Hollands Maandblad. Jaargang 1979 (374-385)

[p. 33]

Hoe de vogels aan hun vleugels kwamen en andere fragmenten tegen Karel van het Reve
Maarten 't Hart

In het Hollands Maandblad van februari 1979 staan een aantal fragmenten van Karel van het Reve waarvan de eerste drie gewijd zijn aan de evolutietheorie. Het zijn overwegingen die, om met de apostel Paulus te spreken, wel in meer mensenharten zullen zijn opgeklommen, maar die niet iedereen zo helder zal kunnen verwoorden. Juist omdat deze bezwaren tegen de evolutietheorie zo voor de hand liggen, lijkt het me de moeite waard om te proberen ze te bestrijden.

Van het Reve beweert dat de evolutionisten de doelmatigheidsgedachte van de theologen hebben overgenomen. Het woord doelmatigheid is weliswaar geen typisch biologische term maar Van het Reve doelt daarmee ongetwijfeld op datgene wat we in de biologie aanpassing noemen. Elk onderdeel van de anatomie, elke gedragshandeling heeft een functie, is van nut voor het dier. Hij bestrijdt deze gedachte met een aantal redeneringen, gesteund door theoretische voorbeelden, in een vrij willekeurige volgorde. Deze volgorde zal ik gemakshalve bij de bestrijding aanhouden.

Allereerst komt Van het Reve te spreken over de vleugels van vogels. Hoe komen de vogels aan hun vleugels? ‘Om dat te verklaren’, aldus Van het Reve, ‘moeten de evolutionisten met een heel kromme redenering komen, en zeggen dat er vroeger beesten waren die dingen hadden die een beetje op vleugels leken maar je kon er niet mee vliegen. En de beesten die die dingetjes hadden waren beter uitgerust voor de strijd om het bestaan dan de beesten, die die dingen niet hadden, en daarom overleefden zij (survival of the fittest), en hoe meer van die elementaire vleugels ze hadden, des te “fitter” waren zij en des te meer overleefden zij, en tenslotte, door steeds maar survival of the fittest, ontstonden de vogels die met die vleugels ontzettend fit waren.’

‘Deze redenering’, nog steeds Van het Reve, ‘is zeer aanvechtbaar. Waarom is een vogel zo vreselijk fit met die vleugels? En alle dieren zonder vleugels dan? En wat heb je aan twee aanhangsels, waar je noch mee lopen, noch mee zwemmen, noch mee vliegen kunt?’

Elk woord van dit citaat is onzin. De vraag is alleen: zullen we, om dit aan te tonen met het eind of met het begin ervan aanvangen? Laten we maar bij het begin beginnen. ‘Vroeger’, aldus legt Van het Reve het de evolutionisten in de mond, ‘waren er beesten die dingen hadden die een beetje op vleugels leken.’ Jammer dat Van het Reve hier niet een evolutionist citeert maar zelf iets bedenkt dat zo'n man volgens hem gezegd zou kunnen hebben. Van het Reve citeert nergens een uitspraak van een evolutionist. Hij werkt hier volgens de methode van hun eerst dingen in de mond leggen die zij nooit gezegd hebben om deze vervolgens te bestrijden. Ik vind dat een wonderlijke werkwijze. In zijn onvergetelijke rede over de literatuur-wetenschap citeerde hij tenminste echte literatuurwetenschappers en bestreed hij opvattingen die echt uit hun mond te horen zijn geweest.

Maar het is waar: vroeger zijn er inderdaad reptielen geweest met al volledig ontwikkelde vleugels. Uit deze reptielen hebben zich de vogels ontwikkeld. Er is nog altijd strijd gaande over de vraag of deze reptielen van het geslacht Archaeopteryx inderdaad konden vliegen dan wel zich met hun klappende vleugels alleen

[p. 34]

maar sneller konden voortbewegen. (Tussen haakjes: een vleugel waarmee je niet kunt vliegen, kan toch al voordeel opleveren bij het lopen, zeker als je de wind in de rug hebt. En heb je wind tegen, dan vouw je ze in. Genoeg loopvogels die niet kunnen vliegen en wel vleugels hebben en deze als een soort zeil gebruiken.) Hoe het ook zij, zeker is dat deze vogelachtige reptielen bestaan hebben want wij bezitten fossielen van hen. Van het Reve doet het in zijn fragmenten voorkomen alsof beesten die vroeger bestaan hebben, alleen maar bedenksels zijn van biologen en het is dan ook begrijpelijk dat het woord fossiel in zijn fragmenten niet voorkomt.

