Hollands Maandblad. Jaargang 1976 (338-349)

[p. 21]

Spookkonijntjes
Wouter Noordewier

Joodse

‘Laat ik morgen vroeg opstaan en de hele dag op een terrasje zitten, in een rustige buitenwijk’, dacht ik.

Ik lag nog in bed toen Nicole aanbelde. We namen een bus tot het einde.

‘Ik ben gisteren naar een mis gegaan’, zei ik.

‘En een hostie geslikt!’

‘Ik heb naar de knielende meisjes hun benen gekeken en vragen bedacht. Vind je het niet mooi dat we maar een bus hoeven te nemen om in het paradijs te zijn? Je ziet er duizelig uit.’

‘Een nachtmerrie. En ik heb alleen yoghurt gegeten. Zo'n prachtige bikini.’

‘Ga niet op een vette haremvrouw lijken.’

Een koekoek zong aan de rechterhand. ‘Ik vind je truitje aardig.’

‘Hoeveel keer heb je al gemeend een bijzonder meisje te hebben ontmoet?’

‘Raak mijn illusies niet aan.’

‘Ben ik één van een keten?’

‘Vrouwen waarvan ik hield waren gevoelig.’

Onverschillig: ‘Waren het er veel?’

‘Ik laat het woord aan de koekoek.’

‘Je had toneelspeler moeten zijn.’

‘Waar heb je je ontwikkeling aan te danken?’

‘Mannen.’

‘Ook flatterend voor mij?’

‘L'habit ne fait pas le moine.’

‘Wanneer komt je eer in 't spel?’

‘Wanneer men me iets afnemen wil!’ Ze ging rechtop zitten.

‘Voor alle juryleden zei een schilderes dat ik mijn prijs te danken had aan iets anders dan aan mijn talent. Ik zei: “U hebt dan zeker uw succes aan uw talent te danken, want schoonheid hebt u niet”.’

‘Goed zo.’

‘Ik stotterde... Ik kijk altijd zo naar je adamsappel, die gaat maar op en neer.’

‘Van welke kleuren hou je?’

‘Ik heb een koralen...’

‘Ik bedoel in je schilderijen.’

‘Hard glasblauw.’

‘Wat is je lievelingsschilder?’

‘Renoir.’

‘Wat?’

‘Zoals hij vrouwen heeft weten te schilderen!’

‘Ja... met de stomste bekken.’

We waren even stil.

‘Noem me Rebecca.’

‘Wanneer ontdekte je je ik?’

‘... Tweeëntwintig was ik. Ik was naïef, mystiek en geloofde nog in God. Op mijn vijftiende werd ik verloofd met een jongen die al honderd kilo woog. Hij kon zelfs niet uit een andere kamer terugkomen zonder zijn moeder een kusje te geven. Toen hij me omhelsde voelde ik zo'n walging dat ik dacht: “God! Nou ben ik zwanger!” Toen zijn moeder over de bruidsschat kwam praten, ben ik weggelopen. Hij is met een even dikke vrouw getrouwd. Op een bal masqué waren ze als koetsier verkleed, zij met een hoge hoed op en een vals snorretje.’

‘Waar hebben je ouders hartstocht voor?’

‘Bezit. Oost-Europa. Ze gaan niet meer met elkaar naar bed.’

‘De mijne gingen maar eens in de maand.’

‘Hoe weet je dat?’

‘Dat zagen we aan z'n rooie gezicht en haar valse vrolijkheid. Ze keek elke avond of mijn handen boven dek waren. Hij had van die brede heupen, zo'n kromme rug en zo'n witachtige spekhuid.’

De volgende zondag kwam ze in het holst van de ochtend.

Met passie: ‘Ik heb Israël, begrijp je!!’

‘Nee.’

‘Het is als een amant... Kon ik het maar uitleggen..’

Ze stond weer op. ‘Colette zei dat er één kaart was, waarop ik moest spelen.’

‘Wie is Colette?’

‘Ik zal jou laten zien wat een goede maaltijd is.’

‘Het kan me niet schelen wat ik eet.’

