Hollands Maandblad. Jaargang 1976 (338-349)

[p. 36]

De daad
Oek de Jong

- Nou, tot straks meneer Blaak, riep de vrouw die nog geen meter van hem vandaan stond.

- Ja, tot straks, schreeuwde hij, trok het tuinhekje dicht en klom op zijn fiets.

Het was een kalme zondagmiddag in juli. Theo Blaak, een forsgebouwde 42-jarige speelgoedhandelaar met een volmaakt gaaf gebit, fietste naar het huis van zijn enige en jongere broer. Tijdens de tocht door de stad, die twintig minuten duurde, dacht hij slechts aan één ding: zijn onwrikbare besluit om een Daad te stellen.

Sedert de dood van zijn vader, jaren geleden, dreef hij samen met die broer, Bram, een weldoorvoed mens met een grote gemoedsrust, de speelgoedzaak. Alles was eerlijk verdeeld, prettig geregeld, ieder had evenveel in te brengen, maar uiteindelijk was het toch altijd weer Bram... neem nu, bijvoorbeeld, de kwestie van de handelsreizigers. Iedere dinsdagochtend ontvingen de gebroeders Blaak handelsreizigers. Ze deden dat om beurten. En iedere keer als het zijn dinsdagochtend was, zette Theo Blaak zijn tanden, die schitterende tanden, op elkaar en nam zich heilig voor om in zijn eentje, net zoals Bram dat deed, over de orders te beslissen. Maar iedere keer als de handelsreiziger - met zijn gladgeschoren kaken, zijn verzorgde kapsel en zijn vlotte stropdas - in het kantoortje zijn reuzenkoffer tot op de bodem had uitgepakt, hem de oren van het hoofd had gekletst en zijn orderboekje op de knie nam, sprong Theo Blaak op - het zweet druppelde uit zijn handen - en zei zo grappig mogelijk: ‘Eén momentje alstublieft, ik moet even een bezoek brengen aan het kleinste kamertje van dit pand’; waarop hij met een kort hinniklachje de benen nam. Even later betrad Bram het kantoortje - de handelsreiziger haalde opgelucht adem en vroeg zich af hoe vaak hij zijn kostbare tijd nog aan die halve gare zou moeten verspillen - en wikkelde in alle rust de zaken af. Tezelfdertijd hield Theo zich dan met trillende ledematen op in het donkerste hoekje van het magazijn. Daar stond hij stilletjes, het schaamrood nog op de kaken, zijn broer te haten; Bram, die uiteindelijk alle beslissingen moest nemen, die zich nooit van zijn leven vergist had en zijn fouten altijd even geduldig herstelde, die altijd even goedmoedig in de omgang bleef, en die wekelijks van deze of gene te horen kreeg dat hij een volmaakt mens was. En Theo vervloekte zichzelf.

Bram was getrouwd. Theo leefde in zijn eentje. Hij huurde twee kamers met vol pension bij een weduwe die meende dat ze doof was. Theo schreeuwde tegen haar.

Op een dag, ruim drie maanden geleden, had hij er opeens genoeg van gekregen om de banale en geestloze woorden, die hij dagelijks met haar wisselde, te moeten schreeuwen, alsof ze van het grootste belang waren. En hij nam zich voor om zwijgzaam te worden.

Na twee dagen zwijgzaamheid begon zijn hospita te praten over een niet geringe huurverhoging. Theo hield stand. Na een week had ze de verheugende mededeling dat haar Broer - al jaren zoek - was gevonden in de jungle van Columbia, levend en wel, dat deze Broer het plan had om naar Nederland terug te keren en dat hij vanzelfsprekend kamers en een goede verzorging nodig had om wat op adem te komen van alle belevenissen. Theo liet zich niet uit het veld slaan door dit dreigement en nam zich voor om een flat te huren in de nieuwbouwwijken en nu eindelijk eens een eigen huishouden op te zetten. Maar op de ochtend dat hij haar zijn aanstaand vertrek zou meedelen, toen hij de modelflat reeds tweemaal bezocht had, werd hij plotseling zo onzeker, angstig, zenuwziek en wat al niet meer, dat hij niet aan de lafheid had kunnen ontkomen om weer tegen haar te gaan schreeuwen.

