Hollands Maandblad. Jaargang 1992 (530-541)

[p. 46]

Kattemat
K. van Assen jr.

Laat op een voorjaarsmiddag in de vroege jaren zestig legde Fiep het eerste deel van ‘reportage kattemat’ op de foto vast.

Urenlang al hadden ze gewacht langs de Boschdijk, hopend de deelnemerskaravaan in de laatste etappe van de Tulpenrally te zien voorbijrijden. De camera klaar voor de ronkende bolides. De felrode Italianen, de zilvergrijze Porsches en de kittige groene Mini's van het Engelse damesteam. Onleesbaar geworden nummerplaten en grijs bestofte voorruiten. Sportwagens bedekt met het vuil van duizenden kilometers dagen en nachten voortrazen over beijzelde bergpassen en modderige macadamwegen. Tevergeefs.

De witte Triumph Sport van een bekende Nederlandse coureur die voor eigen rekening reed, trok nog brullend langs hen op toen hij een melkkar inhaalde, maar verder passeerde er slechts af en toe een enkele doodgewone toerwagen. In totaal nog geen tien. Hekkesluiters tussen het alledaagse verkeer. Buiten de extra mistlampen, de verstralers op de voorbumper en het oranje deelnemersschildje, viel er niets bijzonders aan te zien. De spectaculaire foto's die Fiep in het vooruitzicht had gesteld, konden ze wel vergeten. De voorhoede, waarin de genomineerde winnaars reden, moest reeds uren eerder zijn voorbijgekomen. In de ochtend, toen zij nog op school zaten.

Hans begon al spijt te krijgen van zijn spijbelen. Hij behoorde op dat moment op typeles te zitten. In de kale achterkamer van mevrouw Kwekkeboom. Tussen de ratelende schrijfmachines, oefenend op snelheid. Minimaal 110 zuivere aanslagen per minuut, zoals vereist voor het praktijkdiploma machineschrijven. Een vaardigheid die hij vreesde wel nimmer te zullen beheersen. Evenmin als het op correcte wijze uitvoeren van de Amerikaanse en Hollandse briefindeling. Hij haatte deze lessen, die zijn vader hem had opgelegd om buiten schooltijd iets om handen te hebben.

De psycholoog die hem in verband met zijn slechte schoolprestaties had getest, had het jeugdatelier van een plaatselijk bekende kunstschilder aanbevolen. Vanwege het concrete creatieve!

Zijn vader echter had besloten dat hij het praktijkdiploma machineschrijven moest behalen. Dat was evengoed concreet. Bovendien kon iemand met een handschrift als het zijne daarvan later veel plezier hebben. Volgens mevrouw Kwekkeboom profiteerde je er ook van als je in militaire dienst moest. Dienstplichtigen met een diploma machineschrijven behoefden zich niet eindeloos te vervelen en steeds maar overbodige onderhoudswerkzaamheden te verrichten. Ze konden zeker zijn van een plaats op de compagnieadministratie. Daar zaten ze dan warm en droog, terwijl anderen de ontberingen van veldoefeningen moesten doorstaan.

Wat Hans betrof, leek het voornaamste doel van de cursus machineschrijven hem na schooltijd van de straat te houden. Een opzet die, dank zij de slordigheid van zijn lerares, maar gedeeltelijk was geslaagd. Zij kende nooit zijn achternaam en leek hem gewoonlijk niet te missen wanneer hij eens een typeles oversloeg.

‘Kijk, daar gaat je oude vlam!’ brulde Fiep boven het verkeerslawaai uit.

Aan de overkant langs het hek van het kerkhof fietste Eva. Een dubbele schooltas hing opengeslagen over haar stuur en aan de voorvork van haar fiets zat, in een metalen clip, een hockeystick geklemd. Ze had een hoog opgestoken blonde paardestaart en droeg opvallend fel gekleurde kousen onder een hard gesteven petticoat, die haar legergroene anorak wijd rondom het zadel uiteen spreidde.

