Hollands Maandblad. Jaargang 1984 (434-445)

[p. 26]

Op weg naar het Andere Museum
B. Lemmering

Het terras van de ‘Wiener Blut’ is stil. De zon ging onder als nooit tevoren. Glimlachend kijken wij de ober na die in het restaurant verdwijnt. In de gang zal hij voor de spiegel de roos van zijn schouders kloppen en dan tevreden doorlopen naar de keuken. Hij zal nooit weten dat wij zijn wisseltruc wel degelijk doorhadden.

Wij, Colpo di Vento ‘de Generalissimo’ en ik. Behaaglijk leunen wij achterover; voortreffelijke forel, iets te veel gedronken... Ik staarde naar de rivier. Hij deelde mij zijn laatste theorie mee. Boordevol theorieën. Zo is Colpo. Ik verzeker het u. Prachtig. Ook deze laatste theorie is reeds te vinden in zijn door mij geredigeerde Verzamelde Werken, uitgegeven bij Klare Taal in Zutphen. Misschien heeft ‘de Generalissimo’ gelijk. Ik weet het niet helemaal zeker, wellicht is enig wantrouwen hier op zijn plaats. Het is immers het tragische lot van de kunstenaar dat het museum een eindstation is èn de zeef waardoor de tijd oordeelt: een slecht kunstwerk blijft een slecht kunstwerk en een goed kunstwerk wordt steeds beter. Om met Colpo te spreken: niet de generaals zijn gevaarlijk maar de kolonels die een kans maken ooit generaal te worden, om over de sergeants maar te zwijgen! Op dit moment ziet het ernaar uit dat, na 100 jaar strijd, de avant-garde niet met de traditie is versmolten en nog steeds als iets aparts functioneert. Zo heb je dan bijna iets als echte kunst en kunstenaars die maar weer eens iets proberen. Daarom laat ik niet na om in de talloze gesprekken die ik voer met vooraanstaande kunstenaars voortdurend te zeggen: ‘Avantgarde, jongens, avant-garde!’ Zo niet, dan moet ik ze laten vallen. Dat is hard. Ik weet het. Maar ik kan de kwaliteit in mijn museum niet op de tocht laten staan. Avant-garde vergt nu eenmaal een uiterste loyaliteit. Van iedereen in het museum. Vanzelfsprekend verlies ik de noodzakelijke hiërarchie niet uit het oog. Iedereen zijn vrije weekend, waarmee ik van ganser harte het credo van één van mijn allergrootste kunstenaars beaam, die mij zo dikwijls zei: ‘Dat is de potgrond, Lemmering, de potgrond...’.

Ik moet nu denken aan een uitmuntende collega in België, mijn vriend Vandenancxt, die onomwonden durft te zeggen dat de kunstenaars de Levende Goden van deze tijd zijn.

En wij, amice, Direkteuren van Museums van Moderne Kunst, wij zijn de Hogepriesters, zou ik hier volmondig aan toe willen voegen. Jazeker. Voor ik vanochtend van huis ging heb ik stevig ontbeten, ham and eggs, een goede gewoonte die ik heb overgehouden aan mijn talrijke bezoeken aan de studio's van Angelsaksische vrienden.

- Ontbijt nòòit in een vliegtuig, zeg ik u in vertrouwen.

Maar ik moet doorgaan met mijn verhaal. Ik was op weg naar mijn vriend John Doodle, wiens problemen met de Arts Council ik had beloofd te zullen oplossen. Ik nestelde mij in een fauteuil aan het gangpad en sloot mijn ogen. De laatste tijd droom ik vaak, vooral in vliegtuigen. Ik dacht aan alle rumoer rond mijn persoon op radio, teevee en in de weekbladen, aan de in de kiem gesmoorde aanslag van Suikerbuik... Het geharrewar leidt voor mij naar een hoogst aangenaam resultaat. Namelijk het gerucht dat ik macht bezit, veel macht in de wereld van kunst en cultuur. Hoewel een logische samenhang lijkt te ontbreken, dringen zich telkens de woorden van Captain Ahab aan mij op: ‘All my means are sane, my object and my motive mad’. (De omstreden studiereis van John Doodle naar Tormolinos en de Canarische Eilanden laat ik hierbij buiten beschouwing).

En ach, gekrakeel rond B. Lemmering; een goede fotografie en een correcte spelling van mijn naam en voor de rest maakt het geen verschil: voor de wind of ertegenin...