Aan de Archaeopteryx is een reptiel voorafgegaan met nog minder ontwikkelde vleugels. De vleugels hebben zich ontwikkeld uit de voorpoten. Het waren dus geen ‘dingetjes die een beetje op vleugels leken’, nee, het waren voorpoten die, en dat is aan de hand van fossielen te bewijzen, in de loop van miljoenen jaren veranderden in vleugels. Daarbij bleef de structuur van de voorpoot grotendeels gehandhaafd; er werd slechts een vlieghuid met veren aan die voorpoot toegevoegd. Wie het allemaal prachtig bewezen wil zien leze The Vertebrate Body van Romer.

Nogmaals: dit is geen bewering van evolutionisten, dit volgt uit fossiel bewijsmateriaal. De eerste helft van die ‘heel kromme redenering’ vanaf ‘dat er vroeger beesten waren’ tot ‘je kon er niet mee vliegen’ is dus juist als tenminste het woord ‘dingen’ wordt vervangen door het woord voorpoten.

Nu de tweede helft: ‘de beesten die die dingetjes hadden overleefden en de beesten die die dingetjes niet hadden overleefden niet.’ Ook dat is aan de hand van fossielen bewijsbaar. In de opeenvolgende aardlagen vindt men steeds meer van ‘die beesten die die dingetjes hadden’ en steeds minder van de beesten die ze niet hadden maar er verder wel op leken. Dat zij overleefden omdat zij die ‘dingetjes’ hadden kunnen wij niet bewijzen; wij kunnen slechts zeggen: er kwamen er steeds meer van en de naaste verwanten zonder vleugels verdwenen. Tenslotte ontstonden daaruit de verschillende soorten vogels waar er ook steeds meer van kwamen.

Te bewijzen blijft dus nu nog dat het bezit van vleugels voordelen bood en dat je iets hebt ‘aan twee aanhangsels, waar je noch mee lopen, noch mee zwemmen, noch mee vliegen kunt’. Bovendien wil Van het Reve verklaard zien waarom vogels zo vreselijk fit zijn met die vleugels terwijl er toch ook dieren zonder vleugels zijn. Dit alles kunnen we bewijzen aan de hand van recente voorbeelden van aan vleugels voorafgaande ‘dingetjes’.

De schuimnestboomkikkers hebben bijzonder grote vlieghuiden tussen de voorste en achterste ledematen. Daarmee kunnen ze niet vliegen (pas over enkele miljoenen jaren zal er wellicht een schuimnestboomkikker ontwikkeld zijn die wel kan vliegen met de dan nog groter geworden vlieghuid) maar wel kunnen zij hun vlieghuid als parachute gebruiken. Brengt dat voordeel? Zeker: deze dieren leven in bomen en kunnen dankzij hun parachute sneller vluchten (namelijk via een sprong uit een boom) dan als zij omlaag zouden moeten klimmen. Bij Chrysopelea ornata, de vliegende slang, vinden we iets soortgelijks, zij het dat een en ander nog zo weinig ver geëvolueerd is dat hij slechts kleine sprongen kan maken. De vliegende draakjes van het geslacht Daco daarentegen, kunnen weer echte glijvluchten maken; zij beschikken over twee door ribben gesteunde vleugelachtige huidlappen langs de flanken. Als deze dieren omlaag springen kunnen ze met hun uitgespreide huidlappen een glijvlucht uitvoeren die bijna horizontaal is. Ook bij heel andere dieren vinden we ‘dingetjes die een beetje op vleugels lijken, twee aanhangsels waar je noch mee lopen, noch mee zwemmen, noch mee vliegen kunt’ en waar je toch voordeel van hebt. De vliegende buideleekhoorns van het geslacht Petaurus en de vliegende buidelmuizen van het geslacht Acrobaten bezitten een huidplooi die met behulp van de voorste en achterste ledematen kan worden gespannen.