‘Hé, Maria!’ brulde Fiep naar het meisje. ‘Ken je je ouwe Jozef nog? Hij wil graag een foto van je! Wil je niet even voor hem poseren?’

Hans voelde dat hij bloosde. Eva was het eerste meisje geweest op wie hij verliefd was geworden. Ze hadden samen op dezelfde lagere school gezeten. En in de zesde klas meegespeeld in het kerstspel. Het jaarlijks hoogtepunt voor de hoofdonderwijzer, die uit principiële overwegingen geen aandacht wenste te besteden aan Sint-Nicolaas. Het kinderfeest bij uitstek! Vanuit een diep religieuze gedrevenheid stelde hij daarentegen alles in het werk om de komst van Christus op aarde te midden van zijn leerlingen op waardige wijze te vieren. Ouders en familie-

[p. 47]

leden werden uitgenodigd in een kleine kerk tegenover de school. Daar leidde hij een met muziek, declamatie en zang afgewisselde liturgie, die werd beëindigd met het door hemzelf geschreven en geregisseerde kerstspel.

Hans had de rol van Jozef gespeeld en zij die van Maria. Trots en toch devoot hadden ze meegedaan. Vol overtuiging. Ook Fiep, als ruwe herder in aanbidding voor de in doeken gewikkelde babypop in het stro.

Een vreemde onrust, waarmee hij geen raad wist, was toen plotseling over hem gekomen. In de klas kon hij zijn ogen maar niet van haar afhouden. Heimelijk had hij getracht zich voor te stellen hoe het zou zijn haar te zoenen. Een gedachte die hem zozeer in verwarring had gebracht dat hij zich zulke fantasieën maar nauwelijks durfde toe te staan. Het scheen hem toe dat iedereen aan hem kon zien wat hij dacht. Een vrees die ongevraagd onaangenaam werd bevestigd toen de hoofdonderwijzer eens een toespeling maakte op zijn verliefdheid. Ten overstaan van alle klasgenoten had hij hem gecomplimenteerd met zijn goede smaak. Want ook in zijn ogen was Eva het mooiste meisje van de klas.

Toch had hij er met niemand over gesproken. Aanvankelijk ook met haar niet. Zij hadden briefjes uitgewisseld via haar vriendinnen. In een van die briefjes, waarop zij met lipstick een afdruk van haar mond had gemaakt, had zij geschreven dat het, wat haar betrof, ‘aan’ was tussen hen. En ofschoon ze elkaar daarna geruime tijd uitsluitend schriftelijk liefhadden, bleef dit allerminst een geheim. Op een voor hem onverklaarbare wijze waren ze ook thuis op de hoogte geweest en had vooral zijn broer niet nagelaten hem te bespotten om zijn verliefdheid.

‘Moet je kijken, ze draagt rock-'n-rollkousen!’ schreeuwde Fiep en hij begon luidkeels te zingen:

You're nothing but a hound dog.
You've said you were high class,
But that was a lie.

En evenals Elvis schokte hij zijn bekken wild heen en weer op de maat van zijn gezang.

Eva vervolgde stoïcijns haar weg. Meisjes van de mms hadden meer belangstelling voor jongens uit de hogere klassen van het Lorentz Lyceum dan voor ulo-leerlingen. Ze zette haar fiets in de voortuin van haar ouderlijk huis en ging naar binnen. Naar de jongens keek ze geen ogenblik om.

Ze staat nu voor de hoge spiegel in de vestibule en schikt haar kleren of verandert iets aan haar kapsel, wist Hans. Daaraan zou wel niets veranderd zijn. Evenmin als het roepen van de kleine grijs gestreepte kater. Zodra ze door de glas-in-looddeur de marmeren hal betreedt, verschijnt de kat. Hij schuurt spinnend langs haar benen. Geeft kopjes. En laat zich met zó'n hartstocht aanhalen dat hij steeds opspringt en een ogenblik op zijn achterpoten blijft staan om zijn kop langs de gestrekte palm van haar hand te schuren. Hoe hoger haar hand, hoe rechter de kat overeind staat. Een spel tussen mens en dier dat Hans zeer had verbaasd.

