Hollands Maandblad. Jaargang 1979 (374-385)

[p. 26]

De Stichting Taalwetenschap
A. Cohen

Het artikel van W.R. Vermeer ‘Over de taalkunde in Nederland’ (Hollands Maandblad, mei 1979) bevat een onjuiste weergave van de werkwijze van z.g. Z.W.O. stichtingen, in het bijzonder die van de Stichting Taalwetenschap. Dit vertekende beeld wordt daarbij dienstbaar gemaakt aan een op zich relevant probleem van het veranderende paradigma, in dit geval de verdedigers en de verguizers van het oude resp. het nieuwe, T.G. versus niet T.G.

Als derde component, en vrij centraal, wordt de jaarvergadering van de Stichting Taalwetenschap vermeld. Aan de hand van bepaalde interpretaties van woorden van ‘bestuurderen’ wordt tenslotte gewaarschuwd tegen het daaruit afgeleide beleid dat zal leiden tot verarming en verlies van potentieel belangrijk taalkundig werk.

In wezen richt Vermeer zich impliciet tegen de hele instelling van Z.W.O. stichtingen, omdat de door hem gewraakte werkwijze van de Stichting Taalwetenschap in principe geheel conform is aan die van andere, veel oudere door Z.W.O. erkende stichtingen, die bijna alle in de Bèta sector opereren. De Stichting Taalwetenschap is pas in juni 1977 als zodanig een Z.W.O. stichting geworden, na eerst een aantal jaren proef gedraaid te hebben als een enkele werkgemeenschap in oprichting. De Stichting had in het verleden nooit de pretentie het gehele gebied van de taalwetenschap te bestrijken. De drie werkgemeenschappen die zij bij haar oprichting telde, fungeerden als groeikernen. Bij de vorming van nieuwe werkgemeenschappen zou ernaar gestreefd worden zoveel mogelijk gebruik te maken van de reeds bestaande werkgemeenschappen, opdat de open discussie tussen zeer verschillend georiënteerde onderzoekers, en daarmee de onderlinge uitwisseling van ideeën zo goed mogelijk gewaarborgd zou zijn. Ook nu is de Stichting Taalwetenschap nog geen evenwichtige afspiegeling van wat er op taalkundig gebied in Nederland gaande is. Wel hoopt de Stichting mettertijd alle actieve taalonderzoekers op een of andere wijze binnen de Stichting te accommoderen. Zolang dat nog niet het geval is blijft het normale circuit van de individuele aanvraag bij Z.W.O. open, voorzover het die gebieden van taalkundig onderzoek betreft die niet voldoende bestreken worden door al erkende werkgemeenschappen.

De door onze Stichting voorgestane werkwijze heeft in eerste instantie tot doel de coördinatie van het taalkundig onderzoek te bevorderen. Vandaar dat de werkgemeenschappen streven naar een zo ruim mogelijke inbreng van verschillende onderzoekers in het onderzoek zowel in de periode van voorbereiding en vormgeving, als in de periode van uitvoering. De samenstelling van de werkgroepen krijgt dan ook zeer veel aandacht binnen de werkgemeenschappen. De ervaring heeft bovendien geleerd dat de aldus verzekerde samenwerking een bijzonder gunstig effect heeft op de kwaliteit van het onderzoek.

Hoewel de bemoeienissen van de Stichting Taalwetenschap in het bijzonder betrekking hebben op het onderzoek dat door Z.W.O. wordt gefinancierd, kan toch vastgesteld worden dat de samenwerking zich gaat uitstrekken ook tot onderzoek dat met de eigen universitaire middelen wordt uitgevoerd.

De controverse tussen T.G.-ers en hun bestrijders laat ik voor rekening van de schrijver maar ik teken protest aan tegen de door hem gedane suggestie als zou werk van niet T.G.-ers niet voor honorering in aanmerking komen. Juist het nationale forum van de werkgemeenschappen maakt discussies over de merites van bepaalde onderzoekprojecten mogelijk. De praktijk leert dat van de zojuist afge-

[p. 27]

sloten projecten meer dan de helft buiten het T.G. kader vielen en de nieuwe aanvragen voor 1980 evenmin gedoemd zijn onder het T.G. juk te moeten doorgaan om serieus genomen te worden.