[p. 22]

Ze begon kritiek te leveren op mijn manier van leven. Ik zei geen woord. Ze barstte uit: ‘Hou in godsnaam op met ruziemaken! Als er iets is waar ik niet tegen kan, dan is het dat!’

Ik zweeg dus verder.

‘Wat is er nou weer!... Is er iets? Toe, wees eerlijk!’

‘Er is niets.’

‘Maak dan dit blik open.’

In twintig minuten stond er zo'n warme maaltijd op tafel. Al was het pas één uur, ik vrat het op met de honger die uit schrik voortkomt, want het was tot me doorgedrongen dat ze met me wilde trouwen!

(‘Leest u Corydon eens’, zei Monique, ‘dat gaat over geperverteerde mannen, u weet toch wel wat dat zijn?’

‘Bestaan die ook al in Frankrijk?’

‘Die mannen zijn ziek. Die moeten naar de psychiater. Of naar de kliniek.’

‘Bent u jaloers op de concurrentie?’

Dat vond ze zo'n gekke opmerking, dat ze gauw de andere kamer inliep, om het aan haar vriendin te vertellen.

‘Stel je voor!’, hoorde ik één van hen zeggen.

‘U begrijpt me niet’, zei ze, teruggekomen.

‘Misschien bent u te simpel om begrepen te kunnen worden.’

‘Dat zal het zijn!’, zei ze, gepiqueerd.

‘Eenvoudige mensen kunnen heel interessant zijn’, troostte ik. Ze zat boos met haar rug naar me toe. Ik keek naar de rood-bruin geverfde haren boven de witte nek en kreeg medelijden.

Ik begon toen maar te vertellen dat we moesten proberen iedereen lief te hebben, zelfs homo's, dat het gemeen was andere volkeren te haten, dat we op straat altijd moesten zoeken naar de blik van de medemens, dat... Ze draaide zich om: ‘Wat vriendschap betreft heb ik mijn keuze al gemaakt.’

‘In iedereen ontdek ik... een soort waardigheid. Ik hou wel van vrouwen. Maar ik heb geen geld genoeg voor overwinningen.’

Met een ruk draaide ze zich om: ‘Daarmee bereik je niets, zonder sympathie!’

Frans sprekend met een Indisch accent, zei ik: ‘Om bloemen te kopen, toch? En om niet te hoeven werken. Als zij weet dat ze veroverd gaat worden, maakt ze van de gelegenheid gebruik om het Verhaal van haar Jeugd te vertellen.’

‘U bent niet eerlijk!’

‘Met die nagels in de kleur van gedroogd koeienbloed, met dat geverfde mondje, dat Kunstwerk dat de Kapper heeft geleverd, zegt u dat ik eerlijk moet zijn!’

Ik mocht er voorlopig maar liever niet meer komen...)

Ik zocht Jacqueline en Yvonne op. Zij voelen zich verplicht zo onconventioneel mogelijk te zijn, en verschillen zodoende weinig van de anderen en natuurlijk niets van elkaar.

‘Gaan jullie váák met een man naar bed?’

‘We hebben recht op ons plezier!’

Ik geeuwde (heimelijk ongerust): ‘Als een man thuiskomt, na op het kantoor of in de fabriek met vrouwen te hebben samengewerkt die alles evengoed kunnen, dán moet hij ineens de charmante holbewoner worden, de mannelijke maar lieve bruut?’

‘Geen bruut.’

‘Subtiel!’

‘Geraffineerd!’

‘Verfijnd!’

‘Verrijkend!’

‘Met noodzakelijk minimum aan activiteiten!’

‘Zonder omwegen.’

‘En zinnelijk!’

‘Opwindend!’

‘En opgewonden!’

‘Geestig!’

‘Respectueus en hoffelijk!’

‘Vooral geen egoïst!’

‘Trouw in moeilijkheden!’

‘Objectief!’

‘Exclusief!’

‘En ervaren!’

‘Een romantische...’

‘Vuurtoren!’

‘Ook niet al te abnormaal.’

‘Maar intelligenter dan ik.’

