Hollands Maandblad. Jaargang 1985 (446-457)

Het raadsel van het onderwijs
Piet Grijs

Vijftig jaar zit ik in het onderwijs. Vijfentwintig jaar heb ik als leerling het onderwijs mogen genieten, en vijfentwintig jaar heb ik als leraar onderwijs mogen geven. Reken zelf uit hoeveel jaar ik tegelijk gaf en nam.

Ik weet dus veel, bijna alles. Ik kan niet alleen staartdelen, maar ik ken nog betere deel-algoritmes. Ik ken vijf Griekse woorden, maar ik kan de andere opzoeken. Ik ken de jaartallen van nul tot 1945 en weer terug. Ik weet wat er gebeurt als je licht door een tralie stuurt. Daar sta ik nu, ik arme tor en ben zo kloek als Christiaan Bor.

In die vijftig jaren ervaring in het onderwijs heb ik één ding niet kunnen leren. Namelijk: hoe het onderwijs in elkaar zit. Hoe iemand iets van een ander kan leren. Wat in hemelsnaam de waarde van onderwijs is. Wat goed onderwijs is.

99,9 Procent van wat ik leerde wil ik niet weten, en weet ik dus hopelijk niet. Maar ik zou de ervaring niet willen missen. Ik ken de lagere school van 1942 en van 1984, van Nederland en van Amerika, van Montessori en van gewoon. Ik heb de hooglerarenuniversiteit nog net meegemaakt (een elite-universiteit als er ooit een was), de kritische universiteit, de Tweefasen, en

[p. 7]

nu de Eenfase. En ik weet dat het allemaal niets uitmaakt.

In de vijfentwintig jaar dat ik onderwijs ontving heb ik drie, vier, misschien vijf keer de vonk gevoeld van de leraar naar mij. Kamerbeek over Xenophon, Presser over Napoleon, en nog twee of drie andere vonken in de wiskunde. Als ik in de vijfentwintig jaar dat ik onderwijs geef ook twee of drie van die vonken heb doen overslaan, dan zal ik vanavond rustig inslapen.

Organisatie, geld, systeem, rang, diploma, intelligentie, plaats, tijd, computer, vlijt, elite, voedsel, huidskleur, slaap, drank, sex, rust, concentratie, het doet allemaal niets ter zake. Je moet gewoon zorgen een goede leraar te krijgen, en zorgen een goede leraar te worden. Maar hoe dat moet, dan kan geen onderwijs ter wereld mij leren.