Hollands Maandblad. Jaargang 1981 (398-409)

[p. 20]

Wachten
Carien Smit-Karsten

Zondag 15 februari. Baarmoederoefening, tryout voor de geboorte. Om tien uur 's ochtends paniek, het bloeden na het vrijen houdt maar niet op. Voor de baby is nog geen luier in huis. Daar het bloeden om half één nog niet gestopt is, belt Gerard de dokter. Zelf schaamde ik mij voor het huilen en de angst in mijn stem. Toch kon Gerard de vraag hoeveel bloed ik precies had verloren moeilijk beantwoorden. Was het een theekopje vol? Liep er daarnaast nog helder vocht weg of juist slijm? Ik besloot tot een half theekopje, zonder accessoires. ‘In bed kruipen en afwachten, misschien is het hoofdje ingedaald en is daardoor de baarmoedermond geraakt’, luidt het montere advies van de dokter. Uit de achterkamer wordt het matras aangesleept, behaaglijk kruip ik onder het dekbed en probeer zwangerschapsyoga op papier te beoefenen. Het gedicht dat ontstaat, plaats ik in het zwangerschapsdagboek.

Maandag 23 februari. Met mijn vriendin Martien spreek ik af dat we onze kinderen op 16 maart ter wereld brengen. Dezelfde dag nog verlies ik weer bloed en ben bang me niet aan de afspraak te kunnen houden. Zal het een couveusekindje worden? Twee maanden melk afkolven, houdt iemand zoiets vol? Binnen een week maken we de hele uitzet voor ons kindje in orde, tot elf uur 's avonds zit ik in plaats van achter de typeachter de naaimachine voor het in elkaar zetten van wiegbekleding van provençaalse stof met bijpassende lakentjes en dekbedjes.

Maandag 16 maart. Alleen Martien houdt zich aan de afspraak. De bevalling, vrolijk thuis begonnen, eindigt in het ziekenhuis aan het infuus, omdat de ontsluiting niet vordert en de poort zich niet volledig opent voor het kind. Om twee uur 's middags, zestien uur na het breken van de vliezen, wordt Jildou geboren en als troost voor de lange arbeid in de armen van de moeder gelegd, die op dat moment gewaar wordt dat twee in het wit geklede mannen de toegebrachte scheur tussen haar benen dicht naaien.

Donderdag 19 maart. De aanstaande grootmoeder in Haren is jarig. Behalve de cadeautjes zitten in de tas vier luiers, twee navelbandjes, wat hemdjes en een rood velouren truitje. Tot Amersfoort is de neiging groot om terug te gaan, de trein schommelt nogal, is druk en maakt me zo misselijk dat ik me geen zithouding weet te geven. Ook aan deze misselijkheid komt een einde, in Haren staat mijn vader op het perron, heeft speciaal voor deze gelegenheid een middag vrij genomen. De kaasfondue is zout, op de weegschaal bij de dokter constateer ik dat dit uitstapje mijn gewicht met twee kilo heeft vermeerderd.

Maandag 23 maart. Voor mijn hoorcollege ‘het geweten als structuur’ schrijf ik vier bladzijden. Tijdens het typen voel ik dat het hoofdje verder indaalt, het koppie verschuift in het bekken, midden onder het schaamhaar is een verdikking te voelen. Door je hoofdje daar te voelen, kleine, lijk je zo dichtbij, tot in mijn wezen doorgedrongen, er deel van uitmakend. Je baant je zo duidelijk een weg naar de uitgang; hoeveel centimeters staan onze begroeting nog in de weg?

Donderdag 2 april. De ‘nestdrang’ uit zich bij mij niet zo traditioneel, ik ben meer op het werk gericht dan op de schoonmaak. Wel bezorgt de rotzooi me een vreselijk slecht humeur, waardoor Gerard zich gedwongen voelt in een half uur de keukenvloer te dweilen, de w.c. schoon te maken en de voor- en achterkamer te stofzuigen. In vredige stemming drinken we dan om tien uur samen koffie. Eén keer raak ik zelf bevangen door de schoonmaakdrift en zuig 's avonds de achterkamer, de babykamer, waarna ik de kimono voor het ziekenhuis strijk; de gaten erin laat ik zitten: de tijd die ik in het ziekenhuis doorbreng, is de moeite van het verstellen niet waard.

Iedere dag motiveert deze nestdrang me tot een nieuw produkt: een stukje over welzijn en psychoanalyse, een simulatiespel ‘planning’ en een opzet voor het literatuurvak rechtspsychologie.

