Hollands Maandblad. Jaargang 1993 (542-553)

[p. 43]

Woest wiegen
Taco Meeuwsen

1

Ik overval hem. Ik zie het aan de verschrikte ogen van Trudy in de deuropening. Haar overval ik ook. En ik overval de tuin. De voortuin met het treurige gazon en de border van gele afrikaantjes en vlijtig liesje is opeens zo ontzettend Hollands. In de Haute-Provence doet niemand aan een onberispelijk perkje. De tuin verraadt me. Ik ben een buitenlander op bezoek bij buitenlanders in een gloeiend heet Frans binnenland waar het paarse doodskleed van de lavendel in deze maanden alomtegenwoordig is. Dwars door de dikke bloemenlucht heen zegt Trudy: ‘Hee, Wachter? Nou, dat is een verrassing.’ Een Hollands voortuintje waarin de cicaden knerpen.

‘Kom binnen, Ernst is boven met de vakantiespullen bezig.’

Ze loopt achteruit de donkere woonkamer in. Je valt hier met de deur in huis, herinner ik me. De benedenverdieping is koel achter dikke muren van natuursteen. Wanneer ik me omdraai om de deur te sluiten, zie ik nog net hoe madame Guermin aan de overkant met een ruk het gordijntje dicht trekt. Zou ze me herkend hebben?

De zon is een bonzende kerncentrale in de blauwe lucht boven Riez la Romaine. Ik verbeeld me dat de opwerking in de loop der jaren een kritische grens heeft bereikt. De zwartgeteerde ovens op de velden, waarin de lavendel met bossen werd gedistilleerd, zijn in onbruik geraakt. Nergens hoor je meer het stampen van de zware dieselmotoren, en rond die chemische fabriekjes drijven in het middaguur geen trillende gestalten meer af en aan. De boeren van het zoete, paarse stro zitten binnen en wrijven lavendelolie op de blaren op hun armen. De voorraad is slinkende. Deze zon doet de velden smeulen. Lavendelolie vervliegt voortijdig. En de lavendelhoning? Het boterzachte goud van de provincie raakt op. Het bijenvolk schuilt als een gonzende kluwen in de cipressen. Een zwarte spier die met het deinen van die stokoude bomen te maken heeft. Er staat geen zuchtje wind.

Riez la Romaine. De leien pannen op de daken lijken wel vloeibaar. Natte spiegels, collectoren zonder accu. In de smalle straatjes van het stadje staat een dicht woud van koperen stelen. De schaduwen zijn diep en donker. Hier houdt de bevolking deuren en luiken gesloten. Op het heetst van de dag schiet slechts een enkele zwerfkat met een danig verschroeide vacht van steeg naar steeg.

Ik overval dit stel. Ernst boven met de vakantiespullen bezig? Zou kunnen. Wanneer je op een vakantiebestemming woont, dan is de lol er natuurlijk gauw af. Wil je wellicht de laaghangende mist en de koude klei van de polder weer. Wie weet. Maar boven is het doodstil. Daar roert zich niets.

‘Op reis?’ vraagt Trudy vanuit de keuken. ‘In je eentje?’

‘Tweemaal ja,’ antwoord ik. ‘En op de klinkerweg naar Manosque dacht ik, kom, ik wip eens langs bij jullie.’

‘Goed idee...’

Dat begin ik juist te betwijfelen. Wat bezielt me toch met die overvallen? Ik heb er een handje van. Mensen jaren niet gezien en dan onaangekondigd voor hun neus staan. De verwarring van hun gezichten stelen. Het raadsel van de geschiedenis weer oprakelen. Onderweg naar zo'n ontmoeting koester ik een verwachtingsvolle spanning in de onderbuik. Zou het leven gewoon doorgegaan zijn? Zou het zich niet in een vochtig, anoniem holletje teruggetrokken hebben, om er de harteklop tot een absoluut minimum te beperken en mijn afwezigheid met een zuinig zuurstofgebruik uit te zingen? Welnee, moet ik andermaal constateren, het is doorgeloeid, het leven. Meervoudige celdelingen woekerden tijdens mijn absentie. Trudy kreeg kraaiepoten rond de ogen en een tropenvelletje op haar bovenarmen, bruine benen in een zomerbroekje, afgetrapte teenslippers. En er is geducht verbouwd op nummer 4, Montée de Cimetière. Ernst heeft samen met de zoon van madame Guermin zijn handen laten wapperen. Wat een onderkomen jachthut was toen ik hier treurde, is een moderne woning geworden. Met zijn stijlkamers voor de doe-het-zelver is Ikea doorgedrongen tot de Haute-Provence. Alleen de roodbakken plavuizen en de nis met het Mariabeeld zijn origineel. De moeder van God staat met haar rug naar het

[p. 44]

vertrek. Dat is geen goed teken. Trudy zet een citron presssé voor mijn neus.

