Hollands Maandblad. Jaargang 1994 (554-565)

[p. 16]

Leer hem kennen
Gerard van Emmerik

De zwelling viel mee. Pijn voelde ik nauwelijks, hoogstens een tintelen, alsof mijn wangen en kin langdurig met sneeuw waren ingewreven. Toch nam ik bij de bushalte een van Bremans zuigtabletten. Zacht neuriënd controleerde ik de dienstregeling, wreef met een tissue een zitje stofvrij en begon in alle eenzaamheid een krankzinnig duur new age-tijdschrift door te bladeren, gepikt uit Bremans wachtkamer.

De omslag toonde een fragment van een uitvergroot gezicht, een voorhoofd waarschijnlijk. De huid vol putjes en bobbels bezat de kleur van uitgebakken spek. ‘symptoom van een niet-spirituele relatie’ meldden kapitalen. ‘wie bent u? wie is hij?’

Ik ben vierenveertig. Ooit studeerde ik cum laude af op Kansloze Jongeren, die het niettemin voor elkaar kregen mij als therapeute in een pedagogisch centrum binnen twee weken een mogelijk levenslange arbeidsongeschiktheidsuitkering te bezorgen via pesterijtjes, zoals broodmes op de keel, twee berovingen en als slotstuk eenzame opsluiting in een naar lysol stinkende bezemkast, van 's middags kwart voor zes tot even na half drie 's nachts, toen een nachtportier, wakker geschud door ‘krijsende uithalen van een kat’, een kijkje op zolder kwam nemen.

‘Wie bent u? Wie is hij?’

In een ver verleden was zijn stem op het eind van de dag onveranderlijk hees. Hij was een mager, babbelend jongetje. ‘Hou even je mond,’ zuchtte ik vaak. ‘Even stil, Marc.’ Dan stak hij zijn tong uit, maakte knorgeluidjes en vertelde verder, over de strik in het haar van een meisje uit zijn klas, over een doos wascokrijtjes in de etalage van V&D, over twee jongens in de bibliotheek die moesten lachen om zijn flaporen.

Ik gaf hem een dagboek. Zijn heesheid verdween.

Hij woont nog thuis. Ik kook voor hem omdat mijn instinct me dat ingeeft en omdat hij ondanks alles een vriend is die voorleest uit Rilke wanneer mijn huid weer eens opspeelt.

Onze buurt is allesbehalve saai. Je hoort op straat keelklanken waarvan je het bestaan niet vermoedde. Op het trottoir van gebarsten, door taai gras overwoekerde tegels staan, uitgestald tegen de gevels van stoffige winkeltjes, manden en dozen vol geheimzinnige felgele vruchten.

Toch heb ik ons ingeschreven voor een andere woning. Op ieder uur van de dag kruipt een stoet bronskleurige kevers omhoog langs de keukenmuur vol scheuren en gaten. Als 's avonds de tv uitgaat, weet je je omsingeld door glasgerinkel, een gillend autoalarm en eindeloos gefluister in het portiek.

‘We verhuizen,’ zeg ik met toenemende regelmaat.

Dan haalt Marc zijn smalle schouders op, mompelt ‘Jij misschien’ en vraagt of we soms eeuwig moeder en zoon blijven spelen, zoals in dat drakerige stuk van Tolstoj.

‘Tsjechow,’ fluister ik dan haastig. ‘Nee, nee.’

De bus was laat. Een spichtig meisje met zwart geverfd haar en een harde mond bleef even treuzelen bij de halte, wierp een korte, gespannen blik op de dienstregeling en slenterde verder.

Op dinsdag- en donderdagavond volgt hij een tot mislukken gedoemde cursus natuurkunde. Zodra hij naar school is, maak ik me wijs dat zijn wastafel gesopt moet worden, de lakens verschoond. Boven sluit ik de gordijnen, steek een sigaret op, een tweede, en ten slotte neem ik plaats aan zijn bureau en open één voor één de laden. Foto's vind ik, steeds dezelfde, van hem, mij, een van ons samen op het terras voor Americain. Vermoedelijk heeft de angst hem daar al te pakken, je ziet het aan zijn vreemd verkrampte handen. Soms zoek ik verder en stuit op garantiebewijzen, vier eendere, onbeschreven kerstkaarten, twee vulpennen waarvan er een heeft gelekt.