Thuis hielden ze geen huisdieren en van het gedrag van katten of honden had hij niet de minste notie. Eerlijk gezegd was hij eigenlijk een beetje bang voor dieren. Honden passeerde hij bij voorkeur met een flinke boog en katten zou hij uit zichzelf niet aanhalen.

Dat had hem behoorlijk in verlegenheid gebracht toen hij voor het eerst met haar mee naar huis mocht. Ze hadden samen op haar kamertje gezeten, waar haar moeder citroenthee had geserveerd. De kater was plotseling bij hem op schoot gesprongen, had zich languit tegen zijn lichaam uitgestrekt en was hevig aan zijn trui gaan sabbelen terwijl hij daarbij met de scherpe uitgestoken nagels van beide voorpoten ritmisch aan zijn borst begon te krabben. Pijnlijk verschrikt had Hans het dier van zich verjaagd, maar na enkele ogenblikken was de kat weer op zijn knieën gesprongen om opnieuw aan zijn borst te sabbelen en te krabben. Toen hij het beest voor de tweede maal van zich af wilde duwen, veranderde eensklaps de aanhaligheid in een felle vijandigheid. Hans kreeg een fikse haal en het dier begon dreigend naar hem te blazen.

Geheel onbevreesd voor deze plotselinge agressie had Eva de kat in haar armen genomen en al aaiend gekalmeerd.

‘Rustig maar, Poekie!’

‘Kom maar veilig bij het vrouwtje.’

‘Hans doet je heus geen kwaad.’

En zo had ze nog een hele poos met het dier door getroeteld, terwijl hij, met een zakdoek om zijn bebloede hand, hulpeloos tegenover haar had gezeten.

Tot zoenen was het nooit gekomen.

‘De heilige moeder Gods ziet ons niet meer staan!’ sprak Fiep plechtig. ‘Laten de verworpenen der aarde zich tot de doden wenden. Daar treft men pas echt fotogeniek talent. Als er een graf geruimd wordt, krijgen we toch nog een prachtige reportage.’

Hans probeerde zich voor te stellen hoe zulke foto's er uit zouden zien. Fiep was in

[p. 48]

staat om met zijn camera voorstellingen te maken die volstrekt afweken van wat je in werkelijkheid zag. Hij had foto's waarop je legeroefeningen leek te zien, terwijl in werkelijkheid Dinky-Toys en ander speelgoed voor de lens hadden gestaan. Wat zou hij in de donkere kamer weten te toveren van zo'n zanderige schedel tussen de klompen van de koster?

Eenmaal had hij zelf zo'n huiveringwekkende vondst vastgelegd. Op een druilerige zondagochtend. Samen met zijn beide zusjes mocht hij een ritje maken met oom Jules, die de avond tevoren in een gehuurde Volkswagen op bezoek was gekomen. Oom Jules vloog als steward bij een luchtvaartmaatschappij en had heel wat van de wereld gezien. Hans verheugde zich altijd weer over zijn komst. Oom Jules was geestig en zat vol avontuurlijke verhalen over de verre landen die hij had bezocht. Maar ook in Nederland maakte hij de gekste dingen mee. Dikwijls kwam hij met iets aparts. Zoals ook toen met die gloednieuwe Volkswagen. Dat het huren van een auto aanzienlijk meer kostte dan een treinkaartje vanaf Amsterdam, speelde voor hem blijkbaar geen enkele rol.