‘Leuk is het hier geworden,’ merk ik op.

‘Jawel hè? Ik wip even naar boven om Ernst te waarschuwen.’

Ja, je moest hem maar eens waarschuwen. Wekken uit de dood, lijkt me eerder. Ik volg haar gestalte de trap op. Ik herinner me die gespierde benen. In Holland waren ze zo wit. Van boven kondigt een hartverscheurend hoestsalvo aan dat de reanimatie gelukt is. De hoest weet van geen ophouden. Trudy's benen, die weer in het trapgat verschijnen, doen een schuifelende verontschuldiging. Ze wacht met afdalen. Ze lokt de hoest naar beneden. Ernst is uitbundig als altijd.

‘Vriend!’ schreeuwt hij nog voor zijn mollige lichaam op breekbare, witte onderbeentjes een voet op de trap zet. En hij hoest nog eens. Zijn hele lijf brult het uit. Het lijkt of hij al rochelend en schrapend van de trap af stuitert. Ik ben net op tijd, gaat het door me heen, wanneer hij me ruw omarmt. Onzin natuurlijk, maar ik denk het wel.

‘Vriend! Kerel!’ mompelt hij tegen mijn sleutelbeen. Net op tijd. Zijn blauwe ogen dommelen in een hangmat van vuurrood weefsel. Hij is koortsig en voelt klam aan. Uit elke porie van zijn Hollandse vel wasemt de alcohol. De dranklucht is om te snijden en lavendel wordt een vage herinnering.

‘Je hebt de bodem bezocht,’ zeg ik. Ik probeer het niet verwijtend te laten klinken. Hij blijft me omarmen en knikt in mijn schouder. Nu zouden hem zelfs de muren beschuldigen, de plavuizen op de vloer, het dak boven zijn hoofd, Maria's brede rug. Trudy frunnikt aan de knoop in haar T-shirt en kijkt me boos aan.

‘Hoe lang?’ vraag ik.

‘Drie dagen.’

‘Hoe vaak?’

‘De laatste keer was een halfjaar geleden.’

Trudy knikt dat hij niet liegt. Vandaag liegt Ernst niet over zijn bodemonderzoek.

‘En jijzelf?’ vraagt Trudy met iets uitdagends in haar stem.

‘Geen smetten na Petten,’ zeg ik leuk. Ik ben er trots op ook. Mijn rijbewijs terug, mijn oude baan, aardig wonen en op vrijdagavond de schaakclub, waar mijn zetten trillen maar niettemin amok maken in de zwarte stelling. Alleen met vrouwen blijft het griepen. Een onbesuisd dame-offer, denk ik terwijl ik Trudy aankijk.

‘We gaan aan de koffie!’ zegt Ernst snuivend.

‘Ja,’ zegt Trudy.

Ernst en de spiritualiën. Hij staart naar de koffie in zijn mok. De naverbranding van vluchtige stoffen is nog gaande in zijn lijf. Hij rilt. Ik ken dat rillen. Je bestrijdt er het kokhalzen mee, al gaat je kop er erg van bonken. Er kruipt stapvoets een begrafenisstoet omhoog langs het lage keukenraam van nummer 4, Montée de Cimetière. Het is woensdag, maar met deze hitte kan geen teraardebestelling wachten. De motor van de lijkwagen moet overtoeren maken om de klim te volbrengen. Deftig klinkt het allang niet meer, je hoort eerder wanhoop in de gierende uithalen. Waarom moet aan een laatste rustplaats zo'n moeizame klim vooraf gaan? Omdat je dan pas echt in de hemel belandt. Ik herinner me twee afbeeldingen van vroeger. Canonieke kleurplaatjes uit de catechismus. Naar de hel voerde een smetteloze tweebaansasfaltweg. Luxe Amerikaanse wagens scheurden er om het hardst. Een onooglijk bergpaadje, overwoekerd door doornig struweel, haast onbegaanbaar, bracht de doorzetter voor de hemelpoort.

Aan het keukenraam sloft het voetvolk van de stoet voorbij. Hoog werkmansschoeisel met ijzerbeslag, afgetrapte bergschoenen, pronte damesmuiltjes op een stevig hakje, een paar zwetende pantoffels. Door de mazen in de vliegenhor wolkt geel stof de keuken binnen en Trudy sluit gehaast het raam. Op de keukentafel trillen de koffiekoppen. Ernst kijkt me aan met oogjes die zijn gepekeld in traanvocht. Hoe heeft het allemaal zo kunnen lopen? Vriend. Kerel. Ik bedenk me dat de omstandigheden werkelijk te gek voor woorden zijn.