Van huurverhoging was natuurlijk geen sprake meer, de Broer berichtte plotseling dat hij het hooggebergte introk op zoek naar nieuwe avonturen en de hospita liep neuriënd door het huis.

Kort daarop, op een bruiloft, verschanste hij zich klappertandend van angst op het toilet, versnipperde de blaadjes met de keurig uitgeschreven toespraak, spoelde ze door en werd later op de avond, toen hij weer aan de bruiloftsdis schoof, door het plotse-

[p. 37]

ling invallende stilzwijgen van zijn familieleden verpletterd. Uit de meewarige glimlachjes en de bemoedigende schouderklopjes bij het afscheid aan het einde van de avond, maakte hij op dat al zijn bloedverwanten hem een zielige idioot vonden.

Een week later verloor hij zijn allerlaatste vriend (één van zijn ooms). Er was een verschil van mening ontstaan over een volstrekt onnozele zaak. Waar het nu eigenlijk om ging was al gauw geheel onduidelijk, maar Theo - en hier vertoonde zich die vervelende eigenschap waar Bram ook heel wat mee te stellen had - meende dat hij deze keer zijn poot stijf moest houden, onwrikbaar op zijn ponteneur moest blijven staan, wilde hij niet zijn laatste greintje zelfrespekt verliezen: hij gaf immers vrijwel altijd toe! Hij weigerde hardnekkig de vriend, een prima herenkapper, te bezoeken of te ontvangen zolang deze niet ruiterlijk, zo noemde Theo dat, zijn ongelijk had toegegeven. Die kapper, heel wat minder plooibaar dan Bram, had er tenslotte zo schoon genoeg van gekregen, dat hij op een avond Theo's kamers binnendrong, hem een kaakslag toediende en de vriendschap opzegde. Theo Blaak beleefde een slapeloze nacht. En het was op de daaropvolgende ochtend - de voorjaarszon ging jubelend op, de hemel kleurde blauw, de jonge bladermassa's van de bomen deinden wellustig op de morgenwind - dat hij besloot een Daad te stellen: om wraak te nemen op iedereen en alles, om zichzelf te bewijzen dat hij geen minderwaardig, machteloos en zielig schepsel was. Luttele minuten na deze, in zijn ogen, heroïsche beslissing hadden zijn afgematte, ongetwijfeld overspannen hersens een Daad bedacht. Een Daad die even zinloos als belachelijk, even laf als zielig en even gemeen als nietszeggend was. Deze Daad vereiste voorbereidingen, en toen Theo Blaak op die kalme zondagmiddag door de lege straten fietste, ietwat zwaar en loom in de benen van het zojuist genoten middagmaal, was hij daar al twee volle maanden mee bezig.

Theo Blaak beklom de trappen naar het bovenhuis dat zijn broer bewoonde. In de gang gaf hij de bossen bloemen, die hij bij het ziekenhuis gekocht had, aan zijn schoonzuster: Toos, een stevige, sympathieke vrouw van achter in de dertig, die nog zeker vier decennia voor de boeg had. Ze kreeg een kleur en liep direkt naar de keuken om de bloemen in de vaas te zetten, die op het aanrecht gereed stond.

Bram en Theo begroetten elkaar met een handdruk, waarbij Theo een snelle blik wierp op Brams opmerkelijk gevormde neus - hij haatte die neus - en Bram een even snelle blik op Theo's glanzende tanden - hij vond het een genoegen ze te bekijken, en bovendien was het zijn gewoonte. Korte tijd stonden ze naast elkaar voor het raam van de voorkamer, keken in de stille zonnige straat en bespraken een boekhoudkundig probleem. Toen Theo zijn handen uit de zakken rukte en heftig begon te oreren over een vrijwel onzichtbaar detail van de zaak, waar hij meer van af meende te weten dan zijn broer, draaide Bram zich kalmpjes doch beslist om.

