon ik nog niet ophelderen, want zij kwam op ons af met die Roelof. Ik wilde niet over Ingrid beginnen - te openbaar, en dan met die hautaine vriend van haar erbij. Hautain? Misschien verlegen. Hij heeft een stijl van niet-opdringen in het gesprek die de indruk geeft dat hij zich liever in ander gezelschap zou bevinden.

Annemiek was minder voorzichtig. ‘Zag je Ingrid godverdomme! Ik dacht, als ik een paraplu bij me had zou ik haar pootje gehaakt hebben toen ze wegliep.’ Zij stootte een spotlach uit en keek Martie en mij om beurten aan. ‘Ik had de indruk...’ zei ik zonder nog te weten wat. Het gaf niet, zij ging verder. ‘Roelof denkt dat het niets betekent, dat zij het soort mens is dat zich concentreert op wie zij even wil spreken en echt niet merkt wie er verder in de buurt staan. Nou, als ik een staatssecretaris was geweest of een Franse cultureel attaché, die zou zij heel goed gezien hebben. En zelfs dear old Ferdinand zag zij meteen!’

Toch moet je oppassen met interpreteren, zei Roelof. Waarom oppassen, vroeg Martie: er zijn toch geen diplomatieke consequenties te vrezen? Roelof glimlachte goedgemanierd. ‘Alleen misverstanden.’

Een lading duidelijk misverstand zou mij niet slecht bevallen! zei Annemiek - beter dan zo'n schimmenspel.

Denk je dat dit de beste manier voor haar is om onder de druk uit te komen, vroeg ik later op de avond aan Martie toen wij het geval bespraken. ‘Maak van je hart geen moordkuil bedoel je,’ zei Martie. ‘Dat kan gezond zijn. Ik word nooit overtuigd door die Annemiek. Zij slaat er alles uit wat in haar omgegaan is, maar zij doet er nog wat bij dat helemaal niet in haar omgegaan is. Als het maar hartgrondig klinkt. Volgens mij heeft zij er later spijt van. Waarom zeg ik zulke dingen, denkt zij dan; waarom heb ik geen gevoel voor proportie.’

Wat knap dat je zo weet wat iemand die je niet eens goed kent achteraf bij zichzelf denkt!

Het type, zei Martie; het is het type, en Ingrid kreeg er natuurlijk genoeg van na een paar maanden opdringerige vriendschap. O god, dacht zij, daar komt Annemiek weer aan met een overdosis gevoel.

Zij had het aardiger en geleidelijker kunnen oplossen, betoogde ik. Zoals zij het nu behandeld heeft, dat doet je denken aan absolute koningen van vierhonderd jaar geleden. Als ik de gunst des konings kwijt ben kan ik wel inpakken, piekerden de hovelingen. Of van de koningin. Elizabeth en hoe heette de graaf. Essex. Bevalt me niet meer; hoofd eraf. Zoiets noemen we toch niet-van-deze-tijd? Jij als historica...

Martie, die op het Rijksarchief werkt, knikte wetenschappelijk, dat wil zeggen met een uitdrukking van: hier valt over te discussiëren, maar niet zo uit de losse hand in een café.

In ieder geval had ik geen gelijk met mijn idee dat Annemiek rust zou vinden door haar hart uit te storten. De volgende week vertelde zij mij aan de telefoon dat zij Ingrid opgebeld had. Drie keer had ze zelf meteen opgehangen omdat er huisgenoten opnamen. Vierde keer raak.

Had het iets opgeleverd?

Niets; letterlijk niets. ‘Ik had bedacht om te zeggen, we konden vroeger zo aardig praten ovet alles, waarom zouden we nu niet aardig praten over waarom we niet meer kunnen praten? Wat geeft ze dan voor antwoord? Ze ziet er de zin niet van. O nee? Nou ik wel, ik zag er de zin van. Ik had nog een paar ideeën om haar mee te bewerken. Toen ging de bel bij haar, beweerde zij. Mensen die op de thee kwamen. Nou, dacht ik, ik heb vaak bij jou aan de thee gezeten wanneer je uitvoerig met iemand anders aan de telefoon bleef. O god, ik word er gek van. Het was allemaal niks. Soms weet ik niet waar ik het zoeken moet. Niet bij Roelof, die vindt dit overdre-

[p. 53]

ven. Bij jou dan maar weer. Kom je nog eens naar Den Haag? Of blijf weg als je verstandig bent, dan krijg je niet dit gezeur aan je kop.’