‘Wie gaat er dan ook uitgerekend aan de toegangsweg van een kerkhof wonen?’ vraag ik.

‘Er werd ons verteld dat het kerkje boven op de heuvel nog slechts een bezienswaardigheid was. De begraafplaats zou niet meer gebruikt worden.’

‘Weet je wel dat je woont op de kalkresten van veertig, vijftig generaties lavendelboeren? Dat hele kerkhof siepelt met de jaren gestaag naar diepere bodemlagen. Het zou me niks verwonderen wanneer je hier met de verbouwing complete gezinnen hebt weggestoft.’

‘Het idee,’ lacht Trudy nerveus.

Ernst moet er niks om lachen. Hij is zich van de zuurgraad van mijn opmerking pijnlijk bewust. We zwijgen en drinken koffie.

Zijn hele leven draait om bodemkundig onderzoek en begraven. In Petten, waar we een kamer deelden, vertelde hij me eens dat zijn adem, na een afdaling in de diepten met een tierende wijngeest, rook naar de bijkeuken uit het ouderlijk huis. De familie Lievenstroo had een begrafenisonderneming. Lievenstroo Uitvaarten in Deventer. Een

[p. 45]

zwarte Cadillac Coupé in de garage en om de haverklap doden in de bijkeuken. Vader Lievenstroo deed het afleggen erbij.

‘Had nooit doodgraver mogen worden,’ vertelde Ernst. ‘Elke keer dat hij in de weer moest met een lijk, dronk hij zich moed in. Ik zie hem daar nog altijd staan in de keuken. In de linkerhand de waskleurige Sunlightzeep en met rechts stug innemend. Moeder doseerde bezorgd de borrels.’

Naar talkpoeder en chloroform had de bijkeuken eeuwig geroken. En naar lijken. Steeds wanneer Ernst zijn roes ruikt in het holletje van zijn hand, ziet hij de bijkeuken, de dode buur op tafel, het akelige peertje waaronder vaders bleke armen scharnieren, de hemdsmouwen hoog opgerold. Lange schaduwen.

Dat duistere verbond tussen de drank en de dood heeft hem in Petten doen belanden. Want zijn ochtendadem herinnert hem aan de dood en de dood, de beelden van grafdelvers, van open gaten in de aarde, van zijn vader die onvast op zijn benen achter het stuur van de zwarte Cadillac kruipt, maakt dat hij het op een drinken zet. Je bedient jezelf. De alcoholkliniek heeft maar een iel zomerdijkje opgeworpen rond de drankbel die hem aanzuigt. Doorbraken blijven geregeld voorkomen. Trudy heeft de ene dronkaard voor de andere ingeruild en speelt nog steeds een moedige Hansje Brinkers. Het moet een roeping zijn.

En dan ga je uitgerekend wonen waar je woont. Aan de voet van een kerkhof. In een plaatsje dat zijn beste tijd als schilderachtige trekpleister heeft gehad. Daar zorgt de zon wel voor. Hier wordt het helle zonlicht van de laatste jaren een voorbode van een vorm van onheil die alle donkere krochten, spelonken en nachtwouden in de schaduw stellen zal. Dat voelen de mensen die er wonen maar al te goed. Ze zoeken de koele grotten in de omliggende heuvels. Ze trekken naar het noorden. Ze mijden als op afspraak het daglicht. De zonnegod van weleer is een wrakende ploert geworden.

Het is zoals altijd allemaal andersom. Ik blijf het doen, fout denken. Vanochtend, achter het stuur tussen Sisteron en Manosque, maakte ik de vergissing te denken dat het leven een toontje lager zingt tijdens mijn afwezigheid. Dat ik de Lievenstroos aantreffen zou zoals ik ze achterliet, drie jaar geleden. Wat spinrag hier, wat stofnesten daar. Niets dat mijn levensbrengende entree niet onmiddellijk verhelpen kan. Je klapt in je handen en het beweegt. Het is echter net andersom. De stilte valt zodra ik mijn opwachting maak. We zitten gedrieën in de keuken en herkauwen zwijgend en onwillig op vroeger. Hier, op nummer 4, Montée de Cimetière, was het leven immers al een stuk verder? Wat kom ik doen? Kijk naar de zon. Die heeft niet stilgezeten tussentijds. Brandt

[p. 46]

voor vier inmiddels. Daar zit de groei in. Kwam 1068 keer op, bracht warmte en licht en ging weer onder. Werd er steeds beter in.

