Hollands Maandblad. Jaargang 1992 (530-541)

[p. 40]

Een ander land
Taco Meeuwsen

Ik heb pijn. Al tien dagen dendert hoofdpijn, een mastodont te erg, in mijn hersenpan. De aarde schudt ervan. Ik moet een breedbek-antibioticum uitkuren tegen een ontstoken peesschede in mijn nek. Dat wordt vermoed tenminste. Drie paarse torpedo's per dag doen het werk, na iedere maaltijd één. Maar de pijn blijft. Vrijdagnacht wil de weekenddienst het nog even aanzien met de paracetamol/valium-pillen die de huisarts heeft voorgeschreven. Ze helpen niets. Deze pijn sloopt dikke muren met gemak en giert het uit van leedvermaak bij het wattendek dat de paracetamol opwerpt. Ook de koorts brandt nu op een hoge pit, mijn vlees en gebeente sudderen onder het dekbed. De volgende ochtend laat ik mijn vrouw weer bellen om versterking. Zaterdagmiddag stuurt dr. Van Krimpen-Verlof, die de weekendwacht heeft afgelost, een student. Het pikkie in geruite bloes heeft een leren dokterstas die veel te ouwelijk aandoet. Daar zal de artsenij wel in de familie zitten, denk ik wanneer Bas, het pikkie, de zware tas aan het voeteneinde op bed laat vallen. Daarna denk ik niets meer, want de schokgolf van zijn nonchalante entree heeft mijn hoofd bereikt. Bons. Bons. Ik zoek op de tast het bakje om te spugen. Bas steekt zijn lampje in mijn keel en in mijn oren. Er zit bloed in de linkergeluidsgang, zegt hij. Daar moeten dus van binnenuit beschietingen hebben plaatsgevonden. Een vuurgevecht, door het trommelvlies honderdvoudig versterkt. Dat kan verrotte zeer doen, weet Bas. Hij zal iets sterks adviseren. Fortral, de naam zegt het al.

Dr. Van Krimpen-Verlof moet het bloed eerst zelf zien alvorens hij een paardemiddel uitschrijft. Ik behelp me nog een nacht en een dag met paracetamol/valium-tabletten. Bij het krieken van de dag schud ik in mijn bed als een missionaris met beriberi. Ik tril en schok de hoofdpijn klaarwakker en mijn temperatuur loopt weer angstig op. Met een schele blik op de thermometer in mijn mond meen ik het kwik te zien borrelen, floepend als een magmapoel op IJsland. Op de steengrill van mijn tong sist het water dat ik met gulzige slokjes tot me neem. In de slaapkamer is het koud.

‘Aan hoge koorts is nog niemand gestorven,’ zegt dr. Van Krimpen-Verlof met geneeskundige stelligheid. Hij zit op een gevaarlijk randje van mijn bed en telt met een afkeurende blik het aantal peuken in de asbak. Ik zucht en voel me een aansteller.

‘Dit is een koppijn die ik niet ken,’ leg ik uit. ‘Die pijn moet weg.’

Dr. Van Krimpen-Verlof steekt eenzelfde lichtje op als zijn student en duwt het tuitje in mijn oor. ‘Oud bloed,’ mompelt hij. ‘Het middenoor heeft opgespeeld.’ Hij roffelt op mijn jukbeen en trekt aan mijn neus. ‘Pijn?’ vraagt hij. Het is een vraag die ik bevestigend kan beantwoorden.

Er volgen minuten van interne beraadslaging. Dan kijkt hij me weer aan. Hij is verbaasd dat de paarse torpedo's die koorts niet de baas kunnen. Hij overweegt het nog een dagje aan te zien. Elk ogenblik verwacht hij een spectaculaire temperatuurdaling. Hij zou er bij wijze van spreken op kunnen wachten als hij het niet zo stervensdruk had. Zo werkt het breedbek-antibioticum nou altijd en haastige spoed is een stinkende heelmeester.

‘De pijn,’ verfris ik zijn geheugen, ‘het is vooral de hoofdpijn. Ik wil iets sterks. Er is over Fortral gesproken.’

Fortral, ja. Dat is opnieuw een stille overweging waard. Ondertussen speelt hij ruw met zijn kijkertje, lampje aan lampje uit. ‘Fortral,’ zegt hij ten slotte, ‘is niet van risico gespeend.’ Het opiaat wil in combinatie met hoge koorts nog wel eens voor een tripje zorgen.