Bij zijn ouders viel de zwierige levensstijl van oom Jules echter niet in goede aarde. En dat kwam niet alleen doordat hij nooit naar de kerk ging. Hans had zijn moeder eens horen zeggen dat ze het in de luchtvaart allemaal wel erg gemakkelijk namen en dat geen huwelijk daar nog standhield. Oom Jules was echter niet getrouwd. Op hem kon haar verwijt dus geen betrekking hebben. Hij begreep niet goed welke onuitgesproken bezwaren zijn vader en moeder tegen hem koesterden. Voor de kinderen was hij beslist hun aardigste oom!

Terwijl de anderen in de kerk zaten, hadden ze in de Volkswagen wat rondgereden in het stroomgebied van het riviertje de Dommel. Door schijnbaar verlaten dorpjes, gelegen tussen groene landerijen, omzoomd door hoge ruisende populieren. Langs de Nunense watermolen en het huis waarin Van Gogh ooit woonde. Oom Jules had niet veel belangstelling getoond voor de Brabantse bezienswaardigheden. Hij rookte de ene sigaret na de andere. Lucky Strike's uit pakjes met een blauwe banderol, waarvan een hele slof achteloos op de achterbank van de auto lag. Aan zulke sigaretten kon je zien dat hij veel in het buitenland kwam. Een merk als Lucky Strike was in Nederland onbetaalbaar.

Toen zijn zusjes, die achterin in de ‘kattebak’ zaten, begonnen te klagen over wagenziekte, besloot hij een ogenblik te pauzeren.

Aan de voet van de vervallen kerktoren van het dorpje Nederwetten deden ze toen een gruwelijke vondst. Ze waren uitgestapt om de ruïne te bezichtigen. Deze was zo oud dat er gras groeide op de toren. Helemaal bovenop had zelfs een kleine boom wortel geschoten.

Plotseling hadden ze voor een kuil gestaan die voor meer dan de helft vol lag met schedels en beenderen van menselijke skeletten. Alles ordeloos door elkaar. In hun eerste schrik hadden ze een ogenblik gedacht dat ze voor de stille getuigen stonden van een pas ontdekte Duitse oorlogsmisdaad, maar spoedig werd hun duidelijk wat er werkelijk gaande was.

Het kerkhofje, dat ooit rondom de reeds lang verdwenen kerk had gelegen, werd in zijn geheel afgegraven om plaats te maken voor een nieuwe verkeersweg. Het menselijk gebeente dat daarbij boven aarde kwam, werd nonchalant, in een grote kuil bij elkaar, opnieuw onder de grond gespit.

‘Zo kunnen ze gezellig samen wachten op de jongste dag,’ had oom Jules gespot. En de meisjes, die toch al misselijk waren, hadden staan kokhalzen, terwijl ze nauwelijks durfden te kijken. Oom Jules had mompelend lopen vloeken over het gebrek aan respect voor de doden. Hij had zich kwaad gemaakt, omdat men niet de moeite had genomen het graf af te dekken en het gebeente gedurende het weekeinde zo maar, open en bloot, had achtergelaten. Als buitenkans voor macabere verzamelaars.

Toch had hij Hans aangespoord opnamen te maken met zijn pas verworven smalfilmcamera. Een tweedehands toestel met mechanische aandrijving. Een zoomlens ontbrak op het eenvoudige apparaat, zodat het beeld van de skeletten op de film ver weg bleef. Bij vertoning bleek het huiveringwekkende van de ontdekking geheel en al verloren te zijn gegaan. Misschien waren de knekels beter tot uitdrukking gekomen als hij, met zijn buik op de grond gelegen, half in de kuil was gaan hangen. Maar daartoe had hem het lef ontbroken.

Zou Fiep zomaar in een modderig graf durven springen om een skelet te fotograferen?