Waar bemoei ik me mee? Het oorzakelijk verband tussen mijn bemoeizucht en mijn Pettense periode is inmiddels wel genoegzaam aangetoond. De sores van derden doen mij drinken. Ik neem plaatsvervangend in, zou je kunnen zeggen. Ik ben van binnen ook erg leeg, een hol vat. Je wil wel eens een andere klank horen. Een ander ritme dan dat van de oliedrum. Oliedom. In de olie.

2

Meester van het rotsgewelf waren we. Beter dan berggeiten. Eigenlijk konden we vliegen wanneer we dat maar wilden. Wij appelen zwemmen, zeiden de paardevijgen. We bedwongen de krochten van de Gorges du Verdon met speels gemak. Ernst, Alexander en ikzelf. Ernst en ik waren nog maar een maand uit Petten ontslagen. Brandschoon en overmoedig. ‘Het is nu of nooit meer,’ zeiden we tegen elkaar toen Alexander ons uitnodigde voor een klimvierdaagse in de Haute-Provence. Op zijn erewoord zou de jachthut in Riez vrij van enig gedistilleerd zijn. Niet dat wij naar druppels taalden. Het was, zeiden we, Alexander die zijn maat niet kende.

Alexander, de eeuwige student godsdienstwetenschappen,



was een rare. Op onze eerdere bergtochten had ik wat te stellen gehad met zijn ongebreidelde levensdorst. Wanneer ik in een gletsjerstroompje mijn tanden borstelde, dan plonsde hij er onverwacht, spiernaakt, tot aan zijn nek in. Brullend dat het heerlijk was. Moest ik zijn onderkoelde priestervlees opvrijen met vette lappen. Wanneer ik van de ochtenddauw op 1800 meter profiteerde om mijn gezicht te deppen, dan rolde hij zich in z'n blootje door de klaver en de netel. Om tien minuten later tot op zijn voorhuid onder de rode bulten te zitten. Na de indianendans en de rituele plamuur met Crème Bioforce en Arniflorzalf uit zijn homeopathische veldhospitaal, vervolgde hij zijn klim monter fluitend als een bergmarmot. Alexander geloofde in wonderen. Een viriele noviet was hij, met een geloof waar tienmaal tien plagen van Egypte niets tegen vermochten. Alexander deed de Alpen als Hannibal. Met een overmacht aan menskracht en een stampvoetende stoet olifanten. Met hem zag ik op mijn tochten geen bergbok, geen marmot, nog geen alpenkraai. Heel de fauna en flora ging in retraite bij zijn komst. Sempervivum kroop in spleten. Edelweiss sloot haar kelkjes. Het alpenroosje verschoot van kleur.

Alexander zou ons heerlijke vakantiedagen bezorgen. De zon was in die dagen nog niet zo delirant. Riez la Romaine was een gemoedelijk provinciestadje met interessante

[p. 47]

Romeinse ruïnes, kraampjes met lavendelhoning, lavendelzeep en lavendelolie op elke straathoek en een zaterdagmarkt waar de geur van knoflook en geitenkaas de lavendelessence verdrong. Rondom Riez, in de nog groene heuvelbossen van Valensole, werden de laatste reeën geschoten, de laatste zwijnen gestrikt en hoorde je in de ochtenduren de uitgelaten kreten van de toerist op een georganiseerde drijfjacht. Met de vos, die tegen het middaguur het leven liet, werd nog tot zes uur tableau gemaakt onder het koele dak van de wasruimte naast de Place de la Poste. Op verzoek wees de zoon van madame Guermin trots de kogelgaten aan. Fijn wonen was het er voor de handvol Nederlanders die zich in de naburigheid van Lac de Ste-Croix had gevestigd.

Onze eerste echte treden in de wand deden we met onbedaarlijk trillende benen. We giechelden ervan. Twee ervaren klimmers die hun come-back maakten als espeblad.

‘Kijk mam! Met zonder handen!’ riep Ernst, gevaarlijk balancerend op zijn spillebenen.

‘Onder Andere! Onder Andere! Onder Andere!’ antwoordde de wind in de nauwe kloof van de Gorges du Verdon.

In Petten sliep Trudy voor de eerste keer met Ernst. In een uitgestorven bewegingszaal. Een rommelige, geïmproviseerde neukpartij moet dat geweest zijn, er kon elk moment iemand op het idee komen om eens te bewegen. Ik lag met griep op bed en ze vond het niet te harden op het kamertje dat ik met Ernst deelde. Dronken van de tijgerbalsem en de hoestsiroop kraamde ik wrede onzin uit. Ik zei dat ik haar lijzige verpleegsterskop niet meer zien kon. Ik zei dat ze op straat zou staan als ik uit Petten kwam. Dat haar geteem me al jaren de strot uithing. Dat ze bovendien nog lelijker was dan de nacht en eens iets drastisch aan die kin moest laten doen. Terwijl ik zo dolk na dolk door haar hart dreef, zag ik mezelf geprezen worden. Heel wonderlijk. Van verre riep iemand me toe. ‘Goed zo! Ga door! Laat maar horen hoe boos je bent.’ Dat deed Petten met me. Ik beluisterde aansporingen zonder tal om nu eens roekeloos te reorganiseren. Ik stelde orde op zaken.