Maandag 6 april. Weer een afspraak: een mango voor mij als je vandaag komt, kleren verstellen voor je vader als je de tiende verschijnt. Ik ben

[p. 21]

rusteloos en ongedurig, alles wat ik wilde doen is af en ik heb geen zin met iets nieuws te beginnen. Vanochtend geen slijm met bloedverlies, hoe lang zal het nog duren? Ik zie het niet zitten morgen met mijn promotor over het eerste hoofdstuk van de dissertatie te praten, geen zin in alles wat ‘moet’, zoals een kaartje aan Gonneke schrijven, die morgen haar verjaardag viert. Wil ook geen ‘verplichte’ dingen kopen, geen borsthandpompje, voedingsb.h., of zuigfles. Voor het eerst heeft je vader warme kruiken in het wiegje gelegd, opgetogen als we waren over het verlies van de slijmprop.

Vrijdag 10 april. Wat bezielt ons vandaag? We maken er een echte ‘laatste’ dag van, halen 2000 gulden op van een vergeten bankrekening van mij. Deze schoot me te binnen door het ontbreken van een bank voor de kraamvisite te associëren met de Algemene Bank Nederland. Vol spanning ontcijferden we de tekens die de juffrouw achter het loket neerschreef en eenmaal buitengekomen gedroegen we ons als een stel bankrovers. Losjes stak Gerard het geld in de binnenzak van zijn colbertje en voor het uitgeven verdeelden we de poen.

Dinsdag 14 april. Om kwart voor vier met de gynaecoloog afgesproken. Is dit de laatste keer? In de wachtkamer inventariseer ik alle Ouders van Nu op het onderwerp vrijen voor de bevalling. Wat gegeneerd kijk ik de artikeltjes door, probeer de standjes te onthouden. Sinds het bloedverlies in februari is ons een vrijverbod opgelegd, maar ik ben niet meer van plan me daar aan te storen. In de Ouders van Nu van 1974 wordt reeds opgemerkt dat de angst voor opkomende infecties niet op de realiteit is gebaseerd: infecties doen zich evenveel buiten als in de zwangerschap voor.

In het blad staat een beschrijving over het vrijen van een niet zo mooie vrouw met een niet zo mooie man; zij zit op hem en hun buiken raken elkaar, hij verzinkt in haar warme holte en vraagt gespannen of het echt geen kwaad kan. Zij antwoordt geruststellend dat iets wat zo lekker voelt ook wel goed moet zijn. Even verder trekt een schattig breimodelletje mijn aandacht en ik vraag me af of ik toch nog iets nieuws voor de baby op de pennen zal zetten. Te lui om het over te schrijven, aarzel ik. Zal ik het eruit scheuren? Hoe hebben alle andere zwangeren vanaf 1974 hun lust in het uitscheuren van zo'n vestje kunnen bedwingen? Eens komt er aan die zelfbeheersing een einde en met een oog op de deuropening gericht, scheur ik de bladzij eruit.

Het wachten duurt lang, om kwart over vier is het mijn beurt.

Het ritueel vangt aan met een hand van de dokter in de deuropening, die ik heel even schud. Dan twijfel ik tussen de ene of de andere stoel voor het bureau. Onhandig zet ik vervolgens het flesje urine op de stoel naast me, pak het weer beet, omdat zo'n flesje op zo'n stoel, waar straks een andere patiënte op zit, niet gepast is. Toch zie ik op tegen de buiging naar de grond en zet uiteindelijk het flesje weer op de stoel terug. Ondertussen bestudeert de dokter met gefronst voorhoofd het dossier en merkt dit keer op dat ik ‘uitgerekend’ ben. Plechtig stelt hij voor mijn buik te onderzoeken. In verwarring gebracht door zijn manier van doen, vraag ik hem blozend of ik me helemaal moet uitkleden. Misschien wil hij me van binnen bekijken. Maar nee, het gaat hem alleen om de buik, dus zoals gewoonlijk maak ik mijn broek van boven los, trek deze naar beneden en haal mijn trui omhoog. Hij beklopt en betast de buik, luistert met een houten toeter naar de hartslag van het kind. Alles is in orde, het hoofdje blijft één derde ingedaald. Ik klim van de tafel af en stap op de weegschaal. Benauwd dat mijn broek na het snelle dichtknopen, afzakt, zie ik dat ik 71 kilo weeg; gelukkig niets aangekomen. ‘Toch wel veel, voor zo'n klein vrouwtje’, merkt de dokter op. De dag waarop het kind vermoedelijk komt, Goede Vrijdag, vertrekt hij naar Terschelling. Het gevoel in de steek gelaten te worden versterkt hij door een volgende afspraak voor te stellen. Zal ik dan nooit bevallen? M'n tranen verbijtend, verlaat ik de spreekkamer zonder hem een goede vakantie toe te wensen. Wat mij betreft regent en stormt het met Pasen.