[p. 35]

Daarmee kunnen ze een glijvlucht van de ene naar de andere boom maken. Heeft dat voordeel? Ja, ten eerste als zo'n beestje moet vluchten en ten tweede bij het zoeken naar voedsel. Als je van boom naar boom kunt zweven heb je eerder de schaarse vruchten geplukt dan je verre verwant die op en neer moet klimmen. En weer wat verder ontwikkeld is deze laterale vlieghuid bij de reuzenkoeskoes (Schoinobates volans) die een al veel meer op een vleugel lijkende huidplooi heeft en daar ook heel aardig mee kan vliegen. Moeten we nu nog de vliegende eekhoorns en de doornstaarteekhoorns noemen - dieren ook in het bezit van ‘dingetjes die op vleugels lijken’ die, hoewel ze er niet mee kunnen vliegen als vogels, grote voordelen bieden in de strijd om het bestaan. Of de Dermoptera, een aparte zoogdierenorde, die met hun vlieghuid waarbij zelfs de staart is betrokken, afstanden van 70 meter tussen bomen kunnen overbruggen? We zouden nog kunnen voortgaan met een opsomming van allerlei soorten insekten met nog-geen-echte-vleugels die toch al vleugels in aanzet zijn waarmee ze niet kunnen vliegen en die toch alle mogelijke voordelen bieden. Een bijzonder geval is wel het gebruik van die nog-niet-vleugels als afschermorgaan tegen de ultrasone geluiden van vleermuizen. Er zijn ook allerlei soorten vissen met vleugels in wording: de vliegende vissen, de vlindervissen en de bijlzalmen. Die bijlzalmen kunnen zelfs enige slagen in de lucht maken met hun ‘vinnen’. Twee aanhangsels dus waarmee je zowel zwemmen als vliegen kunt. Met andere woorden: er is geen enkele diersoort waarbij een soort aanhangsels gevonden wordt die nu nog nergens voor dienen maar waaruit zich wellicht vleugels kunnen evolueren. Alle huidige nog-niet-vleugels hebben een functie.

Blijft nog over de vraag: ‘Waarom is een vogel zo vreselijk fit met die vleugels? En alle dieren zonder vleugels dan?’ Dat is een opmerking die je op het eerstejaarscollege ook vaak kunt horen. Hoe nuttig toch is ons vermogen om ons verstand te gebruiken. Waarom hebben niet alle dieren verstand? Hoe nuttig is het bezit van een giftand in de ure des gevaars bij het besluipen van een prooi. Waarom hebben dan niet alle dieren een giftand? Als je zou zeggen: automobilisten hebben er toch groot voordeel van als ze hun eigen wagen bij panne kunnen repareren, waarom hebben dan niet alle automobilisten het diploma automonteur?, zou je net zo'n soort vraag stellen. Het antwoord bij de evolutie is dat deze niet gericht werkt maar puur volgens toeval. Bij de ene soort zullen zich mutaties voordoen die de evolutie in een heel andere richting stuwen dan bij de andere soort. En het is juist die differentiatie die voordelen biedt. Nemen we als voorbeeld de buideleekhoorn. De gewone eekhoorn die niet van boom naar boom kan glijvluchten en zo zijn voedsel weggekaapt ziet door de buideleekhoorn die dat wel kan, doet er beter aan zijn voedsel op de grond te gaan zoeken dan ook een vlieghuid te ontwikkelen. De differentiatie, het feit dat sommige dieren wel en andere geen vleugels hebben, sommige dieren wel en andere geen vinnen, enzovoort, wordt veroorzaakt door het feit dat er verschillende milieus zijn en in die milieus weer verschillende speciale hoekjes voor elke diersoort. Zo'n speciaal hoekje voor één bepaalde diersoort heet in de evolutiebiologie een niche.

