Hollands Maandblad. Jaargang 1983 (422-433)

[p. 17]

De noodzaak van het antizionisme
Jedida Keizer

Ondanks mijn grote waardering voor het artikel ‘Palestina was nimmer een onbewoond eiland’ van Bertus Hendriks in de Groene van twee februari 1983, of eigenlijk juist vanwege die waardering, heb ik bezwaar tegen de manier waarop gesteld wordt dat het Palestina Komitee zich nooit schuldig heeft gemaakt aan een vorm van antisemitisme: ‘Ik durf met een gerust hart te stellen dat het Palestina Komitee sinds 1969 op dat terrein (het “aan de dag leggen” van “een grote zorgvuldigheid (..) die elke vervaging van de grenzen tussen antizionisme en antisemitisme uitsluit”) een uitstekende staat van dienst heeft en ik tart iedereen het tegendeel te bewijzen’ (tweede bladzijde, derde kolom).

Ter. eerste komt het niet geloofwaardig over als we dan ook verklaart in te kunnen staan voor de goede bedoelingen van een serie andere mensen. Ik vind het jammer dat Bertus Hendriks zich heeft laten verleiden tot een uitspraak die zo gemakkelijk te ontkrachten is. Dat doet mijns inziens geen goed aan het effect van het artikel in zijn geheel.

Verder zie ik niet in wat de zin is van een ‘welles-nietes’ discussie over, in verleden of heder, aanwezig zijn van antisemitisme in een antizionistische organisatie. Ik weet niet precies hoe het eerder was, ik weet alleen dat het Palestina Komitee zich nu distantieert van antisemitisme, er zelfs tegen gedemonstreerd heeft. Mochten de ‘aanklagers’ wat het verleden betreft gelijk hebben, wat ik dus niet weet, dan ben ik blij dat er een verandering is opgetreden, en dan hoop ik dat het een blijvende verandering is.

Iedere (potentiële) antisemiet die op mijn weg komt, bestrijd ik op dat antisemitisme, of het nu een dominee, een pater, een communist, een liberaal of een medewerker van het Palestina Komitee is. Ik bestrijd dan nog niet persé ‘het’ christendom, ‘het’ communisme, ‘het’ liberalisme of ‘het’ Palestina Komitee, maar in ieder geval wel ‘het’ antisemitisme.

Elke theorie of ideologie die een racistische groncslag heeft, heeft mij als tegenstander. Als de uitvinders of de aanhangers van zo'n theorie of ideologie de mogelijkheid open laten die racistische grondslag te elimineren, ben ik bereid dit te proberen, maar zolang het racistische aspect bestaat ben ik zonder meer anti. Dit geldt voor het zionisme. Als er zionisme kan bestaan zonder racisme, waar tot nu toe niets of niemand mij van heeft kunnen overtuigen, dan ben ik bereid dat ‘gezuiverde’ zionisme opnieuw in overweging te nemen.

Racisme is echter niet de enige grondslag van het zionisme die ik principieel afwijs. Geen enkele theocratie, of het nu een hele of een halve is, kan in mijn ogen genade vinden. Overigens besef ik dat zelfs in Nederland christelijke feestdagen nationale feestdagen zijn, en dat datzelfde Nederland nog nooit een regering heeft gehad waar geen christelijke partij deel van uitmaakte.

Verder wijs ik zionisme af voor zover het uitgaat van kolonisatie van een land mét een volk, in de zin van, onder andere, overheersing van dat volk. Wanneer kolonisatie werkelijk niets betekent dan vestiging, heb ik er weinig op tegen, maar het is dan natuurlijk wel zaak de bevolking van het land of gebied daarvan te overtuigen. In het geval van nog weer een andere overheerser (in Palestina eerst de Turken, toen de Engelsen) acht ik het niet voldoende die overheerser van je goede bedoelingen te overtuigen; dat is zelfs van louter praktisch belang omdat een (over)heerser die vestiging tegen zou kunnen houden als hij deze als ongewenst zou beschouwen. Bovendien zal zo'n overheerser in de meeste gevallen juist niet dezelfde vestiging wensen als de bevolking. Met andere woorden: tegen zionisme op de maan heb ik ‘alleen’ bezwaar waar het de racistische en de theocratische aspecten betreft.

Met het Palestina Komitee heb ik gemeen dat ik antizionistisch ben. Mocht mij onverhoopt blijken dat het een racistische grondslag heeft, dan verlies ik een bondgenoot. Zolang het zich er echter afdoende van distantieert, zelfs al zou dat in het verleden anders zijn geweest, zie ik geen enkele reden om het in de armen van de antisemieten te drijven.

