Hollands Maandblad. Jaargang 1989 (494-505)

[p. 27]

Brieven in een nijlpaard geschreven
Agnes de Graaf

In een brief dd. 17 oktober 198* aan Heer Ernst:

Het is mij een eer en een genoegen u uit te nodigen voor een oriënterend gesprek op 18 oktober a.s., 16.45 uur, in verband met uw aanstelling als nijlpaardverzorger aan onze vakgroep.

U kunt bij deze gelegenheid tegelijk nader kennis maken met de nijlpaardezusjes Agnes en Esmin. Wilt u erom denken uw zwembroek mede te nemen? Grassen en lotusbloemen, ter vergemakkelijking van het eerste kontakt, zijn alhier in ruime mate voorradig. Mogelijk kunt u wat (tachtiger) poëzie reciteren, daar zijn de zusjes dol op.

Zou u voor onze administratie tevens een kopie van de vereiste getuigschriften mee willen brengen? Het gaat om de diploma's ‘zwemmen’, ‘reddend zwemmen’, ‘nijlpaardverzorging’ en ‘kennis der zoogdiertalen’.

Wij zien met spanning uw komst tegemoet. Door een te snelle afwisseling van verzorgers in het verleden zijn de zusjes wat ontregeld geraakt. Dit uit zich nogal eens in probleemgedrag waar wij - leken als wij zijn op uw uitgebreid gebied - niet altijd een passend antwoord op weten.

Vertrouwend op een lange en vruchtbare samenwerking teken ik met kollegiale groet,

A. de Raaf (Hoofd Dierwerving)

In een brief dd. 7 november 198* aan NRC Handelsblad:

Voor een kourant die zich laat voorstaan op een strikte scheiding van feit en kommentaar, heeft u een betreurenswaardige misstap begaan, en wel op pagina 3 van uw donderdagbijlage Wetenschap & Onderwijs van 3 november j.l. Hier wordt het nijlpaard ten tonele gevoerd als ‘de dikke domkop’, voorwaar een oordeel waarin nuancering wel erg ver te zoeken is!

Wist u wel dat het nijlpaard ‘de eerste van Gods werken’ is (vid. Job, 40:10-19)? Als u wat meer oog had gehad voor de moed, elegantie & scherpzinnigheid van dit dier, had u zelf kunnen vaststellen dat Hij, toen Hij het maakte, nog in een Glanzende Vorm stak. Dit in tegenstelling tot Zijn sluitpost, homo domesticus, die gezien de ernstige onvolkomenheden die deze soort vertoont, wel in een toestand van opperste vermoeidheid moet zijn geschapen.

Ik schrijf u dit omdat ik zelf nijlpaard ben geweest, en nu dan ook behoorlijk tob met mijn gebrekkige menselijke vorm, en dus weet waar ik het over heb. En ook omdat ik wel weet dat het nijlpaard zelf zich nooit verweren zal.

In een brief dd. 8 november 198* aan Heer Ernst:

De uitslag van de tests is als volgt (gemiddeld over beide nijlpaarden):

Visual Memory: Goed

Auditive Memory: Goed

Creativity: Uitbundig

IQ: Ver boven gemiddeld

Locus of Control: Intern

Body Image: Firm

Adjustment: Niet bijster

Anxiety: - het aanzienlijke verschil in skores op de subschalen laat géén eenduidige interpretatie toe

Rohrschach: Opgegeten

De Finger Tapping Test (ter bepaling van links/rechtspotigheid) kon niet afgenomen worden omdat de apparatuur het begaf.

Hopende dat u met deze gegevens uw verzorging beter op de zusjes af kunt stemmen, teken ik met ambtsbroederlijke groet,

A. de Raaf (Hoofd Research & Testing)

P.S. Aan uw verzoek tot middeling van de testskores ben ik - zoals u ziet - tegemoet ge-

[p. 28]

komen. Wat de intellektuele vaardigheden betreft, is dit zeer wel verantwoord. M.b.t. de persoonlijkheidskenmerken heb ik echter de nodige twijfels. Zou u hierover eens kontakt met mij op willen nemen?