Ik houd de wekkerradio op zijn nachtkastje scherp in de gaten. Dan, even over half elf, posteer ik me tegenover een oud schoolgebouw en tuur vanuit een portiek als een weinig inventieve detective onafgebroken naar de verlichte ramen op de eerste verdieping, tot de tl-buizen doven, het licht in de

[p. 17]

gang beneden aanflitst en Marc na een paar minuten als eerste van een kleine groep vermoeide, tot bijscholing verplicht gestelden, door de glazen deur naar buiten komt, tas onder de arm.

Ogenblikkelijk steek ik de straat over, omhels hem en zeg: ‘Op naar huis.’

Soms schrijnt mijn huid. Dan zet hij thee, en leest met ernstige blik voor uit Rilke.

Of we scrabbelen. Maar naarmate de avond vordert, begint hij op zijn stoel te draaien en mompelt keer op keer: ‘Leg iets. Je tijd is om.’

Niet lang geleden viel op zo'n avond met een zachte tik de stroom weer eens uit (‘Zwakke kabel,’ wordt een mevrouw van het geb nooit moe op eendere, metalen toon te verklaren. ‘Wordt aan gewerkt.’) en terwijl ik opstond en op de tast een greep deed in de grootverbruikersdoos waxinelichtjes op de schoorsteen, fluisterde Marc: ‘Ga zitten. Ik moet je iets vertellen.’

Hij haalde nauwelijks hoorbaar adem. Ik gehoorzaamde. Mijn duim en wijsvinger omklemden het onzichtbare balkje met letters allengs steviger. Eindelijk, mijn zoon, een roerloos silhouet tegenover me aan tafel, ging twee bladzijden onthullen uit zijn dagboek, verborgen in de binnenvoering van een naar zweet en talkpoeder geurende colbert.

Amper twee bladzijden.

‘Vertel,’ drong ik aan.

Hij zweeg.

De lamp floepte aan en onmiddellijk, voor zijn beurt, legde hij een of ander onbenullig woord.

Soms laat ik hem aan zijn lot over, zoals vorig jaar, toen ik een korte reis maakte naar de Algarve. Elke avond belde ik, zeven uur stipt, om hem de oceaan, honderd meter van mijn balkon te beschrijven en de weerspannigheid van de plaatselijke bevolking. (Een vriendelijk ogende bakker verkocht não toen ik een stokbrood bestelde. ‘Eczeem,’ legde een gepensioneerde reisgenote uit, ‘wordt beschouwd als een teken van de duivel.’)

De vierde avond nam hij niet op. Om half twaalf weigerde de man van de receptie na zo'n twintig vergeefse pogingen nog langer te bellen. Ik kreeg een heftige huilbui. Een uur later was ik op weg naar huis, met een andere bus, een ander gezelschap, maar omringd door eendere liedjes over zon en liefde, die ik net als op de heenweg geluidloos meezong.

De bus bleef weg, het new age-tijdschrift viel tegen.

Bekkenbodemoefeningen, oerschreeuwen, veel verder dan een tweede of derde alinea kwam ik niet maar wat ontroerde en meer nog troostte, was de potloodtekst in de kantlijn. Intuïtief voelde ik dat die moest zijn neergepend door een patiënte van Breman, vol goede bedoelingen, opofferingsgezind maar aan het eind van haar krachten. ‘Leer uw man kennen.’ Kleine, besliste letters. Ook op de volgende pagina, onder een overbelichte, met grauwwitte, mica-achtige schubben bedekte voet: ‘Leer hem kennen. Werkelijk kennen.’

Ik kan de moedervlek dromen op zijn rechteroorlelletje, de kleur van zijn kam op de wastafel. Het doordringende getik van de bloedrode Parker tegen zijn voortanden terwijl hij zijn avondcursus voorbereidt. Ik weet van vochtige ogen bij het Requiem van Fauré, het kraken van zijn ledikant 's nachts, een stugge, zurig geurende zakdoek, 's ochtends in de binnensloop. Alles weet ik over zijn fietstocht met hindernissen naar Hammerfest met Ivo, een klasgenoot op wie hij heimelijk verliefd was. Hoe hij op de terugtocht door een adder gebeten werd en alvorens flauw te vallen een flinke jaap in zijn wijsvinger kerfde met een padvindersmes dat nu dienst doet als reserve-aardappelschiller. Ook weet ik dat hij mij in zijn dagboek aanduidt met ‘Ma’ en soms, in tijden van strijd, met ‘De Geschifte’.