Ik heb er geen behoefte aan om Van het Reve's verhaal over de giftand op dezelfde wijze te weerleggen. Laat hij de artikelen van A.d'A Bellairs over de evolutie van slangen maar lezen. Of het boek van Romer. Dan moet hij, gewapend met enige kennis van dit onderwerp, maar proberen aannemelijk te maken dat alle, aan de evolutie van de giftand voorafgaande stadia, geen nut hadden. Bovendien is het ook in dit geval mogelijk aan te tonen dat bij zeer verschillende hedendaagse diersoorten allerlei stadia van nog-niet-giftand aanwezig zijn en dat al die stadia zeer duidelijke voordelen opleveren.

Een opmerking nog over deze alinea. Van het Reve spreekt over het ‘ingewikkelde mechanisme aan het eind van het evolutieproces’. Dit is onjuist woordgebruik. Je kunt nooit spreken van het eind van het evolutieproces. Elke

[p. 36]

diersoort, elke plantsoort die nu leeft, is alleen maar een overgangsstadium in een evolutieproces. De mens is dat ook. Op dit moment (nu ja als je van moment kunt spreken als je pakweg 10.000 jaar bedoeld) zijn wij een overgangsstadium van een organisme met verstandskiezen naar een organisme zonder verstandskiezen. De evolutie zou alleen dan stil staan als het milieu niet meer zou veranderen. Dat wil zeggen: diersoorten die zo goed zijn aangepast aan het milieu dat geen enkele mutatie nog voor verbetering zou kunnen zorgen, zouden niet meer veranderen.

Ik kom nog terug op het woord milieu want het feit dat Van het Reve dat woord of een woord dat erop lijkt (omgeving bijvoorbeeld) in het geheel niet gebruikt, is er de oorzaak van dat zo weinig van wat hij zegt to the point is. Maar eerst enkele woorden over de theorie die hij als alternatief geeft voor het biologische idee van functie en aanpassing.

‘Beter lijkt mijn theorie, die zegt dat niet die dingen blijven bestaan en zich ontwikkelen die het bestaan van die soort bevorderen, maar die dingen die dat bestaan niet onmogelijk maken’, aldus Van het Reve. En verderop: ‘De mutaties danken hun bestaan niet aan het nut dat zij brengen, maar aan het feit dat zij geen dodelijk nadeel brengen.’

Als dit waar was zouden al die dingen blijven bestaan die het bestaan van de soort niet onmogelijk maken en zou je, bij een organisme met een hoge mutatiefrequentie, een geweldige variatiebreedte binnen de soort aantreffen. Bij de fruitvlieg zouden bijvoorbeeld alle nu in het laboratorium gekweekte mutanten ook in het wild voorkomen. Toch is er maar één wildtype. In het algemeen zouden alle diersoorten net zulke grote verschillen binnen de soort vertonen als je nu aantreft bij de hond - dan zou je overal van tackel naar Sint Bernhardshond gaan. Waarom beperkt de natuur zich maar tot één wildtype? Niet omdat al die mutaties zo direkt ‘dodelijk nadeel’ brengen maar omdat ze, ieder voor zich in verschillende mate, het voortplantingssucces beïnvloeden. Binnen de soort fruitvlieg heeft de mutant met rode oogjes geen dodelijk nadeel, hij houdt alleen maar minder nakomelingen over. De juiste theorie is eenvoudig deze: die dingen blijven en ontwikkelen zich die een groter voortplantingssucces met zich mee brengen dan andere dingen. Niks dodelijk nadeel. Alleen maar een verschillende mate van voortplantingssucces.

‘De enige selectie die plaats heeft is de selectie die de niet voor herhaling vatbare besluiten, regels, mutaties, vernietigt’, zegt Van het Reve. Met andere woorden: de selectie vindt alleen plaats via erfelijke lethale mutanten. Wat een grappig idee! Jazeker, er zijn zo heel soms wel eens lethale mutanten. Maar stel je toch eens voor dat de selectie alleen via die lethale mutanten zou plaats vinden. Dan zouden we nu waarschijnlijk niet twee miljoen diersoorten hebben maar alleen maar twee miljoen varianten van één amoebe-soort!

