Hollands Maandblad. Jaargang 1988 (482-493)

[p. 28]

Gewoon weer verder
Hilbert Kuik

Door de week ging het nog Zijn leraarsbaan in Zwolle kon hij op zijn routine af. Maar op de zaterdagen kon het behoorlijk toeslaan. Vooral op een zaterdag als vandaag, als aan het eind van de middag de mist zich langzaam uit de grond verhief om alles tot niets te vervagen. Als een schilder die bezig was een een zorgvuldig geconcipiëerd stilleven weg te grijzen. Eerst de bomenrijen en de kerktoren in de verte, dan de beesten in de weilanden, de boerderijen van de buren en tenslotte hem zelf: een man in een tuinstoel met een boek op schoot die deze verdwijningen gadesloeg zonder de behoefte te voelen er iets tegen te doen. De buren waren allang hun huizen ingevlucht om de mist met hun lichten en het geluid van de televisie bij hun ramen een halt toe te roepen. Maar hij bleef zitten, expres, om zich volledig door de mist te laten omhullen en zich door het vocht en de kou te laten verstijven. Een prima manier van dood gaan; dat was wat hij er bij voelde. Straks zou de mist zijn lijk optillen en meevoeren over de weilanden. Verweg, naar waar ergens ophoudt en nergens begint.

Vannacht in een droom was Marie hem verschenen.

‘Ik wil eens ernstig met je praten’, had zij gezegd.

‘Ojé, maar ik heb toch niets gedaan’, had hij geantwoord.

‘Precies, dat is het 'm juist. Niets doen dat is het ergste wat je kunt doen. En al die zeventien maanden dat ik dood ben heb je níets maar dan ook níets gedaan. Dat gaat zo niet langer, jongen. Ik vind dat niet goed. Ik heb dat niet aan je verdiend. Wat lig je daar nu bête te lachen?’

‘Dat komt, meisje, omdat ik zo blij ben dat je weer teruggekomen bent’.

‘Maar besef nou verdomme eens dat ik er niet meer ben en dat jij gewoon weer verder moet. Gewóón weer verder!’

En prompt was zij verdwenen en was hij ontwaakt. Voordat hij haar het complimentje had kunnen maken dat zij voor de zoveelste maal weer eens verwoordde wat hij al bij herhaling tegen zichzelf gezegd had.

Hoewel hij de laatste tijd niet zo datumbewust geleefd had, bleken die zeventien maanden precies te kloppen. Waarom zeventien? Maar een eventueel diepere betekenis van het getal zeventien had hij in de geschiedenis van hun tienjarige relatie niet kunnen vinden. Het gesprek was blijven doorspoken en telkens wanneer hij haar woorden als toverballen door zijn mond liet rollen zag hij haar weer voor zich zoals zij in de droom verschenen was. Zo mooi en zo jong en zo edel verontwaardigd, in haar groene jurkje. Hij was tenslotte maar opgestaan om een glaasje warme melk te maken. Op weg naar de keuken was hij pardoes haar klerenkast ingedoken om het jurkje te zoeken. Al haar kleren waren er nog, maar het groene jurkje zat er niet tussen. Ook, nadat hij in razernij ontstoken, de kleren een voor een de kamer ingeslingerd had, was het niet te voorschijn gekomen. En evenmin vanmiddag toen hij alvorens in de tuin te gaan zitten alles weer keurig had opgeborgen.

Nu, volledig opgenomen en al enigszins verstijfd door de mist, wist hij ineens waar het was. Hij sprong op en rende naar de zolder. Daar vond hij, gekleed in het groene jurkje, inderdaad de levensgrote pop die hij drie jaar geleden als Sinterklaas-surprise had gemaakt om Marie die dure halsketting te geven. Ook de pruik - die even duur was geweest als het cadeau - had de pop nog op. Hij had hem toen op de laatste dag nog in Zwolle gekocht omdat hij precies hetzelfde lange blonde kapsel had dat Marie vroeger droeg. Een fantastische surprise was het geweest, vooral ook omdat zij het totaal niet verwachtte. Zij hadden immers nooit iets aan Sinterklaas gedaan. ‘Als je ook ontslagen wordt, moet je toch maar iets met je handen gaan doen’, had zij gezegd, ‘gouden handen, jongen’. Hij had met die pruik niets speciaals bedoeld. Toen hij hem in de winkel zag had hij alleen maar gezien hoe prachtig die pop er door zou worden, zodat er geen niet-kopen meer bijzat. Toch had zij het als een hint opgevat en haar gekortwiekte haar weer laten groeien. Misschien was haar ziekte toen ook