Het liep al tegen vijven toen ze het krakende grindpad van het kerkhof betraden. Ofschoon hij hier wel eerder was geweest, moest Hans toch enkele ogenblikken wennen aan de sfeer op de begraafplaats. De rust die hier heerste, vormde een vreemd contrast met het voort razende verkeer op de uitvalsweg naar Den Bosch. Een hoge muur en twee smeedijzeren toegangshekken, bekleed met zwarte metalen platen, scheidden

[p. 49]

de verstilde wereld der gestorvenen van de haastige drukte van alle dag. Ordelijk en roerloos stonden de zerken in lange rijen geduldig in het gelid. Sommige al zo lang dat de inscripties, verweerd door weer en wind, bijna onleesbaar waren geworden. Haast alle doden bleken, als je de grafschriften mocht geloven, zorgzame en geliefde echtgenoten, ouders en grootouders te zijn geweest. Allen vervuld van een diep geloof. De meesten waren nog opgegroeid in de tweede helft van de 19de eeuw.

Hier en daar lagen er bloemen. De stenen waren dan beduidend nieuwer. Op een enkel graf bloeide zelfs een bedje viooltjes. Ergens op een kleine marmeren zerk hadden de nabestaanden een foto van de overledene laten aanbrengen. Een klein meisje in het wit. Als zij in leven was gebleven, zou zij ongeveer even oud zijn geweest als de beide jongens. Dat viel uit de vergulde letters te lezen. Ze moest nog acht jaar worden toen ze door een verkeersongeval werd getroffen. De ouders hadden vast en zeker gewild dat ze gekleed in haar communiejurkje in de kist werd gelegd. Dat deden roomsen wel vaker. Als bruidje van Christus. Wat zou daar nu nog van over zijn, anderhalve meter onder de grond?

Hans moest er niet aan denken. Het plan om het ruimen van een graf te fotograferen, leek hem opeens toch niet zo'n goed idee.

‘Moet je zien,’ siste Fiep. ‘Daar heb je opoe Hoppenbrouwers. Wat moet dat geschifte wijf hier met een baby?’

De glanzend gelakte kinderwagen, een Engels model op hoge wielen, paste niet erg bij de slonzige oude vrouw in haar donker gebloemde mouwschort. Twee kromme breipennen staken door de dunne haarknot achter op haar grijze hoofd. Van achter een klein ijzeren brilletje loerde ze spiedend om zich heen. Er werd beweerd dat ze niet normaal was en jarenlang in de Rijkspsychiatrische Inrichting zou zijn verpleegd. Hans vond haar echter niet abnormaler dan zijn eigen oma. En die was nog nooit door een psychiater behandeld.

Af en toe bleef de vrouw langdurig stilstaan bij een zerk om het grafschrift aandachtig te bestuderen. Aan het bewegen van haar lippen kon je zien dat ze blijkbaar nooit echt goed had leren lezen. Hier en daar schudde zij traag haar hoofd voor ze weer verder liep.

Onder de kap van de kinderwagen stond een oude weekeindtas, waarin een fles melk en brood zichtbaar waren. Naast de tas, in de bak van de wagen, vervoerde ze een zwarte braadpan, waarop het deksel door middel van een geknoopte theedoek op zijn plaats werd gehouden. Ze schuifelde voort tot vlak bij het knekelhuisje aan het eind van het middenlaantje. Daar tilde ze de weekeindtas uit de wagen. Moeizaam boog zij zich over de inhoud. Enkele gedeukte emaillen borden kwamen te voorschijn. Ze legde het brood erop en schonk daar wat melk over. Uit de zwarte pan haalde ze de afgekloven botten en het kale karkas van een gebraden kip. De vrijwel ontvleesde botten werden bij het brood op de borden gelegd, terwijl ze intussen zachtjes begon te roepen.

‘Kom maar poes.’

‘Kijk eens wat lekker!’

‘Kom dan, poes.’

‘Poes, poesepoes, poes.’