Van het Reve heeft alleen gelijk in die gevallen waarin je de selectiedruk laat wegvallen. Bij honden dus. Daar kun je best varianten hebben die bij elke stap over hun al te lange haar struikelen en toch niet weggeconcurreerd worden.

Natuurlijk is er binnen de soort wel een zekere variatie. Maar daar elke diersoort aangepast is aan het milieu waarin hij leeft - en die aanpassing strekt zich uit tot elk onderdeel van het lichaam en elke gedragshandeling - zal elke mutatie de mate van aanpassing beïnvloeden. De soort is een gaaf geconstrueerde sleutel die vrij precies past op het slot van het milieu. Elke verandering van een lipje van de sleutel heeft al gevolgen, maakt al dat de sleutel of minder goed, of in een heel enkel geval, beter goed past. Het aantal verliesmutanten is altijd groter dan mutaties die voordeel brengen.

‘Zolang de varianten niet dodelijk zijn’, herhaalt Van het Reve nogmaals hetzelfde in andere woorden, ‘is alles mogelijk’. Het punt is dat al die varianten een verschillend voortplantingssucces hebben en dat alleen die variant overleeft met het grootste voortplantingssucces. Als alle Nederlanders, inclusief de Oranjes, tien kinderen krijgen en de Nederlanders houden er van elke tien twee over en de Oranjes vier, dan zal bij een gelijk blijvend inwonertal van Nederland, op de lange duur elke Nederlander een Oranje zijn. Zo gaat het in de natuur. Van het Reve wil er, daar komt het op neer, niet aan dat elke anatomische structuur, elke vorm en elke gedragshandeling nuttig is, een functie heeft. Laten we hem een heel klein beetje tegemoet komen. Inderdaad komt het zo nu en dan voor dat zich iets evolueert dat geen duidelijk aanwijsbaar voordeel oplevert en dat toch blijft bestaan. Als de evolutie dan weer verder voortgaat blijkt dat ‘iets’ plotseling toch

[p. 37]

van groot voordeel. In zo'n geval spreekt men van preadaptaties. Omdat Van het Reve, naar ik aanneem, niet zal willen ontkennen dat een vleugel of giftand, grote voordelen oplevert voor de bezitter ervan, dus een goede adaptatie is, komt zijn redenering erop neer dat hij zegt: alle stadia voorafgaand aan een nuttig iets als een oog, een vleugel, een giftand of een copulatieorgaan, zijn preadaptaties. Juist het feit dat er een heel enkele keer preadaptaties voorkomen bewijst dat al die andere voorstadia géén preadaptaties zijn.

Een eigenaardig onderdeel van dit fragment is de speculatie aan het slot. ‘Denk eens’, aldus Van het Reve, ‘aan al die varianten die niet ontstaan zijn! Inplaats van vliegen (zwaarder dan lucht) zweven (lichter dan lucht: beest maakt gas en blaast zich op tot een soort zeppelin, eigenlijk technisch veel gemakkelijker dan vleugels)’. Maar beste Karel, wat wil je daar nu toch mee bewijzen? Zulke organismen bestaan immers: de ballonvliegen. En de zwemblaas bij vissen, hoe dacht je dat die werkte? Nog nooit heeft een bioloog zich uitgelaten over dingen die evolutioneel niet zouden kunnen. Alles wat een groter voortplantingssucces veroorzaakt, kan immers. Geen bioloog die a priori zal verklaren dat een beest op wielen onmogelijk is - er zijn immers genoeg organismen die zich rollend voortbewegen. En de bioloog zou de metamorfose rups-vlinder onmogelijk noemen als hij niet bestond? Laat mij eens een uitspraak van een bioloog zien die iets onmogelijk noemt dat vergelijkbaar is met de metamorfose rups-vlinder? Ik ben zo'n soort uitspraak in ieder geval nog nooit tegengekomen.

