Hollands Maandblad. Jaargang 1982 (410-421)

[p. 42]

Elke nacht wachten op Mischa
Hermine de Graaf

Als zij sluipbewegingen maakt, denkt ze dat ze onhoorbaar loopt. Ik zie d'r door het raam van mijn kamerdeur. Ze heeft een zaklamp in de hand en moet moeite doen haar evenwicht te houden.

In werkelijkheid kraken de planken, ritselen haar rokken en rinkelt haar sleutelbos. Het gaat elke avond zo. En straks volgt meneer Bloem, na ongeveer twee uur. Hij loopt op sloffen en is hier huismeester, portier, veegt de gang en roept als je de deur te hard dichtslaat.

Met ‘hier’ bedoel ik de villa waarin ik woon, waar je kunt studeren in ruime lokalen. Al hebben ze er geen rekening mee gehouden dat er niet overal stomkoppen rondlopen, want met studeren bedoelen zij het volgen van huishoudelijke vakken en het behalen van je mavodiploma.

Ik heb mijn moeder geschreven, zodat zij mijn gymnasium-diploma kan opsturen, ze heeft nog niet gereageerd. Die sluipende directrice gelooft mij niet en ik volg dus nu een cursus koken, dat komt altijd van pas, daarin heeft ze volkomen gelijk, maar ongeduldig word ik wel! Ik weet ‘godnogantoe’ al lang dat 100 gram meel hetzelfde gewicht heeft als 1 deciliter water, van cake houd ik niet, daar moet ik van hoesten.

Niets om over naar huis te schrijven, en misschien is dat wel de bedoeling. Ondertussen ben ik vanmiddag mooi een uurlang doorgezaagd over de zwaartekracht én wat daar bij komt kijken: ‘Die putjes in het zeil meisjes, worden veroorzaakt door jullie hakken...!’

Al zou ze maar een kopie van mijn diploma opsturen en bevestigen dat ik altijd lid van de bibliotheek ben geweest, twee keer in de week boeken uitzocht.

Soms weet ik zelf niet meer of ik wel iets gedaan heb. Ik bedoel dat zetje, dat ik mijn moeder gegeven zou hebben... Niet dat ze er veel aan overgehouden heeft... maar toch. Haar heup was ontwricht en er zat een haarscheurtje in d'r meniscus. Ze heeft zes weken moeten liggen en bezoekt nu dagelijks een masseur.

Ik ben ervan overtuigd dat het een ongeluk was, dat ze in paniek haar evenwicht is verloren. Toen zij in het ziekenhuis lag en ik in de villa moest gaan wonen, hebben ze me aan het twijfelen gebracht.

Ik had haar niet moeten slaan, dat was stom, zoiets is meer dan stom! We stonden boven op de overloop, - de aanleiding weet ik niet meer - ik haalde uit, sloeg haar midden in het gezicht. ‘M'n neus’, riep ze, dat hoor ik nog... even later lag ze onder aan de trap.

Het huis van mijn moeder is nogal groot, de trap heeft marmeren treden en overal liggen plavuizen, zij maakt daarom nooit putjes in de vloer, al zijn haar hakken dun en hoog, 1 decimeter, schat ik. Geduwd heb ik niet, over zoveel kracht beschik ik trouwens niet.

Zij was tamelijk in de war en ik dacht steeds als ze wat bekomen is, praten we het uit, bied ik mijn excuses aan. Ik had het min of meer al voorbereid, vond het echt naar. Ze kreeg pijnstillers en kalmerende middelen. Ik heb door het raam van de deur even naar haar mogen kijken, ze was juist om zich heen aan het grijpen...

‘Ze denkt dat de kamer vol veertjes is’, fluisterde een verpleegster.

Het is twaalf uur, meneer Bloem heb ik niet voorbij horen schuifelen, ik ben teveel in gedachten. De lichtschakelaar doet het nu niet, die wordt afgesloten, wel branden er overal veiligheidslampjes. Ik heb een radio op batterijen en een koptelefoon met schuimrubber oordoppen, ik geloof dat niemand op het idee is gekomen zoiets te kopen. Meestal luister ik naar programma's voor vrachtrijders en melancholici die naar de nachtelijke hulpdienst van de radio mogen bellen.

