Hollands Maandblad. Jaargang 1973 (302-313)

[p. 48]

Een middag in Saint-Martin
J.J. Peereboom

Beste Tom en Lieve Agaath,

Soms weet ik niet waar ik ben. Het naburige dorp heet Saint-Martin, in de Provence. Zegt je dat wat? Daar hebben wij dit huisje gehuurd, en daar zijn wij; maar vaak als ik in bed lig, en nu zelfs 's middags, lijk ik terug thuis in Voorburg. Niet dat ons huis iets merkt van mijn aanwezigheid. De deuren blijven gesloten, de gordijnen hangen roerloos, de kraan in de keuken laat iedere halve minuut een druppel vallen zoals hij nu al doet sinds ons vertrek. Op de eetkamertafel zie je Polly's briefje met aanwijzingen voor mevrouw Hageveld als zij de planten water komt geven; er zijn twee appels achtergebleven op de vruchtenschaal, de ene met een rotte bruine vlek; op de vensterbank liggen dode vliegen, en naast het tafeltje in de gang staat de fles whisky die ik mee had willen nemen en vergeten ben. Wat een rust! Dat kan niet duren. Ik hoor gekraak en splinteren van een zijraam; het vliegt open, en er komt een inbreker binnen geklommen op kousevoeten. Meteen zet hij koers naar het buffet; dan naar Polly's bureau; dan naar boven, waar hij op onze slaapkamer de kleren uit de laden over zijn schouder gooit. Nee, het was geen inbreker. Dat kraken en splinteren was een begin van brand. Ik had de electriciteit toch afgesloten? Dan kwam het door een vaas die als brandglas heeft gewerkt. De vlammen grijpen al naar de gordijnen, en nog geen teken van brandweerauto's in de verte; de buren hebben niets gemerkt, die zijn zeker ook weg. Gelukkig is er geen brand. Het lawaai kwam van een troep jonge vandalen die met bloempotten en stenen en houtblokken op de ramen mikten; vervolgens dringen zij binnen en komen een poosje kamperen, en de beest uithangen.

Ach het zal wel niet, denk ik dan. Ik moet mij geen muizenissen in het hoofd halen. Toch komen zulke dingen voor; en waarom zou het alleen anderen treffen, dat is niet eens logisch. Het liefst zou ik dadelijk twaalfhonderd kilometer terugrijden, om te kijken hoe het zit. Je zou Polly moeten zien, als ik zoiets voorstelde! Bel dan iemand op als je in de war bent, en vraag of die polshoogte neemt, zou zij zeggen. Dat is ook niet logisch. Even na de inspectie zou het kunnen beginnen, het gekraak en de splinters.

Die dingen moet je van je afzetten. Het is ziekelijk, om er telkens bij terug te keren. Ik weet best waar ik ben. Een eindje buiten Saint-Martin, waar wij een boerderijtje gehuurd hebben van kennissen van kennissen, via-via. Keurig met een grote woonkeuken en drie slaapkamers en een erf achter waar een bank in de schaduw staat onder de platanen. Langs de voorkant loopt een rechte weg die verderop een hoek maakt en dan ben je in het dorp, waar de mannen in het blauw zitten te praten bij een oude fontein, of wasplaats. Daar gaan wij heen om te winkelen, en later meestal de andere kant op, naar het strandje zoals het heet. Dat is een stukje zandige oever van een beek waar je twee slagen in kan zwemmen. De kinderen vinden het er prettig. Van mij hoeft het niet. Ik heb gezegd dat ik van middag wat bleef lezen, en briefkaarten schrijven. Nu zit ik op de slaapkamer aan een tafel. Daarnet hoorde ik de beschaafde luide stem van Polly beneden: ‘Hè jongens schiet op alsjeblieft doe nou niet zo vervelend!’ Ik dacht, en wilde, dat zij zou vragen of ik niet toch meeging. Zo is Polly niet, dat wist ik best. ‘Hé sufferd, rotzak, kijk een beetje uit, vervelende lul!’ en ‘Jij bent zelf een lul’, hoor ik nu nog van de kinderen, en van Polly ‘Hup, niet zeuren’. Even later de auto, en weg.