Ik tuurde naar een verweerde strip rubber in een van de ruitjes van het wachthokje en nam een tweede zuigtablet.

Breman had mijn huid die ochtend zorgvuldiger bekeken dan gewoonlijk.

‘Het wil nog niet erg,’ constateerde hij. Zijn pezige dokterslijf boog zich dieper over me heen. ‘Smeert u wel dagelijks?’

‘Ja,’ loog ik, te moe of, meer waarschijnlijk, te laf om hem erop te wijzen wat ik in een gids voor arts en gebruiker had ontdekt: minoxiderm heeft dezelfde samenstelling als een middel uit de jaren vijftig, dat, voor het verboden werd, een bepaalde cactussoort schimmelvrij hield.

Uit de metalen botervloot op zijn bureau koos hij een smal gepunt schaafje.

‘Ogen maar even sluiten,’ mompelde hij. ‘Kalm in- en uitademen.’

Een paar seconden van duistere, niet onaangename stilte. Toen beroerde een scherp, heet tongetje mijn slaap, weifelend eerst maar al snel met hartstocht, zoals een klein tijgerkatje van de melkboer dertig jaar geleden mijn hand en elleboog likte als ik 's ochtends op weg naar school het statiegeldrek

[p. 18]

naast de winkel inspecteerde op zilverkleurige capsules voor de missie.

Zacht raspend daalde het af naar mijn wangen, kin, en als vanzelf schoot me Marcs eerste scheerpoging te binnen, de avond voor zijn veertiende verjaardag. Nadat ik de badkamerdeur wat verder geopend had, ontwaarde ik hem voor de half beslagen spiegel, smal geschouderd, de handdoek met Disney-figuren om zijn brede heupen geknoopt, hoofd in de nek, het Schick-krabbertje dat telkens opnieuw uitgleed over de kraag van schuim rond zijn kin en adamsappel. Ten slotte plaatste hij zachtjes vloekend een been op de rand van de wasbak en schoor met kleine, nijdige streken het dons van zijn dij en kuit.

Het tongetje staakte zijn werk. Een reeks weifelend tikjes, waarschijnlijk de pincet die huidschilfers afsloeg tegen de rand van een zoveelste buisje met mijn naam en ziekenfondsnummer.

‘Niet schrikken.’

Vocht sijpelde langs mijn kin, sap van een overrijpe perzik, maar warm en stroperig. Ik opende mijn ogen. Breman deed zijn mondkapje af. Zijn adem geurde naar bedorven water.

‘Goed,’ mompelde hij weinig op zijn gemak, ‘we stoppen.’

Nog altijd geen bus. Ik controleerde mijn horloge. Half twee. Marc zou nu zo'n beetje wakker worden. Steeds vaker komt hij pas in de nanacht thuis. Een vast ritueel. Ik schakel het testbeeld uit, maak tomatensoep warm, en moedig hem aan: ‘Vertel,’ waarna hij mij, zijn begripvolle moeder onbewogen aanstaart, alvorens te mompelen ‘Taxichauffeur’, ‘Man met hond’ of ‘Zo maar iemand.’ Dan knik ik, een en al glimlach.

Vijf jaar geleden - nog niets wees erop dat hij man was, hij bezat een hoge stem, mollige, meisjesachtige handen - ontdekte ik een tijdschrift, listig verborgen op de bovenste plank van zijn boekenkast tussen twee ingebonden jaargangen Wondere Wereld. Ik sloeg meteen een hand voor mijn ogen. Vervolgens had ik veel zin de foto's te verscheuren of in elk geval te bespuwen, een eerste, primitieve reactie, want naarmate ik ze langer bekeek onder het licht van zijn bureaulampje en later beneden, aan de eettafel in de keuken, begreep ik dat kwaad worden onverstandig was en alles kapot zou maken, afstand zou verdiepen in kloof.

Het blad - bevlekte, overbelichte foto's van gekooide, op billen en borst getatoeëerde gevangenen, een bewaker, eveneens naakt, op beulskap na - legde ik op zijn bureau, samen met een pakje: een haastig aangeschafte bundel van een Zeeuwse dichter met vriendelijke ogen en weke mond, die eerder die week op tv tekst en uitleg gaf over het waarom van zijn scheiding.

Een stille, drukkende periode brak aan.

