Het versmade forum
J.E. van Veen
In het februari-nummer van Hollands Maandblad las ik onlangs het artikel: Het versmade forum, van dr. C.D. Andriesse. Ik heb mij geamuseerd over de ironie waarmee hij over de Brede Maatschappelijke Diskussie (volksdiskussie) over energiebeleid heeft gesproken, maar me tevens verbaasd over de arrogantie van de wetenschapper.
Als secretaris van de Raad voor Overheid en Samenleving van de Nederlandse Hervormde Kerk ben ik met prof. ir. E.J. Tuininga van meet af aan betrokken geweest bij het verzoek dat de Synode van de Nederlandse Hervormde Kerk aan de regering deed om tot zo'n diskussie te komen. De reden was dat we in samenleving en kerk zagen dat er een zekere patstelling ontstond in de jaren 76/77 met betrekking tot het vraagstuk van de kernenergie. En bovendien dat het vraagstuk van de kernenergie uit de contekst van de energievoorziening van de toekomst werd gelicht. Aangespoord door een wereldwijde oekumenische diskussie is toen het initiatief tot de BMD geboren. Het bleek namelijk dat het niet alleen om een zuiver technisch-energetische diskussie ging, maar ook over onze verhouding tot technologische ontwikkelingen, de zorg om het milieu, uitputting van grondstoffen, onze manier van leven, karakter en kwaliteit van onze samenleving, verantwoordelijkheid voor de verre naaste zowel in ruimte (derde wereld) als in tijd (generaties na ons). In de Synode-vergadering bleek dat deskundigen die meegewerkt hadden aan de brochure: Kernenergie, de kerken een zorg, het over empirische gegevens niet oneens waren, maar wel heel duidelijk verschilden over de wijze waarop het energiebeleid voor de toekomst gestalte moest krijgen. En dat hing niet alleen af van hun inzicht in het energievraagstuk, maar ook van hoe zij over ontwikkelingen van mens en maatschappij dachten. De Synode pleitte voor de energiediskussie in het kader van het oekumenisch streven naar ‘a more just, participatory and sustainable society’. Inderdaad was er ruimte in de samenleving voor deze diskussie, aangezien er niet op korte termijn een beslissing over kernenergie genomen moest worden, daar heeft de heer Andriesse gelijk in.
Ons inziens heeft de BMD geleid tot een goede bundeling van informatie, tot de mogelijkheid dat in die bundeling ook de milieubeweging analyse, visie en opties kon inbrengen. De scenario's in de krant Energiebeleid voor Morgen gaven mensen een beeld van zeer grove keuzemogelijkheden. In ieder geval is de kernenergie-diskussie in een kontekst gezet. De deelneming aan de diskussie is beneden verwachting gebleven. Dat is juist. Ruim 40.000 deelnemers is niet niks, maar de participatie had groter gekund. Ook in de Hervormde kerk is in een 150-tal gemeenten de diskussie goed gevoerd. Maar op het totaal is dat 10%. Wel hebben zeer vele maatschappelijke organen, besturen van vakcentrales, werkgeversorganisaties, vrouwenorganisaties, kerken e.a. zich met de materie ingelaten. Het bereik is dan ook veel groter dan de 40.000 deelnemers waarover het eindrapport spreekt. Ook is het bewustzijn t.a.v. de energievragen er door verhoogd. Zelf heeft de heer Andriesse in een interview in Hervormd Nederland (11.2.84), waarin hij zich kritisch heeft uitgelaten, o.a. gezegd: Ja, ik ben iets meer gaan zien in het groene denken, in het energiescenario van het Centrum voor Energiebesparing.
Ik vraag mij dan ook af waarom hij zo smalend spreekt over kerken die op zoek zijn naar een diakonale taak tot de vondst kwam van een volksdiskussie over angst. Ze noemden het echter niet angst, en ook niet apocalyps, maar kernenergie. Wanneer hij de moeite had genomen om kennis te nemen van de brochures van de Raad van Kerken: Kernenergie, de kerken een zorg en Energie, de toekomst onder ogen zien, dan had hij dat beeld onmogelijk meer kunnen gebruiken. Daar ging het om een zorgvuldig afwegingsproces, een taxeren van hoe wij met de technische instrumenten omgaan, welke wij kiezen en onder welke voorwaarden. Juist niet de angst, niet het spookbeeld, maar verantwoordelijkheid dragen voor kwaliteit en toekomst van de samenleving was het doel. Daartoe is verbreding en verdieping van inzicht noodzakelijk. Het motto: Energie is te belangrijk om alleen aan deskundigen over te laten, deel ik van harte. Het gaat in onze moderne democratie niet om een uitlevering aan de technocraten, maar om een samenspel tussen deskundigen en leken. Ieder van ons is ten dele deskundig op een enkel gebied en verder leek. Maar we zullen samen de maatschappij moeten inrichten. Deskundigen zijn er o.a. om een open en verantwoordelijke diskussie mogelijk te maken. Voor mij heeft de Stuurgroep daarin niet gefaald, ook al zou er best nog wat aan verbeterd kunnen worden. Is de angst waarover de heer Andriesse spreekt misschien ook nog een vorm van projectie, nl. van de angst dat ook
Auteursrechtelijk beschermd