Achterop een agneske kaart 1982, voorzien van het ‘Hippo's are Heaven’-stempel, aan E.J.B., redakteur NRC-Handelsblad, dd. 7 december 198*:

Dank voor de troostrijke brief van 11/11 jl. en de moeite die u genomen heeft de mijne zo zorgvuldig te beantwoorden. U moet mij maar vergeven dat mijn gevoel voor humor mij bij de gewraakte passage zo in de steek heeft gelaten. Eerdere, onnoembare ervaringen met stereotiepe opvattingen over het nijlpaard hebben mij op dit gebied wat kopschuw & kwetsbaar gemaakt.

Over de mens zullen wij wel van mening blijven verschillen, maar u mag van mij wel blijven.

In een brief dd. 15 maart 198* aan Heer Adriaan:

Ik ben maar een marginaal schrijfster, maar gezegend met een ongewoon rijk gedachten- & gevoelsleven waarover ik zeer onderhoudend verslag geven kan. Ik zou het daarom geloof ik erg goed in uw alleraardigste praatprogramma doen (beter in ieder geval dan dokter Vos, de uitvinder van het wisseldieet, in de volksmond brooddieet genaamd).

Ik ben IJslandse, maar woon sinds drie jaar in Nederland. Ik spreek goed Nederlands dus u behoeft uw IJslands niet ekstra op te poetsen - tenzij u de gelegenheid aan wilt grijpen natuurlijk. Als u wilt kan ik wel een gedicht van mijzelf in het IJslands voordragen, al dan niet gevolgd door een welluidende vertaling. (Op IJsland wordt altijd veel aandacht aan het muzikale aspekt van spreek- & schrijftaal geschonken.) Het is heel begrijpelijke poëzij die ik schrijf, voor het leeuwedeel handelend over het pak-ijs dat met de warme golfstroom aan komt drijven, met daarop - als het meezit - een enkele dichtbevachte beer.

Zoals zovele eilanders kamp ik met hevige minderwaardigheidsgevoelens die evenwel hand in hand met aanvallen van je reinste hoogmoed gaan, wat voor mijzelf niet altijd goed bij te benen valt maar op omstanders onveranderlijk een biezonder komiese uitwerking heeft. Verder koester ik een uitzonderlijk zwak voor nijlpaarden dat mogelijk ook in u sluimert, aangezien u uw diversenrubriek in de NRC reeds eenmaal met een afbeelding van mijn lievelingsdier liet verluchtigen en in de laatste aflevering daarenboven van nijlpaardetanden sprak. Ik heb zo'n vermoeden dat het nijlpaard de uiterlijke verschijningsvorm van mijn ziel is - mocht-i ooit helemaal naar buiten treden.

Wat dacht u, hebben wij niet het een & ander om over van gedachten te wisselen (zonder publiek is ook goed)?

Met gevleugelde groeten,

Esmin Hrafnsdóttir

[p. 29]

In een brief dd. 13 april 198* aan Heer Ernst:

Deze brief schrijf ik vanuit een nijlpaard dat mij heeft opgeslokt toen ik een duik in het nijlpaardebassin nam. Het bedoelde er niets kwaad mee, zag mij geloof ik voor een mals lotusbloemehapje aan (ik droeg een eksoties zwemkleedje), en ik was binnen vóór we er beiden erg in hadden. Ik moest natuurlijk wel even wennen aan de duisternis, maar het interieur van een nijlpaard is eigenlijk best aardig: het is van binnen helemaal bekleed met zachtrose kussentjes, er staat een klein formaat vleugel die uitstekend op toon is, en er is ruim voldoende voorraad aan schrijfpapier (65 grs.!), pennen & inkt. Er staat zelfs een elektroniese schrijfmachine met keuze uit kursief, IJslands en spijkerschrift. Voorwaar een kompleet Overlevingspakket! Alleen jij bent er natuurlijk niet om af & toe op te klimmen. Zou jij ook niet hierheen kunnen komen om je wat in het bassin op te komen frissen? Een probleempje is wel dat ik niet weet in welk nijlpaard ik zit. Misschien kun je wat klopsignalen geven?