Uit school sloop hij ogenblikkelijk naar boven en als ik hem om half vijf een kopje thee bracht, zat hij in kamerjas voor het raam naar de zwerfkatten te staren met hun kaal gelikte staarten, op het platdak van de buren.

Pas na een week maakte ik ruzie. Bij het ontbijt vroeg hij om pâté.

‘Geen sprake van,’ hoorde ik mezelf snauwen. ‘Voor jou voorlopig geen vlees.’

Marcs wangen kleurden en terwijl hij met overdreven zorg een geroosterde boterham met pindakaas besmeerde, lippen een weinig geopend, blik hardnekkig op het mes gericht, realiseerde ik me een verwarrende seconde lang wat de kansloze jongeren gevoeld hadden toen zij voor het eerst oog in oog met mij stonden, een onzekere, almachtige therapeute: paniek.

Hij nam een voorzichtig hapje van zijn brood.

‘Zeg eens,’ vroeg ik zo beheerst mogelijk, ‘valt jou niets op aan klanten bij de afdeling vleeswaren van Albert Heijn?’

‘Niets,’ antwoordde hij zacht. En, uit de hoogte: ‘Wat zou me moeten opvallen?’

‘Ze missen iets. Zes letters. Nee, blijf zitten!’ Ik duwde hem terug op zijn stoel. ‘Gevoel. Ze missen gevoel. Eeuwig en altijd hun winkelwagentje dubbel parkeren. Voordringen. Vergelijk dat eens met de fruit- en reformafdeling.’ Ik kreeg een hoestbui.

Een tijdlang zwegen we.

‘Wat er met jou mis is,’ vervolgde ik peinzend, ‘is dat je op de een of andere manier je gevoel hebt afgezworen. Wat gaat er eigenlijk in jou om? Waar heb je vandaag tot dusver over gedacht? Er moet toch wel iets...’

Hij nam een slokje thee, zijn neus en mond scherp, angstig. Voor het eerst van mijn leven gaf ik hem een tik, zo'n beetje ter hoogte van zijn slaap, niet al te hard, het had gemakkelijk kunnen worden uitgelegd als een vriendschappelijk stompje.

‘Je bent niet in orde,’ mompelde hij kalm.

Voor zijn vijftiende verjaardag gaf ik hem een abonnement op Gay. Hij bladerde het door met een rood, gekwetst gezicht.

‘Wat is er?’ vroeg ik. ‘Het is een uitstekend blad. Ik heb het vorige nummer in de bibliotheek zitten lezen en...’

‘En waarom,’ onderbrak hij me ongewoon fel, ‘waarom zou jij zoiets moeten lezen?’

[p. 19]

Ik stak een sigaret op. Voor het eerst bespeurde ik een lichte jeuk, vlak naast mijn linkermondhoek.

Op een avond stond hij langdurig zijn haar te kammen voor de spiegel in de gang. Hij liep naar de kapstok, trok zijn korte zwarte leren jack aan en wenste me een prettige avond.

Vanaf de bank knikte ik hem bemoedigend toe. ‘Neem hem eens mee.’

Hij keek langs me heen. ‘Er is geen speciaal iemand.’

‘Heel goed,’ antwoordde ik. ‘Je moet je gevoel volgen.’

‘Taxichauffeur.’ ‘Zo maar iemand.’ ‘Man met hond.’ Meer wilde hij niet kwijt. Soms, als hij in de ochtendschemer thuiskwam en ik uren had opgezeten, verslapte mijn tact.

‘Een hond? Wat voor hond?’

‘Het was te donker.’

‘Je moet toch iets gezien hebben.’

Hij knipperde met zijn ogen. ‘Middelgrote hond. Bruingevacht.’

‘Misschien een Ierse setter. Liep hij los?’

‘Hij zat aan zo'n moderne riem die doorschakelt.’

‘Maar hield zijn baas dan de hele tijd de lijn vast? Terwijl jullie...’ Ik stond op het punt aan te dringen. Wat voel je als zo'n man je zoent? Of laat je je niet zoenen? Hoe ruikt zo iemand? Praat je met elkaar? Waarover? Blijven jullie staan? Nee? Vandaar de moddersporen op je jack als het heeft geregend? Wat gebeurt er na afloop? Omarmen jullie elkaar of geef je hem een hand of misschien zelfs dat niet?

Maar voor ik kon doorvragen, wenste hij me welterusten en liep de trap op.

Nog steeds geen bus.