Met een klein stemmetje zei Trudy dat haar ogen traanden van die tijgerbalsem.

‘Stinkende rotlucht.’

‘Lazer dan op,’ suggereerde ik.

Later hoorde ik dat ze in de gang tegen Ernst was opgebotst. Allemaal tranen en gesnik. Hij had haar met troostende onzinwoordjes naar de bewegingszaal getroond. Daar hadden ze ritmisch bewogen. Neuken is woest wiegen. Je wordt er rustig van. Mijn vader en moeder deden het in de schuilkelder, tijdens het bombardement op Kralingen. Het voltrok zich angstig en hebberig tegelijk. Ik ben uit de nood geboren.

Moeilijk kreeg ik het pas met mijn afwijzing van Trudy toen ik alweer goed en wel in de uitgestorven eensgezinswoning zat. Ik zou, voor het eerst op bezoek bij Ernst en Trudy, veel van mijn oude inboedel herkennen. Maar ik zou daar niet flauw over doen.

‘Waarom ben je gekomen?’ vraagt Ernst. We zitten met z'n tweeën in de schaduw van het oude kerkje, op de heuvel boven Riez la Romaine. Het is laat in de middag, maar nog zie je in de moordende zon de dennenaalden rimpelen. Ik kan het maar moeilijk aanzien.

‘Waarom heb je weer gedronken?’ vraag ik.

‘Herinner je je nog het allerlaatste wat Alexander riep?’ vraagt Ernst. Dat herinner ik me nog.

‘“Jaaa!” riep hij.’

‘Hij was een jazegger.’

‘Oké,’ zeg ik. ‘Maar wat heeft dat met drank te maken.’

‘Soms móet ik gewoon ja zeggen. Snap je dat?’

‘Nee.’

Vlak boven ons daalt in volle vlucht een roofwesp op de rug van een blauwe libelle. Een knap staaltje. Hij dwingt de libelle, zelf een geducht rover, te landen voor onze voeten. Razendsnel bijt de wesp met zijn scherpe kaken de vleugels van zijn prooi. Met reuzenkracht sleurt hij het tegenstribbelende insekt achterwaarts de kerk binnen. ‘Kijk,’ zegt Ernst droog. ‘Zo win je nou een zieltje.’ Vanuit de kerk klinkt een onheilspellend gegons. Wanneer de roofwesp als een projectiel uit de hal van de kerk wordt gelanceerd maken we allebei een afwerend gebaar met onze handen. Naast ons, op de drempel, klappert een oude koster met zijn stofdoek.

‘Ah, les guêpes!’ moppert hij tegen de hemel. Voor onze voeten glinsteren vier transparante vleugeltjes.

‘Je bedriegt jezelf,’ zeg ik.

‘Ik schijn jóu te bedriegen,’ zegt Ernst. ‘Vóór je komst was er niets aan de hand. Ik neem gewoon die slok. Ik slaap mijn roes uit en dan blijf ik er voor onbepaalde tijd vanaf. Soms wel maanden.’

‘Dat zijn dan zeker de maanden waarop het Mariabeeld weer meedoet in huis?’

‘Ach, lul toch niet, man! Dat prutsbeeld staat al zo sinds mensenheugenis, sinds jij drie jaar geleden voor het laatst, in ieder geval sinds...’

[p. 48]

‘Sinds de val van Alexander de Grote?’

‘Zoiets ja.’

Ik wil dit gesprek helemaal niet. Ik krijg er dorst van. De onlesbare. Daarin heeft trouwens ook de zon een hand. Zelfs in de schaduw is mijn overhemd op de rug zowat doorweekt.

‘Ik ben niet gekomen om te preken,’ zeg ik. ‘Je drinkt maar. Voor mijn part zuip je je klem. Of vind je de waarheid in het bocht. Het is me om het even. Ik kan zelfs leven met de wetenschap dat het je dood zal worden. Tenminste, wanneer je hier niet voortijdig een fatale zonnesteek oploopt.’

‘Fijne vriend ben jij! Waarom ben je dán gekomen?’