Voor Polly is het hier prettiger dan voor mij. Zulk prachtig licht, vindt zij; zo'n klaarheid. Ik had nooit gemerkt dat zij iets geeft om mooi licht. Jaja, zeg ik dan, heel mooi. Het stoort haar dat ik weinig animo toon. Jij wou maar het liefste dat je in je eigen huisie was, zegt zij. Ach, dat ben ik toch. Ik ben niet hier, ik heb niets te maken met deze tafel van ongeverfde planken en de platanen met hun voeten in het stof en de woonkeuken in boerse stijl gehouden. Wat er in mij omgaat is mijn ware leven. Het huis in Voorburg is het intiemste, niet het

[p. 49]

enige. Gelukkig maar, want die vrees dat ze aan je zitten op een afstand is niet te verdragen. Het is een paar keer gebeurd dat ik overeind moest komen in bed, zo overtuigend zag ik het voor mij, met indringers en vlammentongen en al.

Dan ga ik naar jullie toe, wat let mij. Hoe laat is het nu? Half vier; maar toch is Tom thuis, weet ik waarom. Hij zit in zijn stoel een brief van de bank te lezen, door zijn halve leesbrilletje heen. Wil je thee? vraagt Agaath. Het duurt even voor hij over zijn brilletje opkijkt. Wat? Thee - o ja, goed, ja, als je dat van plan was. Zij staat op, en kijkt door het raam naar de tuinman die plantjes in een perk zet. Jezes wat heeft die meid nog een figuur, het water loopt je in de mond. En dan dat blonde haar, strak van haar kleine gezicht weg naar een knoet van achteren! Jammer alleen van het spichtige mondje, hoe zou dat toch komen. Tom weet het ook niet; of zou het zijn schuld zijn. Hijzelf heeft een groot gezicht, met een hangend vel en hangende boventanden. Hij is niet oud en niet jong. Hij ziet er uit of hij nooit jong geweest is en nooit oud zal worden. Dat komt zeker van zijn knappe kop. Het leven heeft hem nooit bij de lurven gepakt. Het heeft hem altijd beleefde briefjes geschreven.

Hebben jullie het wel eens over mij? Hoe zou het met Guus gaan? Waarachtig: Agaath komt binnen met de thee en vraagt, hoe zou het met Guus gaan. Guus wie? Wat is dat voor en vraag, zegt Agaath, hoeveel Guzen kennen we dan? O... zegt Tom, ik weet niet hoe het met hem gaat.

Hij is met vakantie in Frankrijk, zegt Agaath; en zij denkt aan mij, hoop ik. Het zou geen kwaad kunnen als af en toe iemand in dat huis even aan mij dacht, bij voorkeur Agaath. We hebben toch een nacht samen doorgebracht. Zoiets vergeet je niet, al was het lang geleden en anders dan je zou verwachten, nl. op twee stoelen. We zijn dan ook niet naar bed geweest, maar we hebben er wel veel over gepraat. Ik vond het een geweldig interessante nacht, en lief. Dat is zeker alweer ouderwets. Waarom ben ik toch zo onzeker? Als ik het maar interessant vond. We zaten op Tom te wachten die terug moest komen van een congres in Bangkok. Toen we midden in de nacht gehoord hadden dat hij in de loop van de morgen kwam ging ik maar niet meteen weg - Polly was toch uit logeren. Zulke dingen gebeuren zelden in een leven. Wij warmden elkaar op tot half acht 's morgens. Toen vertrok ik na een gulzige omhelzing, met de woorden Dit was onze eerste nacht en toch niet onze laatste? Vast niet, zei Agaath, terwijl ik aan haar huid snoof; maar het is er nooit meer van gekomen.

Daar denkt zij zeker nog wel eens aan, net als ik. In een dagdroom die ik al jaren nu en dan ophaal zit ik met haar in een auto op een weg door de bergen, en na veel praten besluiten wij tot het vervolg op onze ene nacht, al wordt het geen tweede nacht maar een middag; dus wij stappen uit en trekken ons terug in het bos, op een bed van bladeren en dennenaalden. O Agaath, jij ster aan mijn avondlucht. Het visioen met het berglandschap doet mij des temeer genoegen omdat ik er Tom een hak in zet. Eindelijk zal hij moeten toegeven dat ik besta. Ik heb zijn vrouw gepakt, al weet hij het niet. Of zou zij het hem vertellen?