Als vanzelf wuifde mijn hand naar een passerende taxi. Ik stapte achterin. De chauffeur, misschien Marcs type, een Noordafrikaan, midden twintig, met gebroken neus, smalle nek en een sinister, door kraalkettinkje ombonden staartje, begon me al toe te lachen in zijn spiegel voordat de meter op vier gulden stond. Eerst veinsde ik interesse in het tijdschrift en probeerde me te concentreren op een verslag over geïncarneerde huisdieren, vervolgens schoof ik wat meer naar het raampje, maar blijkbaar schrok mijn huid onvoldoende af, de grijns van de jongen werd allengs onomwonden.

Terwijl mijn vingertoppen met vertederde wanhoop over de potloodkrabbels in de kantlijn gleden, realiseerde ik me eens te meer hoe sterk Marcs en mijn leven uiteenliepen.

Ik keek naar de ogen van de chauffeur in het spiegeltje.

Onvoorstelbaar. Opeens glimlachte ik zonder de minste moeite terug.

Ogenblikkelijk boog hij naar voren en schakelde de meter op nul.

De rit eindigde op een verlaten parkeerplaats voorbij Abcoude, omgeven door dichte bosschages van meidoorn, waarvan de bloesem al snel een deken van wit vormde op de voorruit. Geen van beiden hadden we een woord gesproken sinds mijn schuchter ‘Wenslauerstraat, alstublieft’ en zijn zacht gemompeld ‘oké’. Hij rookte een zoetig geurende sigaret die me deed hoesten. Vervolgens ondernam hij een roemloze poging de bloesem met zijn ruitenwissers weg te vagen. Zijn smalle jongenshand klopte op de zitting van de passagiersstoel. Ik stopte het tijdschrift in mijn tas en wachtte af, maar hij verroerde zich niet, en plotseling richtte ik me zonder nadenken half op en probeerde tussen de stoelen door naar voren te kruipen. Terwijl mijn hak de versnellingspook omzeilde was er een dof kraken van een van de rondslingerende cassettebandjes, een tweede versplinterde, mijn heup kwam knel te zitten en achterwaarts schoof ik terug naar mijn plaats.

‘Kom voorin, mevrouw.’ Hij opende het voorportier. ‘Gewoon wat praten. Kom.’

Uit het dashboardkastje nam hij een grote, roestkleurige zakdoek. Met een punt tipte hij behoedzaam mijn kin aan. Even sloot ik mijn ogen alsof ik erop vertrouwde dat hij niet uit was op meer. Zijn lippen, hun binnenkant bleekroze en vochtig, waren vlakbij.

‘Pijn?’

‘Geen pijn.’

‘Wat is er gebeurd?’

Afwezig streek ik mijn rok glad. ‘Niets. Een allergie.’

Hij keek me afwachtend aan. Zijn hand streelde mijn hals.

Niets voelde ik. Niets.

‘Ik moet naar huis,’ zei ik.

Hij knikte en startte zachtjes neuriënd de motor.

‘Brief voor je. Op tafel.’ Marc lag in ochtendjas op de bank, te zeer gegrepen door zijn natuurkundeboek om naar Bremans aanpak te informeren.

‘Van wie?’ vroeg ik alvorens de envelop te controleren.

‘Geen idee.’

Een wonderlijk trekje, zijn gebrekkige belangstelling. Vanuit Portugal stuurde ik

[p. 20]

mezelf een ansicht vol smakeloze liefdesverklaringen die, gesigneerd met ‘F’ een week lang bleef rondslingeren, eerst op het kastje in de hal, later als bladwijzer in de televisiegids. Geen reactie, zelfs geen besmuikte grijns.

De brief bleek afkomstig van de woningbouwvereniging.

‘Entrepotburg,’ riep ik. ‘Driekamerwoning. Klinkt niet onaardig.’

‘Welke etage?’ vroeg hij zonder animo. ‘Vierde. Marc...’ Ik nam een zoveelste zuigtablet. ‘Wat moet er met jou? Hier in je eentje?’ En onopzettelijk, zonder nadenken: ‘Stel, je wordt ziek.’

Hij keek niet op uit zijn boek. Het getik van de Parker tegen zijn voortanden verstomde, even maar.

