Hollands Maandblad. Jaargang 1992 (530-541)

[p. 64]

Ezelsoren
(Een bosje anekdotes over woorden)
Wouter Noordewier

In tweedehands boekhandel De Slegte stond een dame hartstochtelijk te huilen. Haar gestolen bibliotheek stond over de vier verdiepingen verspreid.

Ik weet dat mijn brieven soms gevoelig kunnen zijn. Van een onbekende kreeg ik een ansicht met: ‘Bedankt voor je ontzettend gevoelige brief. Je weet.’

Omdat ‘de grote Chomsky’ hem in een voetnoot noemde, ontsnapte een medewerker van Algemene Taalwetenschap in Leiden aan de gevolgen van de bezuinigingen. Zijn positie is onaantastbaar geworden. Het doet er dan niet toe of die voetnoot een uitbrander was.

Volumineus stond Nederlands grootmeester Jan Hein Donner in de uitgang van het station van Leiden. Hij keek onbeweeglijk voor zich uit over het plein. Alles aan hem sprak: ‘Leiden, c'est moi.’

Doof, blind en verlamd - hij kon ook niet verstaanbaar praten - speelde Donner het voor zijn dood klaar leesbare columns met een nog bewegende teen te tikken. Die moest hij helemaal in zijn hoofd hebben.

Ingezonden brieven aan mij beginnen wel eens met: ‘Wie schetst mijn groeiende verontwaardiging [...]’ (bijvoorbeeld ‘... toen ik het stuk van de zich schrijver noemende riooljournalist Wouter Noordewier onder ogen kreeg, waarin deze scribent ons...’).

Aan tafel vertelde ik dat er in een vooraanstaande krant stond dat ik talent had. Mijn vrouw schaterde het uit.

‘Je hebt me nooit gelezen,’ zei ik droogjes.

‘Ik heb van je geproefd,’ antwoordde ze met een glimlach.

Op zijn laboratorium interviewde ik dr. F. van Vugt over zijn proefschrift. Ik heb geen idee waar het over ging en was zelfs na een dag vergeten hoe F. van Vugt er uitzag. Dat lag niet aan hem. Hij legde zijn proefschrift anderhalf uur lang uit. Maar ál die tijd, vlak achter hem, in een reusachtig aquarium, stond een duivels, gehoefd en wasbleek wezen met spierwitte lippen om zijn halfontblote tanden angstaanjagend cynisch over Van Vugts schouder mee te kijken.

Wist ík dat dat 't embryo van een paard was?

De - inmiddels overleden - filosoof Pos was getrouwd met een Française. Deze weigerde Nederlands te leren. Thuis in Amsterdam sprak men dus Frans.

Zijn collega Barendse kwam eens op bezoek. Zij kregen een keteltje water mee om er op Pos z'n werkkamer thee mee te zetten. Ze waren nog in gesprek toen de Française de deur opende. Het water kookte al een hele tijd. Overal hing damp. Zij maakte er een scherpe opmerking over.

Hierop antwoordde Barendse:

‘Madame, nous sommes des philosophes!’

‘Vous êtes des impuissants!’ beet ze hem toe.

(Later zei Barendse: ‘Dat was wel hard om te horen.’)

Jan Praas belde. Zijn computer wilde bepaalde woorden in mijn nieuwe boekje niet behoorlijk afbreken. Wij vonden kortere. Alleen zegt nu iemand ‘Ha ha’ in plaats van ‘Ha ha ha’. Een spontaan lachje is vervangen door koud sarcasme.

‘O God! Een maatschappelijk werker!’ dacht ik. Een verwilderd iemand stond aan de deur. Maar Pim is leraar Nederlands die de ‘o’ mooi kan articuleren. Van pas verschenen vaderlandse romans, die ik met vrucht aan me voorbij laat gaan, roept hij enthousiast uit: ‘Dat is toch zoooo mooooi!’

Dat gedrevene hebben ook anderen onderkend. Hij liep over een strand op Curaçao, slechts gekleed in bril en zwembroek, toen een zonnende dame respectueus zei: ‘Dag dominee.’