In een brief dd. 8 november 198* aan zusje J.:

Het schrijven gaat mij overigens nog steeds niet gemakkelijk af. Sinds mijn terugkeer uit IJsland waar ik schreef & tekende & zong & musiceerde als een bezetene, ben ik wat dat aangaat, eigenlijk nog steeds niet helemaal de oude, al blijf ik wel vol goede moed. Voor het overige ben ik wel danig in mijn sas: met E., de vachtigste beer van het noordelijk halfrond; met Steinway-poesje dat volmaakt gestreept is en altijd zo aandoenlijk met zijn ene voorpootje over zijn neus ligt te slapen of anders wel als-i boos is over de piano banjert; met ons huis dat ons in de schoot is geworpen en dat in alle vertrekken mooi licht heeft en verder het mooiste uitzicht van de stad; met mijn piano die groot en zwart is en heel degelijk en denkelijk nog wel een mensenleeftijd meegaat; en met de opleiding pianotechniek die ik dit najaar begonnen ben. Ik leer nu alles maar dan ook alles over piano's. Stemmen, reguleren, gebroken hamerstelen lijmen, dempervilt vernieuwen, pedalen van hun gekraak & gepiep ontdoen, over drie jaar ontstaan er op dit gebied geen geheimen meer voor me. De opleiding is in C. en 1 dag per week. Het is de leukste school waar ik ooit op gezeten heb. Het is toch wat, 37 ben ik nu, en nóg zit ik op school. Twee weken geleden had ik notabene een proefwerk BREUKEN. Er zijn namelijk nogal wat verschillen in vooropleiding en vooral mensen met alleen maar lagere school moeten flink bijgespijkerd worden. Die lessen hoef ik niet te volgen maar iedereen moet wel alle proef-

[p. 30]

werken meemaken, wat wel zo rechtvaardig is natuurlijk. ik ben trouwens wel afgestudeerd, vorig jaar augustus, toevalligerwijs op dezelfde dag als E., alleen studeerde die in de archeologie af. Ik was toen zó flauw van de psychologie dat ik bij de uitreiking van mijn bul geen toespraak wou. (Uit pure balorigheid had ik zelfs Lammetje G. naar de plechtigheid megenomen maar die durfde ik, toen het tijdstip daar was, toch niet goed uit mijn tas te halen. ‘Sommige mensen’ zei E. ‘worden in dwangbuizen afgevoerd, anderen nemen hun lievelingsnijlpaard mee naar hun doktoraal-eksamen’). Ik dacht, dat gaat wel weer over, maar nee, een jaar verder ben ik nu en ik wil er steeds minder & minder mee te maken hebben. Het is een raar vak, als het al een vak is. Een vergaarbak van allerhande bedenksels is het en je moet óf dom óf gewetenloos zijn om er je brood mee te willen verdienen. Maar goed, nu leer ik dan eindelijk es een Echt Vak. Misschien ga ik over een paar jaar op de benedenverdieping die nu aan een eerzame verpleegster verhuurd wordt, wel een bedrijfje beginnen. Daar zit al een mooi groot raam in en daar schilder ik dan Pianohandel De Raaf op, dat staat wel aardig niet?

Ik doe op het moment ook een kursus Italiaans wat een iets te uitbundige taal is naar mijn smaak, maar we gaan hoogstwaarschijnlijk volgend zomer naar Italië en dan moet je toch op z'n minst in staat zijn om zonder veel omwegen een enkele reis Orvieto of een fles boenwaswijn te kopen. Ik ben er helemaal niet zeker van of het wel zo'n goed plan is want ik wil eigenlijk helemaal niet naar het zuiden (en E. niet op reis), maar vrienden van ons hebben ons zó aangestoken met hun geestdriftige verhalen dat we uiteindelijk zijn gezwicht. Zij zijn al meerdere keren in Italië geweest en weten dankzij een gelukkig gesternte en vermoedelijk invloedrijke relaties steeds weer een onderkomen te vinden in dekadente romeinse villa's die zonder uitzondering idyllies aan spiegelende meren gelegen zijn en omgeven worden door een haast ondoordringbare, verwilderde tuin waarin je tijdens de avondwandeling onverhoeds oog in oog kan komen te staan met levensechte, groenbemoste versteende monsters. En in de put zwemt een vis met zilveren & gouden schubben die, als je hem vangt, al je wensen in vervulling doet gaan. Afijn, ik zet wel een grote strooien hoed op en laat mij elke dag van top tot teen door Ernstbeer met olijfolie insmeren. Hebben jullie eigenlijk een piano? Tegen vergoeding van reiskosten kom ik hem graag stemmen en voorkomende reparatiën uitvoeren.