[p. 29]

wel begonnen en had zij met het laten groeien van het haar ook de kanker in haar buik het groene licht gegeven. Onzin, maar je wist het nooit met die psychosomatiek van tegenwoordig. Hij moest zijn huisarts toch maar eens vragen of dat kon. Zo had hij haar tenslotte ten grave gedragen met het kapsel waarmee hij haar destijds ontmoet had. Dat was nog in Amsterdam geweest, in de stamkroeg in zijn studententijd. En verdomd, dat was waar ook, bij die ontmoeting had zij dat groene jurkje gedragen. Logisch dat zij het als een stille hint had opgevat. Alhoewel. Toen, drie jaar geleden, klaagde zij nog niet zoveel over moeheid als later maar zij zei toen - tot zijn ergernis want hij vond haar stralender dan ooit en dat korte haar stond haar best leuk - al wel vaak dat zij zich zo oud en lelijk voelde worden. Waarschijnlijk voelde zij zich en wás zij toen al aangetast. Maar dan had die pruik niet als een hint van hem op haar gewerkt. Misschien had hij haar, omdat zij zelf terugverlangde naar de tijd dat zij zich nog jong en mooi én gezond voelde, alleen maar op een idee gebracht. Nou ja, het bleef allemaal gezeur achteraf.

Hij nam de pop mee naar beneden en ging met haar op schoot op de bank zitten. Buiten stond de mist kamerhoog tegen de ramen maar omdat hij in het donker zat, voelde hij zich er toch volledig door onzichtbaar gemaakt. Hij drukte de pop tegen zich aan en terwijl hij met één hand haar buik streelde fluisterde hij: ‘Kalm maar, meisje, het gaat wel weer over. Heus.’ En tegelijk duwde hij zijn neus in haar hals.

Zijn handen wilden het spelletje nog wel meespelen en zelfs serieus nemen, maar zijn neus snoof mufheid en stof op in plaats van de echte ouderwetse Marie-geur en draaide zich teleurgesteld af. Hij zette de pop weg en deed het licht aan. Aan die pop had hij niets en hij ontdeed haar voorzichtig van het groene jurkje en de pruik. Met zijn goedgelovige handen woelend in beide attributen probeerde hij zich de droom weer te herinneren.

‘Iets doen!’ had zij gezegd. Zij zou het beslist fantastisch van hem vinden als hij nu in zijn auto stapte om naar zijn oude stamkroeg in Amsterdam te gaan. Als een pelgrim zou hij gaan, op bedevaart naar de plek waar Marie en hij elkaar ontmoet hadden en zoveel uren samen doorbrachten. Misschien trof hij zijn oude makkers van vroeger nog en Marie zou het helemaal te gek vinden als hij haar daarover later kon vertellen.

Sinds hij tien jaar geleden met Marie naar de provincie was verhuisd had hij géén van zijn makkers meer gezien. Een abrupte verdwijning was het geweest. Soms fantaseerde hij er wel over dat het als een bom was

[p. 30]

ingeslagen, maar vaker vreesde hij dat het niemand was opgevallen. Die vrees had hem de drie vier keer dat hij toevallig in de buurt was op het laatste moment steeds doen besluiten er niet naar toe te gaan. Trouwens, die kroeg was natuurlijk allang weggesaneerd of, nog erger, gemoderniseerd door een nieuwe eigenaar. En in ieder geval waren zijn makkers van vroeger stilletjes aan verdwenen om plaats te maken voor de nieuwe jonge studentengarde in de buurt. Hij moest er maar niet te veel van verwachten. Hij ging alleen om er Marie over te kunnen vertellen.