‘Avontuurlijk!’

‘Die van me houdt, om mij.’

‘Om mij, om mij, precies!’

‘Om het unieke in me!’

‘Nadat jullie eerst, met anderen, zoveel mogelijk ervaringen hebben opgedaan?’

‘Daar hebben we recht op!’, riepen ze tegelijkertijd.

‘Waar moet ik heen?’, dacht ik.

Rebecca had me met de bekende tweeling gezien. Ze begon niet alleen met een scène op te zetten, te schreeuwen, te vechten, te krijsen, te hijgen, te snikken, met zelfmoord te dreigen, een paar pillen in te slikken, op apegapen te gaan liggen en toen een hartaanval te simuleren, een rivier van tranen sproeiend, ze verweet me tegelijkertijd wat ze allemaal precies aan me had besteed!

Al stond ze maar twee meter van me af,

[p. 23]

door die schelle stem en de overdreven verwijten leek het wel of ze op een toneel stond, en ik in de eerste rij zat, zo ver leek ze van me vandaan.

Schoolmeisje

‘Je lessen zijn onpersoonlijk geworden!’

‘Zullen we morgen spijbelen?’

Ze had een mooi jurkje aan.

Haar gezicht weerspiegelde zó duidelijk een strijd tussen scepsis en plezier om wat ik zei, dat ook de kellners naar dat gezichtje moesten kijken. Ik zal (voor één keer) m'n geouwehoer vermelden:

‘Oudere vrouwen lijken me interessanter, ook al hebben ze zig-zag lijntjes op de buik van de zwangerschappen. Schaaf nog maar wat aan je intellectuele vermogens. Daartoe mag je een beetje misbruik van mijn vriendschappelijke gevoelens maken.

Ik haat de directrice, je voogdes, die tantes, de vriendinnen daar weer van, met hun moeders en nichtjes, en ook die maatschappelijk werkster. Die misdadigsters willen dingen voor je “bestwil”. Gelukkig doen vrouwen me ook wel eens denken aan vogeltjes uit het nest gevallen, het kloppend hart in de holte van je hand.

... In wat we als het meest persoonlijke beschouwen, zijn we geconditioneerd. Als ik in Duitsland in een nieuwe stad aankwam, kocht ik een aquarium met temperatuurregelaar, op afbetaling. Zette ik hem op 18 graden, dan werden de vissen bleek en zwommen ze langzaam, maar op 32 graden begonnen ze als gekken te paren. En ziet hij haar, zowel voor als na het stierengevecht, op een persoonlijke manier? Zij is vaak veel practischer tijdens, ik was tenminste verlegener dan de maagden. Vrouwen staan dichter bij de natuur. Maar na de “overwinning” beantwoordt zij niet meer aan zijn “idealen”. Zij weet van nu af dat ze haar waarde mag afmeten aan haar “charmes”, dat echt geven ongelukkig maakt. Is zij aanhankelijk, dan irriteert ze door haar onzelfstandigheid. Probeert ze door schijn van zelfstandigheid te behagen, b.v. geveinsde interesse in literatuur, dan helemaal. En echte onafhankelijkheid?

“Ach... dat doet pijn... laat een man maar voor me denken... en doen... ik wil me geborgen voelen...” Jij bent niet gewend zèlf iets tegen je verveling te doen, door observatie, of het maken van problemen, dat is een zwakke plek van je.’ Etc.

Er lag in haar ogen een uitdrukking van zachtheid.

[p. 24]

‘Waarom ben je gekomen?’ Dat was op mijn kamer.

‘Omdat... met jou... alles onschuldig is.’

Ik hoefde niet triest en sceptisch te kijken naar een meisje d'r zoveelste optreden met de circustrucjes.

‘Ik ken alleen kleine genoegens. Ook die - praten, ergens zitten - worden je soms afgenomen.’

Ze leerde van me. De leraar Recht legde de meisjes uit dat een vrouw haar man trouw moest zijn.

‘Als de natuur en de omstandigheden dat toelaten!’, onderbrak ze.

‘Is mens zijn niet iets om trots op te zijn?’

