Hollands Maandblad. Jaargang 1993 (542-553)

[p. 35]

Dubbelleven
Vittorio Busato

Barbara werd wakker met een vreemde smaak in haar mond en een bonkende koppijn. Ze draaide zich om en keek in het gelaat van de man die naast haar lag. Zijn mond hing half open, de stoppels op zijn gezicht verraadden een sterke baardgroei. Hij snurkte licht.

Ze sloot haar ogen. Een Turkse man deze keer. Ze probeerde tevergeefs te herinneren hoe hij heette en hoe ze hier beland was. Gisteravond was ze naar de havenbuurt van Rotterdam gegaan en had ze in een broodjeszaak een tamelijk ordinaire vrouw ontmoet die haar wel even een aantal leuke cafés zou laten zien. Op een gegeven moment waren ze, al redelijk beschonken, een café binnengegaan waar opvallend veel mannen met een Arabisch uiterlijk aanwezig waren.

Tot zover daagde het nog.

Zachtjes kroop ze onder het dekbed vandaan, ze wilde de man niet wakker maken. Ze moest plassen.

In de woonkamer zag Barbara twee andere Turkse mannen liggen, op groezelige matrassen. Hun voeten staken een ietsje onder de dekens vandaan. Ze leken erg vast te slapen. Barbara merkte dat het lopen haar pijn deed. Zou ze soms van achteren genomen zijn? Of zou ze het met drie mannen gedaan hebben? Ze wist niet eens óf ze het wel gedaan had.

Op het aanrecht in de keuken stonden enkele lege en halfvolle flessen. Van eentje haalde ze de dop af, rook eraan en nam een voorzichtig slokje. Haar maag kromp samen, even werd het haar zwart voor de ogen. Ze zocht steun bij het aanrecht. De smaak kwam haar bekend voor, elk Zuideuropees land kende wel een dergelijk anijsdrankje. Raki stond er op de fles. Daar was ze vannacht zeker bedwelmd van geraakt, de Turkse variant deze keer.

Eigenlijk hield Barbara niet van mohammedaanse mannen, ze waren zo vrouwonvriendelijk. En nu had zij hen weer een reden gegeven te denken dat westerse vrouwen makkelijk te versieren waren. Het enige positieve aan de islam was volgens haar dat je nog een beetje aan lichaamsbeweging deed tijdens het bidden. Maar dat had ze hopelijk niet hardop gezegd gisteravond.

Op het toilet ontdekte ze dat er bloed in haar ontlasting zat. Een slecht teken, het zou immers zeker nog een week duren voordat ze ongesteld zou worden. Zeker iets te heftig met die mannen gerammedand. Barbara kon gelukkig om haar eigen grapje glimlachen.

De neiging om heel even te gaan liggen, wist ze met succes te onderdrukken. Ze moest hier weg. Barbara waste zich snel en ging op zoek naar haar kleren, die her en der

[p. 36]

door de woonkamer verspreid bleken te liggen. Haar blouse was gescheurd, hetgeen toch mogelijk op iets van geweld duidde. Haar slipje kon ze niet meer vinden, dat zou waarschijnlijk in de slaapkamer liggen. Maar dan moest ze echt gaan zoeken en ze wilde niet het risico lopen dat de man waar ze naast had gelegen wakker zou worden. Bovendien, het belangrijkste had ze. Niemand die zou zien dat ze onder haar lange rok geen slip droeg.

Voordat ze de deur uitging, schreef ze nog een klein briefje:

Dag lieve Ali één, Ali twee en Ali drie,
Allah is groot en ziet vast alles. Misschien dat
hij me ooit eens kan vertellen wat jullie hier
met me gedaan hebben.
Groet. B.

Zachtjes sloot ze de deur en nam de lift naar de begane grond. De koelte van de ochtend werkte verfrissend. Het waaide tamelijk hard. Barbara keek om zich heen. De mistroostige flatgebouwen maakten geen herinneringen wakker. In de verte liep een man met een hond. Ze begon in zijn richting te lopen, ze zou zo wel een taxi tegenkomen. De wind voelde al snel koud aan langs haar benen en in haar gezicht.

Een paar maal in het jaar had Barbara de behoefte om zich helemaal te laten gaan. Eigenlijk was dat al zo sinds ze met studeren was begonnen. Ze had twee studies tegelijk gedaan, medicijnen en biochemie, en daarnaast ook nog enkele blokken filosofie gevolgd. Studeren kostte haar geen enkele moeite, dat ging gewoon vanzelf. Zo was ze al als klein kind. Maar net zoals het studeren vanzelf ging, zo kon ze ook die behoefte niet onderdrukken. Het was ook niet echt iets wat ze wilde, het was gewoon iets wat ze móest doen, ze kon er onmogelijk weerstand aan bieden. Meestal gebeurde het na een periode van keihard werken, zo'n vier, vijf keer per jaar. Ze ging dan naar een vreemde stad, met genoeg geld op zak, en dan zag ze wel wat er gebeurde. Ze dronk veel tijdens zulke uitstapjes, zeer veel soms, om deze sporadische uitbarstingen tenminste nog enigszins voor haarzelf te kunnen rechtvaardigen. Niet dat Barbara nu zo verschrikkelijk mooi was, maar haar ervaring was wel dat ze als vrouw nooit lang alleen bleef. Zo goed als altijd eindigden zulke avonden dan ook bij wildvreemde mannen in bed. En dat dat voor haar steevast het gevolg was van te veel drankgebruik en nimmer van enige vorm van liefde of genegenheid, werd haar de volgende ochtend steeds duidelijk. Het was iets wat er voor haar bij hoorde, dat had ze allang geaccepteerd. Ze wist dat ze risico's nam met deze levensstijl. Die nam ze voor lief, ofschoon ze wel degelijk de veiligheidsvoorschriften van deze tijd zo veel mogelijk in acht probeerde te nemen.

