Hollands Maandblad. Jaargang 1995 (566-577)

[p. 10]

Arnhem rock
door Thomas Verbogt

1

Toen ik eind jaren zeventig naar Arnhem verhuisde, trok ik bij mijn vriendin in die daar al langer woonde. Ik had mijn spullen in haar huis gezet en maakte een wandeling door de buurt en toen ik terugkeerde, zag ik pas dat in de belendende woning een gouden plaat aan de muur hing.

‘Wie woont daar eigenlijk,’ vroeg ik mijn vriendin. Ik vond het wel interessant, die gouden plaat.

‘O, kom, hoe heet hij ook alweer? Ja, Hank the Knife.’

‘Pardon?’

‘Je weet wel, van Hank the Knife & The Jets. Aardige jongen, hoor.’

Natuurlijk kende ik Hank the Knife & The Jets. Guitar King. Stan the Gunman. Twee kanjers van hits in binnen- en buitenland. Vroeger maakte hij deel uit van de legendarische Arnhemse band Long Tall Ernie & The Shakers. In het vpro-programma Het gat van Nederland had ik wel eens een reportage over die band gezien. De musici reden in een limousine door het Spijkerkwartier, sloopten het interieur van een snackbar en Hank the Knife peuterde met een stiletto het vuil onder zijn nagels vandaan.

‘Dat is dus de buurman?’ vroeg ik.

‘Ja. Hoezo?’

‘Dat had je me wel eens mogen vertellen.’

Ze haalde haar schouders op. ‘Niet aan gedacht. Vind je het erg?’

Erg? Ik vond het fantastisch. Ik had Hank the Knife & The Jets wel eens zien optreden, ergens in Duitsland, in het voorprogramma van Kiss. Lekkere, ongecompliceerde rock 'n' roll. De dreunende zessnarige bas speelde in het repertoire een prominente rol.

‘Aardige jongen, zei je?’

‘Aardige jongen.’

Ik keek naar buiten. Het werd avond. Ik woonde in Arnhem.

Een paar weken later raakte ik met Hank the Knife bevriend. Mijn vriendin was in het ziekenhuis opgenomen en na haar ontslag lieten hij en zijn vrouw een grote bos bloemen bezorgen. Ik belde aan om hen daarvoor te bedanken. Hank zat op een grote bank bier te drinken. Er was veel bezoek. Sommige mensen herkende ik: onder anderen Arnie Treffers (Long Tall Ernie zelf), de saxofonist Tony Britnell, die vroeger bij de Britse band Shakin' Stevens & The Sunsets had gespeeld, een Duitse gitarist die ik een paar jaar daarvoor in het gezelschap van Herman Brood bij de Nijmeegse dichter/vertaler Pé Hawinkels had getroffen en Jan Pijnenburg, de latere drummer van Doe Maar. Aan tafel zaten vrouwen te kaarten.

Hank gaf me ongevraagd een fles bier, informeerde naar de conditie van mijn vriendin en vroeg wat ik deed.

‘Over een tijdje verschijnt mijn eerste boek,’ antwoordde ik.

‘Je bent schrijver?’

‘Ja.’

‘Interessant, kerel. Weet je wie ik graag lees?’

Hij las. Toen pas zag ik de goedgevulde boekenkast. Daarin stonden vooral thrillers en oorlogsboeken. Ik had dus geen idee.

[p. 11]

‘Bomans. Godfried Bomans.’

Deze bekentenis overviel me. Ik hield niet meer van Bomans, maar het leek me niet galant dit nu uit te leggen. De rest van de avond spraken we over Bomans.

Toen hij me midden in de nacht naar de deur bracht, vroeg hij of ik alles zelf verzon. Ik had daar op dat moment geen antwoord op.

‘Zullen we het daar een andere keer over hebben?’

‘Graag,’ zei Hank. ‘Je bent altijd welkom.’

2

Zijn successen hadden Hank the Knife geen windeieren gelegd. Van het souterrain van zijn huis had hij een geavanceerde opnamestudio gemaakt. Hank had zijn band ontbonden, omdat hij tijdens tournees heftig door heimwee werd gekweld, en was vooral als producer werkzaam. Hij richtte zich op nieuw talent.

Al gauw bracht ik veel tijd in die studio door. Hank vroeg me om songteksten. En ook schreef ik zo nu en dan een biootje, informatie over onbekende artiesten ten behoeve van radioprogrammamakers en dat soort mensen. Deze levensbeschrijvingen verzon ik en Hank was enthousiast en had het over wereldhits.

Die wereldhits kwamen maar niet, maar Hank bleef optimistisch.

Op een lome zomeravond kwam hij door het dolle heen op bezoek. Hij had een cassettebandje bij zich.

‘Ik heb het,’ zei hij.

‘Wat heb je?’

Hank antwoordde niet. Hij liep met het cassettebandje naar mijn geluidsinstallatie en even later klonk er een wilde melodie door de huiskamer. De zessnarige bas van Hank was onontkoombaar.