[p. 31]

In een brief dd. 7 januari 198*, waarbij ingesloten een agneske kaart 1985, aan kunstbroeder J.G.:

Omdat het bij jou eigenlijk niet hoeft, en dus ook geen kwaad kan, even een kleine toelichting op mijn jongste produkt. Op de kaart staat mijn kistje met piano-onderdelen. Die had ik nodig om een doorsnede van een piano-mechaniek te maken. Ik volg sinds augustus vorig jaar een opleiding voor pianotechnikus/-stemmer, wist je dat al? Mijn piano-goeroe heeft een naam als uit een roman: Kwartelkoning, wat door zijn pupillen - als hij buiten gehoorsafstand is - tot 'n vertederd ‘kwartje’ wordt afgekort. Ik had vandaag (dinsdag: pianodag!) voor hem de kaart meegenomen. Hij was er heel verguld mee maar vroeg natuurlijk wel: ‘Wat doet dat fietsje daar?’ ‘Dat dacht ik al dat u dat zou vragen’ zei ik, het eigenlijke antwoord ontwijkend. Wat ik niet durfde te zeggen was dat dat fietsje is om mee door de lucht te vliegen. Toen hij mij bedankte zei ik dat ik hém moest bedanken omdat hij mijn voornaamste inspiratiebron was geweest. ‘Hu hu’ zei hij ‘nu is het míjn beurt om verlegen te worden’ en hij beende weg om de stapels papier op zijn tafel een andere schikking te gaan geven. Een echte romance kan het nooit worden, daarvoor liggen onze tijd- & ruimtekoördinaten te veel uit elkaar (hij is min of meer vooroorlogs en ik ben zo goed als van een andere planeet afkomstig), al zou ik best wel al zijn geheime wensen willen vervullen. Stemmen is overigens behoorlijk lastig: zó gaat het als vanzelf, dan weer ben je de wanhoop nabij omdat het oor weigert de kenmerkende ‘rollingen’ van tertsen en seksten te onderscheiden. Gelukkig heb ik al een gedegen ontmoedigingstraining op IJsland gehad waar je in winkels, als je een klinker ook maar een fraktie verkeerd uitsprak, steeds als antwoord kreeg: ‘Wat zeg je?’ en na elke volgende poging: ‘Wat zeg je?’ tot men er genoeg van kreeg en een andere klant ging helpen. Is jouw piano al aan een stemming toe?

In een brief dd. 24 maart 198* aan studiegenote Z.:

Ik moet nu eigenlijk een sollicitatiebrief schrijven, een halftime-baan is het, als onderzoeker bij een Anorexia Nervosa-projekt. Wat denk je, zou iemand van mijn postuur überhaupt in aanmerking komen? Mijn Quetelet-indeks (gewicht/lengte²) is wel nét onder de norm, maar daar worden mijn flankjes niet minder mollig om. Ik heb eigenlijk helemaal geen zin meer in de menskunde, maar krijg ik de baan - zo houdt Ernstbeer mij voor - dan kan ik wel veel meer klavierkweltangen, vilt-guillotines & franse-ogenmachines aanschaffen. Daar raakt E.-beer natuurlijk wel een gevoelige snaar! Hoe het ging op de pianovakschool, wou E. z'n broer gisteren weten. ‘Het is het leukste wat ik van m'n leven gedaan heb’, zei ik, ‘op de liefde na dan’.