Onlangs pareerde ik tijdens het voorlezen van mijn Walmende Kwestie een irriterende interruptie met het antwoord ‘liever tegen de stroom in te zwemmen om meer kans te maken het hoofd boven water te houden’. Daar had men niet van terug, dat was goed te merken. Glimlachend dacht ik aan het advies dat de bokser Koopmans van zijn trainer kreeg: ‘Neerhalen is niet voldoende, je moet hem uitslaan!’

Gelukkig zag ik kans een kleine notitie te maken van deze briljante opmerking die ik te zijner tijd nog zal kunnen gebruiken in de catalogus die ik samenstel voor de tentoonstelling ‘De Bambola’, waarop ik straks nog terug zal komen.

Iedere dag weer geniet ik van mijn werk. B.

[p. 27]

Lemmering, Direkteur van het Ene, straks van het Andere Museum voor Moderne Kunst.

Zodra Beuker, zaalwachter van de oude stempel mij 's morgens het eerste bakje koffie gebracht heeft, leun ik behaaglijk achterover. Vergenoegd wrijf ik in mijn handen als ik de binnengekomen post van mijn bureau verwijderd heb. De smeekbeden en het zoete broodjes bakken van het soort kunstenaars dat meent per abuis door mij over het hoofd te worden gezien. Stapels, ik verzeker het u, stapels brieven compleet met derderangs catalogi. Opdringerige persoonlijke mededelingen die mij vervullen van een lichte walging.

Waar ik op wacht, blijkbaar moet ik het blijven herhalen, is avant-garde. Met name die avant-garde waarop het museum zijn bandlengte voorsprong behouden kan. Om met een nog onbekende Duitse filosoof te spreken: ‘Ik stel geen eisen, de eisen stellen mij’.

Mijn vriend, de kunstenaar Spicchio d'Aglio schreef mij eens ‘Kunst is de hoogste vorm van hoop’ en ik voeg daar niet zonder trots aan toe, mooi of lelijk dat doet niet ter zake.

Als een Pandora zit ik bovenop mijn museum, slechts de hoop rest ons, in het museum wordt het bestaan van de kunst gevierd, daarbuiten heerst de lelijkheid. Zo moest ik in november van het vorig jaar tot mijn grote teleurstelling ervaren dat mij door het Kabinet van de Koningin ijskoud werd meegedeeld dat mijn interieur-adviezen voor Hare Majesteits' woonvertrekken niet op prijs werden gesteld. Voor ik het wist bereikte het telefoongesprek dat ik hierover voerde met een of andere Jonkvrouw een deprimerend niveau. Zij speelde haar bankstelzigeunerin nota bene uit tegen mijn slechts met Saenredam te vergelijken Foto-kilometers van Bonanza. Of ik soms ook nog ging solliciteren naar een plaats naast de Gouden Koets, insinueerde ze pinnig. Vanzelfsprekend wierp ik zonder aarzelen de hoorn op de haak. Er zijn grenzen.

Nu toch de naam Bonanza is gevallen, moet ik u vertellen over die keer dat ik juist voortreffelijk had gegeten met deze grote kunstenaar in The Serpentine te Londen. Ik leunde behaaglijk achterover en zocht naar de juiste woorden om Bonanza ertoe te bewegen mij zijn ware naam te onthullen. Omstandig legde ik hem uit dat gefingeerde namen gevaarlijk kunnen zijn. Het minste of geringste pseudoniem veroorzaakt een telefonade van Groningen tot Maastricht omdat men altijd wel weer een neef of nicht herkent die schuilgaat achter het zo verraderlijk geplaatste pseudoniem. Was ik, B. Lemmering, niet ooit hevig gekwetst door een achteloos geplaatst pseudoniem? Ook toen was er niemand die een venijnige criticaster kon beletten de flauwe woordspeling ‘Trudy Voos’ aan het papier toe te vertrouwen.

Grijnzend nipte hij aan zijn grappa. Bonanza is Bonanza, mompelde hij schouderophalend, aldus het raadsel verdubbelend. Ik besloot niet aan te dringen, tenslotte aten wij hier om over het werk te praten. Ik vertelde hem over de schok van herkenning die het werk van Cherubino Alberti (1542-1615) bij mij teweeg bracht.