- Kom, het is tijd om te beginnen, zei hij bedaard.

Theo liet zijn opgeheven handen slap langs zijn lijf vallen. Ze liepen naar de gang, waar het tafelbiljart stond, op zijn kant, gehuld in een grijze hoes. Ze trokken de hoes eraf, tilden het biljart op, droegen het door de smalle gang en manoeuvreerden het bakbeest met een ingenieuze, dankzij jarenlange oefening volmaakt uitgevoerde draai de achterkamer in, waar ze het op de reeds ontruimde eettafel legden.

Terwijl Bram zich inspande om het bil-

[p. 38]

jart waterpas te krijgen, waarbij het puntje van zijn tong ongemerkt het puntje van zijn neus liefkoosde, verdween Theo in de keuken. Daar keek hij zwijgend, de handen op de rug samengewrongen, knipperend met zijn ogen, naar zijn schoonzuster: ze schikte met buitengewone zorg de bloemen in de vaas. Toen ze klaar was deed ze een paar passen achteruit, belandde vlak naast Theo en zei, terwijl ze haar hoofd schuinhield en het kleurige stilleven keurde:

- Nogmaals hartelijk bedankt, Theo. Ze zijn prachtig! Werkelijk!

En ook deze keer kon ze het niet laten om samenzweerderig te fluisteren:

- Stel je voor! De laatste keer dat Brammetje mij bloemen gaf was op onze bruiloft!

Ze grinnikten. Theo wrong zijn vochtige handen en zijn oogleden begonnen te snorren als de vleugeltjes van een kolibrie.

Toen klonken de bekende woorden:

- Theo, 't is voor mekaar hoor. Kom je?

Toos liep naar de manshoge ijskast, Theo ging de achterkamer binnen, zijn handen afvegend aan zijn broek, pakte de keu die Bram hem aanreikte en liet hem stevig op de rubberen dop aan het achtereind op en neer stuiteren om zijn broer te pesten. Op hetzelfde moment liet zijn hospita zich in het dampende bad glijden en verloor een sprekende pop in de etalage van de speelgoedzaak haar evenwicht en viel om. Toos kwam binnen, zette twee flessen bier en twee glazen op het dressoir naast de foto van het bruidspaar dat Theo niet had durven toespreken en verdween.

- Kom Theo, begin nu maar es.

Theo Blaak greep de stuiterende keu vast en boog zich traag, vol walging, over het biljart om te beginnen aan de partij die hij vrijwel zeker zou verliezen.

Vier meter boven het smetteloze biljartlaken lag Toos in haar onderjurk op het echtelijk bed. Ze hield haar ogen gesloten. Ze probeerde zich een oneindig groot wit vlak voor te stellen - dat hadden ze op de radio wel eens als slaapmiddel aangeraden - en nergens aan te denken, maar het lukte niet. Zoals al wekenlang het geval was, verdween het witte vlak ook nu onophoudelijk achter een warreling van bloemen en moèst ze aan de volmaaktheid en aan de neusvleugels, die grote, tere, bijna doorzichtige neusvleugels van Brammetje denken.

Al twee maanden kreeg ze bloemen van Theo, al twee maanden besteedde hij iedere minuut met haar alleen aan toenaderingspogingen. Al vanaf de eerste minuut had ze begrepen waar hij op aan stuurde, en nog in diezelfde minuut had ze, tot haar stomme verbazing, zomaar besloten toe te geven - een beslissing die de allang vergeten sensatie van bevrijding en tintelende levenslust, die ze eens had ondergaan toen ze als klein kind langs een reusachtige glijbaan naar beneden suisde, had teruggeroepen.