Nee, ik zou over een paar dagen komen. Intussen bedacht ik dat ik iets zou ontvouwen wat volgens mij het geval is: dat iemand die een poosje geen zin heeft in iemands gezelschap die ander gaat kwalijk nemen dat zij zich zelf zo onaardig gedraagt. Zij neemt de ander haar eigen gedrag kwalijk, en zo wordt de breuk pas goed onherstelbaar. Als je ziet wat voor rechtvaardigingen de mensen bedenken moet je soms lachen en kun je er beter tegen.

Annemiek was er niet ontvankelijk voor toen ik de volgende week kwam. ‘Weet je wat Roelof gaat doen, die voorname heer? Er is een partijtje bij Ingrid en Arie op donderdag voor een Fransman waar ik god-allejezus vorig jaar nog naast gezeten heb aan het eten in La Baule, en hij is uitgenodigd en hij wil gaan want die man kan nuttig voor hem zijn. Ik zei: dat kan je mij niet leveren! Klootzakken die zoiets doen had je vroeger maar die bestaan niet meer, daar lees je over en je denkt: gelukkig is er toch wel iets veranderd. Maar Roelof blijft met twee benen in het verleden staan.

[p. 54]

Ik heb hem eerst heen en weer geschud en toen heb ik uitgehuild op zijn knieën. Nu gaat hij toch maar.’

‘Als je het opvat als een werkbezoek...’

‘Werkbezoek me reet! Hij vindt gewoon dat hij overal bovenop moet staan met zijn deftige neus.’

‘Voor sommige mensen is dat een deel van hun werk.’

‘Dat begrijp ik hoor. Wat begrijp ik toch alles goed. Ik zal een advertentie in de krant zetten, bel Annemiek, niet voor de seks maar voor het begrip, alles wat je voor misselijks gedaan hebt: biecht maar op, bij Annemiek kan het door de beugel, na zo'n gesprek voel je je opgelucht en kan je weer andere mensen gaan teleurstellen. Wil je thee?’

‘Graag.’

Annemiek bleef in haar stoel zitten, voor zich uit starend zonder ergens acht op te slaan. Ik raapte de Volkskrantvan de vloer en las wat.

Na een minuut of vijf, toen zij nog steeds roerloos zat, zei ik zonder van de krant op te kijken: ‘Thee?’ Even later stond zij op en verdween zwijgend naar de keuken, onhoorbaar op kousenvoeten. Ik spitste mijn oren of zij niets geks deed, schoppen of gooien of steken of het huis uitlopen. De geluiden die ik hoorde bleven gewoon, en toen zij binnenkwam met de thee zag zij eruit als een koele verstandige vrouw die nooit een gast lastig zou vallen met haar klachten. Het leek mij onecht, een pose waar zij ieder ogenblik uit kon barsten. Totdat ik wegging een halfuur later praatten wij alleen over anderen.

‘Houd je maar koel,’ zei ik.

‘Ik leer het wel. Anders bel ik je op.’

Zij had nog niet opnieuw opgebeld toen die donderdag de gasten zich kwamen verdringen in het burgerkasteel in Wassenaar. Het was meer een vertoning voor de Fransen dan een verjaarspartijtje voor Arie, maar ik moest hem toch feliciteren en een fles wijn toestoppen. Lang zal je leven, zei ik toen ik hem bereikt had: dit is wel iets anders dan vroeger toen we in een kring zaten met ons taartje. Dit is de hote vollee, antwoordde hij in opzettelijk lomp Frans; sommige van die mensen ken ik niet eens maar ik heb wel de twee jongens ontmoet, daar zal je om lachen, die hier rond moeten lopen van een bewakingsdienst, dat wou Ingrid absoluut.

‘Bewaken ze de Fransen?’

‘Ze bewaken onze spullen, Je hoort steeds meer van diefstallen.’

‘Dus als ik iemand zie die op zijn schouder getikt wordt en discreet afgevoerd, dan weet ik: ze hebben d'r een. Maar als het de Franse ambassadeur is moeten ze hem zeker laten gaan.’

‘Ze moeten iedereen laten gaan. We willen alleen weten waar we aan toe zijn. Hun nut hebben ze al bewezen, want ze hebben de zilveren tuinman teruggevonden. Dat vertelde ik je, dat Ingrid dacht dat die gestolen was. Maar hij zat achter het kastje, hij had zich verstopt onder een doos van de elektra.’