Ik zou niet willen dat hij ervan hoorde. Onze oude vriendschap is mij teveel waard. Mij meer dan hem. Hij leeft alleen voor zijn kinderen, geloof ik. Daar komt er juist een binnen, Mark, een vervelende dunne jongen met een brilletje, niet eens knap op school zoals zijn pa was. Je vraagt je af wat Tom denkt als hij hem ziet. Hij zal wel zoiets denken als: Op deze manier wordt het oude geslacht voortgezet, nu eens beter dan weer minder goed. Waarom kijk je zo vies, zegt hij tegen Mark, die zonder belangstelling antwoordt ‘Het stinkt hier naar zieke muizen onder de vloer.’ Wat een onzin, zegt Agaath, wat zouden onze muizen dan hebben? Alleen maar een kater misschien, zegt Tom - echte gezinshumor, verheugend vind ik. Mark lacht minachtend, zoals het hoort. Hij gaat dwars over een stoel zitten, trekt met zijn neus en vraagt waar die lucht vandaan zou kunnen komen als het niet van zieke muizen was. ‘Daar zijn verschillende verklaringen voor mogelijk,’ zegt Tom op zo'n gezaghebbende insinuerende manier dat Mark zwijgt, uit vrees dat hij er in zal lopen.

Waarom is er nooit meer zulke plagerij in mijn gesprekken met Tom? Vroeger spraken wij vriendschappelijk; nu kijkt hij uit het raam langs mij heen, alsof hij mijn conversatie niet velen kan. Waarom zou dat zijn? Hij is knapper, maar ik heb meer te vertellen. We zouden elkaar aan kunnen vullen. Het slaat nergens op dat ik erbij zit als een ondergeschikte. Ik maar proberen onderhoudend te wezen, en hij maar het ongemak uitstralen van iemand die in zijn bezigheden gestoord is. Laat hij zelf dan eens iets onderhoudends zeggen. Na een paar uur let ik alleen nog op Agaath en denk, wanneer komt onze tweede nacht? Zij is altijd vriendelijk, maar veel hebben wij niet aan elkaar te zeggen, met Polly en Tom erbij.

[p. 50]

‘Wij moeten ze weer eens te eten vragen als ze terug zijn, Guus en Polly,’ zegt Agaath.

‘Hebben ze dan honger,’ vraagt Tom.

‘Ze zijn een tijd niet geweest,’

‘Ik denk al, wat mis ik toch,’ zegt Mark. Er wordt geen acht geslagen op zijn woorden.

‘Je vindt haar toch aardig, Polly?’ vraagt Agaath.

‘Jawel... Jawel, zij is wel aardig.’

‘En Guus bedoelt het ook heel goed.’

‘O ja, o ja.’

Dat slaat op mij! Ik bedoel het helemaal niet goed. Jullie vergissen je. Ik wil erkenning. Niet alleen heb ik het een eind gebracht in mijn carrière, ik heb mij ook altijd geïnteresseerd en opengesteld, voor ontwikkelingen in politiek en kunst en wetenschap. Als ik met Epie zit te praten, om een gemeenschappelijke oude kennis te noemen, staat hij verbaasd zoveel als ik blijk te hebben kunnen bijhouden. En Tom, wat houdt die bij? Heeft hij veel betere dingen te vertellen dan ik? Helemaal niet: koetjes en kalfjes, ja en nee. Dan moet ik zeker denken, zijn gedachten vliegen te hoog voor mij. Ik weet anders best dat Tom ook zijn tegenvallers heeft gehad. Ik weet van een boek dat hij half af had toen er een van een Amerikaan verscheen waar het allemaal al instond; en ik weet van een voorzitterschap van de internationale associatie dat hij niet kreg (want daar zei Agaath eens iets over). Iedereen heeft zulke dingen, dat spreekt vanzelf; ik verbind er geen conclusies aan, maar daar kunnen we dan toch over praten?

‘Hij heeft wel een mooie auto, oom Guus.’

‘Wat is het er dan voor een?’ Agaath doet altijd of ze geen 2 C.V. van een Mercedes kan onderscheiden.

‘Rover. Drie liter.’

‘Drie liter? Dat lijkt me niet erg veel.’

‘Nou, dat is ontzettend veel.’

‘Misschien mag je wel eens een blokje mee om,’ zegt Tom.

Mark lacht smalend. ‘Laat hij me maar de sleuteltjes geven, dan rij ik zelf wel een eindje.’

‘Over twee-en-een-half jaar misschien.’

‘Ik rij beter dan hij.’

Zo zit het er bij die jongen ook al in. Ik houd er niet van, als kinderen meepraten over de vrienden en kennissen van hun ouders; en dit was nog het minste.

‘Als oom Guus erge honger heeft als hij komt kan hij zijn eigen hoofd opeten,’ giechelt Mark.

‘Wat bedoel je daar nou weer mee?’

‘Dat zei pap toch, dat zijn hoofd net een ei is met een snorretje er opgeschilderd.’