We zitten hier niet ver van het dorp, 't is ongeveer drie kwartier lopen. De eerste dag, toen ik mijn wandelkaart had gekregen, ging ik daar op zoek naar een ‘walkman’, maar die verkochten ze niet, ‘is alleen in Amerika te koop’, zei een verkoopster, terwijl je die dingen overal ziet!

Als je uit het raam van mijn kamer kijkt, merk je dat het terrein verlicht is, dat er langs de rand van het huis hokken zijn, die stervens vol ganzen zitten. Zij waken beter dan een afgerichte hond, als zij gaan gakken, springt het licht in de kamer van het nachthoofd aan. Je mocht

[p. 43]

je eens via een laken naar beneden willen laten glijden. 't Is geen gevangenis, op een bord bij het hek staat nadrukkelijk: ‘Internaat Cruze’.

Ik wil wakker blijven omdat ik een zusje heb, dat heel veel van dieren houdt en ik weet zeker dat zij naar me zoekt. 't Is niet zomaar een zus, zij is een half uur na mij geboren. En toen heeft het nog verrekte lang geduurd eer zij de couveuse mocht verlaten omdat ik dominant ben! Sindsdien zijn wij samen, we lijken niet op elkaar, hebben niet eens dezelfde kinderziektes gehad! Wel belandden we gelijktijdig in het ziekenhuis, Mischa had hersenvliesontsteking en mijn sleutelbeenderen waren gebroken.

Uit die tijd dateert haar liefde voor dieren, vanaf toen is zij hetzelfde gebleven, geestelijk bedoel ik. Ze is slimmer dan iedereen die ik ken. Ik weet bijvoorbeeld zeker dat zij die ganzen stil zou weten te houden, zij kan met dieren spreken... Zoeken kan zij ook als de beste, zij heeft er een soort zintuig voor, zich verstoppen kan ze nog beter!

Het is ongelooflijk maar die keer toen ik er met een stel vrienden 's avonds tussen uit geknepen was om naar een rockfestival te gaan, zat zij een uur later opeens twee banken voor me en keek steeds achterom of ik haar wel zag!

Thuis delen we een kamer en mijn moeder heeft nog niet zolang geleden het sprookjesbehang laten vernieuwen omdat Mischa dat zo mooi vindt. Ik laat zelden iemand onze kamer zien, zoiets vind ik te persoonlijk, maar die vrienden, dezelfde waarmee ik er tussen uit geknepen was, vonden het ‘gaaf’.

Natuurlijk lukt het me niet de hele nacht wakker te blijven, ik zeg gewoon elke morgen dat ik geen oog heb dichtgedaan. 't Is een oude truc waarmee mijn vader vroeger veel succes heeft gehad, een familiekwestie dus. Als Mischa ergens geen zin in heeft, dan mompelt ze: ‘ja, ja, straks’, dat heeft ze ook van hem afgekeken!

Het hoofd van de directrice verschijnt voor het raam van mijn kamerdeur, ze kucht en klopt. Ik veer op en sta aangekleed en wel voor haar. Ze is volgens mij in de vijftig en heeft 't haar te kort laten knippen, draagt een zijden beige blouse en een rok in een bijpassende tint. Misschien heb ik zo meteen, wat ze hier een p.o. noemen, een persoonlijk onderhoud. Ze gaat voor het raam staan en frommelt aan de gordijnen.

‘Je kunt over het hele terrein kijken’, zegt ze, ‘een mooi uitzicht.’

Ze legt haar hand op de muur en strijkt er langs.

‘'t Lekt hier.’

Aan de rand van het plafond zit een geeloranje vochtkring.

‘Niet noemenswaardig’, verzeker ik.

‘Je komt om 10 uur naar mijn kamer voor je p.o.’

Als ze op de gang is, roep ik: ‘En ik zou met de anderen naar die braderie gaan!’

Nu houd ik noch van winkelen noch van markten en oude ambachten heb ik al duizend keer gezien, maar er zouden schapen geschoren worden, nog met de hand en zo. En als ik dat mis, kan ik Mischa er niet over vertellen, die zich er erg voor zou interesseren.