‘Alles in menselijke verhoudingen is gebaseerd op een misverstand, weet je’, zei ze, in het café.

‘Dan beginnen we bij nul.’

Op straat nam ze mijn hand in de hare.

‘Ik voel me als een grote mongool die geen stap kan doen zonder zijn moeder.’

Meteen liet ze los, in haar trots gekrenkt.

Het regende zachtjes.

Ik gaf haar mijn wollen das.

Ze vertelde me hoe arm ze geweest waren. Haar moeder was aan de T.B. gestorven. Het boerderijtje was nu van haar.

‘Ik was er gelukkiger, met mijn overgrootouders, toen er alleen aardappelen waren, dan met mijn voogden nu. Ik heb er geprobeerd zelfmoord te plegen, twee maanden geleden. Ik had vrienden van het dorp uitgenodigd voor een feestje. Twee jongens van de P.T.T. herinnerden zich, al op 2 km afstand, dat ik een béétje te vrolijk was geweest, en besloten terug te gaan. Ze braken de deur open en deden het gas uit. Mijn voogden weten van niets.’

We stonden dicht bij hun huis.

‘Je kan je niet voorstellen hoe ik dit allemaal bij het binnengaan van me af moet zetten.’

‘Waarom aanvaard je me?’

‘Ik... ik... met jou... ben ik een persoon.’

Haar gezicht werd door het lantarenlicht beschenen. Ze streelde de bladeren van de heg, en wilde naar binnen. Ik hield haar tegen en trok de das van haar nek. Ze stond stil. Het laatste warme stuk kwam uit haar jas, waar het tussen haar borsten had gelegen.

Josiane zat al in het café.

‘Jij verdient mij,’ begon ik tegen Claude.

Ze waren meteen woedend.

‘Ik zal haar minnares worden,’ zei de lesbische Josiane.

‘Moet ik met allebei?’

‘Wij hebben samen jouw leeftijd, waarom niet?’

‘Aan het bekvechten met deze heb ik genoeg.’

De vechtende: ‘Omdat ik een ambulante negatie ben.’

‘Een wat?’

‘Van ambulare, lopen. Ik heb twee benen, imbécile’.

Twee nieuwe vriendinnen arriveerden, Françoise en Françoise.

‘God verhoede dat ik jullie ooit nog ontmoet!’, zei ik.

Ze namen Josiane mee.

Ik vroeg wat er in ons was.

‘Er is niets.’

‘Misschien het Perfecte Kunstwerk... of liefde.’

‘Ik geloof dat liefde is gebaseerd op een misverstand.’

Ze stak twee van mijn vingers in haar mond.

‘Misschien word je een vuile slet.’

‘Ik vind het fijn dat je dit zegt!’

‘Ben je thuis soms niet een beetje emmerdeuse?’

‘Jawel. M'n voogd werd laatst woedend. Ik trok het in twijfel of hij zijn vrouw wel trouw was.’ ‘Tu ne connais pas ma RECTITUDE!!!’ schreeuwde hij. Ik hou veel van mijn taal. Die van hem is me te retorisch.’

‘Als jij je wat cultiveerde, dan was je een vrouw tegen je dertigste.’

‘Wat ben ik dan, hein?’ Schaamteloos gezichtje.

‘De beroemde vraag!’

‘Satyr!’

‘Wat mij ontroert is de intimiteit. Met mijn vrouw ervaar ik de liefde als iets vreemds en stils. Waarom hou je van me?’

‘...’

‘Hoe is het land er, bij je boerderij?’

‘De boeren zijn er arm. Je vergist je gauw wat hun délicatesse betreft. Ik heb ze zien huilen na een hagelstorm. Niet om het verlies van geld, maar om de verwoesting.’

‘Een ander geeft soms je leven een onverwachte vaart en diepgang. Jammer dat een van de twee onderweg dan wel eens overboord dondert. Ik zie je ècht niet als gered katje. Die blijken altijd opgegroeid tot halfwassen tijgers.’

(Rebecca legde een kleurenfoto van een van haar schilderijen op het cafétafeltje.

