Hollands Maandblad. Jaargang 1987 (470-481)

[p. 3]

[472]

Het Meer van de Ondank
Een tijdsgedicht
K.L. Poll

December

Het verleden, het verleden,
en de onafzienbaarheden.

In de klanken van vandaag
past het druppen van de regen,
langer dan wij dat gewoon zijn,
langer dan ik dat gewoon ben.
Regen is tot sneeuw geworden,
sneeuw alvast voor volgend jaar,
tekens van onzekerheden,
van het lange oude lied,
van de eeuw die - voor het hoofd
dat gelooft in cijfers -
wat gaat ruiken naar een Franse kaas.
Ach de arme modernisten,
als zij in hun graf eens wisten,
als zij wisten in hun graf,
hoe het splinternieuwe heden
lijkt op het verleden,
hoe de zee nog als de zee is,
hoe de wind nog van Couperus
is gebleven, van Den Haag,
hoe de ribbels van het strand
sprekend lijken op de ribbels
van weleer, ja, ik ben er
om het woord voor woord, dag voor dag
te getuigen, als een middel
tegen misschien wel de laatste ziekte
van misschien de laatste eeuw.

Kijk, daar vliegen nog wat zwanen
langs de honende hemel.
Wanneer wij ritmisch
schreeuwen, golf na golf,
vermurwen wij misschien

[p. 4]

 

de geïsoleerde goden

 

die zich, hard en vreselijk,

 

willen laten kennen

 

voordat het te laat is,

 

ook en juist voor hen.

 

Ach, hoe vullen wij het centrum

 

met een geurige springstof?

 

Hoe verbeteren wij het record

 

van geluk en ongeluk?

 

 

 

Het is avond en het regent,

 

het is donker en het sneeuwt.

Het lichaam heeft iets nachtelijks,
een slecht verlicht hospitaal in oorlogstijd,
iets primitiefs ook
waar als je geluk hebt
een Florence Nightingale rondloopt
voor de verpleging van het gewonde,
ten dode opgeschreven personeel.

Het is een lichte winterdag,
de dag van jou,
het is een dag, een winterdag
waarvan ik hou.

De lange rode paraplu,
rechts in de tuin,
is opgewassen tegen nu,
rechts in de tuin.

Straks komt een lichte winterlach,
de lach van jou,
de mooie boze winterlach
waarvan ik hou.

Niet lang daarna verhief zich
in het woordenboek een woord
dat zichzelf te lang, te lovend
ook, had meegemaakt.
Het vroeg om een extra betekenis -
in de buurt misschien, zei het,
van de oude, maar minder edel,

[p. 5]

 

minder algemeen aanvaard,

 

een woord met vijanden

 

die elkaar herkennen aan

 

de weigering het toe te laten

 

in hun zinsbouw. Helaas,

 

het was misschien niet het seizoen

 

voor nieuwe betekenissen,

 

misschien trof het goede, al te goede

 

woord een bevreesde lezer,

 

misschien wilde die lezer,

 

zoals Auguste Comte in de sterfkamer

 

van Clotilde de Vaux,

 

niemand anders toelaten -

 

hoe het ook zij,

 

het woord bleef wat het was:

 

alleen en onveranderd.

O, laten wij elkaar bevolken
met aangenaam gezelschap
en lichte genialiteit.

‘We three
he i and she
on meeting
in the cemetery
agreed to be
one separately’

Als zich, als zich in Wiesbaden
of Dordrecht een grijze pauw vertoont,
zilverig grijs met blauwe toetsen,
waarschuw, waarschuw mij dan.
Ik zal er zijn, in rouw,
en bij mijzelf denken,
dit is het einde,
het einde van de pauw.

[p. 6]

8

 

De mooi gebogen c

 

bevalt me, doet denken

 

aan de lagere school,

 

de tweede klas van juffrouw Kranendonk,

 

rode inkt voor perfectie,

 

de verbeten uren van herhaling,

 

de lijnen van de letters,

 

de binnenkomst in de taal,

 

in de macht op papier,

 

de streng afgepaalde weg

 

naar een eigen handschrift,

 

de vingerafdruk der cultuur.