Haar kamer is helder en ruim. Er hangt bijna niets aan de wand, wel staat er een ijzeren ladenkast met gegevens over de meisjes. 't Zijn de vertrouwelijke statussen. Alleen al de manier waarop ze het sleuteltje omdraait, er een map uithaalt en weer sluit, zegt voldoende. Zo overdreven, dat ik wel moet aannemen dat die kast meestal gewoon openstaat. Aan een doosje beplakt met schelpen, een lappenpop en aan de luizige papieren bloemen lees ik haar voorkeur voor creatieve uitingen af.

Ze is niet alleen, ik had het al geroken! Er zit een man in de stoel die zich voorstelt en meteen beslag op mij wil leggen met zijn sigarenrook.

‘We hebben elkaar al eens eerder ontmoet, niet?’

Het klinkt aardig, maar 't is feitelijk onjuist. Ik zeg niets. Mij lijmen... dat hoeft niemand te proberen!

‘Je ouders zijn gescheiden?’

Ik knik.

‘Dat zal een slag voor jullie gezin geweest zijn!’

‘In één op de vier gezinnen gaan de ouders uit elkaar!’

‘Zijn ze als vrienden uiteengegaan of hebben ze ruzie gemaakt... ik bedoel...’

‘'t Is zeven jaar geleden.’

‘Je vader werkt in Duitsland, niet? Weet je wat hij precies doet?’

‘Hij geeft Nederlands aan studenten, dat kunt u overigens zelf lezen op die kaart!’

Ik wijs naar de directrice en voel me in het geheel niet zo zeker meer, van vader springen ze over naar moeder om bij Mischa te komen.

‘Mis je hem.’

‘Nooit.’

In de kamer is het drukkend, de anderen zijn al op de braderie, vermoed ik. De man schuift met zijn voeten, zijn broekspijp is iets omhooggekropen.

‘Besef jij de ernst van de situatie wel?’

Het is zijn eigen schuld dat hij zich ergert, hij begint over mijn vader, die ik vanaf mijn twaalfde niet meer gezien heb. Na zoveel jaren valt er niets meer te vertellen! Beiden zitten ze me aan te staren, onafgebroken... onfatsoenlijk lang.

‘Ik heb haar niet van de trap geduwd, als jullie dat bedoelen!’, zeg ik doordringend.

Ik verbaas me over de rust die zomaar volgt. Ik zie dat de directrice van kleur is veranderd, ze lijkt ouder en gerimpelder, haar lippen opeengeperst, smalle naar binnen gevallen lippen die

[p. 44]

je krijgt als je je valse gebit niet laat bijstellen.

‘Dat beweert ook niemand’, mompelt ze.

‘Over zeven weken ben ik achttien, volwassen, begrijp je!’

Ze weten er niets op te zeggen.

't Is geen aardige man, ik had daar rekening mee moeten houden, had beter op mijn tellen moeten passen. Wat wil je ook, als je de godganse dag in je eentje zit te ouwehoeren in een snikhete kamer.

Ik zak langzaam weg en zo'n bui duurt bij mij tot de volgende morgen. Ik kan de anderen dan nog wel verstaan, maar hun woorden klinken met een soort nagalm en ík word transparant.

‘Wist jij dat Mischa zwanger was.’

‘Jawel.’

‘Wanneer kwam je erachter.’

‘In de zevende maand, denk ik.’

‘Wie is de vader.’

‘Geen idee.’

‘Hoe kwam je moeder erachter?’

‘Ze zag het, net als ik!’

‘Wat zei ze.’

‘Niets, ze huilde alleen maar.’

Ik veeg met mijn vlakke hand langs mijn wangen om ze droog te krijgen.

‘En toen...’

‘Toen is Mischa bij familie ondergebracht.’

‘Heb je haar daarna nog gezien.’

‘Nee.’

‘Je liegt!’

‘Mijn tante en oom vonden het fijn als ik kwam.’

‘Wist je moeder ervan!’

‘Nee.’

‘Je deed het stiekem!’

‘Wat zei u?’

Mischa en ik ontmoetten elkaar niet alleen 's avonds. Mijn oom had een fiets bij het station gezet en ik had plenty tijd omdat ik juist geslaagd was. Mischa was heel dik, zodat zij met haar benen uit elkaar moest zitten. Ze voelde zich goed, zei ze. Ze vond het natuurlijk en ik begrijp ook niet waarom iedereen er zo moeilijk over deed.

