Hollands Maandblad. Jaargang 1980 (386-397)

[p. 39]

De benen van het lijf
Paul Batty

Ik spring hoog. Twee meter en twaalf centimeter om precies te zijn. Ik ben hoogspringer. Als ik wakker ben spring ik hoog, of ik denk er aan. Als ik slaap droom ik dat ik hoogspring of eraan denk. Nico (dat is al drie jaar mijn trainer) zegt vaak: ‘Paul, je moet ook eens aan iets anders denken. Een hobby, een vriendin. Of ga eens vèrspringen’. Maar ik heb maar één hobby: denken over andere technieken van hoogspringen. Ik heb maar één liefde: over die lat heentuimelen. Ik haat alle andere vormen van atletiek. Wat heeft het voor zin om zo vér mogelijk te springen als je die afstand ook met een paar passen kan overbruggen? Een paar passen vertikaal de lucht in, dat is wat ik doe. Ik kan me dan ook razend maken op dokter Hugo Verbrugh, een arts die in de NRC schrijft dat er naast de zwaartekracht ook een ‘levitatiekracht’ bestaat, die er voor zorgt dat eikels boven in de eik komen, en dat de vriendjes van Verbrugh twintig centimeter uit hun leunstoelen



omhoogvliegen. Kletskoek natuurlijk. Planten groeien naar het licht, en tegen de zwaartekracht in, en dat heeft niets met levitatie te maken, want hoe zou het anders komen dat die eikels niet nog hoger komen? Verbrugh praat over Newton alsof die ontdekte dat de appel van de boom viel, maar Newton zei dat de kracht, waarmee twee massa's elkaar aantrekken, evenredig is aan het produkt van hun massa's gedeeld door het kwadraat van hun afstand. Zo een wet zou ik voor de levitatie wel eens willen zien. De levitatiekracht is op het moment evenredig aan de goedgelovigheid van de waarnemer gedeeld door het aantal lumen licht dat beschikbaar is. Wat wind ik me over die Verbrugh op! Het enige wat er fout was aan dat artikel zijn de vier letters ‘arts’. Je zal zo'n arts hebben.

Ik ben hoogspringer van beroep en van roeping. Ik verdien er net genoeg mee om te kunnen leven, ook al moet je net doen of je er niets mee verdient. De een of andere Franse idioot die toevallig van adel en rijk was, heeft dat indertijd zo ingesteld, en daarom moet nog steeds iedereen die aan de Olympische spelen meedoet, het belachelijke toneelstukje opvoeren dat hij het in zijn vrije tijd doet. Hoogspringen in je vrije tijd! Dacht u dat ik dan tot twee meter twaalf zou zijn gekomen? Ik geef toe: het is op dit moment eigenlijk twee meter acht centimeter, maar die vier centimeter terugslag heb je altijd in de eerste maanden van het jaar. Als alles gaat zoals andere jaren spring ik straks in Moskou twee meter veertien, of meer.

Of veel meer.

Het hoogspringen bestaat uit een aanloop, een afzet, en de eigenlijke sprong. De aanloop is een dwangneurose. Je hoort ook ervaren hoogspringers beweren dat je de horizontale beweging omzet in een vertikale, maar dat is onzin, of je zou een spiegel onder vijfenveertig graden bij de afzetbalk moeten zetten. Een beetje vaart moet je wel hebben, maar je kunt de aanloop ook in een sukkeldrafje doen. Alle energie moet gestoken worden in de afzet. Er is geen sport, zelfs niet het schieten, waarin het zozeer op één enkel klein moment aankomt. Lange tijd dacht Nico dat de verbetering in het hoogspringen in de afzet moest zitten. Wat heb ik niet met de belachelijkste draden aan allerlei

[p. 40]

spieren verbonden afgezet. Maar hij is er nu van overtuigd dat er aan het afzetten voor mij niets meer te verdienen valt.

De sprong zelf. Voor buitenstaanders is het moeilijk te begrijpen, maar het zwaarste voor de hoogspringer is de horizontale verplaatsing over de lat heen. Zuiver omhoog kan ik, zo bleek laatst uit een videoöpname, tot twee meter achttien komen, maar je begint nu eenmaal vóór die lat, en je moet er achter terecht komen. Tussen het punt van afzetten en van neerkomen ligt ruim twee meter, en dat is een heel stuk voor iemand die denkt dat hij in de hoogte springt.

Zelfs u als buitenstaander zult weten dat er nu bijna twaalf jaar geleden een atleet was die Flosbury heette, en die zich in de hoogspringerij onsterfelijk heeft gemaakt door een totaal andere sprong te doen. Ik was erbij, ik keek er naar, en ik dacht: Ja, dat wil ik ook, een nieuwe sprong! Elk record wordt immers weer gebroken, maar een sprong van Batty, die kan eeuwen meegaan.