‘Wil men volhouden dat de overlevers overleefd hebben omdat ze superieur waren aan de anderen, en wil je als bewijs van die superieuriteit het overleven aanvoeren, dan moeten die anderen niet overleefd hebben,’ zegt Van het Reve. Maar dat is toch ook zo. Die anderen hebben niet overleefd. Al die diersoorten waarvan we nu de fossielen vinden zijn weggeconcurreerd. Het is gegaan zoals het nu bij de bruine rat gaat. We bestrijden de bruine rat met cumarine, een stof die een rat inwendig doet verbloeden. Nu heeft zich kortgeleden een mutant voorgedaan die resistent is tegen cumarine. Die mutant overleeft; alle ànderen gaan dood. Of het gaat zo als bij de berkenspinner. Een wit vlindertje, zit op witte stammen van berken, is daardoor goed gecamoufleerd. In Engeland echter worden in sommige streken de berken zwart als gevolg van rookneerslag. Daardoor is het witte vlindertje op de zwarte berk niet goed meer gecamoufleerd en kan dus gemakkelijk van de stam geplukt worden door vogels op zoek naar een

[p. 38]

hapje. Nu heeft zich een mutant voorgedaan die zwart is. Deze mutant overleeft, de witte vorm sterft langzaam uit.

Nu zie ik Van het Reve in zijn handen wrijven. Zie je wel, zegt hij, dodelijk nadeel bij de rat en de vlinder. Nee, dat is niet zo. Het witte vlindertje loopt alleen maar een grotere kans gepakt te worden en daarom is zijn voortplantingssucces geringer. Het is geen kwestie van alles of niets, alleen maar van meer of minder. Bij de rat idem. Een heleboel niet tegen cumarine bestendige ratten zullen nog tot in lengte van jaren overleven. Maar ze worden steeds zwakker en hun voortplantingssucces zal weer geleidelijk kleiner worden.

‘Hoe kun je beweren dat de vogels zijn ontstaan omdat zij geschikter waren voor de strijd om het bestaan, als die andere dieren in de strijd om het bestaan niet ten onder zijn gegaan maar naast die vogels zijn blijven bestaan’, aldus Van het Reve. Maar wie beweert dat dan? Je zult het in geen enkel biologieboek vinden. Je zult er alleen in vinden dat vogels beter aangepast zijn aan hun milieu dan de aan de vogels voorafgaande reptielen die ook al vleugels hadden. En niemand zal natuurlijk beweren dat de vogels geschikter waren voor de strijd om het bestaan dan de nog altijd bestaande reptielen die weliswaar niet aan de vogels zijn voorafgegaan maar die wel geëvolueerd zijn uit dezelfde reptielensoorten waaruit ook de vogels zijn afgesplitst. Die reptielen zijn doodgewoon net zo goed aan hun milieu aangepast als de vogels aan het luchtruim.

‘En als die tussenliggende stadia allemaal zoveel voordelen boden, waarom zijn ze dan zo vaak verdwenen?’, vervolgt Van het Reve zijn redenering (merk overigens die innerlijke tegenstrijdigheid in de redenering op: eerst wil hij er volstrekt niet aan dat er dieren zijn die niet overleefd hebben, en nu spreekt hij ineens wel over ‘zo vaak verdwenen’). ‘Ik heb het angstige vermoeden dat de redenering zal zijn: tegenover het voorgaande stadium bood zo'n tussenstadium telkens voordelen, maar tegen een volgend stadium moesten die dieren het afleggen’. Waarom, zo vraag ik mij af, heeft Van het Reve, toen dit angstige vermoeden bij hem opkwam, niet even enkele boeken over evolutiebiologie ingekeken om te zien of dat angstige vermoeden juist is? Dat is toch veel eerlijker tegenover de evolutiebiologen dan er gemakshalve maar vanuit gaan dat dat angstige vermoeden juist is. Want dat is het niet en daarom is ook de redenering die Van het Reve laat opklinken om die redenering -van-het-angstige-vermoeden. te ontkrachten niet van toepassing. Waarom zijn die tussenliggende stadia verdwenen? Omdat het milieu voortdurend verandert. Het milieu selecteert - elke verandering in de evolutie die een groter voortplantingssucces oplevert, is niets anders dan een aanpassing aan het milieu. De tegen cumarine bestendige rat heeft zich aangepast aan het milieu, idem de zwarte berkenspinner. Wie het milieu, de omgeving buiten beschouwing laat, zoals Van het Reve doet, kan geen sluitende evolutietheorie opstellen. Die komt met een lethale mutant van de evolutietheorie. Van het Reve houdt in zijn hele betoog impliciet het milieu constant. Ja, als het milieu constant blijft, is het een raadsel waarom die reuzenreptielen zijn verdwenen. Maar als je weet dat er vroeger reuzenwolfsklauwen waren waar ze van leefden die opeens vrij snel afstierven, begrijp je waarom ze verdwenen. Alles is overal maar het milieu selecteert.