We keken samen naar de libellen die boven het meer zweefden, hoe ze naar de wallekant kwamen waar wij zaten. Ik vertelde dat haar konijnen het goed maakten en dat de poes haar de groeten deed... Dan streek ik mijn wang langs haar schouder om de groet ‘echt’ over te brengen. Mischa vindt dat soort dingen prachtig!

‘Misschien wordt 't een tweeling’, zei ik.

Ze boog iets naar me toe, duwde twee vingers in mijn neusgaten en zei ‘dan krijg jij er ook één.’

Mijn moeder begreep het niet.

‘Wat bespraken jullie voor je moeder in het ziekenhuis kwam?’

‘Niets bijzonders.’

‘Hoe kwam zij te vallen.’

‘Haar evenwicht verloren; door te hoge hakken en opwinding!’

Ik zit al twee uur hier in deze kamer, zij schijnen onvermoeibaar, ze zitten erbij of het onderhoud nog tijden kan doorgaan... Uit de keuken komt geen geluid, niemand komt binnen of verlaat het gebouw. Meneer Bloem zal wel ingedommeld zijn.

‘Jij hebt haar het laatst aan het meer ontmoet, klopt dat.’

Ik knik en vraag om een sigaret.

‘Wij hebben het laten dreggen... je zuster wordt vermist.’

‘Overdreven...’

‘Heb jij dan een idee waar Mischa is?’

Ik schud mijn hoofd en denk hardop: ‘In het bos is ze natuurlijk, onze poes wilde ook niet bevallen in een schoenendoos bij de verwarming.’

‘We hebben de hele Veluwe afgezocht.’

Ik peins mijn hersens scheel waar zij zich dan heeft verborgen! In de schaapskooi? Zij kent de herder. In een leeg olievat? Nee, daar is ze te groot voor. Ze heeft vast een kuil gegraven en afgedekt met takken, dat hebben we vroeger ook gedaan.

‘Is je zuster een allemansvriend?’

‘Je weet bij haar precies waar je aan toe bent en toch verrast ze me elke keer! Ze gaat nooit met vreemden mee, neemt van onbekende kruideniers geen snoep aan!’

‘Kan ze goed met jouw vrienden opschieten? We hebben gehoord dat jij haar meegenomen hebt naar een concert of zoiets.’

‘Nou en?’

‘Overtuigend hoor’, gromt de man.

‘Je kunt volgens ons wel stellen dat Mischa een belasting voor je is. We bedoelen dat zij veel geduld en aandacht vraagt en dat jij... misschien... kortom we vinden jou nerveus, te nerveus mogen we wel zeggen’, zegt de directrice.

Ik moet wat gemist hebben, begrijpen doe ik de wereld niet meer.

‘Zo oninvoelbaar is dat toch niet?’ meent ze.

De hele dag draai ik aan mijn radio, lig op bed en praat hardop. De andere meisjes mijden mijn gezelschap, ik vind het stomme meiden en heb ze dat laten merken.

Mijn tante praat ook altijd in zichzelf, en als je op haar woorden reageert, weet zij verdomd niet, waar je het over hebt. Ze raakt er door van streek. Mischa voelt dat soort dingen perfect aan, ik kreeg al gauw in de gaten dat in jezelf praten voor haar net zoiets is als je handen wassen.

Mijn oom is een broer van mijn vader, hij is directeur geweest van het ‘Gelders Landschap’ en kweekt nu sierkippen. In hun woonkamer

[p. 45]

staat een glazen kas die tot het plafond reikt en waarin orchideeën groeien, Mischa kan er uren naar zitten kijken terwijl ze geen rust heeft om een televisie-programma uit te zien.

't Zijn verstandige mensen en ik vind het jammer voor ze dat ze nu in de zenuwen zitten om Mischa. Ook voor mijn moeder is het naar. Ze moet al elke dag naar de masseur en ze kan 's nachts vast niet slapen zonder nembutal.

Mijn moeder is het type dat veel ‘troost’ nodig heeft, hebben Mischa en ik bedacht: ze heeft vrienden, koopt vaak kleren en sieraden. Haar ogen zijn amandelvormig en haar lievelingskleur is turkoois. Zij rijdt in een rode Jaguar, een echte hoerenkar, en daarin vervoert ze haar kennissen naar huis. 't Is maar gelukkig dat ze die nog heeft en niet bang hoeft te zijn dat Mischa of ik komen storen.

