Hollands Maandblad. Jaargang 1994 (554-565)

[p. 38]

Joris Denoo
Een Vlaamse klassieker

De Moeren/Les Moëres, La route au tabac, '46-'53

1

Hier ligt het niemandsland
Hier komt men aan zijn einde:
soms mijnenveld, soms weide,
brede gracht of brandend zand.

Wind fluit om de grenspaal
Blad na blad betaalt een boom de tol.
Niets aan te geven in de vreemde taal;
in zijn eigen houdt men zwijgend vol.

Van nergens naar nergens anders
en grenzend aan het ongeloof.
Het voordeel van de twijfel:
de douane is aan één kant doof.

2

De wind zit mee; ze lopen er weer in.
Een hazepad bezaaid met grensgevallen.
Commerçe volle kracht vooruit:
alles voor centen, centen voor allen.

De pijp voor bij de keukenstoof
wordt vannacht aan huis bezorgd.
Koppen gloeien als uitgeholde bieten,
maar al de rest is uitgedoofd.

Slaapwandelaars op vreemd bekend terrein.
Vlaanderen zendt zijn zonen uit:
gejaagd door winst, westwaarts,
lopen mannemensen zwanger te zijn.

[p. 39]

 

3

 

 

 

De rechterhand draagt zwarte sokken

 

en heeft ervaring met de mazen.

 

‘Bruin of blauw: hazepad geblazen!

 

En doe die sigaret dood, dwazekloot.’

 

 

 

Nu of nooit; alles of iets; het dooit.

 

‘Bonne chance ginder in de Moeren.

 

Denk aan uw vel; kijk uit voor

 

linke loeren: die doen we zélf wel.’

 

 

 

De maan krijgt haar bewijs

 

van goed gedrag en zeden:

 

ze blijft verstandig weg;

 

ze heeft een duistere reden.

 

 

 

Hopelijk gaat het niet mis.

 

Stille overlopers vertreden nu

 

op zachte voet de wet. De aarde

 

riekt naar zwarte sneeuw en kattepis.

 

 

 

4

 

 

 

Waar de portefeuille van de bazen zit,

 

daar wipt het hart als een jojo op en neer.

 

De kleine man klampt zich aan zijn bretellen

 

en draagt op elke nier vier kilo méér.

 

 

 

Zij zorgen, nu nog zwaarbeladen,

 

voor verlichting van de Republiek.

 

Pas in Calais, pas in Parijs

 

glimmen de wormen feeëriek.

 

 

 

Het tolbareel vliegt aan spaanders:

 

daar komt de tabak uit de Vlaanders,

 

door slijk en grondsop voortgedragen

 

op de rug van Flandriens te voet.

 

 

 

Een franc is een franc, mesjeu,

 

en een woord is een woord.

 

Een gram is een gram, parbleu,

 

of zijt ge misschien uw leven beu?

 

 

[p. 40]

 

5

 

 

 

Het peloton van knechten

 

is in het hinterland verspreid.

 

De klassieker Veurne-Duinkerken

 

waaiert open. Tabak gedijt.

 

 

 

De kleine man wordt van zijn vracht

 

verlost. Vader Staat is weer verlicht

 

en om tuin en veld geleid.

 

Zoals een kilo hier kost,

 

 

 

zo kost hij nergens anders.

 

‘Maar smoort en zwijgt in alle talen:

 

ge weet van niks, al moest

 

de duivel zélf u komen halen.’

 

 

 

De weg terug maakt vele bochten.

 

Hier en daar brandt nog een licht

 

of wacht een hapklaar mokkel.

 

Het glazen oog van God blijft dicht.

 

 

 

En in de oude Vlaamse Moeren

 

zijn het enkel de konijnen

 

die zich nog roeren.

 

De rest heet haas.

Ter verklaring

De Moeren Kuststrook Vlaanderen-Frankrijk.

La route au tabac Gigantische smokkelaffaire tussen het Vlaamse Veurne en het Franse Duinkerken.

Gedicht i De smokkelroute passeerde een zandstrook die nog vol met mijnen lag uit wo ii. Waarschijnlijk werkte de douane wel mee met de smokkelbende.

Gedicht 3 ‘Bruin of blauw’: uniformkleuren Belgische en Franse douaniers.

Gedicht 4 De tabak werd gesmokkeld op de rug, vastgehouden door speciale smokkelbretels. De trafiek liep, over tussenfases, tot in Calais. Soms werden tolbarelen met gepantserde smokkelwagens aan spaanders gereden. ‘Frandrien’: oude benaming voor Vlaamse renner (gedicht 5: de Vlaamse ‘klassieker’ = wielerwedstrijd).

In het ‘grenzenloze’ Europa van nu: even lekker retro: ouwerwets smokkelen.

ps Ik heb de smokkelgeneraal (nu 78 jaar) van deze bende geïnterviewd voor een Vlaamse krant. Alles komt dus uit eerstebrongetuigenis. In de jaren vijftig is er een groot proces gevoerd over deze affaire.