Wat nu de gebeurtenissen op de jaarvergadering aangaat het volgende: ik heb als voorzitter helemaal niet de discussie over dialectologen willen vermijden omdat het mij niet welgevallig was; er was een bindende afspraak gemaakt dat de dialectologen gedurende twee jaar in de bestaande werkgemeenschappen aan de activiteiten van de Stichting Taalwetenschap zouden deelnemen en daarnaast de onderlinge coördinatie zouden verzekeren via een werkverband. Na afloop van deze periode zou opnieuw nagegaan worden aan welke organisatievorm de voorkeur zou moeten worden gegeven. Daarbij wordt de mogelijkheid van oprichting

[p. 28]

van een nieuwe werkgemeenschap geheel opengelaten. De wijze waarop de integratie van de Dialectologen in de Stichting Taalwetenschap zich voltrekt, vormt overigens onderwerp van beraad tussen het Bestuur van het Werkverband en het Stichtingsbestuur. Het was trouwens tekenend dat het niet de Dialectologen zelf waren die het woord namen maar enkele andere hardnekkig verontrusten die daarbij ook de nood van de descriptivisten aan de orde wilden stellen.

Mijn vermeende antwoord aan mevr. van Leijenseele was allerminst tegen haar persoonlijk gericht. Wat ik uit wilde drukken was dat het voor de Stichting niet voldoende was dat één onderzoeker van mening was dat het belangrijk was een survey te verrichten voor veldwerk; dat hij groot gelijk had, wanneer hij eenmaal een routine had opgebouwd en zich ergens thuisvoelde, een individuele reisaanvrage te doen bij Z.W.O., maar dat, als een kostbaar project geëntameerd moet worden, de onderzoekers binnen de werkgemeenschappen overtuigd moeten kunnen worden van de noodzaak, het belang en de omvang van de aanvrage.

Inderdaad heb ik voor bepaalde doeleinden de mogelijkheid van het inschakelen van student-assistenten genoemd, maar dat is ten onrechte uitgelegd als denigrerend en als een afwijzing voor werk binnen de Stichting. Ik betreur dat daardoor een misvatting is ontstaan en van persoonlijke animositeit tegen de vragenstelster was totaal geen sprake.

Overigens is er inmiddels contact geweest tussen het Bestuur van de Stichting Taalwetenschap en een aantal onderzoekers op het terrein van de descriptieve taalkunde, waarbij de mogelijkheden besproken zijn om eventuele verdere uitbouw van de Stichting Taalwetenschap te bewerkstelligen en thans nog niet aangesloten taalkundigen via werkgemeenschappen te accommoderen.

De erkenning door Z.W.O. is niet op losse gronden tot stand gekomen. Wij zijn als bestuur ons van onze verantwoordelijkheid zeer wel bewust: iedere actieve taalonderzoeker, ongeacht zijn theoretische, ideologische of alleen maar praktische instelling is vrij zich tot een werkgemeenschap te wenden om lid te worden; Z.W.O. verplicht de Stichting alle serieuze gegadigden als lid van één of meer werkgemeenschappen te accepteren.

Uit het ledenbestand, getuige het jaarverslag 1977, blijkt genoegzaam dat er vogels van zeer diverse pluimage aangesloten zijn. W.R. Vermeer is geen lid.

Tot besluit wil ik erop wijzen dat er momenteel beter en intensiever contact is dan ooit tussen taalkundigen in Nederland en dat niet in het minst door het bestaan van de Stichting Taalwetenschap. Over de produktiviteit van al die contacten kan men in de naaste toekomst uitspraak doen aan de hand van geleverde publicaties, niet in het minst in de vorm van dissertaties.

Namens het Bestuur van de Stichting Taalwetenschap, de voorzitter,

Prof. dr. A. Cohen