De kroeg stond er nog. En binnen was het nog precies hetzelfde bruine café, bruiner dan in zijn herinnering. Ook het tafeltje van Marie en hem in de hoek stond er nog, met hetzelfde versleten blad. En tot zijn verbazing achter de bar dezelfde kale droge ober die hem toeknikte alsof hij hem nog kende en vroeg of ‘het een leuke vakantie’ was geweest. Niemand die op hem afsprong met ‘Gut Sjonnie, waar heb jij al die jaren gezeten? Ben je nog steeds met hoe-heet-dat-mokkeltje ook al weer? Marie?’ Andere mensen? Langzaam begon tot hem door te dringen dat het nog dezelfde waren van vroeger. Alsof de tijd had stilgestaan. Niet te gelove. Zoiets verwachtte je in de provincie maar niet in een bruisende grote stad. Ze kenden hem zelfs nog. Te oordelen tenminste naar de korte herkennings-knikjes die hij van hier en daar opving en weer terugwierp. Daar had je warempel Willem, nog steeds in die versleten grijze regenjas. Niet uit de kleren geweest! En dat was Freek, wiens buitensporig alcohol-gebruik hem nog steeds niet aan te zien was. Alcohol werkte op hem als balsem op een lijk. Met die opmerking had hij Marie elf jaar geleden al aan het lachen gekregen. En dat was de ouwe Leo die hem aan zijn jasje trok en meteen, zonder hem ook maar iets te vragen, op hem in begon te praten alsof hun laatste ontmoeting gisteren nog had plaats gevonden. Met een half oor naar hem luisterend hoorde hij met anderhalf oor een dame achter hem zeggen: ‘Maar dat is toch je-weet-wel, die stille jongen met dat veel te leuke meisje.’ De dame die hem zelfs niet vagelijk bekend voorkwam stond met haar rug naar hem toe toen hij zich omdraaide. Het was de vraag of die opmerking op hem sloeg. Toch voelde hij zich aangesproken. Hij was te stil voor Marie en zij was te leuk voor hem. Dat was de waarheid. Eigenlijk had hij nooit goed kunnen begrijpen waaraan hij haar verdiende. Hij probeerde zich de dame goed in te prenten om haar later aan Marie te kunnen beschrijven. Misschien kon zíj zich haar herinneren.

‘Een glaasje Spa graag’, fluisterde hij de ober verlegen toe.

‘Staat al voor je klaar, een brandewijntje met suiker als vanouds. Van de zaak, omdat het de eerste na de vakantie is’, zei de ober met een gratis knipoog erbij. Nou, dat was toch knap van die man dat ie dat nog wist. Zelf was hij het notabene vergeten.

Met zijn glaasje morsend liep hij naar het tafeltje van Marie en hem. Daar zou Marie van opkijken. Dat er in al die jaren helemaal niets veranderd was. Dezelfde schilderijtjes aan de muur en ook het oude kapotte tvtoestel nog op dezelfde plek en nog steeds kapot. Steeds maar nieuwe brandewijntjes bestellend bleef hij van af het tafeltje alles scherp observeren om alles in zo veel mogelijk geuren en kleuren straks aan Marie te vertellen. Willem, Freek, Leo, de ober en die hem onbekende dame. Hij somde het rijtje steeds maar weer op en het ergerde hem bovenmate dat hij af en toe even de draad kwijtraakte. Marie, die anders altijd degene was die alles onthield zou vanavond als hij thuis kwam, versteld staan van de vele détails die hij uit zijn herinnering zou weten te toveren. Stille jongen? Niks stille jongen!

Het café begon alweer leeg te lopen en de ober riep hem op een gegeven moment toe dat hij ging sluiten.

‘Sluiten?’ riep hij, ‘maar heeft Marie dan nog niet voor mij gebeld?’

‘Verdomd, Marie. Natuurlijk! Ik probeer de hele avond al te bedenken met wie je ook al weer altijd was. God ja, Marie. Dat was nou echt een schat van een meid. Ik durfde het je niet te vragen, want... eeh... jullie zijn dus nog steeds bij elkaar?’ zei de ober terwijl hij even bij hem aan het tafeltje schoof.