‘Dondert niet,’ zeg ik, ‘als de pijn maar verleden tijd is.’

Dr. Van Krimpen-Verlof is eindelijk aan schrijven toe. Drie ampulletjes Fortral, noteert hij met een schokkende hand die voor de ‘f’ eerst wat oefenrondjes draait boven het receptblok. Hij wil voorzichtig blijven. Morgenavond moet de wereld er voor mij heel anders uitzien. Wanneer hij vertrokken is, bekijk ik zuchtend het recept. Op zijn handschrift moet de dokter inderdaad nog veel oefenen.

Fortral bereikt allereerst mijn middenrif. Ik hoef niet meer te ademen. Ik vergeet het gewoon, het is van geen belang meer. Ik lig op

[p. 41]

mijn rechterzij, mijn linkerarm tussen mijn opgetrokken knieën. Daar zal hij drie uur aan één stuk bekneld blijven en doodgaan. Ik beweeg niet meer. De hoofdpijn zakt als schenkstroop naar mijn rechterhersenhelft en vormt er een grote geïsoleerde bal. Fortral neemt de pijn niet weg maar fluistert me een plannetje in het oor. We gaan ergens heen waar de pijn niet is, zegt Fortral zoet. Het is ver weg, dus vergeet die pijn nou maar, we moeten opstappen. Ik voel mij slim en maak me steels los van dat lichaam in die foetushouding, dat lijf vol pijn. Ik kijk neer op mezelf en moet onwillekeurig grijnzen bij de gedachte aan al die achter liggende jaren waarin ik heb getracht om los te komen van mijn Zelf. Al die inspanningen, al die teleurstellingen, al die namaakwonderen en pseudoverlichtingen. Nooit hoofdpijn overwogen. O wat voel ik me slim op dit ogenblik. Ik kan wel van de daken schreeuwen hoe slim ik ben. Niet intelligent of wijs, nee, slim, de allerslimste. Ik giechel bij de aanblik van de huiden zak met botten aan mijn voeten. Ik giechel van leedvermaak, want ik ben toch veel slimmer.

Fortral is groter dan ik. Zijn hand die losjes maar beslist de mijne pakt, voelt aan als glaswol, als engelenhaar, en kriebelt. We moeten stevig doorstappen van Fortral, want er is geen tijd meer te verliezen. Bereid je maar voor, zegt Fortral tegen mij, we passeren eerst alle plaatsen waar we niet willen zijn. Ik voel me nog te slim om me werkelijk voor te bereiden, dus de eerste aanblik treft me onverhoeds en met de kracht van een springvloed. Mijn maag draait zich om. Voor mijn ogen vindt een copulatie plaats. Er naaien daar ratten met mensen in een onaards decor. De kleur paars overheerst en is giftig. Niet de mensenfiguren die er kronkelen en schokken hebben het zo te zien te kwaad, maar de ratten. Ze gillen met hoge stemmen die me door mijn ziel snijden en hun vel smeult. Tussen het gillen door braken ze. Gele gal die draden trekt tussen de mensenlijven. Ik weet me geen raad, mijn ogen kunnen niet meer dicht en mijn neus moet de braaksellucht proeven. Ik kokhals. Fortrals hand om mijn pols is als een schroef wanneer hij me voortsleurt. Hij lacht, een diep, buikig geluid als een wegtrekkend onweer. Ik voel de schaamte kokend naar mijn hoofd stijgen en herinner me het bonzen van de hoofdpijn. Was dat niet toch verkieslijker geweest? Langs mijn lichaam naar beneden kijkend, zie ik braakselspetters als gele pestbulten op mijn lijf. Ik ben zo slim niet meer.

Fortral voert me door onderaardse gewelven. Er druipt een bruin nat langs de wanden en er liggen mensen uitgeteld. Ze kreunen en reiken naar mijn voeten. Ze bedelen en roepen hees om een aalmoes. Ik zie een vrouw en een man gehurkt bij elkaar kruipen. Opgewonden fluisteren ze en ze delen iets wat op de grond tussen hen in door hun heimelijke lichaamstaal aan het gezicht wordt onttrokken. Wanneer ik schuifelend aan ze voorbijga, zie ik een ogenblik de buit. Ze peuzelen van een kind. Plotseling staan we in de buitenlucht. Wind, heet en hard. Het duizelt me en de zon steekt in mijn ogen. Langzaam wen ik aan het licht en dan valt mijn blik op een groene koningsvaren. In het