Vrijdag 17 april. Bij het opstaan voel ik mij jarig. Vandaag is het de grote dag. De kraamhulp en wederzijdse ouders houden ons op de hoogte van hun verblijfplaats. Opa en oma uit Haren strijken neer op de camping ‘De IJsvogels’ in Amsterdam. 's Ochtends bereid ik het eten voor de avond al voor, denkend dat als ik er maar vanuit ga 's avonds thuis te zijn, de kans groot is dat het eten in de koelkast blijft staan en ik op het kraambed lig.

Het ouderpaar staat om zes uur met een kinderwagen voor de deur. ‘Nu nog de inhoud’, grapt mijn moeder. Ze merken op dat ik er niet ‘barends’ uitzie.

Wat zijn dan de trekken van een barende vrouw? Wallen onder de ogen. Bezorgd kijk ik in de spiegel. Ik bied een gezonde aanblik, zelfs geen spoor van kringen. Fel verzet ik me tegen een opkomend gevoel van chagrijnigheid. Het is noodzakelijk iedere stelling in het gesprek te bestrijden, want als het waar is wat ze zeggen... hoe lang zal ik dan nog moeten wachten? Vermoeid vertrekken ze tegen tien uur, met het excuus dat ze dan nog met de auto de camping op kunnen rijden. Ons wacht een grote afwas, waarom helpen zij niet, maar moet ik deze arbeid verrichten, terwijl heel mijn verlangen naar een andere arbeid uitgaat.

[p. 22]

Zaterdag 18 april. Tijdens ons ontbijt in bed rinkelt de telefoon. ‘En’, vraagt mijn moeder gespannen. Gerard antwoordt dat ik moe ben en in bed blijf liggen. Nu moeten ze zich deze dag zelf vermaken, als verstrooiing kan ik nog geen baby bieden. Het avondlijk amusement bestaat uit de film Mon oncle d'Amérique. We zitten met mijn ouders in een café, een groepje met vier trouwringen.

Zondag 19 april. Vanwege moeheid stellen we het bezoek aan mijn schoonmoeder in Bergen uit. Verheugd deelt zij mijn schoonzusje mee dat het vast al begonnen is. Poes Casper loopt vooruit op de beschuit met muisjes: voor het eerst in zijn leven doodt hij twee grijze muizen. Woest slingert hij ze door de gang en houdt me zo lange tijd van een w.c. bezoek af. De druk van het kleintje op mijn blaas maakt langer wachten onmogelijk.

Maandag 20 april. Als ze naar Groningen teruggaan, verwijt mijn moeder mij dat ik het kindje vasthoud.

Terwijl wij de middag bij mijn schoonmoeder in Bergen doorbrengen, staat de eerste kraamvisite voor de deur. ‘Zouden ze in het ziekenhuis zijn?’, zo vragen onze vrienden zich af.

Arno's geboorte.

Arno kwam zes dagen te laat. Onze start was zeer ontspannen. Rond vier uur 's nachts werden we wakker door dronkemansgelal op straat. ‘Dit is belangrijk’, dacht ik, ‘Laat ik onthouden wat ze zeggen.’ Dat is me niet gelukt. Bij het plassen ontdekte ik een behoorlijke plens bloed, voelde mijn buik samentrekken en na weer in bed gekropen te zijn, zei ik dat het waarschijnlijk zo ver was. Ik spoorde Gerard aan nog even te gaan slapen, was zelf daarvoor te uitgerust en ben een boekje gaan lezen. De weeën kwamen zo ongeveer om het kwartier. Ik raakte Gerard dan even aan, die me over mijn onderrug streek, totdat de wee wegzakte. Om zes uur in bad en daarna ontbijt, een kop thee met een beschuit. Om half negen de dokter gebeld, de weeën kwamen om de vijf minuten en ik begon het eten van de vorige dag terug te geven, zag hele champignons, maïskorrels en bruine bonen terug in de afwasteil. Dus met een teiltje de taxi in, op weg naar het ziekenhuis. Tussen de weeën door ving ik een glimp op van het schitterende jonge groen van de bomen langs de Raamgracht. De sneeuwbui van zes uur 's ochtends had geen indruk achter gelaten. De verloskamer, die ik in maart had gezien, keek helaas uit op enkele betonblokken. Geen verlokkend uitzicht voor een barende.

In de hal van het ziekenhuis klemde ik me vast aan de leuning voor het opvangen van een wee. Dan verder de trap op naar de kraamafdeling, waar een ongeduldige dokter en zuster op ons wachtten. Ik moest me onmiddellijk in de verloskamer uitkleden, de dokter toucheerde en constateerde vijf centimeter ontsluiting. Ze prezen me als een klein meisje, dat goed haar best doet. De dokter vertrok naar z'n spreekuur aan huis in Amsterdam-Zuid en vroeg de zuster hem te waarschuwen als het zover was. Tijdens het braken en opvangen van weeën informeerde de zuster naar het nummer van de verzekering en mijn voorkeur voor eten. Gerard bleef mijn rug masseren en spoorde me aan adem te blijven halen. De diepe ademhaling bleef lukken, geen enkele wee heb ik ‘doorgehijgd’.

