Hollands Maandblad. Jaargang 1978 (362-373)

[p. 31]

Hey Mister Tambourine Man
Madeleine Vos

Wat maakte dat ik, toen ik niet slapen kon, opeens moest denken aan Gilles Delisle, degene door wie ik, nu toch ook al weer twaalf jaar geleden, dan toch eindelijk voor het eerst werd gekust?

Op de lagere school wist Joke Koopman, die toen in de zesde klas zat, me al te vertellen hoe het was om op de mond gekust te worden: ‘Dan zuigen ze zo en dan doen ze hun tong naar binnen,’ en later, in 3 gym, vertelde Nellie Warmond me tijdens een logeerpartij over een jongen die haar bij het thuisbrengen op de mond had gekust. Op mijn vraag hoe dat ging, lachte ze geheimzinnig, maar zei dat ze dàt niet vertellen kon. Ik was bang dat ik, als het ooit zo ver zou komen, niet zou weten hoe het moest, zodat onmiddellijk zou blijken dat het de eerste keer was.

Maar ik was zeventien en nog altijd had niemand me willen kussen, waarschijnlijk omdat ik te lelijk was. Het was de zomer nadat ik van school kwam en ik was in m'n eentje op reis naar Finland, waar ik bij kennissen ging logeren.

In Kopenhagen, waar ik drie dagen moest wachten op een bepaalde trein naar Stockholm, die weer aansloot op de boot naar Turku, vond ik na enig zoeken onderdak in Thomas P. Hejles Ungdomshus, wat een jeugdherberg bleek te zijn waar je geacht werd je eigen lakens mee te brengen, zodat ik de nachten woelend tussen kriebelige grauwe dekens doorbracht.

Bij het invullen van allerlei in het Deens gestelde formulieren werd ik bijgestaan door een magere blonde Franscanadese jongen met een pijp, Gilles. Ik voelde me gevleid door zijn invitaties, maar wees ze van de hand omdat ik voortdurend rondsjouwde met een Amerikaans meisje, Suzie Evans, uit het bed boven mij. Ze had me verteld dat ik in m'n slaap praatte, maar ze had er helaas niets van kunnen verstaan omdat het in het Nederlands was. We gingen kijken naar de Kleine Zeemeermin en in Tivoli naar Marlene Dietrich, maar mijn derde dag in Kopenhagen was Suzie weer naar Nevada vertrokken, zodat ik Gilles' voorstel om te gaan wandelen aannam. We wandelden de hele dag, en zaten ook op banken en in het gras en tot vervelens toe werd ik gekust. Ik voelde me van oor tot oor kleverig van het spuug. Hij had de smaak in zijn mond van iemand die de hele dag Gauloises rookt. En dat deed hij ook. Hij rookte al m'n sigaretten op omdat hij geen geld meer had om pijptabak te kopen. Hij had trouwens helemaal geen geld meer, niet om uit Kopenhagen weg te gaan en niet om er te blijven. Hij sliep 's nachts in de auto van een vriend en hij had al dagen niets anders gegeten dan het ontbijt in de jeugdherberg - dat hoofdzakelijk uit brood en smakeloze jam bestond - waar hij in en uit liep om er te ontbijten en onder de douche te gaan, omdat niemand opmerkte dat hij daar eigenlijk geen recht op had. In Parijs had hij in de Hallen rundvlees gesjouwd en in Algiers had hij lesgegeven in aardrijkskunde, Frans en Engels. We kwamen nog een oudleerling van hem tegen wiens Engels erbarmelijk was, maar dat lag niet aan hem, zei hij. In Kopenhagen had hij nog geen werk kunnen vinden. Hij kwam uit Québec en sprak zowel Engels als Frans; met mij gelukkig Engels. Hij onderbrak het kussen regelmatig om over politiek te praten en artikelen uit Le Monde voor te lezen, die ik maar niet eens probeerde te verstaan. Ook droeg hij gedichten voor van Jacques Prévert en vertelde me dat hij Nederlandse meisjes altijd zo lelijk vond, maar ik, ík was daarop een uitzondering.

's Avonds nam hij al afscheid, voor het geval hij niet op tijd wakker zou zijn om me naar de trein te brengen die al vroeg vertrok. En dat was hij ook niet, maar hij had mijn adres in Finland en in Amsterdam, en na een paar dagen kreeg ik al de eerste brief waarin hij schreef hoe hij me miste. Het gaf me iets om aan te denken in het buitenhuis van mijn Finse kennissen, terwijl we door de bossen liepen, in de zon lagen of roeiden op het meer. Ook begon ik nu steeds vaker van hem te dromen.

Ik schreef hem dat ik daar midden in de bossen weinig gelegenheid had geld uit te geven, zodat ik wat ik overhield aan hem kon

[p. 32]

geven bij terugkeer in Kopenhagen. Deze brief had de zijne gekruist waarin hij vertelde dat hij werk had gevonden als bordenwasser in een restaurant voor 240 kronen per week plus drie maaltijden per dag. Hij was aan het sparen om naar Amsterdam te kunnen gaan. Het leek me nu niet meer nodig mijn geld voor hem te bewaren en later in Helsinki gaf ik het weer uit.