‘Het blauw trilt’, zei ik.

‘Ik heb dat blauw zo nodig.’

[p. 25]

‘Bestemmen vormen en traditie al spelender- of noodzakelijkerwijs de inhoud, of ga je uit van...’

‘Dat weet ik allemaal niet. Blijf je lang in Frankrijk?’

‘Tot ik me verveel.’

‘Ik moet gauw weg, naar een diner.’

‘Nodig je me eens uit?’

‘Dat zou leuk zijn... Daar heb je mijn vader, mijn moeder, en honderd andere joden. Een neef heeft er op zijn vijftigste een zesde kind bijgekregen.’

‘Wordt dat zo gevierd onder de joden?’

‘Nu ze het niet hebben kunnen wegmaken... Houd je een beetje van me?’, snikte ze ineens, en meteen lachend: ‘Ik wéét het wel, jij wilt luchthartig blijven, ik een tragedie’.

‘Tegen je zestigste zal je vermoeiend zijn.’

De nu harde ogen werden vochtig van zelfmedelijden en haat. (De mondhoeken leken de laatste tijd gevoeliger geworden, twee strakke lijntjes trilden er voortdurend).

‘Ik voel het bij mijn maag als ik aan je denk. Ik wil je in me hebben, als een grote vis.’)

‘Waar vècht je tegen?’

‘Dat zijn jouw zaken niet!’

‘Je kunt erachter komen. Je bent intelligent.’

‘Nee.’

‘Toch minstens wel belezen.’

‘Nee.’

‘Je kunt tóch het verschil merken tussen iemand die veel gelezen heeft en iemand die nooit gelezen heeft.’

‘De directrice zegt dat jij alleen maar met me wil slapen.’

‘Ik ben daar niet zo in geïnteresseerd... Maar... ben je niet bang van haar voorbeeld van de Deugd?’

‘Ik ben als de andere meisjes... Eigenlijk... zou het zó gemakkelijk zijn.’

‘Je niets voorgeven is rustgevend.’

(De oudste van de dronkemanskindertjes deed een oude plastic zak over zijn hoofd en brulde. Ik deed of ik bang was. Hij liet zijn broertjes in de steek en rende me achterna. Pas na een driemaal herhaalde uitnodiging stapte hij de krot binnen. Schichtig en wijsgerig bekeek hij alles, zwijgend, het hoofd scheef.

Op bed ging ik naar een muziekprogramma liggen luisteren. Hij had intussen mijn tekenspullen ontdekt. Heel voorzichtig kwam hij met een groot vel naderbij. Twee rode vlekjes.

‘Mooi.’

Weer kwam hij, met zachte tred, bij het bed.

Het was nu echt iets. Een driehoekje, een paar gele rondjes.

‘Qu'est-ce que c'est?’

‘Een zak centen.’

‘Ah!’ Ik stond op om potloden te slijpen. Hij had met z'n zeven jaar nog nooit getekend.)

Ze klaagde dat ik wel eens naar haar keek als naar een kat. Er zat wel wat waars in haar klacht. Wanneer ze me aankeek zonder dat er van enige communicatie sprake was, waren haar ogen soms verbijsterend mooi; omdat ik die als dingen kon zien.

Vanuit de boerderij schreef ze:

‘Ik vind me verachtelijk, terwijl ik de vernietiging van mijn persoonlijkheid gade sla met niet de minste spijt. Ik moet mezelf in de hand nemen. Ik kan nu erg slecht tegen eenzaamheid. Ik ben erg bang van wat beetje bij beetje in me dringt. Hoe te strijden tegen een vijand die in stilte aan me knaagt? Ik kan mezelf niet helpen, ik zit opgesloten. Ik ben het een of andere insect, niet in staat iets te begrijpen of echt te helpen en van iemand te houden.’

‘Verschrikkelijk insect.

Je hebt je tekeningen, je herinneringen.

Jij hebt verhinderd dat ik, laten we zeggen een dozijn, dikke boeken las. Is dat een misdaad? We zijn toch af en toe gelukkig? Ik kom deze week langs.’