De muziek blijft tenminste
rustig en genereus
als een witte pauw
tot in alle eeuwigheid
rondscharrelen in mijn boerenhof -
de muziek die zich kent
en niet anders wil.
Wat doet de witte pauw
als het donker wordt?

Ik buig me voor de Canto Ostinato
van Simeon ten Holt.
Ik buig me voor de Canto Ostinato
van Simeon ten Holt.
Ik buig me, ik buig me
voor de canto ostinato
van Simeon ten Holt.

Zelfs de sneeuw in de tuinen
weet niet beter dan vroeger,
zelfs de sneeuw slaat zacht terug,
met tussenpozen van twee, drie minuten,
zelfs de sneeuw rust uit,
zelfs de sneeuw,
het grote koude laken waarop een roodborstje
het jaar uitwipt,
zelfs de sneeuw stelt zich tevreden
met de functie van décor.

[p. 7]

Januari

Pijn, pijn, de la douleur,
dat klinkt zachter, pijn
is blijkbaar het begin,
het verspert de weg,
het wandelpad door de sneeuw,
de woorden tegen anderen,
de verbinding -
en niets is nieuw.

De laatste huizen van het dorp,
de weg gaat alleen verder.
Bomen staan vermoeid in de houding.
De stoet komt misschien pas morgen
of volgend jaar.

Een zwarte kip
neemt roerloos
al minutenlang
haar plaats in
in de eerste luchtlaag
boven de grond.
Ik ben voor haar
geen partij.

De ordening komt later,
in tweeën, in drieën,
de ordening der dieren,
de rest van de beschaving,
tout ça, maar lief, blijf,
blijf in wat aan tijd
en beelden en woorden
nog over is; de wereld
maken we later wel in orde.

[p. 8]

5

 

Come, animals, come,

 

give us a first impression

 

of the complicated lives you're living.

 

 

 

Er zijn geen -

 

Er zijn geen -

 

En toch sneeuwt het door,

 

onverwacht, als ik opkijk,

 

als ik niets weet en dus nog leef,

 

maar wat er daarnet niet was,

 

voordat ik het begin van de dag

 

schemerend, sneeuwend,

 

binnenliet - wat er niet is

 

laat zich desnoods denken.

 

 

 

Vergeet het niet:

 

wij sneeuwen als vlokken de eeuw uit.

 

 

 

De dag,

 

met zijn beleefde aarzeling,

 

zijn deuil au paradis,

 

is welkom, in alle ernst.

Onder de deken van de koude
denkt de aarde na.
Drie maal drie en drie onthouden:
poëzie en algebra.

Er is geen woord dat niet ontkent.
Ook vandaag niet.

In de machines van het dorp
hapert het ritme.
Zo zal het gaan,
zo stond het op de rots.

In de machines van het dorp
hapert mijn liefde.
Zo zal zij vertrekken,
aarzelend, staand op de rots.

[p. 9]

9

 

Laat mij doen wat ik doe -

 

een roofvogel acteren

 

die loert op zijn muizen,

 

humeurig cirkelt in de lucht,

 

afstekend, steeds dezelfde die hij is,

 

tegen wisselende hemels.

 

Ik hoor op de paal van een hek,

 

op telefoonmasten, hooghartig

 

en benauwd wegvliegend

 

als er mensen in de buurt komen,

 

groot voor de maat van vogels,

 

grauw, en nuttig

 

volgens de groene rentmeester

 

van het bos. Op mij wordt niet gejaagd.

Er mag geen dag voorbijgaan
zonder gebaar van attentie,
zonder bewijs van deelneming,
zonder een knikje
van erkentelijkheid.

De bomen steken
hun takken en twijgen
onverschrokken, aangepast,
in de blauwe vrieslucht
van de gevorderde ochtend.
Het is koud, verhoudingsgewijs,
goed schilderijweer,
oud-Hollands voor later,
de oude zonden
en gruwelijkheden van God
vergeten en, in zoverre,
vergeven.
De natuur wrokt niet,
draagt de gevolgen
als nieuwe vanzelfsprekendheden
voort in de tijd,
vervult in volle majesteit
het heden in zijn klassieke vluchtigheid,
kent de eigen wetten door en door,
glimlacht om de onvermijdelijke lente.

(wordt vervolgd)