Amper twee bladzijden. Een omslag van zwart kunstleer die ik me vaag herinnerde, op slot, maar een haarspeld volstond. Ik stuitte er bij toeval op. Terwijl hij op een avond naar een documentaire lag te kijken over een vermeende oorlogsmisdadiger, sloop ik naar boven. Begeleid door bloedstollende strijkmuziek die vanuit de huiskamer via het trapgat opsteeg, opende ik als een jaloerse echtgenote uit een tweederangsfilm de kast op de overloop en doorzocht haast terloops de voering van een colbert.

In onverschillig handschrift.

Eerst probeerde ik het maar voor de helft te begrijpen.

Op een zonnige woensdagmiddag in 1992 slenterde hij een voormalig kazernegebouw binnen. In een gang die blijkbaar als wachtkamer fungeerde, nam hij plaats op een kuipstoel van groen plastic naast een zeer broze, circa vijftigjarige Indonesische man die een zakdoek omklemde en voortdurend diep, vanuit zijn longen hoestte. Binnen een paar seconden voelde hij een kille woede jegens de man, diens indiscrete gehoest, de onverschillige zucht waarmee hij telkens opnieuw een prop slijm in de zakdoek spuugde, alles aan hem irriteerde Marc mateloos, zijn fragiele gestalte, de veterloze tienergymschoenen...

De arts, een co-assistent, was weinig op zijn gemak. De zenuwtrek van zijn rechterooglid had iets bekends en terwijl hij een geruststellend praatje hield vol gemeenplaatsen uit folders, keek Marc hem strak aan en overwoog te vragen: ben jij vier jaar geleden op een lauwwarme augustusnacht op een bankje in het rosarium in gesprek geraakt met een jongen die op mij leek? Heb je met hem gekletst over je vrijwel afgeronde studie medicijnen, de inferieure kwaliteit van de meeste soorten poppers, en kwamen jullie na wat lusteloos strelen uit op Rilke?

De arts tapte twee buisjes bloed af uit Marcs arm. Hij kreeg een kaartje met een nummer, dat hij over twee weken moest meenemen voor de uitslag.

Ik ga niet terug, dacht hij. Nooit.

Bij het afscheid hield de arts voorzichtig glimlachend de deur voor hem open. ‘En?’ vroeg hij zacht, ‘inmiddels toegekomen aan Neue Gedichte?’

In de hal van de woningcorporatie riep een dame met priemende ogen zonder adempauze driemaal mijn nummer om. Ik sprong op van mijn zitje, snelde naar het loket en overhandigde haar de brief.

‘Aha,’ mompelde ze, en begon in blokletterschrift een formulier in te vullen. ‘Entrepotbrug. U boft.’

Ik vertelde dat ik een zoon had.

‘O ja?’ zei ze onverschillig. ‘Nou, ik heb er vier.’

‘Hij kan onmogelijk alleen worden gelaten.’

Ze keek op van het formulier.

‘Dus het gaat denk ik niet door,’ mompelde ik.

‘U ziet ervan af?’ Haar blik ontweek de huid rond mijn wangen en kin met hartverscheurende zorg.

Met een verlegen knikje nam ik afscheid.

‘Nee, wacht,’ riep ze paniekerig en fluisterde iets tegen een collega, een zeer magere jongen die onder zacht protest achter haar balie plaatsnam.

‘U gaat even mee naar mijn kantoortje,’ gebood ze.

Een kwartier lang deed ze op wonderlijk vlakke toon verslag van haar dementerende vader, die ze ruim twaalf jaar had verzorgd. Vervolgens overhandigde ze me een sleutelbos.

Ze keek streng. ‘Bus 29 stopt praktisch voor de deur.’

Een buurt met brede trottoirs, zachte stemmen.

Een minuut of wat schoof ik onwennig heen en weer op een rotan stoeltje, evenals een verdroogd washandje en een proefflacon anti-roosshampoo op de radiator in de douchecel achtergelaten door een vorige huurder.

Ik liep tien, twintig rondjes door de woonkamer.

De schuifpui liet zich moeiteloos openen.

De dame van de woningbouwvereniging had gelijk, je rook het IJ.

De zon zou mijn huid goed doen.

De hele busrit oefende ik op fluistertoon: ‘Het maakt toch geen enkel verschil? Amper

[p. 21]

drie kilometer. 's Avonds eten we samen. Bij jou, bij mij, dat doet er niet toe. Daarna scrabbelen we.’

Een forse Surinaamse aan de overzijde van het gangpad bekeek me met het soort argwaan waar medelijden in doorsijpelt.