‘Waarom zou een dier dat bewezen heeft te kunnen bestaan uit moeten sterven omdat naast hem een ander dier ontstaat?’, vraagt Van het Reve zich af. Omdat het milieu verandert, omdat het andere dier beter aangepast is aan het nieuwe milieu dan de uitstervende soort. Of omdat beide diersoorten precies dezelfde niche in het milieu bezetten maar de een heeft een groter voortplantingssucces daarin dan de ander. Als de vruchten etende eekhoornsoort die wel kan zeilen en de soort die het niet kan beiden precies dezelfde vruchten blijven plukken, zal de niet zeilende soort altijd te laat komen tenzij hij overgaat op een dieet dat op de grond te vinden is. En dan heb je weer te maken met differentiatie, ook iets waar Van het Reve helemaal niet aan denkt, want hij wil dan juist alle dieren uitrusten met zo'n zeil tussen voor- en achterpoot. Dat brengt meteen ook het antwoord op het bezwaar dat Van het Reve in de laatste alinea van zijn derde fragment oppert: er leven zoveel diersoorten naast elkaar die elkaar niet wegconcurreren omdat ze elk hun eigen niche bezetten en in die eigen niche geschikter zijn voor de strijd om het bestaan dan elke andere soort. De geschiktheid kan nooit los gezien worden van het milieu. Als twee eendensoorten in dezelfde vijver leven en de een vangt

[p. 39]

alleen stekelbaarzen en de ander alleen mossels zullen ze elkaar niet wegconcurreren. Maar als ze allebei van precies hetzelfde voedsel leven, zal er sprake zijn van concurrentie en dan overleeft de soort met het grootste voortplantingssucces.

Er zijn best bezwaren in te brengen tegen de evolutie-theorie. Als dat niet zo was zou het ook geen goede theorie zijn. Als hij volledig alle feiten dekte, niet falsificeerbaar was, was het een waardeloze theorie. Grassé brengt in zijn prachtige boek over de evolutie-theorie enkele bezwaren naar voren, Koestler heeft uitstekende opmerkingen gemaakt tegen het neo-darwinistische denken, Thorpe heeft ook bedenkingen naar voren gebracht die niet zonder meer terzijde kunnen worden geschoven. Maar Grassé, noch Koestler, noch Thorpe zeggen ook maar iets dat een klein beetje lijkt op wat Van het Reve zegt. Van het Reve's opmerkingen snijden geen hout omdat hij:

a)	geheel over het hoofd ziet dat de evolutie heeft plaatsgevonden en nog steeds plaatsvindt omdat het milieu steeds verandert,
b)	denkt vanuit een vrij primitief en onduidelijk omschreven idee van ‘overleven’ terwijl het enige waar het om gaat is de verschillende mate van voortplantingssucces,
c)	in het geheel geen rekening houdt met het feit dat juist de differentiatie en de daarmee gepaard gaande aanpassing aan zoveel verschillende milieus van groot voordeel is.

Van het Reve bestreed de literatuurwetenschap en liet daarbij duidelijk merken dat hij de werken van literatuurwetenschappers kende; hij bestrijdt de evolutionisten maar uit zijn betoog valt alleen maar op te maken dat hij nog nooit een boek over de evolutiebiologie heeft gelezen, dat na 1930 (het jaar waarin het beroemde boek van Fisher over de evolutietheorie verscheen) het licht zag. Het is jammer.