Conclusie van de hoofdzuster: weeën matig, het duurt nog wel even. Bij mijn wanhopige blik wees ze troostend op het klaarstaande wiegje. Toch leek op dat moment een pijnstillend medicijn me aantrekkelijker dan een krijsende baby. Vlak daarna, rond elf uur, veranderden de weeën en voelde ik een lichte persdrang, die ik op handen en knieën, met mijn kop voorover gebogen in de kussens doorstond. Aan het einde van de wee... braken. Met Gerard naar de w.c., waar je allemaal niet aan went! Tien voor twaalf komt de dokter binnen, rommelt met beide handen in het geboortekanaal, breekt de vliezen en beveelt: ‘persen!’ Wat haat ik de handen die op deze manier het kind dwingen naar buiten te komen. Nu is het onmogelijk dat de baby met vliezen op geboren wordt, zoals zijn grootvader. Niet ik, maar hij brengt hem naar buiten. Vanaf dat moment werk ik tegen. Ik voel geen contact met de persweeën, wil er eerst eentje doormaken, zonder zelf mee te hoeven persen. Maar ze gunnen me geen tijd, bij iedere wee klinkt het commando: ‘doorpersen!’.

Eén zuster drukt bij de wee mee op mijn buik, de hoofdzuster kijkt toe en de dokter hangt achterover in de stoel en begint een gesprek met de hoofdzuster over mooie zwarte stukken. Hij doelde op een man die net teruggekomen was. Wat drijft deze totaal ongeïnteresseerde dokter? Is hij moe van de vakantie? Vervelen zwangeren hem? Vanwaar dat ongeduld, is het trek in een broodje of wil hij weer naar zijn spreekuur? De zuster bij mijn buik moedigt me twintig minuten aan met: ‘hup persen, persen, ja nog een keer, het kan nog, gebruik die wee, nee nu niet stoppen, doorgaan, het gaat best, persen, ontspan die benen!, houd je goed vast, je billen op het bed houden, persen!...’

Electroden worden aan het hoofdje van de baby bevestigd, het hartbewakingsapparaat slaat niet uit. Paniekerig prutsen ze met draadjes, smeren minder pasta aan de electroden en proberen tenslotte een ander gaatje uit. Via het apparaat hoor ik Arno's hartslag. Dan ineens... ‘De harttonen worden zwakker’. ‘Persen’, wordt me van alle kanten toegeroepen, en snel proberen zij een kettinkje door het gaatje van de

[p. 23]

vacuümpomp te rijgen. De hoofdzuster krijgt het niet gedaan, de dokter slaagt na vijf minuten. De trechter zet zich vast op Arno's hoofd. De dokter rukt aan de ketting en probeert het kind naar buiten te trekken. Hij baadt in zweet. Ondertussen gaat het persen steeds beter, soms voel ik me opgaan in de beweging, dat geeft een lekker ontspannen gevoel van overgave. Toch voel ik niet dat Arno vordert. Mijn buik blijft even bol en naar mijn idee komt hij geen centimeter vooruit. Na een uurt drukt hij tegen mijn anus, keihard. Poepen en piezen verloopt tegelijkertijd, in eerste instantie gêne, maar de zusters vatten het op als een goede persdaad. De doeken onder mij worden steeds verschoond.

Een uur en kwartier lang heb ik geperst, ik kan niet meer, denk: ‘knip maar open van vagina tot anus en haal hem eruit!’ De zuster deelt Gerard mee dat zijn schoonmoeder er is. Hoe graag ik ook haar stem had gehoord, haar aanwezigheid zou mijn concentratie verbreken.

Ineens werken de dokter en ik samen: ik denk aan een knip, hij knipt mij in. Het geluid van de schaar is een bevrijding, voelen doe ik het niet. De vacuümpomp schiet twee maal van het hoofdje af, wat een gootsteen voel ik me van binnen, Twee grote lepels worden uit de plastic verpakking gehaald. ‘Moet dat?’, vraag ik bezorgd. ‘Dat moet’, legt hij uit, ‘omdat de baby het benauwd heeft en de harttonen steeds zwakker worden.’ Geen ‘lunchpauze’-reden dus, ik accepteer de beide lepels in mijn geboortekanaal en pers harder dan ooit. Arno wordt omhooggehesen, met zijn koppie in de tang. Zo zie ik hem verschijnen. Hij wordt op mijn buik geworpen, ik begroet hem: ‘wurmpie, ben je daar dan eindelijk’ en koester het bloederige lijfje met mijn blote huid.