Eén voor één kwamen ze behoedzaam te voorschijn. De zwerfkatten van het kerkhof. Magere scharminkels. Stuk voor stuk een bonte mengeling van raskenmerken. Een kleine lapjeskat begon nieuwsgierig aan de borden te snuffelen. De overige bleven wantrouwig op veilige afstand. Afwachtend loerend naar de vrouw met het voedsel. Pas toen zij enkele passen terug deed, slopen ze naderbij. Voorzichtig begonnen ze te peuzelen van de broodpap. Twee gulzigere katten

[p. 50]

trokken het kippekarkas met hun kaken uiteen. Met opgeheven kop sleepten ze hun buit weg, als was het een zelf gevangen prooi. De kleinste van het tweetal zonderde zich af en begon op een graf, met scheve kop, de vleesresten tussen de ribben uit te scheuren. Het was een grijs gestreepte kat met een kleine witte vlek boven zijn neus.

‘Kijk!’ zei Hans. ‘Zie je die cyperse met die witte neus? Dat lijkt de kat van Eva wel.’

Fiep haalde zijn schouders op.

‘Die straatkatten lijken allemaal op elkaar,’ antwoordde hij. ‘Deze heeft trouwens een manke achterpoot. Heb je dat gezien? Ik zal een mooie foto voor haar maken.’

Hij deed een paar passen voorwaarts en hurkte neer. Hij richtte zijn lens op de vretende kat en drukte af.

‘Niet doen!’ riep opeens opoe Hoppenbrouwers. ‘Jullie mogen hier niet fotograferen! Je mag hier helemaal niet komen!’

‘Zo? En wie zegt dat?’ vroeg Fiep.

‘De pastoor van onze parochie.’

‘Daar hebben wij schijt aan opoe. Wij zijn niet katholiek,’ smaalde hij. ‘Zijn dit soms de katten van de pastoor?’

‘Nee, ze zijn van onze lieve Heer. Alles is van onze lieve Heer.’

‘Behalve dan die grijze met die strepen,’ zei Hans triomfantelijk. ‘Dat is de kat van Eva!’

‘Ja ja. Brutale snotapen. Neem een oude vrouw maar in de maling. Moet ik soms je moeder waarschuwen?’

‘Lach eens naar het vogeltje!’ riep Fiep terwijl hij een foto van haar maakte.

‘We maken een reportage over verwaarloosde poezen. Morgen sta je op de voorpagina van Groot-Eindhoven. Als de weldoenster van Woensel!’

De vrouw mompelde iets onverstaanbaars en wees naar haar hoofd. Fiep legde het gebaar met zijn camera vast.

‘Kom,’ zei hij. ‘Moet je die kat van Eva niet bij haar terugbrengen?’

Als de manke inderdaad Eva's kat was, bood het thuisbrengen van haar troeteldier misschien een mooie gelegenheid om de vernedering van daarnet te herstellen. Hans zag haar dankbaarheid al voor zich. Zij zou hem zeker binnen vragen. Er was slechts één probleem.

‘Hoe krijgen we dat beest te pakken?’

‘Gewoon. Lokken met eten,’ zei Fiep. ‘Probeer het maar met zo'n bot.’

Met een paar grote stappen stond hij bij de kinderwagen en graaide in de braadpan.

‘Hier, probeer het zelf maar.’ En hij duwde Hans een vettige kippebout in zijn hand.

Opoe Hoppenbrouwers keek grommend toe.

‘Stil nou!’ zei Fiep. ‘We moeten die manke kat naar huis brengen. Dat is géén zwerver. We weten waar die woont.’

Hans sloop voorzichtig in de richting van de grijs gestreepte kat. De kippebout in een uitgestoken hand onbeholpen voor zich uit. Met een paar schichtige sprongen vluchtte het dier voor hem weg. Ondanks zijn manke achterpoot zag het er niet naar uit dat de kat zich gemakkelijk zou laten vangen. Met hoge rug bleef het dier op enige afstand staan. Zijn haren recht overeind. Het leek wel of hij onder stroom stond.

‘Mooie reporters,’ bromde de vrouw. ‘Je jaagt dat arme beest veel te veel schrik aan.’