‘Na jarenlang in de smaak vallende schilderijen en fresco's te hebben vervaardigd, werd Alberti steeds melancholieker. Om deze voor Scheppers zo fnuikende treurnis te verdrijven gooide hij alle succes overboord en nam de inmiddels legendarisch geworden stap-in-de-avant-garde. Doeltreffend werkte hij sindsdien aan een goede gemoedsrust door in gestaag toenemende hoeveelheden catapults te gaan maken. Hoewel het vuurwapen zijn intrede reeds had gedaan, stelde Alberti alsnog zijn catapults daar tegenover.’

Afwezig staarde Bonanza naar de blonde pianiste die achter mij en een muur van planten ‘Cry me a river’ zong.

‘Catapults’, mompelde Bonanza onder het afrekenen, ‘niet te geloven’. Wij wandelden over de Rotten Row naar ons hotel alsof wij al jaren vrienden waren. Ik kon er die nacht bijna niet van slapen.

Ooit in de optimistische tijd van na de oorlog droomde ik van een internationale kunst met de abstractie als wereldwijde taal. Dat heeft niemand volgehouden.

Ik was een kleuter van de Koude Oorlog en bezag de kunstenaars van mijn tijd. Nù zeg ik, padvinders waren het, padvinders in Parijs. Rond hun potkachels zaten ze met alpino petten over de oren getrokken. Nog doet het mij pijn als ik denk aan hoe ze mijn joviale jongemannengroet negeerden wanneer ik hen gewaar werd in een zijstraat van de Boul'Miche. Urenlang slenterde ik heen en weer. Op het moment dat zij mij zagen stak ik mijn beide armen omhoog en maakte tot het belachelijke aan toe vreemde gebaren.

Ze zagen mij niet. En wanneer ik vanuit mijn huidige positie terugdenk aan die mistroostige periode uit mijn leven, breekt het angstzweet mij uit. Dan schaam ik mij.

Aan die vertwijfeling zal ik nooit meer ten prooi vallen. nu berust immers de regie van avant-garde's onvoorspelbare gang geheel bij mij, B. Lemmering. Mijn kunstenaars zijn hedentendage bij oproep beschikbaar. Nolens volens zijn zij over de gehele wereld vertrokken naar hun al dan niet bescheiden ‘Elfenbeinturm’, als vanouds. Een voor de kunsthistorie unheimische eenheid zal zich niet snel meer voordoen.

Of, zoals mijn Vlaamse collega Metdenanxct in zijn manifest ‘Divide et Impera’, eveneens

[p. 28]

verkrijgbaar bij Klare Taal te Zutphen, schrijft: ‘... en dansend in de regen bleven wij kurkdroog’.

Dankzij de genereuze houding van onze kunstenaars hebben wij de voor het museum zo noodzakelijke slag om de arm verkregen. Want gelooft u mij, mijn leven kent slechts één hartstocht, de kunstenaar. Of zoals mijn ex-vrouw gewoon was van mij te zeggen ‘Lemmering lust er wel pap van!’ Vormen mijn vrienden de kunstenaars niet de kleuren op mijn palet, zijn zij niet de tubes in mijn schilderkist?

Een goed jaar geleden reisde ik met Bär Bärsohn, de schilder, naar Bern om daar in de Kunsthalle zijn tentoonstelling te bekijken. Het was een rustig helder overzicht, door Uitdenanxct perfect geënsceneerd. De tentoonstelling straalde en toch klopte er iets niet. Had ik daar nou wekenlang voor geposeerd, als een vleermuis hangend aan het plafond van zijn Duits duistere atelier? Het leek nergens op! Goed, ondersteboven dat kon er nog mee door. Dat was in ieder geval avant-garde, maar ik was het niet! Omdenancxt geneerde zich voor de openhartigheid waarmee ik Bärsohn rustig uitlegde dat mijn budget in deze barre tijden niet meer toereikend was om een dergelijke aankoop voor het museum te verantwoorden. Waarop Bär prompt tekeer ging als een beest. Ik zal u de details besparen. Minzaam groetend liep ik achterwaarts de deur uit en ging de stad in.

Na enig zoeken vond ik het voortreffelijke restaurant terug waar ik, tussen het poseren door, zo heerlijk placht te lunchen. Tant pis, Bär, dacht ik in de vestibule nadat ik mij eindelijk uit de draaideur had verlost.