Zelfs na herhaald kloppen deed ze niet open, meestal draaide ze Billy Holliday en soms het Modern Jazz Quartet. Als ze opendeed, zag ze er jong en zacht uit, stond mij te woord en sloot daarna resoluut de deur. De volgende morgen negeerde ze me en schonk extra aandacht aan Mischa. Na een nacht dat Mischa had moeten overgeven en de dokter was geweest, zweeg ze de hele ochtend tegen ons beiden terwijl Mischa met een zekere regelmaat verklaarde: ‘Ze waren toch heel eetbaar, want ze smaakten goed.’

En daarom heb ik mijn moeder geslagen, schiet me te binnen... nee, niet van de trap geduwd. Eigenlijk ook niet omdat zij mij 's avonds niet te woord wilde staan, nee, omdat zij Mischa binnenliet... en Peggy Lee draaide. Keihard, zodat horen en zien je verging. ‘Is that all there is’, een feest waar ik geen deel aan had.

Het is niet invoelbaar zoals de directrice suggereerde, het is onvergeeflijk kinderachtig om jaloers te zijn! Ik geloofde zelfs Mischa niet toen zij vertelde dat ze rode, groene en gele dranken mocht mixen en zij liegt nooit!

Na dat gesprek bij de directrice zijn de zaken wel anders komen te liggen en ik ben nu ook bang dat Mischa weleens gelukkiger kan zijn zonder mij, misschien is ze wel opgelucht, is ze daarom weggebleven. Als ze maar gelukkig is, ik bedoel; we zijn toch zusjes en van een tweeling nog wel... zoiets ligt toch anders dan in bijvoorbeeld het huwelijk?

Mischa maakte mij wakker die nacht, ze vroeg mij op te schuiven, ze had het sinds haar ziekte niet meer gevraagd. ‘Papa heeft ons gekust’, fluisterde ze, ‘zomaar midden in de nacht, ik heb net gedaan of ik sliep.’ Door het raam hebben wij hem weg zien rijden, tot het hek liet hij de koplampen uit. De batterijen van mijn radio leeg, de muziek wordt vager en ik merk dat ik duizelig geworden ben van het luisteren.

Ik moet meekomen omdat er bezoek is, de andere meisjes zitten nu op school. De directrice kijkt op naar mijn oom Wouter, zijn schouders zijn eens zo breed als die van haar, hij knikt verlegen. Ze verlaat de kamer en wij gaan in haar fauteuils zitten. Oom Wouter presenteert een sigaret, wrijft over zijn haar en weet net als ik moeilijk raad met de situatie.

‘Ik heb die vrouw gevraagd of je mee mocht, ik had namelijk gedacht dat jouw komst alles eenvoudiger zou maken.’

Hij kijkt me aan en schudt zijn hoofd.

‘Ik had gedacht, dat als jíj bij ons zou zijn, Mischa misschien eerder op zou duiken. De directrice voelt er niet veel voor, noemt het

[p. 46]

magisch denken en gevaarlijk. Ze heeft ongelijk!’

Zijn vingers verpulveren de sigaret en hij steekt een ander op.

‘Mischa weet niet waar je bent. Nu je niet mee mag, ga ik in het bos briefjes hangen met de route hier naar toe. Begrijpt ze dat, denk je?’

Ik knik. Hij schudt aan één stuk zijn hoofd, hij is zeventig en heeft verdriet.

‘Ze vermoeden dat jij meer weet, maar als je het mij vraagt, geloof ik dat niet, je tante vertelde over het meer, over jullie wandelingen. Je moeder kunnen we maar niet te pakken krijgen. De situatie is mij boven het hoofd gegroeid, het spijt me, ook voor jou!’

Hij pakt mijn hand en drukt deze.

‘Denk je dat Mischa het redt?’

Hij haalt zijn schouders op. ‘Als de baby maar niet te vroeg komt en ze voldoende eet!’

‘Ze is slim genoeg’, verzeker ik.

‘Ja, in het bos kan zij zich redden, maar wie zegt mij dat ze daar is! Wat denk jij?’

