[564]
Deze maand
Cultuur wordt geboren uit misverstanden; beschaving is het kind van vergissingen. Wij weten dat Sartre abuis was, dat Popper geen gelijk had, dat Freud een dwaalleer schiep, dat Marx mistastte, en dat Proust een charlatan was. Wij weten daarmee meer dan zij wisten, en toch zouden zij zich stierlijk verveeld hebben in ons gezelschap.
Het is misschien geen toeval dat de angst voor verveling de peetvader is van onze eigen tijdgeest. Wij gunnen het culturele raderwerk geen moment van stilstand, op straffe van verveling - daarom waden we kniediep door steeds meer kunst die ons niet eens meer wakker houdt, daarom raken we bedolven onder literatuur waar we niet eens meer nieuwsgierig naar zijn. Omdat niemand met zijn mond vol tanden mag staan, kraakt het aan alle kanten van opinies die ons niet eens meer tot een mening inspireren.
Deze vlucht voor verveling is slaapverwekkend. We zijn zo druk bezig ons niet te vervelen dat er geen tijd rest voor inspirerende vergissingen. Alom ontwijkt men het abuis door ironie en vermijdt men de dwaling door een pathologische hang naar consensus. Kan het zijn dat een samenleving als gevolg van een gebrek aan belangrijke misverstanden niets rest dan middelmaat?
Ons land kent alleen nog onbelangrijke vergissingen, schijnt het: een proeve van neonkunst met een prijs van acht ton; een carpoolstrook met een prijs van 65 miljoen; een literatuurprijs van een ton. Onbelangrijke misverstanden hebben hun prijs, belangrijke hebben slechts hun waarde. Zij liggen dan ook niet voor het opscheppen, maar moeten worden ontdekt. Daarom is iedere dag die voorbijgaat zonder een moment van toewijding aan althans één heilzaam abuis een verloren dag. En daarom is iedere week zonder ten minste één dag zinloze strijd tegen een oppervlakkig misverstand een verloren week. En in ieder geval is elke maand zonder lezing van één aardig stuk dat je zelf geschreven zou willen hebben, een verloren maand.
Dit nummer van Hollands Maandblad wil balsem zijn tegen de kwalen van onze tijd: de verveling, de middelmaat en de banaliteit, alsmede de verlammende angst voor dat alles. Geen wonder dat aanzienlijke misverstanden een ongezochte leidraad vormen in dit nummer. Zo is er een beschouwing over de vergissing dat opera vals klinkt, een ontleding van het menselijke, al te menselijke misverstand tussen Golo Mann, Hannah Arendt en Karl Jaspers, en een diagnose van het abuis dat een reis naar China tot verrijking van het geestesleven leidt. Deze stukken willen zich onderscheiden van de huidige overdaad aan letterkundige achtergrondruis door een opmerkelijke eigenschap: alleen al daarom zijn ze het waard gelezen te worden. - bb
Auteursrechtelijk beschermd