‘Daar schrijf jij een tekst op,’ zei Hank. ‘Een wereldhit.’

‘En wie gaat het zingen?’

‘Hans.’

‘Hans wie?’

‘Van Geffen natuurlijk. Dijk van een stem. Prima naam voor een nieuwe band: Van Geffen.’

‘Zoals Van Halen.’

‘Precies, kerel.’

Ik kende die Hans wel. Hij had in diverse Arnhemse bands gezongen en had een meedogenloos drankprobleem.

‘Houd je hem droog?’ vroeg ik.

‘Geen probleem, Hans wíl namelijk. Hij is eraan toe.’

Die avond vierden we het succes.

‘Het gaat dus om een goeie kreet,’ zei Hank toen we afscheid namen.

‘Een goeie kreet,’ herhaalde ik.

‘Een goeie kreet is alles.’

3

Een paar dagen later had ik op Hanks muziek Hot Town Sugar geschreven, een zeer door de Rolling Stones geïnspireerde tekst. Hank was tevreden. En Hans zong alsof zijn leven ervan afhing.

Hank wist zeker: ‘Dit is het.’ Hans was een volle week dronken. Een platenmaatschappij reageerde enthousiast. De single zou echter pas in de winter moeten uitkomen, want kon in een special van Veronica gelanceerd worden. Hank belegde een vergadering. Aanwezig waren Hank, Hans en ik en drie musici die het gezicht van Van Geffen zouden moeten bepalen. Weliswaar hadden ze geen noot op de toekomstige single gespeeld, maar dat hoefde ook niet. Hank deelde flessen bier uit en zei: ‘Waar het om gaat is discipline.’

[p. 12]

Het gezelschap huiverde.

‘Van nu af aan geen druppel meer,’ zei hij tegen de zanger. ‘En trainen. Je moet er goed uitzien.’

‘Trainen?’ vroeg Hans. Hij staarde verbijsterd naar een onzichtbaar punt in de verte.

‘Wat dacht je dan, kerel. En je doet een vuilniszak onder je trui, want je moet goed zweten.’

4

In de weken die volgden, zag ik Hans wel eens in het grote stadspark. Hij dronk niet meer, hij trainde, hij was op weg naar een wereldhit, onze wereldhit. Hank stippelde een strategie uit. Het programma van Veronica zou in september opgenomen worden, maar de uitzending was pas in december. We konden haast niet meer wachten. Hank en ik kwamen bijna dagelijks bij elkaar over de vloer.

‘Zullen we even filosoferen,’ stelde hij dan voor. En dan hadden we het over onze rijke toekomst en ook altijd even over Bomans. Filosoferen.

5

Op de dag van de televisie-opname zaten we nerveus op Hans te wachten. Hank legde nogmaals uit dat het programma pas in december uitgezonden zou worden en dat het ook een thema had.

‘Welk thema, Hank?’ vroeg ik.

‘IJspret.’ Hank sprak het woord met tegenzin uit.

‘IJspret?’

‘Ja, dat moet van de sponsor van het programma. Iedereen krijgt een rode trui aan, een witte das en een rode ijsmuts.’

De bandleden schudden langzaam het hoofd, maar zeiden niets.

‘En denk erom. Na afloop is er een persconferentie. Dan wordt Van Geffen geïntroduceerd. Dat doe ik. Hans neemt pas in tweede instantie het woord.’

Dat was nieuw, die persconferentie.

Op dat moment ging de deur open en kwam de zanger binnen, ondersteund door twee jonge vrouwen die er beiden uitzagen of ze een paar uur achter elkaar hadden gehuild. Hans was dronken. Hij keek niet bedroefd, maar kon niet praten.

Het was even stil en ik zag Hank nadenken. Ik wist niet waar ik het meest over in zou zitten, het optreden zelf, het thema ‘ijspret’ of de persconferentie.

Toen zei Hank: ‘Het is toch play back.’

Ja, dat wisten we ook wel, maar dat was natuurlijk niet de oplossing.

Ik zwaaide het gezelschap uit. Hank had een busje gehuurd. Hans was tussen de instrumenten gaan liggen.

6

Hank belde rond middernacht aan. Hij nam aan tafel plaats, rolde een sigaret en bleef een tijdje zitten zwijgen. Natuurlijk was er iets misgegaan, maar ik vond dat hij er zelf maar over moest beginnen.

‘Biertje, Hank?’

Hij knikte.

‘En? Waar zijn de jongens?’ vroeg ik, om toch maar een vraag te stellen.

‘Ik zou het echt niet weten, kerel.’ Hij deed zijn best deze woorden zo nonchalant mogelijk uit te spreken, waardoor ze juist aan zeggingskracht wonnen.

‘Staat het er allemaal mooi op?’ Ik moest iets proberen.

‘Staat het er allemaal mooi op?’ herhaalde Hank. ‘Wat zal ik zeggen, kerel?’