‘Misschien wou ze niets meer met mij te maken hebben, had ze de balen van me. Eigenlijk ben ik hooghartig, egoïstisch en jaloers ook nog. En het ergste is, dat heb ik haar laten merken, ze moet het gevoeld hebben.’

‘Claire... dat heeft geen zin’, waarschuwt hij.

‘Ik kon nergens heen of zij ging mee, ze liet me nog geen woord met anderen wisselen en daarbij verstopte zij zich op ongelegen momenten. Ze begreep niet dat ik het niet leuk vond altijd van school afgehaald te worden.’

‘Luister nu toch eens, Claire.’

‘Misschien hebben wij ons allemaal vergist en is Mischa niet zoals wij denken!’ ga ik verder.

‘Hoe bedoel je.’

‘Ik droom vaak dat ik me vergist heb, en dan schaam ik me diep. Mischa en ik zijn bijvoorbeeld aan het puzzelen omdat het buiten regent en ineens zegt ze met heldere stem: “Wat mankeert jou... een hele middag puzzelen!” En dan pakt ze een van mijn boeken en wil niets meer van mij weten. Volgens mij heeft ze een gewoon verstand of in ieder geval een bovennormaal gevoelsleven.’

Mijn oom zegt dat ze wel vreemde gebaren maakt en niet veel praat; ‘Maar misschien is ze gewoner dan wij denken.’

‘Al die E.E.G.'s die er gemaakt zijn, waren niet gestoord, dus bewezen is er volgens mij niets!’

‘Goed, ik geef haar het voordeel van mijn twijfel en jou ook.’

Als hij weggaat, merk ik dat hij het jammer vindt dat ik niet mee mag.

Ze geloven inmiddels wel dat ik een diploma heb, mij kan het nu niet meer schelen. Mischa is nog steeds weg en van mijn moeder geen enkel teken! Het regime van de directrice is veranderd, ze laat de hele dag iedereen op mijn deur kloppen. Ik ruik precies wie er komt, mijn tafel is doorgebogen van de bordjes, kopjes en lepeltjes. Ze moedigen me aan naar beneden te komen, vertellen over de films die op T.V. te zien zijn of dat er nog een speelster op het volley-veld ontbreekt.

Ik laat steentjes uit het raam vallen en probeer de hokken van de ganzen te raken, de beestjes reageren nauwelijks, wel als het meisje van de huishoudelijke staf een kom voer brengt, dan houden zij de kop opgeheven, de hals gestrekt en gakken doordringend. Mischa zou ademloos toekijken, veren gaan verzamelen en een beetje van hun voer snoepen.

Eigenlijk heb ik nooit begrepen waarom wij niet aan mijn vader zijn toegewezen! Met hem gingen we naar ‘muizenstad’ op de kermis. Een tent vol muizen die in een miniatuur stad woonden én stonken. Hij verdedigde Mischa en zorgde voor een kooitje toen zij zo'n muisje 's avonds over de eettafel liet trippelen. Op koninginnedag versierde hij onze fietsen en als het donker werd nam hij ons mee naar het vuurwerk waar wij gilden bij elke vuurpijl. Mischa en ik waren ervan overtuigd dat ‘groot zijn’ betekende met een zak vol kwartjes braderieën, circussen en worstenkraampjes bezoeken. 't Was toen nog geen mode om bij je vader in te trekken.

Ik hoor de directrice sluipen, de planken kraken, met haar zaklamp schijnt ze door het raam van mijn deur.

‘Je slaapt nog niet?’

Ze gaat op mijn bed zitten en knipt haar zaklamp uit. Ik probeer mijn sigaretten weg te stoppen.

‘Geef mij maar zo'n filter. Rook je altijd zoveel?’

Ik trek mijn hand onder het voeteneind vandaan en toon het pakje.

‘Je moeder is terug... van vakantie!’

‘Ik wist niet dat ze weg was geweest, ik bedoel dat ze op reis was.’

‘En jij, wat ga je studeren in september?’

‘Rechten.’

‘Vanwege je ouders?’

‘Daaraan heb ik niet gedacht!’

Ze lacht en het verbaast me telkens weer als je merkt dat iemand een soort uitstraling heeft die je onrustig en wantrouwig maakt.