Eerst bereidde ik met nerveuze gedrevenheid zijn salade, die hij waarschijnlijk verafschuwt maar na een opmerking over zijn chronische verkoudheden niet langer durft te weigeren.

‘Luister eens,’ zei ik, terwijl hij een worteltje aan zijn vork priemde. ‘Ik ben gaan kijken, vanmiddag.’

‘De flat?’

‘Mm.’

‘En? Wat doe je?’

Op straat begonnen twee hoge mannenstemmen verbeten te ruziën, en zijn blik dwaalde af naar het raam.

‘Het gaat niet door,’ hoorde ik mezelf zeggen. ‘Er was nog een gegadigde. Een oude man. Een oude man met roos. Hij stond hoger op de lijst.’

Marc knikte, zonder een spoor van opluchting.

Na de afwas ruimde ik tegen beter weten in de tafel leeg voor het scrabblebord.

‘Morgen, oké?’ mompelde hij, en liep naar de kapstok.

Maandag. Conditietraining, uitsluitend voor mannen, in een zaaltje in Oost.

Een maand of acht geleden werd er op een dinsdagavond, toen hij naar cursus was, voor hem gebeld door een nerveuze stem waarvan ik zonder te weten waarom vermoedde dat hij toebehoorde aan een uitgeteerde man met wasbleke huid.

‘Mijn zoon is op vakantie,’ vertelde ik. ‘Hij blijft nog heel lang weg. Nog minstens een jaar.’

‘Luistert u eens,’ maakte de stem met een soort vrouwelijke verontwaardiging bezwaar. ‘Ik heb uw zoon gisteren nog op conditietraining ontmoet.’ Waarna hij in een hoestbui uitbrak, wat behalve storend ook verdacht was, hartje zomer. Voordat de stem verder kon gaan, legde ik neer. Voor ieders bestwil.

‘Zou je wel gaan?’ vroeg ik. ‘Je ziet er moe uit. Wat is dat trouwens voor plek op je voorhoofd? Nee, meer naar links, hoger, boven je wenkbrauw.’

‘Niets. Een moedervlek. Zit er al negentien jaar.’

Maar toch, een kleine zenuwtrekking van zijn rechtermondhoek.

Hij slenterde naar de bijkeuken, zogenaamd voor een extra handdoek, maar ik hoorde de schakelaar van de tl boven de wasbak.

‘Wordt het laat?’

‘Blijf maar niet op.’

Ik bekeek een Amerikaanse praatshow over vrouwen die na een carrière een kind namen. Ik ergerde me aan hun roodgestifte lippen met een religieus soort woede. ‘Kinderen neem je niet,’ noteerde ik op een rondslingerende giro-envelop. Om half twee, met het testbeeld aan, zette ik bloedzuiverende thee die niet te drinken viel. Toen ik het theeblikje onder een lamp hield, slingerde zich een kluwen wriemelende, bleekgrijze staafjes tegen de randen en langs het deksel omhoog, en ik vervloekte eerst de reformwinkel en vervolgens mijn nonchalance om onbestraalde thee zo lang te bewaren. Ik smeet de inhoud in de wc-pot, hurkte en keek minutenlang naar de grijze wormpjes, die langzaam wegzonken. Daarna deed ik er een plas op en vroeg me hardop af of Marc ooit seks had bedreven op een toilet.

‘Misschien,’ mompelde ik. ‘Misschien zelfs op dit moment.’

Ik begin aan een retrogadepuzzel in het new age-blad. Het is ongewoon stil vannacht, geen autoalarm, zelfs geen stem in het portiek.

Straks, om kwart voor vier, om half zes, zoekt zijn sleutel het slot van de voordeur. ‘Kan niet slapen,’ zal ik fluisteren, met een nonchalante glimlach die pijn doet, want op dit moment ben ik bezig aan Bremans laatste zuigtablet.

Zonder de omschrijving te bekijken zal ik doorgaan met de puzzel, willekeurige letters invullen, een s, een i, een d...

En terloops informeren naar zijn avond.

‘Man met fiets.’

Misschien niet aardig maar wanneer hij amper groetend de trap opsjokt, zal ik vragen: ‘Lijkt het maar zo of word je magerder?’ En ooit, misschien al vannacht wordt het hem te veel, draait hij zich om en daalt de trap weer af. Hij pakt mijn hand vast, begint over een wachtruimte in een voormalige kazerne.

Hij praat. Marc praat.

Een eerste begin.

Een nieuwe huid, misschien.