Toen was het wachten begonnen, het wachten op onomwonden woorden van Theo. De eerste weken vlogen voorbij. De zon ging op, schoot langs de hemel en plofte ongehoord snel weer achter de westelijke horizon. Ze was vrolijk en levenslustig als in haar eerste huwelijksjaren, en kon niet aan het Grote Avontuur denken zonder in ademnood te komen - o, die vlugge, lichtvoetige dagen waarop ze zich zo heerlijk voelde dat ze het niet kòn laten om Brammetje te knuffelen, op zijn schoot te kruipen, in zijn rare neus te knijpen en opgewonden te bijten in de vlezige oortjes van de man die ze nog liever vandaag dan morgen wilde bedriegen. En Brammetje, dat wonder van gelijkmatigheid, hij had zo nu en dan bedaard - maar niet zonder tederheid - gezegd: ‘Toosje m'n Roosje’, net als vroeger, en hij had zeker geweten dat het allemaal wel weer over zou gaan.

Maar het wachten duurde en duurde, de dagen werden langer en langer. De zon wist van geen ophouden. De maan treuzelde. In het bijzijn van Brammetje was Toos weer kalm en evenwichtig als tevoren - zie je wel, dacht hij tevreden. In het bijzijn van Theo leefde ze even op, maar overdag, als ze alleen was, schuifelde ze vaak urenlang doelloos door het huis, staarde uit het raam in de voorkamer, staarde uit het raam in de achterkamer en zeeg zo nu en dan met een diepe wanhopige smartelijke zucht in een fauteuil. En als er op zo'n ogenblik iemand bij haar geweest was voor wie ze geen geheimen kende, zou ze uitgeroepen hebben:

- Je kunt je niet voorstellen hoe onverdraaglijk het is om met iemand te leven die altijd en altijd tevreden is, iemand die het zo naar z'n zin heeft dat hij alles het liefst laat zoals het is, iemand die zo goed en lief is dat je zelfs bij de gedachte aan het kleinste, onnozelste verwijtje al begint te blozen van schaamte!... En je kunt niet begrijpen hoe afgrijselijk, ja afgrijselijk het is om iemand zo goed te kennen dat je aan zijn neusvleugels precies kunt zien wat hij denkt, wat hij voelt, wat hij zal gaan zeggen en ga zo maar door... Vroeger, ja vroeger vond ik ze schattig, die neusvleugeltjes, ze vertederden me, ik vertroetelde ze. Hoe beter ik hun geheime tekentjes begreep, hoe meer ik van Brammetje hield... Maar dat was vroeger...

[p. 39]

Nu word ik al half gek als ik alleen nog maar aan ze dènk!... Stel je voor: het is ochtend. Ik sta voor het aanrecht, hij zit achter me. Wacht. Ik schenk kokend water in de theepot en ik weet dat op dat moment die neusvleugeltjes vrolijk omhoog beginnen te wippen. Ik zet me schrap en ik doe m'n uiterste best om niet aan ze te denken, maar ik moèt aan ze denken, altijd... En werkelijk, op zo'n moment barst het zweet uit mijn rug, ik word wee van ellende, het duizelt me, die verdomde ketel glipt zowat uit mijn hand... En als ik me dan omdraai - ik moet me immers omdraaien, iedere ochtend weer! - en de theepot op tafel zet, dan zegt hij voor de tienduizendste keer met het liefste tederste zachtmoedigste onschuldigste gezicht van de wereld: ‘Haa... thee!’.

Dat zou ze uitgeroepen hebben. Als er zo iemand geweest was.