Maar dat ze zo veel gedronken had dat ze zich niets meer kon herinneren, was haar nog nooit overkomen.

In de trein terug naar Amsterdam maakte ze een praatje met een bejaard echtpaar dat reeds vroeg op weg was naar de verjaardag van een van hun kleinkinderen. Barbara vertelde hun dat ze over een jaar haar proefschrift hoopte af te ronden. De man was verbaasd dat een jonge vrouw als zij al zo vroeg in de trein zat. In het weekeinde kon ze toch best een beetje uit de band springen? Een beetje ontspanning zou goed voor haar zijn en ze kon immers uitslapen. Barbara glimlachte verlegen en beloofde dat ze zijn advies ter harte zou nemen.

Barbara was vroeg opgestaan, ze had onrustig geslapen. Die ochtend had ze een afspraak met haar promotor. Ze zou te horen krijgen of haar proefschrift goedgekeurd zou worden. Niet dat ze daar al te zeer aan twijfelde maar ze had het nog steeds niet zwart op wit staan.

Het proefschrift behandelde een nogal specialistisch onderwerp. In de hersenen van mensen die leden aan de ziekte van Alzheimer had Barbara in sterk verhoogde mate klonteringen met het eiwit bèta-amyloid gevonden. Dat eiwit was weer een onderdeel van een veel groter eiwit, het amyloid-precursor-protein. Barbara had aangetoond dat het gen van het amyloid-precursor-protein gelokaliseerd was op de lange arm van het 21ste chromosoom, een belangrijke ontdekking. Wellicht dat haar onderzoeksparadigma meer aan het licht zou kunnen gaan brengen over de eventuele genetische ontstaansgeschiedenis van de ziekte van Alzheimer, dat moest verder onderzoek gaan uitwijzen. Internationaal kwam er in elk geval steeds meer respect voor haar publikaties, gezien de toenemende mate waarmee ze geciteerd werd in de toonaangevende tijdschriften en een verzoek voor het aanstaande congres van de World Health Organisation om een lezing van haar laatste publikatie te geven.

Om elf uur liep Barbara de kamer van professor De Graeff binnen. Ze begreep meteen dat het wel goed zat met haar proefschrift. Op tafel stond een grote slagroomtaart.

‘Zou je bij de secretaresse even koffie willen halen?’ sprak professor De Graeff, ‘we

[p. 37]

hebben, geloof ik, wel iets te vieren.’

Haar proefschrift bleek definitief goedgekeurd door de promotiecommissie. Het belangrijkste echter waren de twee uitnodigingen die professor De Graeff een dag eerder voor Barbara had ontvangen om bij twee zeer gerenommeerde universiteiten in Amerika en Japan les te komen geven en onderzoek te doen, en met heel wat geavanceerdere apparatuur dan ze zelf tot haar beschikking had op de universiteit. Dit was voor haar een complete verrassing, en professor De Graeff stak zijn gemeende bewondering niet onder stoelen of banken.

Een uurtje later belde Barbara haar ouders op om het goede nieuws te vertellen en inviteerde hen om 's avonds toepasselijk in een Japans restaurant te gaan eten. Ze gaf zichzelf de rest van de dag vrij en reed terug naar huis. In de wijnzaak op de hoek kocht ze een goede fles champagne en een paar mooie flessen wijn. Er viel inderdaad iets te vieren. Ze wist wat ze in haar mars had, maar op een dergelijke blijk van waardering had ze niet durven hopen. Haar toekomst was definitief verzekerd.

Bij de post lag een vertrouwelijke brief van de bloedbank van het Rode Kruis om zo spoedig mogelijk contact op te nemen. Ze was al jarenlang bloeddonor. Dat deed ze niet alleen uit idealistische overwegingen; ze beschouwde zo'n bezoek zeker ook als een discrete controle voor de riskante kant van haar bestaan. Barbara was er bepaald niet gerust op, want ze herinnerde zich maar al te goed dat ze drie maanden geleden nog was geweest. Een slecht voorteken, hoewel ze zich kiplekker voelde. Barbara besloot dat ze die middag dan maar meteen moest gaan, dan kon ze daarna nog wat gaan winkelen in de stad. Bovendien kon ze haar auto meteen op de parkeerplaats van het Rode Kruis laten staan. Dat was wel zo makkelijk.

De dienstdoende dokter, die ze nog kende van haar studietijd, nam haar mee naar zijn kamer.

‘Ik zal maar meteen met de deur in huis vallen, Barbara. Ja, het spijt me heel erg, maar de vorige keer dat je bloed gaf, is geconstateerd dat je seropositief bent. De test is pas onlangs gedaan omdat het altijd even duurt voordat iemands bloed gecontroleerd wordt. Waarschijnlijk ben je het dus al een tijdje. Als je eraan mee wilt werken, willen we graag een contra-expertise doen. Je weet maar nooit, misschien dat er iets fout is gegaan in het laboratorium. Het spijt me, nogmaals.’

Barbara beet op haar lippen en probeerde niet te huilen.

‘Dit is bepaald geen positief nieuws Ralf,’ stamelde ze.