‘Je hebt je al ingeschreven?’

‘Ja, al eeuwen!’

‘Je bent erg jong.’

‘Over dertien nachten mag ik ook stemmen.’

Ze tikt voorzichtig de as op een schoteltje en lijkt in gedachten bezig de kopjes, schoteltjes, bekers en lepeltjes te tellen.

[p. 47]

‘Ik ruim morgen op’, beloof ik.

‘Jullie zijn geen eeneiige tweeling, wel?’

‘Nee... gelukkig maar.’

Ze bekijkt me van opzij.

‘Anders had ik haar niet kunnen helpen, snapt u’, verduidelijk ik.

Iedere keer als ik met iemand heb gepraat, ben ik onrustig, of er teveel gezegd is.

En ik dacht dat ze elke dag naar fysio-therapie moest! Ze draait zich plechtig om, ze is bruin geworden. Haar gouden oorbellen, flinterdunne eikeblaadjes met nerfjes, weerkaatsen in het zonlicht. Haar nagels heeft ze kersen-rood, net als haar mond. Ze tuit haar glimmende lippen: ‘'t Is mijn nieuwe image, bij elke levensfase hoort een nieuw gezicht en deze kleuren accentueren dat. Heus, Claire het vergt moed om iets te beëindigen!’

‘'t Zijn de lievelingskleuren van Mischa!’ zeg ik.

Ze is ingenomen met zichzelf, ze zou bijvoorbeeld kunnen gaan zitten, maar zij loopt heen en weer voor mijn neus.

‘Claire, ik heb me jarenlang opgeofferd!’

‘Je bent zelf van die trap gevallen’.

Ik maak een vaag gebaar, geen enkele reactie zou op zijn plaats zijn. Aan haar neus is niets meer te zien, en die heup of knie is ook in orde.

‘Ik heb een verrassing voor je!’

Ze opent haar handtas en pakt voorzichtig om haar nagels niet te beschadigen een envelop.

‘Een vliegticket voor jou! Ik heb alles geregeld, een jaar Amerika, is het niet heerlijk!’

Ik ga ook door de kamer drentelen om haar te dwingen te gaan zitten, het is mijn enige verweer. Ik kom steeds dichter in haar buurt en grijp haar tenslotte bij de polsen. Ik kijk naar haar, vooral naar de glanzende mascara, de zachtroze oogleden, de donkere ogen.

‘En Mischa!’

‘Jezus, Claire, wees toch blij dat alles geregeld is, mijn toekomst is toch ook die van jou!’

Ik laat haar los.

‘Jij hebt het al die tijd geweten!’

Haar onschuldige poppekop draait op haar hals.

‘Jij kunt me veel verwijten, maar niet dat het niet goed geregeld is. Denk na! Stel dat ik een

[p. 48]

eigen leven ga leiden, en jij bent in Amerika, waar had Mischa dan moeten blijven!’

‘Mens, val dood.’

Het meisje komt koffie brengen en een schaaltje bonbons. Ze heeft haar ogen neergeslagen maar de houding van mijn moeder, die haar handen iets van haar gezicht afhoudt, haar linkerknie heeft opgetrokken, is haar niet ontgaan. Ze heeft de deur nog niet gesloten of de directrice komt de kamer binnen en kijkt bliksemsnel naar mij en mijn moeder. Ze gaat aan haar bureau zitten.

‘Claire is altijd het koppigst geweest, wat de één teveel heeft, heeft de ander te weinig.’

Ze laat zich schuin in een van de fauteuils zakken zodat haar rok niet omhoog kruipt. Uit het doosje beplakt met schelpen vallen door mijn onhandigheid paperclips. De directrice denkt dat ik sigaretten zoek en schuift me haar pakje toe, ze knikt.

‘Zo eenvoudig is het allemaal niet’, reageert ze even vaag als mijn moeder. ‘Ongewoon, als je het mij vraagt’, zegt ze tenslotte zachtjes.

‘Ik sprak ook niet van een gewone oplossing maar van een verstandige!’ Ze houdt haar tas onder de oksel geklemd.

‘En daarbij moet ik aan mijn leeftijd denken.’

‘Er zijn misverstanden uit voortgekomen, we waren te ongerust, allemaal’, begint de directrice nogmaals.