Tot een uur of vier lag Toos op het bed, liet ze haar ogen langs de onderdelen van het onverwoestbare slaapkamerameublement glijden, probeerde ze krampachtig de volmaaktheid, de tevredenheid en de neusvleugels van Brammetje te vergeten en het Glijbaangevoel weer op te roepen, maar slaagde daar niet in. Ze stond op, doodmoe van het liggen en denken, kleedde zich aan en liep langzaam, met zware stappen, naar beneden. Ze betrad de achterkamer. En alles was er weer. De brandende lamp boven het biljart. Theo die met een verhit hoofd naar haar gluurde. Brammetje die vroeg of ze lekker gedut had. Haar slaperige knikje. Theo die ongezien, maar even onhandig en aarzelend als altijd, met zijn keu tegen haar achterwerk tikte. De walging.

- Lieverd, kunnen we nog...

- Natuurlijk.

Naar de keuken. De ijskast. De koude, vochtige flessen bier in haar handen. Het

[p. 40]

leunen tegen het dressoir terwijl ze toekeek. Biljartballen die rolden, dof tegen de banden stootten, scherp tegen elkaar tikten, tot stilstand kwamen, weer rolden. En het wachten op het moment dat ze meende te stikken, dat ze er met een uiterste wilsinspanning in slaagde om kalm naar de balkondeuren te lopen, die op een kier stonden, en naar buiten te glippen, terwijl de broers nietsvermoedend biljartten. Het kwam.

Haar trillende handen lagen op de houten balustrade. Ze zoog de lucht naar binnen, liet haar hoofd achterover hangen, hield de ogen gesloten. Daar waren ze weer: die gedempte, vertrouwde geluiden, de enige in de stilte van de namiddag. Achter haar rug het klikken van de biljartballen, gemompelde aanwijzingen, kalme voetstappen; vanuit een kamer aan de overkant van de binnentuin het gesmoorde geluid van de trompet van de overbuurman, die moeizaam, altijd even moeizaam, op en neer kroop langs zijn toonladders. Ze ademde en luisterde. De ontzetting die haar beving was groter dan ooit tevoren.

Aan de overkant keek een man op weg naar de WC door het raam en zag hoe de vrouw op het balkon wankelde, hoe haar knieën knikten, alsof plotseling een groot en onzichtbaar gewicht haar schouders drukte, hoe haar handen zich om de balustrade krampten, hoe ze wild en angstig haar hoofd bewoog. Een ogenblik later, nog voor hij zijn neus tegen de ruit had kunnen drukken, was het voorbij. De vrouw deed een paar snelle stappen, opende de keukendeur en verdween. Nooit vergat hij dat vreemde, geluidloze beeld.

Zittend aan de keukentafel rukte Toos een bladzijde uit haar huishoudboekje, grabbelde naar haar potloodje en schreef, met driftige halen. Ze vouwde het briefje dubbel, liep de gang in en stopte het in Theo's jaszak.

Bram won inderdaad de partij biljart. Met gemak. Na afloop dronken de broers in gezelschap van Toos een borrel in de voorkamer. Zoals gebruikelijk verwerkte Theo gedurende de eerste tien minuten met opeengeklemde kaken zijn nederlaag en koesterde hij de gedachte nooit meer te spelen en ogenblikkelijk zijn helft van het biljart aan Bram te verkopen. De volgende tien minuten boog hij onder het keuvelen zo onopvallend mogelijk het hoofd naar links en rechts en gluurde langs de bloemen, die hinderlijk op de rooktafel prijkten, naar zijn schoonzuster.

Tegen vijven vertrok Theo. De broers drukten elkaar de hand, de een gluurde naar een neus, de ander naar tanden. Na het afscheid zonk Bram direkt weer in zijn fauteuil en greep het weekblad van de leuning, dat daar al dagenlang op dit moment had liggen wachten.

De trap aflopend keek Theo eenmaal schichtig omhoog naar zijn schoonzuster, die in de deuropening naar adem stond te happen.

- Bedankt voor de gezelligheid, riep hij.

De nacht van zondag op maandag bracht Theo Blaak wakend door. Het was zijn eerste slapeloze nacht sedert de breuk met de herenkapper. Gekleed in pyjama en kamerjas ijsbeerde hij door zijn kamers, en steeds bevond het briefje zich in zijn rechterhand.