Alsof het zo mòest gebeuren gelukte het later op de dag Opdenancxt alsnog het schilderij van Bärsohn te kopen. Nog wel voor minder dan de vraagprijs. Uitdenanxct opgetogen, Bär mokkend blij en ik niet minder. Het schilderij is prima en kan zo geplaatst worden in de tentoonstelling die ik al geruimte tijd aan het voorbereiden ben: De Bambola. Ik wil u de aanzet van een gedicht dat ik schreef op mijn terugreis uit Zwitserland niet onthouden,

‘In zijn bruisend atelier

keek ik met de maker mee.’

Geen probleem: radicale kunst is, voor een deel tenminste, volstrekt afhankelijk van de welvarende burgerij die in enigerlei vorm mijn tentoonstellingen financiert. Dat vast te stellen is niets nieuws. Met lood in mijn schoenen zeg ik: de ernst van de kunstenaar is entertainment voor het publiek. (Wie een kuil graaft voor een ander...) En dat publiek rekent buiten de waard, B. Lemmering, chef van het eindstation, regisseur van ernst en wanhoop.

Gaan wij aan de hand van het doek van Bärsohn in op de artistieke attitude van deze kunstenaar dan zien wij tot ons genoegen dat alweer Italië de eerste viool speelt in het werk van deze Bär. Het moet wel met Italië samenhangen. Ooit het land van het kikvorsperspectief, thans van de vleermuis-methode van Bär.

Talloze malen bezocht Bär Bärsohn als zovelen het Palazzo Vecchio te Florence. En nooit zag hij meer dan ieder ander. Totdat hij ziet wat hij nooit zag. In de Sala dei Cinquecento zag hij de magistrale ‘Hercules en Diomedes’ (zie afbeelding 1) en hij wist: ondersteboven, de vleermuis-methode...!

Bär's Fledermaus-Methode vond, zoals ik nog tijdens het ontstaan schreef in het allerlaatste nummer van het Museumjournaal, razendsnel een vervolg in het zogenaamde Teutoonse Kippen. Ook in ons land en wel voornamelijk in Brabant en Limburg deed het Kantelen zijn intrede. Weldra gevolgd door het in Amerika snel terrein winnende Smashing up. In dit bestek voert het misschien te ver om kunsthistorisch dieper in te gaan op het Boemerang effect waarmee wij straks vanuit de Verenigde Staten ons Europees culturele erfgoed terug kunnen verwachten.

Terug naar Italië; met een glimlach haalde ik de boksbeugel uit mijn zak die ik van Beuker had meegekregen. Over de brugleuning van de Ponte Vecchio keek ik naar de smerige bedding van de Arno. Alle wantrouwen jegens de Florentijnen ten spijt vertoefde ik al weer enige weken ongeschonden in de matrix van de kunst.

Met een enorme zwaai smeet ik de boksbeugel in de modder van de Arno... Op hetzelfde moment, realiseerde ik mij later, moet een of andere onverlaat mijn portefeuille gerold hebben. ‘Mia portafoglio!’: schreeuwde ik vele malen tevergeefs. (‘Ach, iedre tong zou voor die taak bezwijken, want 's mensen taal en geest had nimmer ruimte voor zulk een reeks van gruwlen en ellende’, schreef Dante.) Ach, was Beuker maar bij me geweest. Beuker, met wie ik nog in het eerste jaar van mijn aanstelling als museumdirekteur in het depôt het bekende duet zong ‘Wij, boerenlummels van weleer...’

Daar stond ik dan, als op het schilderij van Henry Holliday, Incontro di Dante con Beatrice. Met mijn linkerhand hield ik de plaats vast waar zich nog kort tevoren mijn portefeuille had bevonden (zie afbeelding 2).

Naast de schilderkunst is ook de beeldhouwkunst min of meer in de mode en dat zal nog sterker worden. Bijgevolg dreigt het gevaar dat de voorwaarden en kwaliteitscriteria zodanig zullen verwateren dat ook tweederangswerk aanvaardbaar zal worden geacht. Mijns inziens kan dit nu nog voorkomen worden indien wij als Kwartiermakers de avant-garde vóór blijven. Maar ook in mij schuilt de twijfel die zo kenmerkend is voor onze tijd. Zekerheid ontleen ik

[p. 29]

Afbeelding 1

Afbeelding 2

echter keer op keer aan mijn tentoonstellingen die een precedent vormen voor iedere volgende expositie. ‘Zwaan kleef aan’, zoals Beuker het zo raak en des volks weet te typeren. Eén heldere chronologie; mijn avant-garde kent geen missing link tussen de video-opstelling met Australische kikkergeluiden enerzijds en de nu al klassiek te noemen Piss Paintings van Warhol anderzijds.