[p. 42]

hart van de plant groeit een bodembedekker, een vetplant met lederen bladpunten aan zijn wriemelende stengels. De vetplant is blauwgroen en vloekt met de kleur van zijn gastheer. Ik voel mij bang worden. Gebiologeerd staar ik naar het hart van die varen, en gruwel. Precies in het midden, waar de vetplant ontkiemt, is de aarde zwavelig met ongezonde korsten van geel poeder en er trekt de reuk van rotting vandaan. Ik kan mijn ogen er niet van losmaken. Fortral maant me voort. Er biggelen tranen langs mijn wangen en mijn borst schokt ondraaglijk op en neer. Ik huil een oeroud verdriet. Ja, meent Fortral ernstig, dat zijn ook erge dingen. Dat zijn ook erge dingen. Ik droog mijn tranen met een boos gebaar.

Even voor ons uit op het pad snikt hartverscheurend een jongetje van een jaar of tien. Hij heeft ons nog niet gezien. Hij kijkt neer op een dame die voor hem knielt en aan zijn knie bezig is. Ik weet het al, zeg ik tegen Fortral, het knulletje is gevallen en heeft zijn knietje geschuurd. Kijk maar strak voor je uit, bast Fortral streng, het gaat je niet aan, hoor je. Hij heeft gemakkelijk praten. Naderbij komend, kan ik mijn ogen niet geloven. De knul heeft een groot bloedend gat in zijn knie. Met grove steken is de juffrouw bezig er een vettig stuk karton tegenaan te naaien. Ze plukt met haar naald in de huid rond de knie alsof het niks is en drijft met kracht de naald door het karton. Wanneer ze alles strak trekt, gilt de knaap het uit. Ze slaat geen acht op zijn gebrul en kijkt verstoord op van haar karwei wanneer wij passeren. Even kijk ik in het gelaat van de allerdomste mens op aarde. Haar trekken zijn pafferig en haar ogen staan glazig. Tussen haar lippen klemmen een klosje ijzergaren en een bebloede knieschijf. Ik wil haar trappen en slaan, haar rug breken met een droge knap, haar lippen dicht stikken met haar eigen lompe handgereedschap. Fortral legt vermanend een ijzige hand in mijn nek en duwt me verder. Knieschijven, legt hij uit, zijn hier zeldzaam. Daar kijk je van op, maar zo zijn hier de gebruiken. Alles went, ook lopen op één been.

Ik ben doodop. Kunnen we niet terug, wil ik weten. Plassen, ik moet heel nodig water maken.

Fortral helpt me, maar als mijn kleren zijn losgeknoopt en er een windje langs mijn onderbuik waait, komt er geen druppel. Ik heb geen zeggingsschap meer over mijn spieren, en mijn volle blaas kent zijn eigen uitgang niet meer. Hoe moet dat nu, zeg ik wanhopig, alles staat op springen maar ik weet niet hoe het moet. Laat het gaan, dringt Fortral aan en zijn adem verwarmt mijn nek. Wacht, ik zal je luchtpijp vrijmaken, dan vindt je de weg terug naar je buik en dan lukt het je vast je blaas open te doen. Hij omarmt me en tilt me onverhoeds van de grond. Er knapt iets in mijn ruggegraat en ik snak plotseling naar adem. Dan laat ik alles lopen. Ik kijk om me heen. Ik sta stoutmoedig te zeiken in een fantastisch, zomers landschap. Zonnestralen schitteren in het bruisende plasje aan mijn voeten, de lucht is strakblauw en zover mijn ogen reiken, golft een bloemenzee in een verrukkelijk warm windje. Fortral is nergens meer te bekennen. Ik leeg neuriënd mijn blaas. Hoofdpijn is een vergeten aandoening.

‘Matras en dekbed kunnen naar de stomerij,’ zegt mijn vrouw. ‘Je hebt het hele bed onder gepist.’ Ze wrijft het bloed terug in mijn linkerarm. Het tintelt al. Ik ruik de kruidige lucht van thee en mijn maag begint te rommelen. ‘Een goed teken,’ vindt ze lachend. ‘Ik dacht dat je het haasje was. Je lag er als een dode bij. Sliep je zo diep?’

‘Ik ben er geweest,’ brom ik vaag. ‘Andere wetten gelden daar.’

‘Gelden waar?’ wil ze weten.

‘Waar ik was,’ zeg ik. ‘Een ander land.’