De hele nacht gloeide Blaak van opwinding en bonkte zijn hart tegen zijn ribben. En geen moment twijfelde hij aan het belang van de Daad. Met dezelfde overspannen hardnekkigheid en kortzichtigheid, waarmee hij ruim twee maanden geleden had gestaan op het ‘ruiterlijk toegeven van zijn ongelijk’ door de herenkapper, beet hij zich nu vast in het voornemen om de Daad, nu de mogelijkheid er was, ook werkelijk te stellen. Ontelbare malen vouwde hij het briefje open, en zelden zijn zo weinig woorden zo dikwijls gelezen. Bij iedere herlezing werd hij overspoeld door golven van trots en zwol zijn borst op van zelfvoldaanheid: zij had hèm gesmeekt om een ontmoeting! In een staat van vervoering stelde hij zich dan op voor de spiegel en reciteerde aangezicht in aangezicht met zichzelf Toosje's wanhopige woorden. En op deze momenten wist hij ook zeker dat hij direkt na de Daad naar Bram toe zou stappen en hem een pijnlijk nauwkeurig verslag van het gebeurde zou geven; dat hij vervolgens zijn eindelijk eens uit het lood geslagen broer om zijn rechtmatig aandeel in de zaak zou vragen, en dat hij, tenslotte, een speelgoedwinkel zou beginnen, die weldra de zaak van Bram in alle opzichten zou overvleugelen.

De uren gingen voorbij. Vele kilometers legde Blaak al ijsberend af, het hoofd heldhaftig geheven. Toen eindelijk de dag aanbrak was het briefje in zijn hand verkreukeld, gescheurd en doordrenkt met zweet.

Met het sterker worden van het daglicht verbleekte langzaam de moed van de nacht, maar voorlopig was er nog genoeg over. Blaak wijdde zich enige tijd aan zware gymnastische oefeningen en besloot geen ontbijt te nemen om zijn buikpartij in model te houden. Hij nam een bad en besprenkelde, terug in zijn kamers, grote delen van zijn blozende lichaam met het reukwater waarmee zijn hospita hem op zijn verjaardagen placht te verrassen. Onder het aankleden kreeg de

[p. 41]

angst de overhand, en toen het eindelijk, na veel getreuzel, voor elkaar was, zeeg Blaak volstrekt moedeloos neer op de rand van zijn bed.

De hospita zat aan de keukentafel, in ochtendjas, en wachtte op Theo. Zijn ontbijt, met zorg bereid, stond klaar. Voor zijn bordje een knots van een ei met een gebreid rood mutsje op. Het was zijn vrije ochtend, en dan kreeg meneer Blaak een ei.

Blaak klopte schilfertjes roos van zijn schouders, sprak zichzelf opbeurend toe en wrong zijn vochtige handen ineen. Pas tegen negenen had hij weer voldoende moed verzameld om het huis te kunnen verlaten.

Ze wachtte en wachtte, begon steeds opnieuw de voorwerpen op de ontbijttafel te schikken. Eén ogenblik meende ze de voordeur te horen, maar ze wist direkt zeker dat ze zich vergiste.

- Onmogelijk, totaal onmogelijk... Maar ja, een mens probeert zichzelf nu eenmaal altijd te bedriegen, babbelde ze wijsgerig, stak een sigaret op, was van plan om nog enige tijd tegen zichzelf te praten, maar verzonk voor ze het wist in haar eerste dagdroom.

Tegen tienen bevond Theo Blaak zich in het kleine hotel dat hem was opgegeven. Stotterend vroeg hij een tweepersoonskamer. - Pardon?... Ja, maar alleen nog zonder douche... Zeker, beddegoed is schoon... Goed meneer, ik zal het haar zeggen.