‘Met een kippeveertje,’ zegt Tom, zachtjes om niet de indruk te geven van iemand die zijn eigen grapjes in ere houdt.

‘Daar moet ik altijd om lachen als ik hem zie, als ik aan dat ei denk.’

‘Sommige mensen lijken nog op veel gekkere dingen dan een ei, en zo'n iemand zit hier in de kamer,’ zegt Agaath, de enige van wie iets goeds te verwachten is. Tom vindt dat zeker te ver gaan als kritiek op het gevoelige kind, en probeert de verhoudingen recht te trekken: ‘In ieder geval, als oom Guus met een punthoofd zit dan zal hij daar wel zijn redenen voor hebben.’

Jullie denken toch niet dat het mij plezier doet om zulke taal te moeten aanhoren? Ik wou dat ik niet wist hoe het gaat. Ik zie nog liever mijn eigen huis in brand staan. Nee, ik zie nog liever Polly en mezelf komen eten, voor het eerst sinds begin vorig jaar. Dan blijft die Mark tenminste weg, en wordt de étiquette in acht genomen. Daar zijn we: hallo, dag, wat gezellig, wat een tijd geleden; en zoenen, en gaan zitten. Er is iets nieuws in de kamer! Nee, wat dan? Die grote vaas naast de boekenkast. Nee, die stond er altijd al. Wat gek, nooit op gelet.

En een borreltje, zou dat er zijn? ‘Tom, doe jij wat aan drank?’ Daar denkt hij dan niet om, Agaath moet hem op zijn plicht wijzen. ‘Ja... o ja... wil je sherry of... jenever, is er nog jenever... of alleen vermouth of zo.’ Gelukkig is er jenever; Agaath heeft een nieuwe fles gehaald. Polly begint een luid verhaal over onze kinderen die die van jullie ergens tegengekomen zijn, en hoe kleine leeftijdsverschillen een rol spelen op die leeftijd. Daarna heeft zij een verhaal over Epie en Johanna: dat hij misschien een paar jaar naar New York gaat, en dat zij nog steeds sukkelt met die hoofdpijn.

Soms denk ik dat het meer aan Polly ligt dan aan mij als het moeilijk gaat. Dat is niet zo. Agaath zit opgewekt te knikken, en Tom glimlacht af en toe; en dan kom ik over de brug, ‘Ik ben laatst nog een week in Griekenland geweest, daar was jij toch ook, niet lang geleden?’

‘Nou nee... nee. Ik was er bijna een jaar geleden.’

‘En wat vond jij nou?’

‘O, prachtig; een prachtig land.’

‘Ik bedoel de politieke situatie. Het kolonelsrégime.’

‘Wou je daar wat aan veranderen?’ vraagt Tom met een klein lachje.

‘Ik vroeg me alleen af wat je standpunt zou zijn. Als je er met Epie over praat... Hij denkt dat het land zo'n gevaar liep van de communisten dat je nog blij mag zijn met die kolonels. Voor mij is dat geen rede-

[p. 51]

nering. Dat zijn weer de treinen die op tijd lopen. Wat vind jij daarvan?’

‘Ja, ja. Daar zit wat in.’

Waar zit wat in? Wat betekent dat? Niemand zal weten wat Tom bedoelt, want ik vraag niet verder. Dan niet. Als hij eens ophield met mat voor zich uit te kijken en zijn ogen op mij richtte - ik zie niet in wat daar tegen is. We zijn toch allebei aardige kerels. Tom is aardig; ik ben aardig. Wij zijn intelligente mensen, wij willen dat het goed gaat met de wereld. Ik begrijp niet waar de schoen wringt. Daar komt Polly weer, met een verhaal over kennissen die een avontuur hebben beleefd door een lekke band in Griekenland.

Later zitten we aan tafel en hebben het over de seksuele vrijheid. Agaath vertelt hoe jullie in een restaurant aten waar een groepje keurige mensen met grijs haar aan de volgende tafel luidkeels converseerde over condomen. ‘Ik kon het eerst niet geloven, maar het was zo,’ zegt zij. ‘Dat zou je toch vroeger niet gehoord hebben.’ Nee, zeg ik, maar ik geloof wel dat we geneigd zijn om de zedigheid van vroeger te overschatten. De mensen van toen konden er ook van meepraten, al deden ze het niet in restaurants. Ik bedoel maar, seks is er langer dan gisteren of vandaag. ‘Ja,’ zegt Tom, ‘anders zaten we hier niet,’ en hij gniffelt in zichzelf, alsof hij zich meteen al voorstelt wat een lachsucces die opmerking zal zijn bij het navertellen.