Als Begin verkondigt dat hij handelt in naam van alle joden (of iets van die strekking), en daarmee antisemitisme aanwakkert, dan is dat antisemitisme daardoor geenszins gelegiti-

[p. 18]

meerd. Men kan echter wel vaststellen dat zo'n uitspraak een negatieve uitwerking heeft op de positie van joden buiten Israel. Dat is dan een goede reden om duidelijk te maken dat Begin een leugenaar is. Niet omdat we dat aan welke antisemiet dan ook verplicht zijn, maar omdat we dat verplicht zijn aan de behartiging van ons eigen belang. Ik vind het niet leuk dat van mij meer dan eens verwacht lijkt te worden dat ik een mening heb over Israel, enkel en alleen omdat ik van joodse afkomst ben, maar het is een feitelijke omstandigheid waar ik rekening mee heb te houden. Dan heb ik het nog niet eens over de mensen die menen mij ergens voor medeverantwoordelijk te kunnen stellen, al geldt hetzelfde principe: het is onjuist van die mensen mij aan te spreken op iets waar ik nooit van heb aangegeven dat ik er iets mee te maken zou hebben, maar toch reageer ik door mij expliciet te distantiëren. Niet omdat die mensen daar recht op hebben, maar omdat het in mijn belang is. Als joodse antizionist is het uiteraard ook mijn belang dat zoveel mogelijk antizionisten zich niet inlaten met wat voor antisemitisme dan ook.

Het zionisme wordt wel eens verweten dat het toegeeft aan antisemitisme; ik geef volmondig toe dat ik dat, zij het op geheel andere wijze, ook doe. Ik laat mij soms door op de loer liggend antisemitisme ‘dwingen’ mijn antizionistische standpunt uit de doeken te doen. Dat betekent vanzelfsprekend niet dat ik slechts antizionistisch ben uit angst voor antisemitisme, maar mijn joods (geboren) zijn is ook geen reden om niet voor antizionisme te kiezen.

Het zionisme meent dat racisme een juist antwoord is op racisme. Dat is óf dom, óf kwaadaardig, óf allebei. Het is dom omdat racisme in antwoord op eerder racisme wederom een racistisch antwoord uit zal lokken, want die ‘omgekeerde’ racisten zijn ongetwijfeld niet minder dom en/of kwaadaardig. Kortom: als je antisemitisme beantwoordt met filosemitisme lever je geen bijdrage aan de bestrijding van het (heus wel onuitroeibare!) antisemitisme.

Van tijd tot tijd vraag ik me af hoe het toch komt dat er joden (en andere mensen) zijn die denken dat heilige verontwaardiging een zinvolle reactie is op antisemitisme (of bijvoorbeeld seksisme). Neem nu diegenen die menen ‘het’ antizionisme van antisemitisme te mogen beschuldigen. Om te beginnen is dat oneigenlijk omdat geen enkele antisemiet in staat is het antizionisme ongelijk te doen hebben, maar afgezien daarvan doe je er als jood veel beter aan, te tonen dat de bezwaren die iemand tegen het zionisme heeft, niet voor een willekeurige jood hoeven te gelden. Of het nu het werkelijk motief is of niet, mag je verbaasd zijn als sommige antizionisten alle joden van zionisme beschuldigen, wanneer joden die van zich laten horen als jood, dit altijd tegelijk ook als zionist lijken te doen? Het blijft natuurlijk dom, zelfs kwalijk, van die antizionisten, die ik opzettelijk niet personificeer, om zo te generaliseren, afgezien van het gegeven dat er antizionistische joden zijn die van zich laten horen; ik ben niet eens de eerste!

Er zijn twee vergelijkbare kreten, namelijk ‘zionisme is racisme’ en ‘antizionisme is antisemitisme’. Een belangrijk verschil is, dat het zionisme werkelijk een racistische grondslag heeft, terwijl antizionisme geen antisemitische grondslag heeft, hoe goed het sommige antisemieten ook van pas komt. Er zijn overigens ook prozionistische antisemieten, zo van ‘opgeruimd staat netjes’.

