[592]
Deze maand
De grens tussen orde en chaos, tussen begrip en vertwijfeling, tussen overzicht en vertroebeling is zo breed als de punt van een pen, zo diep als de letter op het papier, en zo onkreukbaar als een vel dat uit de drukmachine komt. In dat opzicht is de taak van een literair tijdschrift duidelijk: schep verwarring waar regelmaat heerst, zaai begrip waar twijfel regeert. - En vice versa uiteraard, want de vraag of schrijven orde in de chaos aanbrengt, dan wel chaos in de orde, laat een zichzelf respecterend blad te allen tijde onbeantwoord.
Dit is het soort probleem waar dialectische wijsgeren dol op zijn. De één (Proudhon) schrijft dan De filosofie van de ellende, waarop de ander (Marx) antwoord met De ellende van de filosofie. Erger nog: het is het probleem waar postmodernisten dol op zijn. De één rept van De werkelijkheid van het postmodernisme, waarop de ander van leer trekt met Het postmodernisme van de werkelijkheid. Gelukkig zal dat alles nimmer te lezen zijn in Hollands Maandblad, want we zijn wel tolerant, maar herkennen een vijand van de vrije letteren als we er een zien.
Het probleem van de polariteit tussen orde en chaos is veel te interessant om aan dialectici of postmodernisten over te laten. We kunnen ons er ook niet vanaf maken met dooddoeners zoals ‘chaos is in the eye of the beholder’ - dat is wel waar, maar ook al te waar en daarmee als argument impotent. Het volstaat evenmin te wijzen op het regulerend principe van het ongeordend Internet dat nu als een steeds strakker keurslijf van ongeremde vrijheid om de aarde wordt gespannen. Dat principe is: garbage in - garbage out, en daarmee verraad het wel de essentie van het bestaan, maar verheldert weinig over de kwestie waar het hier om draait.
Waarschijnlijk schuilt de oplossing in de bescheiden overmoed van de vaststelling dat de mens verlangt naar orde en hunkert naar chaos, dat hij smacht naar regelmaat en verslaafd is aan verrassingen. Het leven zelf is niets meer dan een knoop die steeds opnieuw gelegd moet worden.
Geen wonder dus dat deze Hollands Maandblad zo gordiaans is als maar zijn kan. Hier schrijft Aat Ceelen over een zondagochtend-chaos die in het hoofd van de lezer zoekt naar een soort orde (die van ‘hoger honing’ namelijk) - of zou het zo zijn dat een absurde orde zich hier wil transformeren tot strakke turbulentie?
In dit nummer schept historicus Labrie overzicht in de veelvormige betekenis van Dracula, de adellijke vampier uit Transsylvanië die dit jaar zijn honderdjarig bestaan viert - of maakt de analyse hier eerst de chaos goed zichtbaar en openbaart zij de peilloze troebelen die de Victoriaanse ziel tormenteerden?
In deze Hollands Maandblad voorts een geval van verminking beschreven door Peter Terrin, alsmede een proeve van het proza van Josine Marbus, waarin tederheid en kwaadaardigheid in een cataclysmische reidans zijn verward. Daarnaast is er een verkenning van de wijze waarop de media onze werkelijkheid met grote bezetenheid in de mal van hun eigen kleinschaligheid willen persen.
In de rubriek ‘Toets der kritiek’ is het al chaos en orde wat de klok slaat: Atte Jongstra laat zijn licht schijnen op de recensies van Marcel Mörings recente boek In Babylon. Möring schrijft daarin: ‘Chaos is er voor het begrip.’ De critici zochten echter vooral naar orde en ‘heelheid’.
Zeker bij dit alles is slechts dat het Hollands Maandblad een lichte achterdocht koestert jegens elke vorm van ‘heelheid’. Wij geloven dat alles in scherven ligt tot het tegendeel is bewezen. - de redactie
Auteursrechtelijk beschermd