Voor mij ligt het prachtig uitgegeven boek van de Amerikaanse kunsthistoricus Hummock, Suffering the Arts, waarin hij eens en voor altijd afrekent met de legende van het oor van Van Gogh. In een even heldere als gedegen inleiding verteld Professor Hummock hoe de Italiaan Silvio Cosini (1495-1547) zijn tijd ver vooruit was. De in de Renaissance zo populaire ontledingen van het menselijk lichaam brachten hem ertoe, geïnteresseerd als hij was in Geestesbezweringen en Zwarte Kunsten, verder te gaan dan de middelmaat van zijn tijd. Hij ging zo ver het lijk te villen van een gehangene teneinde van de huid zich een jas te prepareren. Flanerend door de straten werd hij echter door een monnik terechtgewezen die hem sommeerde zich van zijn avant-garde jas te ontdoen en deze alsnog te ruste te leggen in het graf van de onfortuinlijke misdadiger.

Trekken wij nu enige parallellen naar de hedendaagse avant-garde dan zien wij een verbluffende overeenkomst, aldus Professor Hummock, met de wijze waarop ook nu weer de pijn en de extase zo doeltreffend worden verheerlijkt. Bladerend in het boek van Hummock, overigens een goede vriend en collega, met wie ik enkele jaren geleden nog een reis maakte door The Rocky Mountains op zoek naar Leroy Lemon die volgens Hummock zich op een eenzame bergtop had teruggetrokken alwaar hij in een door hemzelf uit rotsblokken opgetrokken hut werkte aan zijn derde ‘Invisible Project’. Hoezeer wij onze paarden ook afjakkerden, van de ene bergtop naar de andere, wij keerden huiswaarts met lege handen. Lemon schreef ons maanden later dat wij met ons verslag van die reis in het allerlaatste nummer van het Museumjournaal precies de spijker op de kop hadden geslagen. Bladerend in Hummock's boek, ik moet mijn verhaal afmaken, kwam ik vele vrienden tegen. Zo las ik het verhaal over mijn Amerikaans-Italiaanse vriend A. die zo ontroerend over zijn arm wreef tot er tenslotte een gapende wond ontstond. Daar was de Amerikaan B. die zich onder luid applaus door zijn arm schoot. En mijn Duitse vriend die zich vol ootmoed in bijzijn van de pers een bloedneus liet slaan. Niet zonder trots bekeek ik de pagina's die gewijd waren aan ons nationale duo dat zich grote bekendheid verwierf door geheel naakt, onophoudelijk en in volle vaart tegen elkaar aan te botsen.

Behoudens een enkele drukfout, verformance in plaats van performance op blz. 177, een prachtig boek. Wel vraag ik mij af of het wel juist is dat Hummock nergens in zijn boek rept over de toch al jaren bestaande eenvoudige EHBO-cursus voor museumpersoneel. Hierop hoop ik nog terug te komen in mijn artikel in het kerstnummer van Art Hypernational, waarin eveneens een behartenswaardige bijdrage zal staan van twee landgenoten, Waul Groot en Paling Boers over een niet zelden zichzelf op de hak nemende visie.

Ik moet nu denken aan een reis die ik maakte met mijn vriend Gipsen, een ernstig kunstenaar die bekend werd door zijn ingrijpende landschapsveranderingen en zijn al even spectaculaire Wrakken-prakken. Wij volgden al weken het spoor van een uiterst curieus verzamelaar, een fabrikant van chocoladerepen. Die ochtend reden wij Moskou uit. We verlieten onze bus en

[p. 30]

zochten naar een plek om te eten. Het eten in een dorpsherberg, zoals u kunt weten, is beter dan het eten in Moskou. Onder het eten vertelde ik enthousiast aan Gipsen hoe ik ontdekte dat de vermaledijde Breeker een Heine-monument ontwierp dat hij rechtstreeks had gestolen van de klassieke Doornuittrekker. ‘Misbruik van het beste is het slechtste’ riep Gipsen en hij verzocht mij nadrukkelijk mij tot de hoofdzaken te beperken. Was Gipsen op zoek naar ruzie? Een neerslachtigheid maakte zich daarop van mij meester die mij gedurende de hele verdere reis niet meer heeft verlaten. Ben ik wel opgewassen tegen de taak die voor mij is weggelegd, zo vroeg ik mij telkens af. Schreef Goethe niet ‘Mein junges Leben hat ein End’. Dat verdraaide verlangen naar het verlangen.