Hank begon langzaam te vertellen. Hans had niet op de winterse kleding gerekend. Er was zelfs een handgemeen ontstaan. Toen de zanger wat gekalmeerd was,

[p. 13]

had Hank hem ervan kunnen overtuigen dat een wereldhit nu eenmaal om offers vraagt. Mokkend was Hans de vloer opgegaan. Hij was nog steeds dronken en het was erg warm in de studio. Onder zijn ijsmuts zweette hij onbarmhartig. IJspret. Het tempo van het lied was te hoog geweest voor de playbackende zanger. Visueel leek het wel een vertraagde opname. Hij had het één keer mogen overdoen, maar het tweede optreden was nog belabberder dan het eerste. De produktie-assistente had gezegd dat het nog niet zeker was of Hot Town Sugar zou worden uitgezonden.

En toen was er dus de persconferentie. De platenmaatschappij had voor drank gezorgd. Ook stonden er schalen met eten. Er waren drie journalisten, van wie er één het verkeerd begrepen had. Die dacht inderdaad dat het om een persconferentie van Van Halen ging. Hij had het al zo bijzonder gevonden en was verbaasd geweest dat er zo weinig belangstelling was. Hank had de man verzekerd dat deze nieuwe band net zo goed was.

‘Dat had ik niet zo gezegd, Hank,’ onderbrak ik hem.

Met een nijdig gebaar wuifde hij mijn woorden weg. Hans was achter een van de tafels gaan zitten en Hank wilde hem voorstellen aan de journalisten, maar Hans

[p. 14]

was hem voor. Stralend bezag hij het kleine gezelschap en riep toen: ‘Effe beffen met Van Geffen!’ En vervolgens viel hij voorover. Met zijn hoofd in een schaal huzarensalade.

7

Kort daarna verhuisde ik. Ik bleef in Arnhem wonen, maar het contact met Hank the Knife verflauwde. Jaren later zag ik een optreden in een plaatsje onder de rook van Arnhem aangekondigd: Hank the Knife & The Jets. Dit verbaasde me. Ik ging dan ook naar dat optreden kijken. De band was erg oud geworden, maar rockte vol elan.

Na afloop zocht ik Hank in de kleedkamer op. Met de studio was het niets geworden. (‘Ik moest van die Nederlandstalige troep gaan doen’), hij tekende nu strips en ach, hij was maar weer met de jongens op stap gegaan (‘Never change a winning team’). Zijn vrouw zong in het achtergrondkoortje. Hij had dus geen last van heimwee meer.

‘Heb je veel werk?’ vroeg ik.

Nee, dat viel een beetje tegen. ‘Maar waar we komen is het publiek laaiend enthousiast.’

We belandden die avond in een café in de buurt van zijn huis. Daar begon Hank over het hiernamaals. En over Bomans.

‘Ik heb nu alles van hem gelezen,’ zei hij.

8

Onlangs was er nog een tijdje een Arnhemse rocker over de vloer, Alfie Muscles, die destijds gitarist was bij Long Tall Ernie & The Shakers en later even bij Hank the Knife & The Jets. Hij moet een jaar of vijftig zijn en in de stad wordt hij de ‘godfather van de Arnhemse rock’ genoemd. Hij speelt nu in het nachtclubcircuit nummers uit de hitparade en overdag klust hij wat bij. Hij wordt alom geprezen om zijn precisie.

Hij schilderde de benedenverdieping van mijn woning, een karwei dat hem tegenviel omdat ik voor diverse kleuren verf had gekozen.

‘Ik dacht dat alles in één kleur kon,’ zei Alfie somber. ‘Dat is tenminste te doen. Eén kleur is toch veel rustiger.’

Alfie leefde op wanneer hij over de tijd van toen sprak. In mijn huiskamer deed hij voor hoe hij, toen hij bij Long Tall Ernie zat, in zalen in Duitsland op tafel ging staan en dan van de ene tafel naar de andere sprong. En ondertussen bleef hij gewoon doorspelen. ‘Die moffen gingen uit hun dak!’

Long Tall Ernie had hem onverwacht uit de band gezet. Er was iets met vrouwen.

Op een middag zat ik op mijn werkkamer en ik zag ineens rook uit de vloer komen. Ik rende naar beneden. Alfie was tijdens het afbranden van het houtwerk op het plafond buitensporig intens te werk gegaan en het onduidelijk materiaal dat zich tussen het plafond van de huiskamer en de vloer van de volgende verdieping bevindt, was gaan smeulen. Alfie was doodnerveus met een emmer water in de weer. Na een kwartier dacht hij de boel onder controle te hebben. Het zweet stond hem op het voorhoofd.

‘Man, ik dacht dat ik gek werd. Ik dacht: dadelijk staat de hele keet hier in de fik.’

‘Het is nu toch in orde,’ zei ik.

‘Het is maar wat je in orde noemt. Ik dacht dat ik gek werd.’

‘Kan toch iedereen overkomen.’

‘Ik kan nu echt niet verder. Ik tril als de ziekte. Vind je het goed dat ik even ga liggen? Op de bank?’

‘Ga rustig liggen.’

En hij ging liggen.