Haar vriendin Claudy nam me even apart. Na een aarzeling fluisterde ze:

‘... Claude... is een erg puur meisje’.

Ze streek die avond Claude zo teder over het gezicht dat ik de ogen neersloeg. Dit zag zij, ik geloof zelfs dat ze hieruit begreep wat

[p. 26]

er in me omging, dat ik dit niet kon, omdat ik al iemand had.

We zaten 's avonds voor het houtvuur.

Claude: ‘Ik weet dat je niet van oude mensen houdt zoals ik. Ze hebben geen hoop meer. Als iemand met ze praat en ze een paar vragen stelt, dan zijn ze zo blij...’

‘Nu zie ik de charme van eenvoudige dingen.’

(Geloofde ik mezelf?)

Ze las gedichten voor. Omdat ik er niks van snapte vroeg ik haar steeds nòg wat voor te lezen.

‘Wat betekent dit bijvoorbeeld?’

‘Je moet niet altijd alles proberen te begrijpen.’

‘Altijd!!!’, riep ik.

Ze ging door. Eindelijk zei ik:

‘Stop. - “Het is koud onder de cypressen” - Het is koud. Ja. Waar? Onder de cypressen. Dit is duidelijk en zakelijk.’

In haar blik waren medelijden en afschuw vermengd.

‘Dit méén je toch niet?’

‘Nee, het was een grapje.’

‘Als je invloed op m'n gevoelens gaat krijgen, stel ik me voor hoe je er over 30 jaar uitziet. Ik zie mijn brieven soms als een pullover, en hoop dat deze op een kille dag komt.’

(Ik keek me in de spiegel aan. Een gezicht, moe van te veel lezen, maar er niet àl te beestachtig uitziend. De tanden zijn goed. Het lichaam voelt heerlijk aan.)

‘Ik weet niet hoe ik met je om moet gaan. Hoeveel warmte mag je in een vriendschap gooien? Ik wil vooral geen “overwinning”, na een min of meer wreed spelletje, daarvan word je van binnen niet rijker. En ik hou niet van een vriendschap die één langgerekt voorspel blijkt te zijn geweest. En de vrouwen die van mij gaan houden, rommelen uren in kasten, zonder te weten wat ze eigenlijk zoeken.’

(Galopperende inflatie? Verontrustende overbevolking? Dreigende atoomoorlog? Zorgwekkende toestanden in het Midden Oosten? Hopeloze ontwapeningsconferenties? Peilloze corruptie in de Philippijnen? Onvoldoende ontwikkelingshulp? Nooit aflatende agressie? Tweederde van de mensheid ondervoed? De schatkist plotseling te vol of te leeg? De gapende generatiekloof? Pratend met zo'n meisje interesseert het me niet meer.)

We wandelen in de natuur (kloven, beekjes, verrotte boomstammen, heuvels en dieren), of 's morgens vroeg door de stad, langs de koele straten (vrachtwagens met vlees en groenten, cafétjes waar ze de koffie al klaar hadden voor pauzerende nachtwerkers) en een middag in een kuststadje op een soort plein, waar het rook naar pis en vis, waar een lelijke Mitteleuropäer rondliep, met een lens uit zijn fototoestelletje stekend als een dikke penis, waar een paar typische mensen iets typisch deden of niets en één gammel palmboompje met verwaaide pruik stond, en lawaai van al die afschuwelijke T.V. toestellen uit cafétjes klonk.

Een vrouw met een zware boodschappentas had zo'n nauwe rok aan en zulke hoge hakken, dat ze maar langzaam vooruit kwam. Claude werd bleek. Ik dacht dat ze zelfs bijna flauw viel.

‘Hoe moeilijker het lopen, hoe eleganter voor ons,’ spotte ik.

Ik werd soms getroffen door haar mooie halslijn. Ze was zich van haar charmes niet bewust. Haar huid was mooi genoeg opdat make-up haar zou misstaan. Toch heb ik er wel eens beter zien lopen... Zo los en ongedisciplineerd. Zonder goeie balans. Met die schooltas, zo slungelig, speels en slordig. Maar allure zou ze zeker wel krijgen, dacht ik.