En toch weet ik dat Polly op weg naar huis zal zeggen dat het voor mij zeker ook wel aardig was vanavond. Verbeeld ik mij dan die ellende maar? Eis ik het onbestaanbare? Ik probeer het nog eens met een mop van een Engelse relatie over een dikke dame aan een diner in het Savoy Hotel waarvan de boezem uit het décolleté omhoog wipte. Een jonge kellner snelde toe en duwde hem netjes terug met zijn handen aan een servet. Toen wordt hij opzij geroepen door zo'n hele deftige oude ober die zegt, Niet gek, maar in zulke gevallen at the Savoy we use a lightly warmed spoon.

Slightly warmed, zegt Tom alleen. - Nee, lightly. - Ik zou denken, in het Engels is het slightly. - Licht verwarmd, een beetje verwarmd: waarom zou dat niet allebei kunnen! - Iets verwarmd, zegt Agaath behulpzaam. - Ja, something warmed dan zeker! Wat een onderwerp.

Als we aan de koffie zitten laat ik mij ontvallen dat ik veel in de verbeelding leef. Eigenlijk was ik met Agaath in gesprek, maar we werden verrast door een stilte en nu zitten we er met z'n allen tegenaan te kijken. Vooral de herinnering, zeg ik, die is voor mij soms meer aanwezig dan het heden; er zijn mensen die ik net zie als tien jaar geleden, al zit ik nu met ze in een kamer. Dat is voor Agaath bestemd. Ik heb het ook wel eens geloof ik, zegt ze. En Tom? Hij staat net moeizaam op met zijn zware lichaam, en doet alsof hij niet merkt dat hem iets gevraagd werd. Hij gaat naar de W.C.

Op zo'n moment wordt het mij te machtig. Ik wacht even tot ik de W.C.-deur achter Tom hoor sluiten. Dan breek ik los. Ik trap de tafel omver; ik scheur Agaath's bloesje open; ik pies in de grote zogenaamd oude vaas; ik ruk jullie tekening van Seurat van de wand en schiet hem als een platte voetbal in de richting van de tuin; ik krik met mijn zakmes een paar toetsen los uit de piano; ik smijt de oude Franse klok door het grote raam; ik spring op de poes die met een schreeuw het leven laat; als Tom weer binnenkomt zit ik zonder broek op de schoorsteenmantel en vermaak de twee meiden met vuile taal.

Tom gaat gewoon zitten. Er valt hem niets bijzonders op. Ik doe die dolle dingen natuurlijk niet met mijn lichaam, alleen met mijn ziel. De avond gaat op dezelfde voet voort, dat weten jullie ook wel. Om een uur of half twaalf stappen wij op. In de auto spreek ik Polly's indruk niet tegen dat het leuker was dan anders. Als ik over mijn klachten zou beginnen kwam zij aan met wat haar allemaal onvoldaan laat, en dan was onze aandacht al gauw van mijn gevoelens afgeleid. Ik blijf er alleen mee, en zo verlies ik de proporties uit het oog - ik weet wel dat jullie dat zullen zeggen.

Niet waar. Jullie zijn precies zoals ik me je voorstel; ik kan jullie bijna aanraken. Alleen ikzelf verwilder in mijn fantasie, doordat ik weet wat er in mij omgaat. Van andere mensen weet ik het niet, en jullie geven nooit een teken. Ik heb het niet over Tom's innerlijk leven. Ik heb het over hoe hij doet, en dat is zoals ik zeg.

Dat verander je ook niet. De mensen spelen hun rollen, en daar houden ze zich aan. Alles gaat altijd hetzelfde, en ik keer terug in Saint-Martin. Man, daar ben je toch niet voor op vakantie, om je zo druk te maken. Blijf rustig eens een middag aan je tafel zitten en schrijf gezellige kaarten, over het weer en hoe lang je nog blijft! Wij blijven nog negen of tien dagen. Het weer is prachtig, veel zon en insekten. Daarom zijn Polly en de kinderen ook nog steeds weg op hun zwemplaats, terwijl ik hier zwem in mijn gedachten. Het is tegen zessen. Meestal zijn ze terug om vijf uur, of om half zes. Er zou toch niet iets gebeurd zijn? De weg naar de beek is nauw, met twee scherpe

[p. 52]

bochten; als je er een zware vrachtauto tegenkomt is het lang niet zeker dat het goed afloopt. Misschien ligt onze Renault op zijn kant langs de weg, en een van de kinderen is ernaast gelegd in een deken. Polly is zwaar bloedend uit een hoofdwond weggebracht naar een boerenhuisje; ze passen wel op uw kinderen, is haar verzekerd, en ze vermoedt nog helemaal niet dat voor een ervan het oppassen te laat komt.