Natuurlijk is Flosbury niet de uitvinder van de ruggelingse sprong. Hij heeft een lange geschiedenis, die minstens tot de zeventiende eeuw teruggaat. Maar Michael Tsjerny, Flosburys trainer, heeft er zelf een beslissende nieuwigheid aan toegevoegd: de kwart schroef van het sprongbeen die niet vóór doch na de bekkenslag plaats vindt.

Wat veel mensen niet weten is dat Flosbury ook zonder die nieuwe springtechniek wel de gouden medaille zou hebben gewonnen. Het staat nog steeds niet vast dat de ‘flop’ inderdaad altijd en bij iedereen tot betere resultaten leidt dan de ‘hop’, zoals de ouderwetse techniek al heette vóór de malloten van Maharishi zich er van meester maakten. Ze lieten aan Cherry Duins foto's zien waar ze twintig centimeter boven de grond in hurkzit zaten. Maar ik kan met gemak een foto laten maken waar ik tachtig centimeter boven de grond in hurkzit ben te zien.

Bij de spelen in Montreal gebeurde een ding dat op Nico en mij diepe indruk maakte. Een Russische schermer werd gediskwalificeerd omdat zijn degen electronisch geprepareerd was, zodat ook stoten die niet raak waren, gingen tellen. De ongelukkige schermer werd naar huis gestuurd, maar de valsspelende organisatoren bleven bij hun ploeg. Iedereen lachte om die stomme Russen die met zo'n onsportieve truc geprobeerd hadden ons voor de gek te houden. Maar Nico en ik begrepen dat hier slechts een ongelukkig loslatend topje van de ijsberg te zien was geweest. Je kon er alles onder verwedden dat ze in Moskou elke sport op deze manier technisch probeerden te vervolmaken.

Nico hield op zich met mijn spieren en mijn technieken bezig te houden, en ging, met mijn warme zegen, denken over manieren om mijn hoogsprong te vergroten door technische ingrepen.

Bij hardlopen en verspringen wordt de meting, van tijd of afstand, aan het eind van de prestatie tot in millisekonden en millimeters gedaan. Maar men vergeet dat de deelnemers bij de aanvang van hun loop of sprong wel hele sekonden en centimeters kunnen verschillen. Daarom zegt zo'n recordtijd op de honderd meter alleen maar dat de renner iets vroeger vertrokken is dan de ander. En van verspringers hoor ik ook dat hun voornaamste zorg is om werkelijk op de laatste millimeter van de afzetbalk af te zetten.

De hoogspringer moet het hoogteverschil tussen afzetbalk en lat overbruggen. Het lag dus voor de hand om te proberen die balk onzichtbaar wat omhoog te krijgen, of de lat wat naar beneden. Wij concentreerden ons op de balk. Ik wil niet precies vertellen hoe Nico het deed, maar hij slaagde erin een simpel oplichtmechanisme te maken, dat op afstand met een ultrafoon-zendertje te bedienen was, en dat de afzetbalk twee centimeter omhoog haalde. Ik heb er bij de kampioenschappen in Leipzig, en bij de wedstrijden in de Ahoyhal, mee gewerkt, en ik kwam inderdaad twee centimeter hoger. De aandacht van publiek en scheidsrechters is zo op de springer gericht, dat niemand merkt dat de afzetbalk tegelijk met het neerkomen van de springer twee centimeter in de grond zakt. Bij kampioenschappen wordt na elke recordsprong de afstand tussen lat en balk nog eens opgemeten.

Waarschijnlijk waren ook andere mensen met zo iets aan het experimenteren, en is dat uitgelekt. In ieder geval werd niet in het officiële hoogspringreglement, maar wel in het voor scheidsrechters bedoelde ‘Manual’ een verandering aangebracht, die ons trucje onmogelijk maakte. Als u oplet zult u zien hoe een scheidsrechter even op de balk springt, en een stokje naast de balk in het gras steekt. Onze eerste truc was mislukt.

En alle volgende trucs ook, zei Nico. Want wat wij ook bedenken, anderen zullen er ook aan denken en het zal uitkomen.

Wat wij moeten hebben, aldus Nico, is een legale truc. Zoiets als de flopsprong. Iets wat iedereen kan zien, maar wat volgens het reglement mag. Daarna mogen ze het reglement veranderen, of mag iedereen dezelfde truc uithalen, maar jij hebt dan al je gouden medaille.

Een maand lang studeerde Nico in het reglement om te kijken of daar nu echt wel in stond dat je over die lat heen moest, en hoe.

Toen knipte ik een klein bericht uit de krant. Een man die bij een experiment met laserstralen zijn hand had afgehakt. Hij was direct naar een chirurg gebracht, en die had de hand er weer zo aangezet dat er niets meer van te zien was. Het

[p. 41]

lasermes is zo dun en scherp, en het werkt zo snel, dat alle bloedvaten en zenuwen en spieren elkaar weer kunnen vinden, mits de operatie snel gebeurt. Ik toonde het knipsel aan Nico.