Gemeen van mijn directrice mij interessant te maken. Niets maakt een meisje zo aan je gehecht. Ik diende, verontwaardigd, dit ontslagbriefje in:

‘Uw preken over Deugd zouden zelfs de Heilige Maagd angst aanjagen. Ik hoop dat, behalve uw voorstellingsvermogen, alles gezond is en intact. Respectueus (hoe graag) de Uwe.’

‘Als je alsmaar unieke oogopslagen, monden, oren en neuzen meent te ontdekken, word je een beetje onpasselijk.’

(Met ongelovige ontzetting eerst, met bittere zekerheid later, merkte mijn hospita dat ze oud was geworden.

Ze had een dierlijke paddenbek, zwarte nagels, vieze en ongekamde haren, ging gekleed in een ongewassen kamerjas, maar beweerde: ‘Frankrijk is altijd nog het land waarin beschaafde mensen het beschaafdst zijn.’

Het verschrikkelijkste, erger dan haar adem, was dat achter die brede triomfantelijke mond zulke sterke witte tanden huisden, dat verwachtte je allerminst.

Ik staarde haar weleens ontzet aan en dacht: ‘Een mensenbek is het verschrikke-

[p. 27]

lijkste spektakel op aarde. Zou hier ooit iemand volkomen en hulpeloos van gehouden hebben? Hoeveel mooier is altijd niet een dier!’)

‘Jouw geest is een uitdragerswinkeltje, de mijne een laboratorium.’

(Rebecca, op straat, zei een héél lelijk woord. En voegde eraan toe: ‘En er zal een tijd komen dat ik je rotsmoel zal haten!’

‘Ik kan er de ironie maar niet van afvegen.’

‘Laten we eerlijk zijn!’

‘Mijn rol: de eerlijke man.’

‘Wat wíl je eigenlijk?’

Het was duidelijk dat ik wat zocht, maar niet wist wàt.

‘Wat moet ik dan doeoeoen’, vroeg ik.

‘Niet zo vreselijk liegen! Is dat een brief aan Claude?’

Met een vlug handgebaartje had ze hem weggegrist en verscheurd. De snippers vielen in de open straatgoot en snelden in gezelschap van stukjes vermicelli met een razende snelheid weg. Ik vond dat ze zich gedroeg alsof ze met me getrouwd was, overwoog haar nog te slaan, maar dacht: ‘Ach, niet ach, láát maar zeg.’

Met een ruk draaide ze zich om en liep met vlugge passen, sterke billen en hoge borsten de hoek om. Best een mooi gezicht.)

[p. 28]

Mijn spin stierf aan een indigestie.

(En een avond kwam Odette. Die dronk al m'n port op en zei terloops: ‘Ik zal vanavond héél gedwee zijn. OK?’

I.p.v.: ‘NOT OK!’, zei ik beleefd: ‘Ik ben daar geestelijk niet op voorbereid’, en van de opluchting, dat ik tòch meteen duidelijk had durven zijn, werd mijn conversatie geestig. Tot ik merkte dat er nòg zo'n koperen knoop los zat. Tot mijn ergernis kwam er een Stem, die ik maar zal noemen Eénkeertjisnieerg, in me op, die met een andere stem begon te discussiëren. Omdat ik wel vermoedde dat die eerste recht praat wat krom is, stond ik op en douwde ik m'n hoofd even in de klerenkast, om te ruiken aan de pyamablouse die Claude, toen ze uit (het verafschuwde) Frankrijk naar Spanje was teruggegaan, had achtergelaten. Ik verbeeldde me dat ik héél vaag de geur van haar lichaam kon ruiken, kreeg een menigte herinneringen en zei: ‘Sorry hoor, maar morgen moet ik vroeg opstaan.’)

(Weer had ik niet kunnen lezen.

Ik was zeventien toen mijn moeder hees naar boven riep:

‘Van nu af aan komt er geen meid meer op je kamer!’