Ze boog zich over de weekeindtas en viste een aangebroken sardineblikje te voorschijn. Ze stak het uit in de richting van de kat en sprak hem geruststellend toe. Aangetrokken door de geur die het geopende blikje verspreidde, scharrelden een paar katten meteen nieuwsgierig om haar heen. Zachtjes miauwend naar het lekkers. Het duurde niet lang voordat ook de manke kat weer naderbij kwam. Zijn rug nog steeds wat gekromd.

Met haar kromme vingers peuterde opoe Hoppenbrouwers de sardientjes uit het blik en voerde ze aan de katten. De grijs gestreepte bleef niet achter. De gulzigheid was sterker dan de angst. Tevreden spinnend likten de katten de olie van de vingers van hun weldoenster.

Opnieuw legde Fiep vast wat hij zag. Zij maakte niet langer bezwaar tegen het fotograferen, maar poseerde gewillig met de manke kat in haar armen.

‘Hier, breng die zielepoot maar gauw naar huis,’ zei ze en duwde de kat tegen Hans' borst.

‘Goed vasthouden, hoor!’

Hij sloot zijn armen om het dier en haastte zich naar de uitgang van de begraafplaats. De kat verzette zich hevig tegen de omarming en deed wilde pogingen om te ontsnappen. Hans klemde hem nog dichter tegen zich aan. De angstig uitgeslagen nagels voelde hij dwars door zijn windjack in zijn vel. Op de Boschdijk werd de kat door het langs denderende spitsverkeer nog banger. Hij kon het dier niet langer houden. Blazend ontglipte de kat. Als een keeper dook hij hem na. Miste en schaafde zijn hand aan de betonnen stoeptegels. Op hetzelfde moment zag hij hoe de kat door een auto de lucht in werd geslingerd. Versuft, maar nog in leven, kwam het dier in de goot terecht. Hans wilde hem weer gauw in zijn armen nemen, maar de kat reageerde toch nog onverwacht snel. Hij ontsnapte opnieuw. Geheel in paniek vluchtte het beest weer de rijweg op. Een paar auto's wist hij nog te ontwijken,

[p. 51]

maar voor de kat de overkant kon bereiken, werd hij verpletterd onder de enorme achterwielen van een zwaar beladen aanhangwagen. Als een smerig hoopje bont bleef hij liggen op het asfalt. Uit zijn open gevallen bek stroomde bloed. Zijn botten staken dwars door de verkleefde vacht naar buiten.

Opeens stond Fiep naast hem op de stoeprand. Hij maakte foto's van de aangereden kat.

‘Waar ben jij godverdomme mee bezig?’ schreeuwde Hans verbijsterd.

‘Dat zie je toch,’ antwoordde hij kalm. ‘Ik maak nu eindelijk mijn reportage.’

Opnieuw daverden de zware wielen van een vrachtwagen over het kadaver van de kat. Personenauto's probeerden het nog te ontwijken, maar de vrachtwagenchauffeur scheen niet eens te merken dat hij over een verongelukt dier heen reed.

‘Let maar eens op,’ zei Fiep. ‘Nu ontwijken sommige chauffeurs die dode kat nog. Maar na een paar vrachtauto's rijden ze er zonder uitzondering allemaal overheen. Het maakt ze niets meer uit of het nu een hond of een kat is. Binnen enkele uren wordt het beest volledig plat gereden. Je ziet dan alleen nog maar het vel. Als een vachtmatje vastgeplakt op de rijbaan. En over een paar weken zie je helemaal niets meer. Dan is alles verdwenen. Verpulverd door duizenden autobanden. Dat wilde ik altijd al een keer vastleggen. Eigenlijk moet ik je dankbaar zijn dat je dat beest hebt laten ontglippen.’

‘Klootzak. Vuile klootzak. Het was Eva's kat!’