‘Wat moet ik ermee? Wil je de lat door een laserstraal in stukken snijden, zodat jij over een naar beneden vallend stuk kan springen? Maar hoe krijgen we dat stuk weer omhoog?’

Ik legde het hem uit.

Al vaak had ik bedacht welk een snel wisselende waardering mijn benen tijdens de sprong hadden. Ik heb lange benen. Alle hoogspringers hebben lange benen. Een hoogspringer moet lang zijn. Maar moet hij ook lange benen hebben? Bij de afzet is een krachtig been nodig. En een lang been zal wel krachtiger zijn dan een kort been. Maar datzelfde been dat me de ‘lift’ omhoog geeft, zit me een sekonde later in de weg als ik over die lat heen moet. Flosbury loste dat op door zijn benen in een achterwaartse kopjeduikel te gooien. Maar hoe heerlijk zou het niet zijn om die benen vlak na de afzet weg te kunnen werpen!

Nico begreep het: ‘Je wilt vlak na de afzet door een laserstraal je benen laten afsnijden, je romp komt over de lat, en direct na de sprong zetten we je benen er weer aan. Ik kijk in het reglement.’

Nergens in het reglement staat dat de hoogspringer in zijn geheel, met inbegrip van de benen, aan de andere kant van de lat moet komen. Er is trouwens het precedent van Bill Boot die tijdens de Olympiade in Mexico zijn schoen verloor. De schoen ging niet over de lat, maar de sprong werd goedgekeurd.

Een week later zaten we om de tafel met een

[p. 42]

specialist op het gebied van laserstralen en een chirurg. We besteedden twee uur aan het verwerpen van hun ethische bezwaren. Hun argumenten en onze tegenargumenten kunt u zelf wel verzinnen. Toen kwamen we tot de business.

De laser-specialist wilde niet geloven dat de stand van mijn benen bij elke sprong precies dezelfde is, zodat het bepalen van moment en snijvlak van te voren kon gebeuren.

We lieten hem videoöpnamen zien, en een in klei vervaardigd model van mijn lichaam op één seconde na de afzet. Het zou inderdaad met één snijvlak kunnen, waarbij beide benen vlak onder de knie zouden worden afgehakt. De chirurg had grote bezwaren tegen het doorsnijden van het bovenbeen. Nu kon hij alvast in mijn benen voorzieningen treffen die het opheffen van de amputatie zouden vergemakkelijken. Zijn uitspraak, die een gevleugelde werd luidde: ‘Geef me een operatietafel, Pauls romp en Pauls twee benen minder dan een kwartier na de sprong, en hij kan de volgende dag weer springen’.

Mijn training werd van nu af tweevoudig. Ik moest de ouderwetse techniek blijven oefenen, want mijn spectaculaire sprong kon natuurlijk alleen de laatste van de serie zijn. Ik zou dan - dat is het recht van wie aan de beurt is - de lat niet twee maar zes centimeter hoger laten leggen. Dat zou zelfs Čulik (mijn voornaamste concurrent) niet halen, als hij al op het bloedige terrein zou willen springen.

Maar daarnaast moest ik mij een nieuwe techniek eigen maken. We vervingen de lat door een fijne inktstraal, en keken na elke sprong met verwaarloosde benen of de inkt alleen onder mijn knieën zat.

Hoeveel zou de nieuwe techniek mijn hoogte verbeteren? Er was pure winst door het gewichtverlies. Er was pure winst door de lengtevermindering. Maar er was waarschijnlijk ook verlies door de pijn en de schrik van de afgehakte benen. Hoewel John (de laserspecialist) me bezwoer dat ik er niets van zou voelen. En schrikken kon ik er, na mijn maanden van voorbereiding, ook niet erg van. Een aantal factoren bleef onzeker: wat zou het bloedverlies doen? Ik opperde dat het mijn vaart omhoog nog zou vergroten als een soort straalmotor, maar Phil (de chirurg) maakte zich zorgen over een plotselinge bloeddrukverlaging. Hij ging mijn slagaders wat dunner maken. Maar hij wilde absoluut dat er een proef zou worden genomen. Dat wilde ik eigenlijk ook wel.

Die proef is gisteren genomen. We hadden de hele atletiekhal van Hercules afgehuurd. Na veertig oefensprongen vuurde John zijn onzichtbare mes af, ik voelde dat ik hoger steeg dan anders. Ik voelde geen pijn. Ik ging ruim over de lat die acht centimeter boven mijn record lag. De ambulance begon al te rijden voor ik, dat deed wèl pijn, neerkwam. Ik raakte, zoals voorspeld, buiten westen. Toen ik bijkwam zat Nico naast mijn bed. Met een foto waar je mij zonder benen over de lat ziet vliegen. Hij had nog wel vier centimeter hoger kunnen liggen. John verzekert me dat ik over een week weer kan trainen, en dat ik over een maand weer in topvorm ben. Hij nam een brief mee van de Atletiek-Unie, met de definitieve mededeling dat we niet naar Moskou gaan.