‘Net wat ik wil! Ik kan nooit lezen! Help me!’

In haar haat riep ze uit: ‘Nu ga ik ze allemaal naar je kamer sturen tot je kotst!’)

Vanuit haar gekkenhuis schreef Claudy:

‘Terugkomen was rot, op de afdeling waar ik werkte wordt geëxperimenteerd. Onderzoekingen, net als de vooruitgang, worden niet nagestreefd om de mensen te dienen, maar haar dienaren een illusie te geven van glorie en zelfs onsterfelijkheid.’ (Voorbeelden waar je misselijk van wordt, en toen verder over Claude:)

‘Probeer niet haar te doen hechten aan tastbare dingen. Mettertijd komt ze de wereld wel vanzelf, en uit haarzelf binnen. Probeer niet haar ergens in te doen geloven. Ik heb gemerkt dat het minste woord van jou onverwachts kan terugspringen. Je weet toch hoe scherp ze de steken van het leven voelt?

Et lorsque tu fais l'amour avec elle, il faut que tu fasses un acte de foie.

Het is aan jou haar te aanvaarden. Het lijkt wel of jij niet kan verdragen dat zij van je houdt. Ze hebben haar nu zelfs haar tekeningen afgenomen. Verwijt haar toch niets. Waarom wil je dat iedereen beschaafd is?’

Dat laatste sloeg op onze verschillende smaak: Balzac, Baudelaire, etc., in plaats van Voltaire, Chamfort, etc.

‘Ik probeer een evenwicht te vinden. Wat is er toch gebeurd?’

Ze pijnigde haar hersenen en antwoordde:

‘Ik raak steeds minder in het leven geinteresseerd. Ik voel me als een ding. Ik ben als een boom die haar bladeren aan het verliezen is.’

‘Een man kan er van jou altijd nog twee tussen zijn lippen hebben, als je dáár tenminste niet een beetje bent als een jongetje.’

‘De enige die over zijn, dan, espèce de pédéraste.’

‘Gelukkig heb je die dan nog altijd.’

‘Tu es con.’

‘Je ideeën zijn logisch en verkeerd. Ik wilde dat je van je idee van de wereld als plaats van onverschilligheid en vijandigheid afstapte.’

‘We staan alleen.’ Het blauw van haar ogen werd licht van de emotie die ze in deze woorden legde. ‘En je houdt niet van me!’

Ik schrok.

‘Met mij kan het niet. Je weet waarom.’

Ik kon die blik niet goed verdragen en zei:

‘Wat een mooie ogen.’

‘Een leraar zei dat dat het mooie aan me was, daarom draag ik een zonnebril.’

‘Hij kende de rest niet, hoop ik?’

‘Kun je nooit weten!’

‘Je legt gevoel in je minachting.’

‘Men minacht om geringe redenen.’

‘Moet ik me dit aantrekken?’

‘Houd je van me?’

Moet ik spijt hebben dat ik toen geen ‘ja’ zei, en haar zich niet liet geven? (Na 5 minuten spijt denk ik meestal: ‘Barst! Ik leef!’ Maar nu niet).

Haar langdurige blik werd me onverdragelijk, om alles wat ze ermee zei.

Daarna veranderde de kleur van haar gezicht en werd het grijs. Ze ademde moeilijk. Het duurde een half uur.

‘Ik heb dit eerder gehad - het zijn de momenten dat ik dood wil’ - met een triomfantelijk, vluchtig glimlachje.

(‘Wat een mond... zo zacht en vol... zo weerloos, en toch gebeiteld’, dacht ik.)

‘Die mooie mond kun je nergens achter verbergen.’

‘Gauw ziet niemand hem.’

Ze huilde. Ik dacht: ‘Deze tranen zijn eigenlijk heel kostbaar. Toch gaat ze.’ Ze zat achterop de fiets. Met één hand sturend, hield ik de vingers van de andere hand om een pols - ik voelde hoe wild haar hart sloeg.

Ze stuurde alle briefjes in een enveloppe terug en pleegde zelfmoord. Dit is een fragment van het dagboek waarin Claude voorkomt.