‘Nu de Jaguar nog. Die staat misschien achter het schuurtje in de tuin.’

‘Ergens moet hij staan, al is het in Oekraïne. Maar ik zal je nog iets vertellen, jij kent toch die Annemiek goed?’ Arie grinnikte, licht aangeschoten meer door de grandeur van de ontvangst dan door de drank. ‘Ingrid had zich in haar kop gezet dat die de tuinman had gegapt. Zij deed daar altijd zo verrukt over en zij vond Ingrid zo geweldig en zo leuk en wou er zo graag bijhoren: dat moest zij uitdrukken in diefstal. Iets van Ingrid aan haar boezem. Psychologisch best mogelijk, volgens Ingrid en haar adviseurs. In ieder geval was de tuinman ineens verdwenen na een bezoek van Annemiek. Dus de verdenking... Flauwekul zie je, die psychologie. Maar zeg het niet tegen Ingrid wat ik je verteld heb’ - en Arie wendde zich tot andere gasten die op hem hadden staan wachten.

[p. 55]

Pas als ik van tegengestelde gezichtspunten kan kijken is het soms of ik de ware werkelijkheid onderscheid. Wat een voldoening, wat een ontspanning. Meervoudig moet je zijn, ik tenminste. En de voorname Werstein die net voorbijkwam - ‘Hallo zeg, hoe gaat het’ - wat zou die van de tegenstelling vinden? Misschien was hij de soort lummel die zou concluderen dat Annemiek een gevaar betekende voor zijn goede naam.

Wij lieten het bij een groet en passant, en ik schoof door tot ik een paar woorden mocht wisselen met de eregast uit Parijs. Al kon die onmogelijk nuttig voor mij zijn en ik nog minder voor hem, zulke contacten moet je leggen, dat is een onderdeel van mijn omgangscultuur. Wat een genoegen om mij in een plaats in uw mooie land te bevinden die naar de croissant de lune heet, zei hij. Absoluut waar, zei ik, daar denken wij in Holland te weinig aan, maar wel heb ik mij afgevraagd: zou Bordeaux op de waterkant slaan? Zo gaan heren internationaal met elkaar om, luchtig, en ik kom nogal eens ergens waar dit dialoogje goed zal vallen in het navertellen.

Kort daarna had ik weggewild, maar Martie met wie ik gekomen was bleef in gesprek en het duurde nog een uur voordat wij vertrokken. ‘Ingrid, wat een eer om hier te zijn,’ zei ik. ‘Ik hoop dat er niets ontvreemd is. Jullie mogen mij fouilleren.’

‘Heeft Arie het je verteld, die flapuit.’

‘Maar ik vertel nooit iets verder, dat weet hij.’ Daar meesmuilde Ingrid om. ‘En ik ben blij dat je tuinman terug is.’

‘Dat moest gebeuren, die kon niet weg zijn.’

‘Want wie zou zo'n stukje zilver meenemen!’

‘Ik kon het me niet voorstellen.’

Om het mooi te maken zou ik kunnen beweren dat wij elkaar in de ogen keken op zoek naar wat de ander dacht. Zo was het niet. Er stonden volgende gasten klaar om afscheid te nemen, en wij glimlachten elkaar gesloten toe.

Ik ging met Martie uit eten en vertelde haar van de rol die de grijnzende tuinman gespeeld had door achter een elektrische doos te kruipen. Waarschíjnlijk gespeeld heeft, emendeerde Martie; of misschíen gespeeld heeft; je denkt toch niet dat het allemaal komt door die ene vergissing? Ik twijfelde. Je herinnert je natuurlijk Macchiavelli, zei ik. Natuurlijk! - wat vond Macchiavelli volgens jou? Dat je van mensen die je een les wilt leren beter de familieleden kan vermoorden dan het bezit afpakken, want de dood die went, maar je eigendom kwijt zijn went nooit. Staat het er zo? vroeg Martie op haar academische ongelovige toon - dan is nog niet zeker of dat hier van toepassing is.

In ieder geval, zei zij later, moet je Annemiek gauw opbellen en vragen hoe zij de avond doorstaan heeft.

Op zaterdag probeerde ik dat, en zondag, en maandagavond - tevergeefs.

Werstein dan maar, al voelde ik geen band met hem. Op woensdagavond antwoordde hij: dat ik Annemiek niet bereikte kwam doordat zij voor korte tijd opgenomen was in een kliniek vanwege haar gedeprimeerde conditie. Niet heel ernstig; zij zou blij zijn om van mij te horen.