Een aantal praktische gegevens dwingen mij tot een antizionistische conclusie, in de zin van een anti-Israel-conclusie. Ten eerste al die Palestijnen, of ze nu ‘vrijwillig’ op de vlucht zijn gegaan voor de oorlog, of dat ze ondubbelzinnig verdreven zijn (persoonlijk ga ik er vanuit dat er van allebei sprake is), die niet naar hun geboortegrond mogen terugkeren. Er is zelfs een wet die het bepaalde mensen met een ander geboorteland mogelijk maakt in hun huizen te gaan wonen. ‘De wet op de terugkeer’ dus, die zowel joden die dat wensen als joden die dat niet wensen het recht geeft terug te keren naar het land waar hun voorouders twintig eeuwen (ongeveer tachtig generaties) geleden uit zijn verdreven.

Bovendien het feit dat die Palestijnen die op dit moment Israelisch staatsburger heten te zijn op vele manieren gediscrimineerd worden, zowel wettig (in de zin van ‘door de wet’) als onwettig. Bovendien het joodse volk dat een staat heeft op een deel van het grondgebied van het voormalige Palestina, terwijl het volk van Palestina door deze staat zelfs het recht op een nationale identiteit ontzegd wordt.

Wat betekent nu eigenlijk de eis die Israel, waarmee ik diegenen die tesamen de officiële Israëlische koers bepalen bedoel, stelt aan de PLO, voor er een dialoog gevoerd kan worden, namelijk onvoorwaardelijke erkenning van de staat Israel?

Het enige motief is volgens mij het niet willen van die dialoog. Als men die zou willen, zou die erkenning immers tijdens die dialoog verkregen kunnen worden. Erkenning zou voor Israel in de eerste plaats moeten zijn wat ze met een dialoog wil bereiken. In feite geloof ik niet dat Israel door de PLO erkend wil worden, want wie wil er nu erkend worden door een organisatie die hij zelf niet wenst te erkennen als een legitieme? Israel wil niet dat de dialoog met de PLO plaatsvindt, om erkenning te voorkomen, en erkend wil ze niet worden om niet te hoeven praten, wat immers onherroepelijk het doen van concessies zou betekenen.

[p. 19]

Voor de PLO zou erkenning van de staat Israel betekenen dat afgezien wordt van artikel 19 van het PLO-Handvest, voorzover dat ‘e vestiging van de staat Israel (..) fundamenteel nietig’ verklaart. Verder zou het opgevat kunnen worden als een impliciet afzien van de claim op heel Palestina. Bovendien zou het een stap uit de richting zijn van liquidatie van ‘de zionistische en imperialistische aanwezigheid’ (zie ook artikel 19 Handvest). Voor Israel zou het accepteren van die eventuele erkenning gelijk staan aan erkenning van de PLO als (enige) wettige vertegenwoordiger van het Palestijnse volk, want hoe kun je nu de erkenning erkennen van een erkenner die je niet erkent?! Erkenning, in deze betekenis, van de PLO omvat erkenning van nationale Palestijnse rechten. Na wederzijdse erkenning hoeft de discussie over een minimale Palestijnse staat niet meer plaats te vinden, want erkenning van de noodzaak van in ieder geval een Palestijnse staat volgt logisch uit erkenning van de PLO.

Voor Israel zou het gunstiger zijn een dialoog te voeren met een PLO die de staat Israel niet erkent, dan met een PLO die dat wel zegt te doen, omdat in het eerste geval Israel in het voordeel is als staat tegenover een illegale organisatie, terwijl in het tweede geval twee volkeren tegenover elkaar staan met tenminste evenveel recht op een staat. Daarom trek ik uit de eis van onvoorwaardelijke erkenning de conclusie dat Israel geen dialoog wil.

De vraag rest mij in hoeverre Israel belang heeft bij een dialoog. Behalve als Israel er in zal slagen de laatste Palestijn op aarde te doden, zal er zonder die dialoog zeker nooit vrede komen, al is alleen een dialoog er nog geen waarborg voor dat die vrede er wél komt.

Is vrede in het belang van Israel? Het feit alleen al dat deze vraag gesteld kan worden, maakt duidelijk dat de Palestijnen, en hun medestanders, Israel haar belang bij vrede moeten laten voelen.

Ik meen te mogen stellen dat elke Israeli die niet de Israëlisch-Palestijnse dialoog weet te bevorderen, niets daadwerkelijks doet ter bevordering van de algehele vrede. Het lukt mij niet vast te stellen in hoeverre algehele vrede in Israels belang is. Ik geloof in het belang van vrede voor iedereen, maar ik ben niet in staat het aan te tonen. Wel kan ik zonder meer constateren dat elke dag die geen vrede brengt, een dag toevoegt aan het onrecht de Palestijnen door de zionisten, met behulp van hun staat, aangedaan. De onrechtvaardigheid die ten grondslag ligt aan de kolonisatie van een land met inwoners.