Zijn gevoel voor humor is gelukkig wel in orde. Hij kreeg een tuberculose en lag al op de dodenkamer in het ziekenhuis van Willemstad. De twee anderen, die links en

[p. 65]

rechts van hem lagen, stierven snel, zodat hij als enige werd verzorgd door een bazige, vrome en bovendien volkomen onverstoorbare verpleegster. Tijdens een bloedspuwing die hem benauwde, vond hij toch nog de geestkracht om haar hand te pakken en te stamelen: ‘Zuster! Jezus komt me halen!’ Het mens was rázend.

Ik had ringbanden nodig en heb de inhoud van enkele weggegooid. Bij het overlezen van oude teksten kan het schaamrood je naar de kaken stijgen.

Eén map zat vol pornoverhaaltjes waarmee ik, in een periode van werkloosheid, zwart wat bijverdiende. Niet dat ik me daar voor schaam. Maar al die beeldspraak. ‘Dit was de druppel die de emmer van zijn opgekropte gevoelens deed overlopen’ etcetera. Alles wat ik instuurde, was goed, ik had geen last van censuur.

Ik kan me maar één geval herinneren waarin iets werd veranderd. Een dickensiaans weesje zocht hulp bij haar door Amsterdam verspreid wonende tantes. Die waren zo jaloers dat Gravida zwanger was, dat ze het meisje er moralistisch (en anderszins) van langs gaven. Ik liet een van de boosaardige tantes, na Gravida's zoveelste vergeefse bezoek, op haar divan onderuit zitten, een beetje ingedikte Nestlé-blikjesmelk over haar sneetje druppelen, en haar oude hond roepen.

Nou deed de grootste concurrent van mijn tijdschrift wél aan bestialiteit. Die toonde bijvoorbeeld dames met een varkenspik in zich. (Ik wist niet dat die gekruld zijn als een kurketrekker.) Mijn werkgever had als slagzin onder de naam van het blad: ‘Beschaafd en toch amusant.’ Toch was ik nog verbaasd bij het (over)lezen van: ‘Zij riep haar negerhuisknecht. Waggelend kwam die binnen.’

De gemeentelijke kunstinstantie De Utrechtse Kring, over de hele zevende verdieping van een hevig met de middeleeuwse binnenstad vloekend torenflatje gezeteld, kreeg zelfs eens niemand op een lezing. Toch waren er honderden brieven de deur uitgegaan, met de aankondiging dat J. Bernlef, dichter/essayist/romanschrijver, zou optreden. Ik bood de Kring aan er een lezing over Engelse literatuur te houden én voor publiek te zorgen.

Hun antwoord was kort: ‘Wij houden alleen lezingen van erkende schrijvers.’

Uitgeverij Ricerare uit Groningen gaf ook zo'n dreun. Onder het motto ‘Zinnige teksten’ gaven zij briefkaarten uit met op elke briefkaart een pittige zin uit een roman.

Ik stuurde mijn roman ook in. Na zes weken werd hij teruggestuurd. Ze hadden niks kunnen vinden. ‘Maar dat houdt geen oordeel over de kwaliteit in.’

De kortste boekbespreking die ik las, stond in Le Monde. Zij ging over Françoise Sagans Aimez-vous Brahms?: ‘Brahms oui.’

Op mijn schaakclub hadden alle mannen plezier in mijn nederlaag tegen ons nieuwe vrouwelijke lid. Vrouwen schaken namelijk erg agressief maar kennen geen voorzichtig positiespel. Normaal had ik moeten winnen. Bedwelmd door haar parfum gaf ik een dame weg, waardoor zij erin slaagde te winnen.

Ik stelde voor een club binnen de club op te richten, van mannen die van haar verloren hadden en haar elke schaakavond een pilsje zouden moeten aanbieden.

Deze verder knappe Utrechtse had eigenlijk maar één gebrek. Dat van haar naamgenootje uit My Fair Lady. Zodra ze zich op haar gemak begint te voelen, noemt ze een paard zonder blikken of blozen een ‘pord’. Vreemd dat haar Engels weer zo chic klinkt. Met ‘The rain in Spain falls mainly in the plain’ zou ze geen moeite hebben.

Voornoemde zin kent meerdere vertalingen in het Nederlands. De beste is wel: ‘Het Spaanse graan heeft de orkaan doorstaan.’ Gehandhaafd zijn gebleven:

-	het betekeniselement Spanje;
-	de klimatologische referentie;
-	de tien lettergrepen;
-	de vijfvoetige jambe;
-	de zogenaamd uit een aardrijkskundeboekje getilde zin;
-	de vier moeilijke klinkers.