Ik durf niet uit te kiezen wie er dan op die deken ligt, Saskia of Erik of Peter. Het kan ook wel dat ze alle vier in de auto opgesloten zijn die stil op zijn kant ligt, met een wiel nog draaiend. Wat zullen we aantreffen als er met de snijbrander een gat in wordt gemaakt? Voorlopig rijdt iedereen door - niets mee te maken.

Wat een vreselijk lot zou dat zijn dat mij trof. Allen ineens weggerukt; of misschien een van de kinderen over, onherstelbaar verlamd. Dan liever die ook maar weggerukt; en ik gebroken aan de grafrand, de zwaar getroffen vader. Het zou niet aan meisjes ontbreken die bereid waren om mij te troosten. Misschien zou Agaath ze bijstaan? en Tom, condolerend in de aula, zou mijn rechterhand in de zijne nemen en zijn linker op mijn schouder leggen en zo even blijven staan zonder te spreken, totdat hij zei ‘Nu je niemand meer hebt, kom gauw eens bij ons eten.’

Zover zijn we nog niet. Ik hoor de remmen van de auto piepen voor het huis, en de kiezels knarsen op het weggetje waar wij mogen parkeren. Zometeen zal ik de jongens horen vragen of zij nog even naar het dorp kunnen, kijken bij de fontein; en Polly antwoordt daarop Nee want we gaan zo eten. Dan komen zij naar boven gestommeld, met een verhaal over andere Hollandse mensen die ook waren komen zwemmen, of over een hagedis die ze gezien hebben. Straks ben ik terug in de schoot van mijn gezin en zal het mij een zorg zijn of het huis in Voorburg verlaten ligt. Mijn zoons leunen tegen mijn knie, mijn dochtertje huilt in de keuken; en mijn vrouw roept, Helpt hier niemand?

Dat is de ware warme werkelijkheid, die mij beschermt tegen de schimmen in mijn hoofd. Zeg alsjeblieft dat ik mij alles maar verbeeld, net als dat ongeluk. Het komt van de vreemde omgeving denk ik, dat ik de proporties niet meer zie. Jullie hebben vast gelijk als je dat zegt. In Voorburg heb ik er weinig last van. Een enkele keer misschien op een zondagmiddag als iedereen uit is, zal ik terug zijn in Saint-Martin. Dan sta ik in de betegelde vestibule bij de regenjassen, maar zie de knoestige houten tafel voor mij waar de zonlichtvlekjes op wiegelen door de plataanbladeren. Mijn rechterknie steekt pindabruin uit mijn korte broek; ik hoor de krekels in de struiken, en ik hoor het water klateren waarvan ik niet zeker weet of het ons dunne beekje is achter in de tuin of de irrigatie van het maïsland iets verder naar het dorp toe. Als ik ging kijken zou ik beneden door de schaduw van het achtererf naar het brandende zonnige weggetje lopen waar wij parkeren. Ik ga niet kijken, ik ben nooit gaan kijken. Ik hoor de auto aankomen, en de kinderen praten naast het huis. Ik verwacht ze ieder ogenblik boven.

Dat beleef ik dan bij de regenjassen in Voorburg. Misschien stel ik mij zelfs het huis voor zoals het is op het ogenblik dat ik daar sta: met de luiken dicht tegen de winter, zodat de tafel waar ik aan zat te schrijven ternauwernood te herkennen is in de donkerte. Bij de trap, waar een hoog raampje zit zonder luik, kan je de vlekken op het pleisterwerk nog goed onderscheiden; en de treden kraken even, alsof er bijna in het lege huis iemand naar boven liep.

Je merkt meteen het verschil op: alles rustig, en in proportie. Zo gaat het als ik thuis ben. Dat is het belang van een eigen omgeving, en goede vrienden. Tenminste, zo zie ik het. Ik zou graag willen weten hoe Tom het ziet. Wij moeten gauw weer eens bijeenkomen, en uitgebreid praten. Zoals ik zei, over tien dagen zijn wij terug.

Daar zijn de kinderen in de keuken. Nu komen ze zo hier. Tot volgende maand. Hartelijke groeten ook van Polly

Guus