Hollands Maandblad. Jaargang 1983 (422-433)

[p. 35]

Open brief
Willem Frederik Hermans

Mijnheer de redacteur,

In het voorlaatste nummer van uw degelijke Hollandse Maandblad trof ik tot mijn ontstemming alweer een stukje aan van de heer Jan de Koster. Blijkens diens, eveneens door u afgedrukte biografie, is deze Koster geboren in 1945 (dit kan hij niet helpen, al zou het beter zijn als het nooit was gebeurd), studeerde hij algemene taalwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam, deed hij onderzoek in de Verenigde Staten onder leiding van Noam Chomsky en promoveerde hij vervolgens op een proefschrift over Locality Principles in Syntax, te Amsterdam. Hij is wetenschappelijk medewerker te Tilburg.

Dit lijkt allemaal lang niet gering, voor iemand die, zoals ik straks zal aantonen, waarschijnlijk niet eens kan lezen. De gelijke verdeling van de kennis, ook u zozeer bezig houdend, moet wel niet bij het vernielen van Vondels standbeeld halt gehouden hebben en haar uiterste aan vervlakking hebben bereikt om een carrière als die van deze Koster mogelijk te maken.

In het juni-juli nummer van Hollands Maandblad schreef hij: ‘Toen Van het Reve het darwinisme aanviel, verdrongen onze schrijvende biologen zich als om strijd in de media om hem de les te lezen. Hij zou niet deskundig genoeg wezen en er dus niets van begrepen hebben. Zelfs W.F. Hermans, die meen ik nog fysische geografie gestudeerd heeft, kwam in Nieuwsnet (30 aug. 1980 p 24) vertellen dat:

‘...deze specialist in de Slavische Letteren klaarblijkelijk niet beseft welke kolossale, miljoenen jaren tellende tijdsspannen er in het spel waren’.

Wat de heer Koster allemaal gestudeerd heeft heb ik hierboven natuurgetrouw opgesomd, maar of hij iets anders dan het vervalsen van citaten heeft geleerd, betwijfel ik.

De volledige volzin luidt immers: ‘Zo herinner ik me hoe de vermakelijke, maar irrelevante kritiek van Karel van het Reve op de natuurlijke selectie theorieën, van de tafel geveegd kon worden, doordat deze specialist in de Slavische Letteren klaarblijkelijk niet besefte welke kolossale, miljoenen jaren tellende tijdspannen er in het spel waren.’

Dit herinnerde ik me toen inderdaad en ik herinner het me ook nu nog, onder meer dat Dr. D. Hillenius in NRC Handelsblad op dit manco had gewezen.

Geen sprake van dat ikzelf een en ander ‘in Nieuwsnet zou zijn komen vertellen’, zoals u ziet.

Koster is dus hetzij een bedrieger, hetzij iemand die niet kan lezen. Dat je het op die manier ver kunt brengen in Tilburg, lijkt me duidelijk.

Ik heb lang gewacht u mijn bezwaar mede te delen, omdat ik eigenlijk heb gehoopt dat anderen de malafide wijze van citeren die het Tilburgse Kostertje toepast, zouden opmerken - Karel van het Reve, bijvoorbeeld.

Maar nee.

Het feit dat zo'n Koster de eer geniet in uw voortreffelijk maandblad te worden geplaatst, schijnt uw lezers volledig te verblinden.

Parijs, 10 jan. 1983

Van oude volzinnen de herinnering
Jan Koster

De heer Hermans moet wel een vreemd mens zijn om mij nu zelfs te dwingen een stukje te publiceren dat hij juist liever niet zou tegenkomen in een degelijk maandblad. Bovendien kan iedereen nu meteen zien dat ik de volzinnenschrijver woord voor woord correct geciteerd heb. Ik heb in mijn citaat, zoals gebruikelijk, aangegeven dat ik iets weggelaten heb. Het weglaten van irrelevante details is deugdelijk zolang de bedoelingen van de geciteerde niet verkeerd worden weergegeven. Hermans beweert nu dat ik een onjuiste indruk geef van zijn oorspronkelijke woorden, en dat ik daarom maar beter niet geboren had kunnen worden.

Nu het leven mij eenmaal gegeven is, wil ik graag van de gelegenheid gebruik maken om vast te stellen dat een half jaar nadenken niet heeft kunnen verhinderen dat Hermans zich

[p. 36]

jammerlijk vergist. Wat is er namelijk aan de hand? Hermans' voornaamste bezwaar is dat ik hem iets laat vertellen, terwijl hij zich alleen maar iets herinnerde. Ik kan me voorstellen dat Hermans er trots op is dat hij zich nog wel eens iets herinnert, maar toch: zelden heeft groter flauwekul een degelijk maandblad bereikt! Deze specialist in de Nederlandse taal beseft klaarblijkelijk niet dat men moeilijk kan vertellen zich te herinneren dat iets het geval was zonder tevens te vertellen dat iets het geval was (zolang men tenminste geen afstand van zijn herinneringen neemt). Dus als ik schrijf: ‘Ik herinner me dat 1921 een beroerd jaar was’, dan citeert men mij correct als men mij laat vertellen ‘... dat 1921 een beroerd jaar was’. Gegeven deze elementaire overwegingen kan de lezer nu gemakkelijk nagaan waarom Hermans ernaast zit.

Blijkens zijn volledige volzin herinnerde hij zich in ieder geval dat Karel van het Reve - al dan niet volgens Hillenius - iets niet besefte. Als het vaststaat dat Hermans in Nieuwsnet zich herinnerde dat Van het Reve iets niet besefte, staat het eveneens vast dat Hermans in Nieuwsnet verteld heeft dat Van het Reve iets niet besefte. Of hij dit verteld heeft op eigen gezag of dat van anderen doet er niet toe, en in mijn citaat werd dat eveneens in het midden gelaten.

Hermans slaagt er dus niet in om zich achter zijn journalistieke herinneringen te verbergen. Als hij denkt van wel, denkt hij zeker ook dat hij bij Dr. D. Hillenius gelezen heeft dat Karel van het Reve een specialist in de Slavische Letteren is! Of Hermans wordt vergeetachtig of hij weet niet wat hij schrijft.

Ik vind dit overigens een typisch voorbeeld van ruziezoeken om niets. De enige reden dat ik onze schrijvende kruidenier deze afgang van harte gun is gelegen in het zouteloze, beledigende karakter van zijn volzinnen. Hermans maakt het zo te gemakkelijk voor onze nationale verdelers van kennis: zij zullen ongetwijfeld voortaan geloven dat het geestelijk kapitaaltje dat het vaderland hier ontvlucht is zo langzamerhand danig geslonken is.