‘Hoe weet je dat opeens zo zeker?’ antwoordde Fiep en hij vervolgde treiterend: ‘Als je met een ordinaire straatkat had aangebeld, had je mooi voor lul gestaan, daar bij Eva op de stoep.’

Hans voelde dat hij misselijk werd. Hij wilde weg van deze plek. Naar huis. Op veilige afstand van het kattekadaver stak hij de straat over en liep naar zijn fiets. Toen hij wegreed, kwam juist opoe Hoppenbrouwers achter haar kinderwagen door de poort van het kerkhof. De dode kat scheen ze niet te zien. Ze stak haar hand op en zwaaide naar Hans. Maar hij durfde niet terug te groeten. Vlug sloeg hij de eerste de beste zijstraat in en reed vervolgens zo langzaam mogelijk naar huis.

Hij kwam te laat voor het eten. De soep was al afgeruimd. Gauw waste hij zijn handen en schoof naast zijn broer en beide zusjes aan tafel. Het was nog geen zes uur. Zijn vader zou pas laat thuiskomen. Dan aten ze altijd vroeger. Gewoonlijk vond hij dat gezellig en genoot hij van de lekkere lange avond.

‘Wat is er met je hand gebeurd?’ vroeg zijn moeder terwijl ze naar de keuken liep. Hans zei dat hij met de fiets was gevallen.

‘Heb je nog iets van de Tulpenrally gezien?’ vroeg zijn broer.

Hans schudde zijn hoofd. Het was een vernederende vraag. Zijn broer wist donders goed dat hij op elke vrije middag naar typeles moest.

‘Ik heb Pat Moss gezien,’ schepte hij op. ‘En ook die andere wijven in hun Mini-Coopers.’

Door ziekte van Wamelink waren Grieks en Latijn uitgevallen en had hij die ochtend rondom de pauze twee aaneengesloten tussenuren gehad. Tijd genoeg om bij de controlepost op de Mathildelaan te gaan kijken.

‘Weet je dat die wijven echt geil optrekken?’

‘Ik hoor toch geen onvertogen taal!’ waarschuwde hun moeder, die juist uit de keuken terugkwam. ‘Zo spreken wij niet in dit huis!’

Ze zette een braadpan op tafel en gebood een van de meisjes de appelmoes en de gebakken aardappelen uit de keuken te halen.

‘Is je fiets nog heel?’ wilde ze van Hans weten.

Hij verzon dat alleen het stuur scheef stond, maar dat er verder niets aan de hand was. Tot zijn opluchting ging ze er niet op door. Met een breed gebaar nam ze het deksel van de braadpan en riep als een ware spreekstalmeester: ‘En dan thans, op veler verzoek, herhalen wij het feestelijke eten waar je met je vingers aan mag komen. Kip met appelmoes!’

Met een grote vork deelde ze de stukken rond. Hans keek met afschuw naar de kippebout op zijn bord. Het bot stak door het vlees naar buiten. Je zag precies waar de pezen zaten aangehecht. Hij kon er onmogelijk van eten. Toen zijn jongste zusje aan zo'n poot begon te kluiven en haar tanden gretig in het vlees zette, voelde hij hoe het bloed uit zijn hoofd wegvloeide en zijn maag langzaam samentrok. Het beeld van de overreden kat verscheen weer voor hem. Verkleefd op het wegdek als een steeds plattere kattemat. Onbedwingbaar hevig moest hij overgeven. Zijn handen sloeg hij voor zijn mond, maar dat kon niet verhinderen dat de inhoud van zijn maag in zure golven over zijn bord stroomde.

Het feestmaal was voorbij. Ook voor de anderen. Niemand kreeg nog een hap door zijn keel.

Hans rende van tafel en vluchtte naar zijn kamer. De deur op slot. Niet in staat op het kloppen en roepen van zijn moeder aan de andere kant te reageren, lag hij zachtjes snikkend op zijn bed. Zijn gezicht diep in het kussen weggedrukt.

Hij kon zijn verdriet aan niemand vertellen.