‘Gij zit ne sentimentair’, weet Metdenancxt mij in zulke omstandigheden altijd nog dieper in de put te helpen.

De reis met Gipsen is, zoals u zult kunnen begrijpen, mede door mijn karakterstructuur op een enorme flop uitgelopen.

Een brief

Beste Gipsen, ik moet je een verhaal vertellen. Vanmorgen toen ik aan het koffiezetten was, keek ik door het keukenraam naar buiten. De lucht was grijs. Weet je nog, die herberg buiten Moskou? Mensenkinderen, je stikte bijna toen ik jou die mop vertelde van die suppoost en die EHBO-trommel. Als ik het mij nog goed herinner, verweet jij mij op onze gezellige terugreis dat ik mij de toekomst van de kunst toe-eigen. Maar mijn beste Gipsen, is het niet zo dat het juist mijn verdienste is om het esthetische produkt van morgen dat vandaag wordt aangeboden en overmorgen als winkeldochter wordt beschouwd, voor het archief geschikt te maken zodat het na pakweg tien, twintig jaar nogmaals aftrek zal kunnen vinden? Een conservator kan meer dan conserveren alleen, dat zou jij zo langzamerhand toch wel kunnen weten.

Als Schnabel de deur dichtsmijt die Rauschenberg jarenlang op een kier hield door er zijn voet tussen te houden, dan gaat het mij om die schoen van Rauschenberg, om maar een eenvoudige vergelijking te maken.

Mijn taak is het ervoor te zorgen dat de publiciteitsmedia het kunstwerk vooraf van roem voorzien, zelfs voordat het in mijn museum te zien zal zijn. Oké, jij hebt gelijk als je zegt dat ik in Omsk ook zelf mijn koffer wel had kunnen dragen. Maar wanneer jij zegt dat de kunstenaars als leveranciers van kunstwerken door mij als employé worden gezien dan is dat waar en niet waar. Waren het niet Stan Laurel en Oliver Hardy die de gewoonte hadden hun grappen uitgebreid voor te bereiden. Dan, pats boem de grap om er daarna nog lang en uitvoerig bij stil te blijven staan. Zei jij zelf niet, in Wladiwostok, dat er zo overal wel een mouw aan viel te passen. Ik heb jou altijd bewonderd als je zei dat wanneer iedereen je in de steek liet, je gewoon van voren af aan zou beginnen, met een kladblok en een stompje potlood.

Wat die mouw betreft, het volgende: zou jij bereid zijn mee te werken aan de komende najaarstentoonstelling die ik al enige maanden aan het voorbereiden ben, ‘De Bambola’?

Gevraagd wordt aan de betrokken kunstenaars om een zo goed mogelijk gelijkend beeld te geven van B. Lemmering zoals hij door hen gekend wordt. De zorgvuldig door mij geselecteerde internationale kunstenaars worden verzocht dit te doen in de materialen waarmee zij het laatste halfjaar werkten.

In jouw geval kan ik je ruim een maand lang de beschikking geven over een bulldozer van Loonbedrijf ‘Frans de Lier’ in Otterlo.

Ook is Frans sinds kort in het bezit van een hoogwerker plus bijbehorend personeel, indien jij misschien meer in vertikalen zou gaan denken. Of, indien jouw voorkeur uit zou gaan naar een interpretatie die meer samenhang vertoont met het Wrakken-prakken, iedere kunstenaar is immers geheel vrij in zijn keuze, dan kan ik je te zijner tijd het adres geven van Leo de Lier, een neef van Frans, die, eveneens op de Hoge Veluwe beschikt over een ruime sortering autowrakken. ‘Loop- en sloopauto's’, zoals hij zelf zegt. Welnu Gipsen, succes. En by the way, stuur mij voor de catalogus van ‘De Bambola’ een recente foto van jezelf en van het werk zodra je halverwege bent. Je B. Lemmering.

- p.s. Het juiste citaat van Enzensberger luidde: ‘In de run op de toekomst beschouwt elk schaap zich als belhamel...’