‘Ja, maar die trut... We hadden hier afgesproken om samen terug te gaan naar huis. Zij zou rijden. Weet je zeker dat zij niet gebeld heeft? Ook niet een beetje?’

‘Nee, makker Zij heeft de hele avond op mijn lippen gelegen. Als zij gebeld had zou ik het geweten hebben. Moet je ver weg?’

‘Overijssel.’

‘Nou, dan zou ik hier maar blijven vannacht. Om de hoek is een hotelletje. Daar is zeker plaats. Kom, Stel brengt je er wel even naar toe.’

Hij kwam moeizaam overeind. Erg vast stond hij inderdaad niet meer op zijn benen. Marie zou hartstikke kwaad zijn als hij nu toch eigenwijs in zijn auto ging zitten.

Stel bracht hem in haar auto naar het hotel om de hoek. Pas toen hij uitstapte kreeg hij in de gaten dat zij de dame was die hij zich had proberen in te prenten om haar Marie te beschrijven.

[p. 31]

‘Stel’, zei hij, ‘u heet dus Stel?’ Ook de naam zei hem niets.

‘Zo noemen ze me, ja.’

‘Es-tee-ee-el?’

‘Gewoon Stel, ja.’

‘Es-tee-ee-el, ik zal het onthouden.’

‘Hoeft niet hoor, je mag me best vergeten.’

‘Neenee, geen sprake van. Ik zal u nooit vergeten.’

‘Mag ook. Ik ben de beroerdste niet, zoals je ziet.’

‘Zeg, als Marie nog belt, dan weten jullie me te vinden, hè?’

‘Ja, dan weten we je te vinden.’

‘Bedankt alvast.’

‘Graag gedaan. Hier, vergeet je tas niet. Een tandenborstel 's morgens werkt volgens mij nog altijd het beste tegen een kater.’

Op zijn kamer liet hij zich op de rand van het bed zakken. In de grote spiegel van de kast recht tegenover hem zag hij zichzelf zitten. Geen opbeurend gezicht, zo een man alleen in een vale hotelkamer. Om er vanaf te zijn zette hij zijn bril af. Hij opende zijn tas en trok het groene jurkje en de pruik er uit te voorschijn. Met het jurkje probeerde hij de kippigheid uit zijn ogen weg te wrijven. Zijn neus, nu kennelijk iets welwillender, snoof een geur op die hij met Marie in verband kon brengen. Hij stond op, ontdeed zich van zijn kleren, schoof zich voorzichtig in het jurkje en trok de pruik over zijn hoofd. Zo ging hij weer voor de spiegel zitten.

‘Zo’, zei hij, ‘goed dat je toch nog gekomen bent want ik wil toch eens ernstig met je praten. Je bent zomaar weggegaan. Omdat jij mij te stil vond? Of vond je jezelf te leuk? Als dat het is kan ik het begrijpen, maar ik wil het je dan zelf horen zeggen. Zomaar opstappen zonder enige verklaring, dát heb ik niet aan jou verdiend. Ik vind dat niet goed! Ik éis dat je gewoon weer terugkomt én blijft! Nee! Géén discussie. Gewoon dóen! Je regelt maar wat, godverdomme!’

Het laatste zei hij met de nodige boze intonatie en stemverheffing en hij schoot prompt in de lach. Niet om het absurde van zijn eis maar om de toon die hij tegen haar aansloeg. Zo een toon had hij nog nooit tegen haar aangeslagen. In de spiegel zag hij dat ook Marie grote moeite had haar lachen in te houden. Daardoor gestimuleerd liet hij zijn lach de vrije loop.

‘Ik vind dat niet goed’ bulderde hij.

‘Géén discussie!’ riep hij.

‘Je régelt maar wat, godverdomme!’

Hij kwam niet meer bij en lag te rollen op het bed. En Marie, zag hij, rolde met hem mee. Het was alweer lang geleden dat hij haar zo aan het lachen had gekregen. Het betekende, wist hij, dat zij óm was. Terugkomen zou zij. Én blijven.

‘Meisje!’ riep hij. En hij sprong van het bed en rende op haar af.