‘Hoor je jezelf praten Ernst? Hoor je jezelf zeggen dat jouw vrienden bezorgd moeten zijn? Onbekommerd over dat gulzige jazeggen van jou heen stappen schijnt niet te kunnen. Ik ben niet in het bijzonder voor jou gekomen, noch voor Trudy. Ik wist niet goed waarom ik de afslag naar Manosque nam. Ik zou eigenlijk naar La Chapelle en Valgaudemar. Ik zou gaan wandelen in de Alpen. De Tour de l'Oisan. Ik deed maar wat. Nu weet ik het echter. Ik ben gekomen voor de dode. Morgen ga ik naar de Gorges.’

‘Dat is dan duidelijk,’ zegt Ernst.

Ongemakkelijk dalen we af. De lucht is plotseling dieprood geworden. Deze zon valt 's avonds uit de hemel. De ondergang slaat hij over. Achter de kim staat hij alweer te trappelen om morgen in alle vroegte met een onnatuurlijke vaart naar het zenit te klimmen.

3

‘Ik wil met je mee,’ zegt Trudy de volgende morgen. We ontbijten in het keukentje. Stokbrood met dik roomboter en de laatste lavendelhoning. Ernst zit verslagen in zijn handen te ademen. Hij ruikt het weer, denk ik. Zijn graflucht speelt hem parten. En dat terwijl hij gisteren droogstond. Heel waarschijnlijk moet hij vanavond weer aan de fles. Misschien vanmiddag al.

‘Zou je dat nu wel doen?’ vraagt hij benauwd, maar ik hoor dat hij het opgegeven heeft.

Er vond een heftig, maar onderdrukt gesprek plaats, vannacht. Woordelijk volgen was niet mogelijk vanuit mijn ongemakkelijke slaapplaats op de bank in de woonkamer. Maar het geruzie riep beelden op. Beelden van weleer, onder dit dak. Onze eerste logeerpartij, Trudy en ik. Toen moet Alexander op diezelfde bank uit zijn slaap gehouden zijn door ons gebekvecht. Zeker is dat niet. Alexander sliep nu eenmaal de slaap van de onschuldigen.

Woorden over de bergen. Trudy wilde niet klimmen. Voor geen goud. Kreeg het van een uitje naar Berg en Dal al benauwd. Wat wilde Trudy nou eigenlijk wel? Een vraag die ik me in de jaren nadien steeds vaker stellen ging. Ik herinnerde me nog een

[p. 49]

nacht onder dit dak. Een nacht die Ernst en ik wakend doorbrachten. Madame Guermin was er ook. Het vrouwtje bleef bezorgd het Mariabeeld verzetten. Haar oogjes dwaalden van een snikkende Ernst naar de klok en terug. Ernst mompelde zijn ‘Vriend, kerel...’ als een litanie. Toen haar zoon tegen drieën met de deur in huis viel, ging ze koffie zetten. Ze hadden niets gevonden, zei de zoon. Hij hield lege handen voor zich uit gespreid. De helikopter had er al om elf uur de brui aan moeten geven vanwege de zon, die uit de hemel was gevallen. Morgenvroeg zouden ze het opnieuw proberen. ‘Café,’ kwam madame Guermin zeggen, midden in de nacht. Toen ik even de benen ging strekken, viel het me op hoe licht het ook zonder zon kon zijn in deze streken. De sterrenhemel was verpletterend. Nu eens kwamen al die lichtjes met grote snelheid op me af, dan weer leek het alsof ze me aantrokken en ik een duik in de diepte zou moeten wagen. De afwisseling hield gelijke tred met het bonzen van mijn hart. Ik dacht toen dat je zou kunnen verdrinken in die hemel.

Ik verbeeld me dat het waterpeil in het Lac de Ste-Croix onheilspellend gedaald is. Met mijn ogen zoek ik het midden van de brandende plas. Daar ergens, na misschien nog een meter of twee verdamping, komt straks opeens de kerktoren van het verdronken stadje opduiken. Nadat het hele plaatsje drooggevallen is, herneemt het leven er zijn gewone gang, denk ik.

‘Het water is gezakt,’ zegt Trudy. Zij ziet het dus ook. Ik kijk haar niet aan maar hou mijn ogen gericht op het weke asfalt. De wielen smakken. Toen we Riez verlieten via het klimweggetje naar Esparron, trok ze opeens al haar kleren uit. Ik wierp een zijdelingse blik op haar blote benen. De lymfeklieren in mijn onderkaak klopten pijnlijk.

‘Veel te warm,’ verduidelijkte ze. ‘Eigenlijk zou het badpak ook nog uit moeten.’

Deze zon dwingt tot decorumverlies. Het is onbetamelijk. Op weg naar een ingetogen laatste groet fantaseer ik over koortsige handtastelijkheden. Ik had haar niet mee moeten nemen. De wind die wij zelf maken, streelt koel langs mijn natte oksels. Op de vierbaansweg over de stuwdam golft ons de waterdamp tegemoet, warm en broeierig.