Hij ging naar boven. Een minuut of vijf drentelde hij klappertandend van de zenuwen door de hotelkamer, draaide de kraan op de wastafel open en dicht, neusde in de lege kast, staarde uit het raam naar de fabrieksterreinen in de diepte en probeerde tevergeefs zich op zijn gemak te voelen. Enkele ogenblikken stond hij voor de deur, kneedde de deurkruk in zijn hand, toen draaide hij zich om en kleedde zich snel, met woeste, rukkerige bewegingen uit. Spiernaakt.

Aarzelende voetstappen. Een korte stilte. Ze opende de deur, Toos, zette één been in de kamer en bleef abrupt staan. Stomverbaasd staarde ze naar de naakte figuur die stram naast het bed stond, met opeengeklemde kaken, een asgrauw gezicht en starre lege ogen.

- Goeiemorgen, stamelde ze tenslotte.

Hij zweeg. Even had ze de neiging om weg te vluchten, toen vermande ze zich, trok haar andere been uit de gang, sloot de deur, draaide hem op slot en liep naar de lege zijde van het bed. Ze gooide haar jasje over de leuning van de enige stoel in het vertrek, zette haar tasje op de zitting, knipte het open, rommelde er lawaaiig in en inspekteerde vluchtig haar blozende gezicht in het spiegeltje van haar poederdoos. Ze stapte uit haar schoenen, opende met trillende handen haar zondagse jurk en liet hem van haar lichaam glijden. Stilte.

Ze wierp een blik op haar naakte zwager. Hij bewoog niet. Ze perste haar lippen op elkaar en begon zich dapper uit haar onderjurk te wurmen, weifelde opeens, trok hem nog een eindje verder over haar hoofd, maar liet hem toen zuchtend weer naar beneden zakken. Ze ging op het puntje van het bed zitten, de rug naar haar aanstaande minnaar gewend. Stilte.

Een tijdlang staarde ze naar haar wriemelende tenen en luisterde naar Blaaks zware, gespannen ademhalen.

- Waarom doe je zo raar Theo?, vroeg ze tenslotte mistroostig.

Blaak zweeg. Toos begon haar bovenarmen te wrijven, staarde naar een zwaargepantserd insekt dat langs haar op en neer wippende voeten draafde. Geluiden van de fabrieksterreinen drongen de stille kamer binnen. Duiven koerden in de dakgoot.

- Doe de rest van je kleren uit!

Ze schrok hevig. Even wist ze niet wat ze moest doen. Toen draaide ze zich met een gemaakte glimlach om, leunde ver voorover, steunend op haar handen en toonde hem een

[p. 42]

gedeelte van haar grote borsten. Ze zag zijn harde strakke gezicht en de glimlach gleed weg.

Blaak kwam in beweging. Hij ging op zijn knieën op het bed zitten, gereed.

- Kom hier!

Ze sprong overeind, trillend van woede.

- Wat is dit voor idioot gedoe, Theo, barstte ze los. Ik kom binnen, je zegt geen stom woord, nu snauw je tegen me, je geeft me bevelen... Wat wil je eigenlijk? Ik begrijp er niets van!

Haar stem werd zachter.

- Waarom doe je niet lief tegen me? Je moet lief doen. Als je eens wist hoe ik...

- Kom hier!

Ze verroerde geen vin. Blaak dook naar voren en greep haar grommend vast.

- Theo! In godsnaam! Laat me los!

Hij sleurde haar op het bed. Ze worstelden. Haar onderjurk kraakte, scheurde. Bijna had hij haar onder zijn grote lichaam bedolven toen ze er in slaagde zich los te rukken. Ze sprong van het bed, vluchtte naar een hoek van de hotelkamer en verschanste zich daar hijgend achter de stoel. Langzaam en log, als een zwaarlijvig dier, plantte Blaak zijn voeten op de vloer en liep naar haar toe.

- Nee Theo, riep ze half huilend. Godverdomme hou op! Ik wil niet meer!... Theo, luister naar me!