‘U gelooft toch zelf niet, dat we dit anders, in alle redelijkheid, hadden kunnen regelen... Ik zie het al voor me!’

Mijn moeder is opgestaan, draait zich een kwartslag om en maakt een gebaar in mijn richting. Ik laat mijn duimen in mijn handpalmen draaien. Zij strijkt haar rok glad en wrijft haar vinger peinzend langs haar neus.

‘Wil je echt geen afscheid nemen? Ze staat nog beneden, ze wacht vast.’ Vanuit het raam zie ik dat ze het portier openmaakt. Ze kijkt vluchtig om zich heen en stapt snel in.

Mischa is over het hek geklommen, ze tilt een dwerggeitje op, fluister iets in haar oor, daarna inspecteert ze de hoefjes.

De lammetjes beginnen al net zo sloom te worden als hun ouders. Ik blijf bij het vierkante gaas staan, roep haar niet. Ze is weer slank net als vroeger, haar haren zijn langer geworden. Ze gaat het nachtverblijf binnen en laat zich niet zien. Ik luister ingespannen, ergens in de verte hoor ik een bel.

‘Betrapt!’ Drie sprongen en ze staat voor me, ze slaat de armen om me heen.

‘Help jij mij erover, ja?’

Ik til haar min of meer over het gaas, zij zet de voeten in de ruiten van draad en springt.

‘Kom mee! Dan zal ik je onze vijver laten zien, zulke vissen... en ze heten allemaal Claire!’

Mischa gaat op haar buik bij de vijver liggen, en pakt razend snel een vis uit het water.

‘Wat een vinnen, hè..., ze hapt maar ze houdt niet van lucht!’

Ze laat de goudvis voorzichtig in het water glijden.

‘Heb jij ook een cadeau voor mij? Ik wel voor jou, maar het ligt op mijn kamer. Kijk eens, dat heb ik voor jou bewaard!’

Ze houdt een verbogen en glad kwartje omhoog.

‘Het is in mijn broek blijven zitten bij de wasserij! Gelukkig maar dat jij me thuis treft, want ik werk, zie je... wil je weten wat!’

Ze duwt me ritmisch heen en weer, het duurt een tijd voor ze verder spreekt.

‘Ik doe bonbons in een doos, hele dure!’

Ze wrijft over haar maag. ‘Tijdens werktijd mag je niet snoepen, en daarbuiten ook niet!’

‘En de baby?’

‘Die heb ik aan pappa cadeau gegeven!’

‘Mis je haar niet!’

‘Er was niets aan, en zo klein Claire, je moest het steeds laten liggen om te slapen!’

‘Ik heb jou gemist’, begin ik voorzichtig, ‘waar ben je al die tijd geweest?’

‘Ik heb geen tijd gehad om jou te missen.’

Ze kijkt me nadenkend aan en likt over de rug van haar hand.

‘Ergens aan zee, het water was zout.’

‘Aan de Nederlandse kust?’

Ze schudt haar hoofd, haar blauwe ogen dwalen onrustig over de vijver.

‘Met mamma!’

‘Soms met pappa, soms met mamma’, zegt ze vriendelijk.

‘Pappa!’

‘Ja.’

‘Die pappa waarmee we naar “muizenstad” gingen?’

‘Nee, die niet... Die andere die me met de baby heeft geholpen!’

Het instituut waar Mischa woont, heeft een hoopvolle naam: Maria Roepaan... Uit de struiken hoor je vreemde stemgeluiden, er zijn vissen, Viëtnamese hangbuikbiggen, bomen en speelweiden. Uit de luidsprekers van het hoofdgebouw klinken Duitse schlagers: ‘Das Leben ist so wunderbar, in seine Art so sonderbar’. En in de speelweide veren de mensen op de luchtkussens heen en weer...

Mischa is volwassen geworden volgens een norm uit onze kindertijd, die van kermis, jaarmarkt en kwartjes... 's Nachts zal ik op haar blijven wachten, misschien verandert ze nog eens...

Mischa zegt ‘miauw’ en legt haar hoofd in mijn schoot en ik zeg, zoals ik mijn hele leven al doe, ‘aai poes’. Nu gaat ze zo ‘vuile rotkat’ tegen me zeggen... Let maar op!