Eigenlijk had ik voor mijn doen verrassend veel succes, die zomer. Op de boot van Helsinki naar Kopenhagen, waarop ik drie dagen moest doorbrengen, ontmoette ik twee Finse jongens. Ze zaten aan een tafel te kaarten en ik zat aan een andere tafel stuurs voor me uit te kijken. ‘Kom je met ons kaarten, meisje?’ vroegen ze me in een soort Engels, maar ik schudde stug en afwijzend het hoofd. Was het omdat ik me zeeziek voelde of omdat ik vond dat je niet meteen op zoiets moest ingaan? De tweede keer dat ze het vroegen gaf ik toe en liet me in hun moeilijk Engels de spelregels uitleggen; in het Fins wist ik alleen maar ‘tandenborstel’ en ‘theezeefje’.

Later vergezelden ze me naar beneden naar een betegelde wastafelruimte waar ik het liefste languit op de grond was gaan liggen, maar ik beperkte me tot zitten, m'n rug tegen de muur, m'n benen gestrekt. Waarschijnlijk zag ik groen of geel, want ze vroegen bezorgd of het zó erg was. Naar boven moest ik weer met ze, aan dek, dat was het beste. En inderdaad, tot diep in de nacht zaten we in de frisse zeelucht op ligstoelen met plaids over ons heen.

Pentti en Kari heetten ze, ze studeerden iets, ergens in Finland, houtvesterij zeker, en waren op weg naar de Rivièra. Tenslotte pakte Pentti mijn hand in het donker, onder de plaid en ik liet het toe want hij was erg aardig. Wel vertelde ik hem dat ik een vriend had, die ik waarschijnlijk zou zien in Kopenhagen, want zeker wist ik dat niet omdat me geen brieven meer bereikt hadden.

We brachten onze dagen grotendeels door aan dek; als het regende gingen we binnen zitten kaarten. Kari wist alles over het eten. Hij wist precies hoe laat en wàt, want daar had hij zorgvuldig naar geïnformeerd. Het eten was inderdaad de moeite waard; overdadig en luxueus, veel paling, krab, kaviaar, fraaie salades, maar ik durfde er geen hap van te nemen, wat wel jammer was, want ik had er voor betaald.

Bij aankomst in Kopenhagen regende het. Gilles, was niet aan de boot om me af te halen, maar toen ik met Pentti en Kari bij de jeugdherberg arriveerde, kwam hij op ons toelopen. Ik zag dat Pentti hem nauwlettend opnam. Hij droeg nog steeds dezelfde

[p. 33]

spijkerbroek en dezelfde grijze trui die hij op talloze plaatsen met zwart had versteld. Hij kuste me op de wang en nam me mee uit wandelen, nadat ik afscheid had genomen van Pentti en Kari.

Al spoedig bracht hij het gesprek op de brief waarin ik geschreven had dat ik geld voor hem had gespaard. Ik vertelde hem nu dat ik het al weer had uitgegeven omdat hij immers zelf verdiende, maar hij bleek weer opgehouden met werken. We wandelden weer terug naar de jeugdherberg en toen kwam er opeens een vriendin te voorschijn, die hij tot dan toe verborgen had gehouden. Het was een kleine, wat mollige Italiaanse, ouder dan ik, die nu ook in de auto van zijn vriend sliep.

De stemming was landerig. Het bleef regenen en niemand had nog geld. We lieten ons een uur lang rondleiden door brouwerij Carlsberg - in het Frans, omdat de Italiaanse geen Engels verstond - vanwege het gratis bier aan het eind. Ik verstond nauwelijks een woord en keek ongeïnteresseerd naar de machinerieën. Het stonk er erg naar bier.

Tenslotte mochten we aan een lange tafel gaan zitten. Wat ik lekkerder vond, informeerde onze gids, die tegenover mij plaats had genomen, het blonde of het bruine bier?

‘Le brun,’ antwoordde ik, ‘la brune’, verbeterde hij en begon een gesprek. Mijn Frans liet het al spoedig afweten, zodat hij me vroeg waarom ik eigenlijk de Franse rondleiding had uitgekozen. Ik haalde m'n schouders op. Of was het omdat ik hoorde bij ‘le jeune couple-là’? vroeg hij en gebaarde in de richting van Gilles en zijn Italiaanse vriendin die met de armen om elkaar heen naast me zaten. Ik knikte. Ja, daar hoorde ik bij.

's Middags trok ik me terug uit hun gezelschap en liep doelloos door de stad. Het bleef zachtjes regenen. Op straat speelde een jongen Hey Mister Tambourine Man. Ik kreeg er geen hoogte van wat de tekst behelsde, maar er sprak een grenzeloze treurigheid uit. Een meisje met lang blond haar haalde op blote voeten geld op in een soort flambard.

Ik kwam langs een bioscoop waar een Greta Garbofilm draaide die ik al gezien had, maar ik ging naar binnen omdat het er droog was.

's Avonds zat ik weer in de trein naar huis temidden van een stel bordurende en kakelende Engelse meisjes.

Maanden later belde hij plotseling bij me aan, in Amsterdam. Liftend was hij ergens vandaan gekomen. Ik kookte een soort maaltijd die we in mijn kamer van 2½ bij 3 meter, gezeten op mijn bed, opaten. Onder het eten probeerde hij steeds een arm om mijn middel te leggen, maar hiervoor deinsde ik terug. Hij drong niet aan. Hij leek me vermoeid ook. Over Kopenhagen sprak hij niet. Ik nam hem mee naar een film en daarna bleek hij nog een telefoonnummer van een meisje in Amersfoort achter de hand te hebben. Ik belde het voor hem in een telefooncel en tenslotte vertrok hij dan toch voorgoed.

Waarschijnlijk had hij een wijdvertakt netwerk van adressen dat zich over de gehele wereld uitstrekte.