De aderen in zijn nek waren purperrood gezwollen, hij haalde snuivend adem, door mond en neus tegelijk, en strekte zijn armen om haar te grijpen.

- Donder op!!

Gillend van angst graaide ze haar tasje van de stoel. Bliksemsnel haalde ze uit. Het tasje trof hem vol en hard in het gezicht.

Een ogenblik staarde hij haar aan met wilde, vertwijfelde ogen - later meende ze dat ze hem nog had kunnen redden, door zijn hand te grijpen, door gewoon iets te zeggen - een ogenblik stond hij roerloos, toen kromde hij zijn schouders en begon te huilen. Jankend stortte hij zich op het bed en lange tijd wentelde hij zich om en om, stuiptrekkend, snakkend naar adem.

En al die tijd stond Toos bewegingloos, gevangen in een vreemde verstarring, in de hoek van de kamer, en ze veranderde. De doffe berusting, die al jaren langzaam naderbij was geslopen, nestelde zich voor altijd in haar hart, kerfde in haar gladde gezicht en kleurde haar ogen - ze kreeg iets slaperigs over zich.

Opeens merkte ze dat het stil was geworden. Ze keek op. Theo wenkte haar. Heel even keek ze hem wantrouwend aan. Toen schoof ze de stoel opzij. Ze ging naast hem zitten op het bed, op haar knieën. Hij greep haar hand.

- Door mijn haar, door mijn haar, fleemde hij zachtjes, en voor het eerst zag ze die onnozele glimlach.

Langzaam streelde ze door zijn pasgewassen haren, en Blaak sluimerde in.

Enige tijd later sloeg hij zijn ogen weer op en keek haar trouwhartig aan. Opnieuw ontblootte die onnozele glimlach zijn fabelachtige tanden.

- Toosje is lief, zuchtte hij tevreden. Ze knikte maar, bevreemd, en keek hem lang aan, Blaak nestelde zijn hoofd in haar schoot.

- Heel lang geleden, fluisterde hij langzaam, heeeel lang geleden... heb ik es een meisje gekust, in een kanaal... we moesten watertrappen... Daar denk ik iedere dag aan...

Blaak glunderde, dwaas. Toos keek hem scherp aan. Een tijdlang was het stil. Blaak giechelde af en toe om het knorren van zijn maag.

Het was al over twaalven toen zijn schoonzuster zei:

- Je moet naar je werk, Theo. Het is tijd. Je moet je aankleden.

- Aankleden, vroeg hij traag.

- Ja, aankleden.

- Aankleden, mompelde hij gedwee en stond op.

Blaak kleedde zich aan, langzaam, met gefronst voorhoofd, alsof hij er heel diep bij na moest denken; en ieder kledingstuk bestudeerde hij, alvorens het aan te trekken, met de grootste aandacht. Toos observeerde hem. Toen hij eindelijk klaar was, keek hij haar vragend aan.

- En nu?

- Ga nu maar, probeerde ze voorzichtig.

- Gaan?

- Ja...

Hij fronste opnieuw zijn voorhoofd, heel langzaam scheen er iets tot hem door te dringen.

- Alleen? Naar buiten?, stamelde hij angstig.

Zijn schoonzuster zag hoe hij verbleekte, radeloos zijn handen ineen begon te wringen, hoe zijn adem zich buitensporig versnelde, hoe zijn ogen plotseling angstig uitpuilden, en toen wist ze het zeker. Ze wenkte hem.

Ze lagen naast elkaar op het bed. Theo Blaak klampte zich aan zijn schoonzuster vast, zachtjes huilend. Toos streelde hem weer langzaam en kalmerend door zijn haren. Af en toe kuste ze hem op zijn vochtige ogen. Ze had al besloten om Brammetje te waarschuwen. Hij zou volmaakt kalm blijven en alles voor Theo regelen, tot in de puntjes. Dat wist ze zeker.