‘Ze kunnen hier beter een stoomcentrale beginnen,’ merk ik op.

‘Ja,’ lacht Trudy. ‘Of een sauna.’

Nu zie ik blote lijven in een pepermuntmist. Wat de daad aanging, was onze relatie een regelrechte ramp. Trudy wilde uitsluitend ‘aaien’. Met een pauweveer. Vanuit de verte mocht ik haar gezicht, haar schouders, haar borsten kriebelen met de pluimage van een pauw. Heter vogelbeest ken ik niet, met die klagende roep om meer en het potente ruisen van zijn verenpak. Ik maar pronken met andermans veren. Het bleef bij ‘aaien’.

We zien de Gorges liggen. Het water in de smalle kloof is een groene soep, een laf stroompje in vergelijking met drie jaar geleden. Ik moet nog een eind klimmen voordat ik bij Artignosc-sur-Verdon de auto kwijt kan. Uit de kofferbak neem ik mijn rugzak en mijn wrijvingsschoentjes. De rubberlucht van de warme schoenzolen zorgt voor water in mijn handen. Ik tril een beetje. Trudy staat al klaar bij het bergpad dat naar beneden valt. In een knellend badpak en op gympen.

‘Jij wou zo?’ vraag ik.

‘Waarom niet?’

Ik moet lachen.

‘Je haalt je benen open, je glijdt uit op die gympen, je loopt een derdegraadsverbranding op, daarom,’ zeg ik stuurs.

‘Ach welnee, ik woon hier toch?’

Alsof daarmee alle bezwaren van de baan zijn. Ik haal mijn schouders op. Trudy is al verdwenen. De hele afdaling huppelt ze als een uitgelaten berggeit van steen naar steen, en door het loeren naar haar billen raak ik twee keer bijna de weg kwijt. Kwaad word ik ook van het speelse gemak waarmee ze zich voortbeweegt. Al dat geruzie over de bergen was indertijd nergens voor nodig geweest.

Er zijn vaker vlekken schaduw naarmate we dieper dalen. Die momenten zijn een weldaad. Ik transpireer overdadig en de zoutresten onder mijn doorweekte zonneklep jeuken. Ook Trudy's haar hangt in natte punten op haar nek. Kleine slangen die kronkelen bij elke stap die ze zet. Ik bedenk me dat al mijn hete gedachten uitsluitend bedoeld zijn om het weerzien uit te stellen. Het weerzien met ‘de put’. Alexanders echoput. Onder andere, onder andere. Aan mijn omgeving besteed ik nauwelijks aandacht.

‘Hoe lang nog?’ vraagt Trudy wanneer we een waterstop maken. Ze drinkt wild van de veldfles en langs haar lippen stroomt het water naar de donkere plekken op haar badpak. Droog is de roze stof nog slechts op haar borsten, buik en billen. De hoogvlakten. Ik wijs haar op de zin van spaarzaamheid na een afdaling van een halfuur en een uur klimmen langs de waterloop voor de boeg.

‘En dan weer een dik anderhalf uur terug,’ voeg ik daaraan toe. Ze kijkt me aan alsof ik een spelbreker ben en laat met duim en wijsvinger van elke hand de stof van het badpak petsen op haar blote huid.

‘Oef,’ zegt ze. ‘Wat een hitte!’

[p. 50]

‘De put’ is helemaal geen put. Na ontelbare haarspeldbochten en glibberige oversteekjes langs rotsblokken waarop een geel, korrelig plantje woekert, zijn we aangekomen op het punt waar de Gorges zich vertakken. Het punt waar Ernst begon te roepen dat hij het zonder handen kon. Waar drie jaar geleden een stralend blauw meertje verscholen lag tussen metershoge rotswanden. Nu is er van een koele duik geen sprake. De zwetende engte van de Gorges werkt benauwend. We bevinden ons in het voorportaal van nog meer hitte. Ik moet me nodig oriënteren. Het water staat niet meer op hetzelfde peil en al klauterend langs de nieuwe oever zijn we meters lager uitgekomen dan vroeger.

‘Kijk,’ zeg ik en wijs een overhangend gedeelte aan, een meter of zeven boven ons aan de overkant. ‘Daar stond Ernst toen het gebeurde. Alexander was al voor ons uit geklommen. Wij tolden nog op onze benen. Daar, rechts bovenaan, begint “de put”. We hebben tenminste altijd gedacht dat het een put was.’