Toen ik haar de volgende dag bereikte klonk zij vlak, ongewoon voor haar doen; zonder uitschieters. Het ging niet slecht met haar; zij was alleen ingezakt toen zij vorige donderdag de auto van Roelof kapot had gereden. Een ongeluk? Een botsing tegen een lantaarnpaal bij het achteruitrijden, en daardoor een diepe deuk middenin achter. ‘Ik was zo boos en verdrietig over dat feest dat ik dacht, ik pik de auto van Roelof die hij had laten staan en dan zullen we eens kijken wat ik beleef. Nou, dit beleefde ik. Drie meter achteruit, dat was mijn hele avontuur.’

Eerst had zij geen woord kunnen uitbrengen van ellende. Nu ging het beter, en ze gaven haar pillen. Kom langs als je de moed hebt, zei zij.

Overmorgen dan. Zaterdagmiddag.

[p. 56]

De uitwerking van de pillen leek minder geruststellend als je haar zag dan als je haar alleen hoorde. At zij genoeg? Zij dacht van wel. En was zij vervuld van sombere en treurige gedachten? Dat niet. Vervuld van niets, zou je beter kunnen zeggen. Waarom zou zij iets denken, het leek haar nergens goed voor. En Werstein, wat vond die ervan? Hij was een paar dagen weggebleven. Laat mij maar even, had zij hem aangeraden. Hij was kennelijk opgelucht geweest dat hij niet meer hoefde. En de garagerekening? Misschien wil hij die wel vergeten als hij dan van mij af is, zei Annemiek. Van je af? Zij trok haar schouders op.

Mijn rol in het leven is er een van waarnemer, niet van helper en beschermer. Zo hebben de twee zielen in mijn borst het met elkaar afgesproken, en meestal aanvaard ik die regeling. Deze keer voldeed hij niet, toen ik naar buiten kwam uit het stille huis in Scheveningen waar Annemiek aan niets zat te denken. Zo'n serie onrechtvaardigheden van het leven als zij geïncasseerd had, daar moest iets tegen ingebracht worden.

Ik reed naar Wassenaar, overwegende om Ingrid in te schakelen. Het zou Annemiek helpen, dacht ik, als zij hoorde hoe het gegaan was; als Ingrid haar absurde vergissing wou onthullen. Zonder dat dan alles weer goed kwam werd het overzichtelijk. Annemiek zou vrijer zijn om te beseffen dat zij toch al bijna genoeg had gehad van de vriendschap met een meerdere die zo'n druk op haar legde. Ingrid vergeten, en Wassenaar en La Baule vergeten, dat moest lukken als zij zich niet langer op een vernederende manier buitengesloten voelde.

Wees flink, zei ik tegen mijzelf Pak aan.

Om de hoek bij huize Bonnaar stond een telefooncel. Gewoon voorstellen: zal ik even langskomen voor een vlug borreltje, ik had het er laatst met Arie over...

De telefoon werd beantwoord door een fleurige meisjesstem. Ik ben oppas, zei zij, ik ben de vriendin van Mark als u die kent. De zoon? Ja; hij was even uit, en zij vertelde mij hoe het zat: het echtpaar was voor twee weken naar Amerika en ging daarna misschien naar La Baule, Ingrid in ieder geval.

Geen redding voor Annemiek dan. Ferdinand heeft zijn best gedaan. Tevergeefs.

De avondlucht was blauw met donkergrijze en gele wolken. Nergens was een Wassenaarder te zien of te horen. Alleen de vogels, die kwetterden in de bomen boven de stille voortuinen.

Het is bewonderenswaardig hoewel misleidend zoals de mensen bij alles wat ze moeten doormaken hun buitenwijken een allure weten te geven alsof ze nooit anders dan welbehagen ondervinden. Soms vind ik het geruststellend; soms bedenk ik wat er nog meer achter moet zitten.

Even beleefde ik bij de telefooncel in Wassenaar wat zelden voorkomt, alles wat ik weet en vermoed in één bevlieging door mij heen, de buitenkant en de inhoud, de vervulling en het verval.

Enkele ogenblikken lang was mijn hoofd zo helder dat ik bijna van de grond getild werd; er drukte nauwelijks gewicht op mijn voetzolen. Toen zakte ik terug. Op weg naar de auto verzon ik in tien passen een veelbewogen levensloop voor het meisje met de fleurige stem, de vriendin van Mark.