[587]
Deze maand
Alle cultuur komt voort uit botsing. De botsing van het streven naar wat dan ook met de onzekerheid van de uitkomst. Geen ontwikkeld mens weet ooit zeker of hij ergens werkelijk in geslaagd is, weet ooit zeker of hij echt heeft gefaald. Die twijfel houdt de zucht naar zelfvergroting in toom en spoort aan tot onophoudelijk verder wroeten. Twijfel is het fundament van de beschaving; de cultuur drijft op een venige ondergrond waarop we wankelend een weg zoeken.
Godsdienst probeert de twijfel uit te bannen met geloof, met meditatie of met onveranderlijke leerstellingen. Voorzover religie daarin slaagt staat ze op gespannen voet met beschaving. Twijfelen, zelfs wanhopen, is beschaafder dan geloven - vragen is interessanter dan verkondigen.
Bureaucratie probeert de twijfel uit te bannen met standaardformulieren, met beroepsprocedures en met parafen voor akkoord op de hoeken van stapels papier die eindeloos verhuizen van kantoor naar kantoor. Daarom gaan bureaucratie en cultuur slecht samen. Twijfelen is vitaler dan richtlijnen volgen en stuurloos getob is interessanter dan bestuursnota's kopiëren.
Schrijven is de vleeswording van de twijfel. Wie schrijft streeft naar wat dan ook en is onzeker over de uitkomst. Pas na de botsing van het toetsenbord met het lege beeldscherm of van de pen met het witte papier volgt de kettingreactie die iets teweegbrengt. Schrijven is meestal interessanter dan praten en soms zelfs dan luisteren.
Men zegt wel dat de tijd van de schriftelijke cultuur voorbij is door de opkomst van de wereldomvattende visuele anarchie van Internet. Dat is een vergissing: het internet - hoe wereldomvattend, grensoverschrijdend en bruikbaar ook - zal niet de taak van het literaire tijdschrift overnemen. Je kunt er veel vinden, maar op de digitale snelweg is geen botsing mogelijk; de ene web site staat naast de ander zonder dat ze elkaar raken. Er zijn veel teksten en veel meningen, ze kunnen echter alle kanten op. Er is geen selectie.
Het internet is er, omdat het er is - het literaire tijdschrift is er, omdat het er vertwijfeld wil zijn. Hollands Maandblad is er, omdat het er wil zijn - omdat het er wil zijn met onzekerheid als uitkomst. De vreselijke bril uit het verhaal van Aat Ceelen in dit nummer - díe duidt op leven; het tasten van Peter Wesly naar de toekomst van de kunst verraadt de wil tot cultuur. De worsteling van Menno Lievers met non-fictie vertoont de instabiele veengrond van onze beschaving evenzeer als de onzekere voeten uit het verhaal van Kees van Hage; als het bekende raadsel in de gedichten van Jan de Bas en als het volhardend blijven verlangen naar de goede Plato-vertaling bij Maria Kardaun.
Het Hollands Maandblad wil zijn schrijvers het liefst naar antwoorden laten zoeken op vragen die je niet stellen kunt en de vragen laten formuleren die bestaande antwoorden onderuithalen. Het wil niet geloven, het wil niet kopiëren en niet vinden. Het wil, ook in dit oktobernummer, zijn auteurs laten zoeken en vragen en de lezers er dankzij hen toe verleiden. - redactie
Auteursrechtelijk beschermd