Je kon zien dat de rotswand er in feite een lange, grillige trechter vormde. Een natuurstenen koker. Waar vroeger de waterlijn ‘de put’ aan het gezicht onttrok, was nu een groot gat te zien.

‘Daar kunnen we wel komen,’ schat ik.

‘Gadverdamme!’ roept Trudy als we door de groene derrie waden om aan de overkant te komen. ‘Het stinkt als een grafpoel!’

Met ons geplas in de modder maken we inderdaad een intense geur van rotting vrij. Eenmaal aan de overkant adviseer ik haar om niet verder te klimmen.

‘Met die doorweekte gympen is het vragen om een ongeluk,’ zeg ik. Maar Trudy is niet helemaal tot hier gekomen om braaf te gaan zitten wachten op mijn terugkomst. Ze zal wel voorop gaan, zodat ik haar kan opvangen als ze mocht uitglijden. Nog geen 2 meter verder glijdt ze uit. Met haar zachte rug zakt ze tegen mijn borst. Ik ruik haar zweet. Ik sla een arm om haar buik en zet haar recht. Ze lacht geschrokken.

‘Klimmen is lastiger dan dalen,’ zeg ik kwaad.

‘Ja,’ zegt ze, achteromkijkend.

Zo zwoegen we verder. Ze leidt me de Calvarie-berg op. Stapje voor stapje. Of leid ik haar? Ik pak haar benen bij de enkel en zet haar voeten op een betrouwbaar randje. ‘Au!’ roept ze. ‘Ben je mijn zenuwknoop vergeten?’ Helemaal vergeten. Een kluwen zenuwen die aan de binnenzijde van haar enkel vlak onder het huidoppervlak ligt. Het resultaat van opstuwend littekenweefsel. Ze voelt er ook naderend onweer. Ik duw haar tegen haar billen een richel verder. Langzaam stijgen we. Is het de hoogtevrees of wat mijn handen voelen waardoor er zich iets roert in mijn kruis? Soms werk ik met mijn hele lichaam om ons gezamenlijk hogerop te krijgen. Dat is vragen om moeilijkheden. Totdat Trudy eindelijk met beide handen de rand van het gat bereikt en ik haar een zetje geef, de trechter in.

Zonlicht valt langs de wanden van de trechter. De opening lijkt zich eindeloos ver boven ons te bevinden. Ik staar naar boven. Trudy is gaan zitten op mijn rugzak.

‘Wat een val moet dat geweest zijn,’ zegt ze.

Hij is niet doodgevallen, maar verdronken, denk ik. Ik stel me alles opnieuw voor. 2, 3 meter boven me verandert de rotswand van kleur. Daar moet het water gestaan hebben, eeuwenlang misschien wel, totdat de zon ging overdrijven. De val op zichzelf moet geen sinecure geweest zijn, ruim 5 meter. Maar in deze nauwe trechter zou de val door de rotswand gebroken zijn. Dood ging hij er niet aan. Hij brak natuurlijk van alles. Sloeg met zijn hoofd tegen steen, zag in seconden zijn hele leven aan zich voorbijtrekken, verloor het bewustzijn. Bewusteloos te water geraakt. Verdronken nog voor de reddingsactie goed en wel op gang kwam. Ja, het is heel goed mogelijk dat het water in de Gorges hem al had meegezogen nog voordat Ernst en ik bij de toegang tot ‘de put’ arriveerden. In onze oren nog zijn allerlaatste uitroep. In onze ogen ongeloof. Zijn rugzak kon al wel in het meer hebben gedobberd toen hier 's avonds de helikopter rondcirkelde.

In gedachten peuter ik aan een zilveren plekje in een rotsspleet. Na wat wrikken laat het zilver los en ik bekijk mijn vondst in het licht van een zonnestraal. Het is een zowat lege tube Crème Bioforce. De wikkel is lang geleden weggerot, maar dr. Vogel prijkt nog op de dop. Misschien dat het leven de adem niet inhoudt tijdens mijn afwezigheid. Misschien niet. Maar om uitgeleefd te worden duikt het altijd op de een of andere wijze weer op. In stukjes. Echo's van het bestaan.

‘Onder andere, onder andere,’ mompel ik.

‘Wat zeg je?’ vraagt Trudy.

Ik zeg niets. Ze richt zich moeilijk op. Ik toon haar de opgerolde tube.

‘Alexander?’ vraagt ze.

Ik knik. Alexander en geen ander. De plonzer in bergbeken. De roller in alpenweiden. De heerlijke. In de nauwe trechter voel ik hoe Trudy's lichaam zacht het mijne raakt. Ik ruik haar weer. Het volgende moment zitten we druk met onze handen aan elkaar. Angstig en hebberig tegelijk. Steeds woester wiegend.